Nyiña inyu kaat i likoda li niñ yés ni nson wés
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4-10 DIPOS
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÉSTER 1-2
“Boñ biliya i yi minwaa nwoñ kiki Éster”
U nla tééda ñem nsôhga yak ikété manoodana
11Bibañga inyu lôbhe mut, dipôha, ni bibégés bi nlôôha, bi nla noode biliya gwés inyu tééda ñem nsôhga. Di wan maboñok malam ma Éster ngéda niñ yé i bi héñha i nya i yé hélha. A bé nlam ngandak, a bi tégbaha ki ngim nwii i kôhna matééda malam ikété lingwañ li nlôôha. Hiki kel, a bé ni njohok dingonda i i bé lôl i minkoñ nwominsôna mi loñ Persia, di bak i pémsan inyu lémél kiñe. Ndi Éster a bi ke ni bisu i ti bôt lipém, a tééda ki bilem gwé bilam. A bi héñha bé, a bi yila bé to ngôk, yak ngéda kiñe i bi pohol nye inyu yila kiñemuda.—Éster 2:9, 12, 15, 17.
A bi lek joo inyu litén li Djob
15 Ngéda i nkola le Éster a ke i bisu bi kiñe. A nkôs kunde i pohol bieñg gwobisôna a gwé ngôñ, bebek inyu boñ le a kônde ba nlam. Ndi ni suhulnyuu yosôna, a mbat bé bieñg gwo ki gwo, handugi bi Hégai a nkal nye le a yoñ. (Éster 2:15) Bebek le Éster a nok le bilama gwé gwotama bé gwon bi ga yoña ñem u kiñe; i nene le mbuu u lima ni suhulnyuu bi yé bilem bi bi ntôl bé i ndap kiñe. Baa i jam a nhoñol li yé maliga?
U nla tééda ñem nsôhga yak ikété manoodana
12 Ñem nsôhga u ga hôla le maboñok més, mambot més, ni bieñg gwés, bi ba le bi kôli ngéda yosôna, bi tinak lipém. Di nyimbe le inyu ôt bôt i maliga, di nlama bé ngôgôp, to lôôha nene; ndi di nlama bana “mbuu u nwee ni u lima.” (Añ 1Pétrô 3:3, 4; Yérémia 9:23, 24) Minson nwés mi ga sôk mi yelel mahoñol ma ngôk di yé le di bana ikété ñem. Kiki hihéga, di nla pot mam ma nla tinde bôt i hoñol le di gwé bisai bi tôbôtôbô, tole di nyi mam ma tôbôtôbô, tole di gwé maada ma tôbôtôbô ni lôk kéé i ngwel minson minkeñi ikété ntôñ. Bebek ki le di nla toñol mam kayéle bésbotama bon di kôhna lipém inyu biyi ni biliya bi ngandak bôt. Yak mu jam lini, Yésu a nti loñge ndémbél. Libim li mam a bé pot li bé lôl i Bitilna ni hop Lôk Héber, bi a bé sima tole a bé pôdôl. A bé pot ni ñem nsôhga inyu yis baemble nye le i mam a mpot ma nlôl ni Yéhôva, ha ni pék tole ni yi yé nyemede bé.—Yôhanes 8:28.
Tik ngok i mbuu
Baa u yik hala?
Bahun ’isi ba bi léba ngim gwom i i bééna matila ma kôba ma loñ Persia. Jôl li yé mu matila ma le Marduka (ni hop Basaa Mordékai). A bé mut ngomin i tison Susan, bebek a bé nsoñgol moni. I ngéda bahun ’isi ba bi léba i matila ma, nyimam ma loñ Persia wada le Arthur Ungnad a bi kal le: “Handugi Bibel, i matila ma motama mon ma mpôdôl Mordékai.”
Ibôdôl ha ngéda i, bayimam ba bi léba ki dikôô di gwom dipe di di bééna matila ma loñ Persia, ba kobol ki matila ma. Kiki hihéga, ba bi léba dibambha di ték lima i nlômbi tison Persépolis. I dibambha di, di bé i ngim litéédana li nkus, bebee ni mapénd ma tison. I matila ma yé mu dibambha di, ba bi tila mo i ngéda Kiñe Xerxes I a bé ane. I matila ma ma yé ni hop Élam, ma gwé ki ngandak môl ma ma yé ikété kaat Éster.
Ngandak dibambha dipe ba bi léba nyoo i tison Persépolis di gwé jôl le Marduka, nu a bé mut matila nu kiñe, a bi sal ki i yale kiñe i Susan, isi ane i Kiñe Xerxes I. Hibambha hipe hi nkal le Marduka a bé nkobol. Hala a nkiha ni i yom Bibel i nkal inyu Mordékai. A bé mut ngomin nu a bé sal i ndap Kiñe Ahasuérus (Xerxes I), a bé pot ki i ndék yosôna mahop ima. Mordékai a bééna lem i yén i nwemel u ndap kiñe, i Susan. (Éster 2:19, 21; 3:3) I nwemel u ndap kiñe u, u bé ndap ipe i het bôt ba ngomin ba bé sélél.
Maada ma yé ngandak ipôla Marduka nu dibambha di mpôdôl ni Mordékai nu Bibel i mpôdôl. Bo iba ba bi niñ i nlélém ngéda, i nlélém loñ, ba sal nlélém bôlô i nlélém homa. I maada ma momasôna ma ñunda le Marduka bo Mordékai ba yé ndik nlélém mut.
11-17 DIPOS
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÉSTER 3-5
“Hôla bôt bape i tibil gwélél ngap yap”
it-2-F345 § 5
Mordékai
A bi tjél ôôp i bisu bi Haman. I mbus ha, kiñe Ahasuérus a téé Haman man Lôk Agag ngomin nkeñi i loñ yé, a ti oda le i bôt bobasôna ba bé i nwemel u kiñe ba ôôp letee ni isi i bisu Haman inyu ti nye lipém inyu tel yé ikeñi. Mordékai a bi tjél ôôp i bisu bi Haman inyule a bé man Lôk Yuda. (Éster 3:1-4) I njom i bi tinde Mordékai i tjél nôgôl oda i kiñe i yé le a bééna ngôñ i tééda maada mé malam ni Yéhôva Nyambe wé, a yik le ndik nyetama nyen a bé lama bégés. I ngéda kôba, bon ba Israel ba bé ôôp i bisu bi bikiñe gwap inyu ti bo lipém, ndi hana, Mordékai a bi nok le i ôôp i bisu bi Haman i bé ndik bé inyu ti nye lipém, i bé wengoñle a mbégés nye. (2Samuel 14:4; 18:28; 1 Kiñe 1:16) Mordékai a bé lama bé ôôp i bisu bi Haman inyule a bé man Lôk Amalek. Yéhôva nyemede a bi kal le a bé lama jôs Lôk Amalek “tjai tjodisôna.” (Manyodi 17:16; béñge HAMAN.) Inyu Mordékai, hala a bé ndik bé i tjél nôgôl oda i kiñe, ndi a bé lama éba ndéñbe yé ipañ Yéhôva.
it-2-F345 § 7
Mordékai
I jam a bi boñ inyu sôñ litén li Israel. I ngéda Mordékai a bi nok mbén kiñe i bi pémés, i i bé kal le ba nlama tjé Lôk Yuda yosôna mu nkoñ wé, a bi kal Éster le ibale Yéhôva a bi neebe le a yila kiñemuda ha ngéda i, i bé ndik inyule a bé lama gwélél nye inyu tohol litén jé. Jon Mordékai a bi kal nye i mam a bé lama boñ, ni le a bé lama yemhe kiñe le a sôñ litén jé. Tolakii Éster a bé yi le ibale a nke i tehe kiñe nye ngi kôhna kunde a nla wo, to hala a bi boñ i yom Mordékai a bi kal nye.—Éster 4:7–5:2.
A bi lek joo inyu litén li Djob
22 Ngéda Éster a nok nwin u, ñem u nsagla nye. Hala a yé manoodana makeñi inyu hémle yé. Ndimbhe a nti Mordékai i ñunda le a nkon woñi. A nhôñlaha nye mbén i kiñe, i i nkal le ibale mut a nlo i bisu bi kiñe ibabé le kiñe nyen a naña nye, a nwo. A nla ndik pei nyemb ibale kiñe a nand nye ntoñgo wé. Baa Éster a kôli hoñol le kiñe a’ nand nye ntoñgo wé? Baa a ga kôhna bé nlélém jam kiki Vasti nu a bi tjél nôgôl mbén i kiñe? Éster a nkal Mordékai le hala a yé 30 ma dilo le kiñe a naña bé nye! Baa kiñe a nhôya ndik nye, tole a ngwés ha bé nye hala kiki a nhéñha mahoñol hiki ngéda? Éster a kôli kon woñi.—Éster 4:9-11.
23 Mordékai a mpôdôs Éster ni bibuk bi ngui inyu lédés hémle yé. A nkal nye le ibale a ntjél boñ jam li, tohi i Lôk Yuda i ga lôl homa numpe. Ndi nyemede a bem bañ le a mpei. Mordékai a ñunda hana le a nhémle Yéhôva ngandak, nu a ga nwas bé le litén jé li tjiba, a nla bé ki to nwas mimbônga nwé le mi yon bé. (Yôsua 23:14) Ha nyen Mordékai a nkal Éster le: “Njee a nyi too u njubul ikété ane inyu ngéda kiki ini?” (Éster 4:12-14) Ni ntehe bé le di kôli kôna ndémbél i Mordékai? A mbôdôl Yéhôva Djob ñem ni ñem wé wonsôna. Baa yak bés di gwé nya hémle i?—Bingéngén 3:5, 6.
Tik ngok i mbuu
kr 160 § 14
Joo sañ inyu sôñ kunde yoñ i bégés Yéhôva
14 Éster bo Mordékai ba bi boñ kii yosôna ba bé la inyu sôñ kunde yap i bégés Yéhôva. Nlélém jam won bagwélél ba Yéhôva ba len ba mboñ inyu bana kunde i bégés Yéhôva kiki a ngwés. (Éster 4:13-16) Baa yak we u nla boñ i biliya bi? Ñ. Hiki ngéda u nsoohe inyu lôk kéé i bôlôm ni i bôda i i niñil i biloñ i het ngomin a nsôña nson wés, i ngéda u nsoohe inyu bet ba mboma mandutu tole i bet ba mboma ngolba. Masoohe moñ ma yéne bo nseñ ngandak. (Añ Yakôbô 5:16.) Baa Yéhôva a ñemble i nya masoohe i? Ibabé nkaa. I minkaa di net mi ñéba le a ñemble!—Lôk Héber 13:18, 19.
18-24 DIPOS
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÉSTER 6-8
“Nseñ u yé i yi nkwel”
A bi gwélél pék ni makénd, a tôñ ki bape
15 Wongut i Éster i ntinde nye i bem le kel ipe i tagbe ilole a mbat kiñe jam a gwé ngôñ. Hala a nti Haman ngéda le a tibil tém soñ yé nyemede. Ni ntehe bé le Yéhôva nyen a mboñ le kiñe a lal péé? (Bingéngén 21:1) Inyu hala nyen Bibel i nkal le di ba “bebee i bem” Djob (Añ Mika 7:7.) Ibale di mbem Djob, a nla mélés mandutu més iloo kiki di nla hégda bésbomede.
A mpot ni makénd
16 Éster a nla bé boñ le kiñe a hônba iloo ha. I dina li nyônôs iba, a nlama kal kiñe jam a gwé i ñem. Ndi lelaa a’ boñ hala? Kiñe nyemede nyen a nti Éster pôla i, ngéda a ntémb a bat nye kii i nkon nye ngôñ. (Éster 7:2) “Ngéda i pot” i nkola inyu Éster.
A bi gwélél pék ni makénd, a tôñ ki bape
17 Di nla hégda le Éster a mpala soohe ikété ñem wé, mbus a kal le: “Ibale me nléba karis i mis moñ, a kiñe, ni ki le ibale hala a nlémél kiñe, ti me niñ, yon me nyagal, yak loñ yem, yon me nyét.” (Éster 7:3) Baa u ntehe le Éster a ñunda kiñe le a mbôdôl nye ñem le a ga pémés mbagi sép? Éster a yé maselna ngandak ni Vasti, nlômbi nwaa kiñe, nu a bi kôôba yan nlôm! (Éster 1:10-12) Jam lipe li yé le, Éster a ñôm bé kiñe nsohi le a gwé njom i bôdôl Haman ñem. Ndi a nsoohe kiñe le a sôñ nye le a pei nyemb.
A bi gwélél pék ni makénd, a tôñ ki bape
18 I jam Éster a mbat li nlama hélés kiñe ngandak, li ntihba ki nye ñem. Njee a mban ñem i boñ kiñemuda béba? Éster a nkônde kal le: “Me ni loñ yem di nuñlana le ba bôm bés, di nôla, di tjiba. Ibale di nuñlana ndigi i ba minkol ni ngond mabii, ki me nyén nwee. Ndi njiiha ini i kôli bé, hala kiki i ntihba kiñe.” (Éster 7:4) Yimbe le Éster a mpôdôl jam li ntééñga nye ni maliga, a kônde ki le a bak le a yén nwee ibale ba yilhaga ndik bo minkol. Ndi a nlama añle kiñe nyemb i litén jé inyule yak kiñe a ga nimis mu.
19 Ndémbél i Éster i niiga bés likeñge li ôt mut i boñ jam. Ibale jam li ntééñga we, ndi u nlama kwélél jo ni mut u ngwés tole ni mut nu a gwé kunde i ngii yoñ, yi le u nlama bana hônba, bibañga bi ntina lipém, u podok ki ni maliga.—Bingéngén 16:21, 23.
Tik ngok i mbuu
w06 1/3 11 § 1
Balôm ba matode ba kaat Éster
7:4—Ibale ba tjé Lôk Yuda yosôna, inyuki ‘yak kiñe a bé lama nimis’? I ngéda Éster a bi kal le ba nkôôba nuñul Lôk Yuda kiki minkol, a bi yigye le hala a ga ba ndutu yak inyu kiñe. I 10 000 di batjañtjañ di silba Haman a bi bôn le a’ ha i hikukuu hi kiñe inyu tjé Lôk Yuda di bé bé to yom ibale di nhégha tjo ni i moni kiñe a bé le a kôhna ibale ba nuñul Lôk Yuda yosôna kiki minkol. U héya hala, a bé lama nimis yak nwaa wé.
25 DIPOS–1 BIÔÔM
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÉSTER 9-10
“A bi gwélél kunde yé inyu hôla litén jé”
it-2-F346 § 1
Mordékai
Nano, Mordékai nyen a nyiha Haman, a nyila ngomin nkeñi. Kiñe i bi ti nye hilonde hié hi sitamp inyu band bikaat gwobisôna bi nlôl yak kiñe. U héya hala, yak Éster a bi ti Mordékai ndap i Haman, ndap kiñe i bi ti nye. Ni kunde i kiñe, Mordékai a bi tila ngim mbén i i bé ti Lôk Yuda kunde i sôñ biniñ gwap. Kinje maséé Lôk Yuda i bi nôgda inyule ba bééna kunde i sôñ biniñ gwap. I loñ Persia yosôna, ngandak bôt i bi adba ni Lôk Yuda. I kel ba bé lama nol bo, hala wee i hilo 13 hi sôñ Adar, Lôk Yuda i bé nkôôbaga. Bana bôt ba ngomin bape ba bi lo i jo lôñ yada ni Lôk Yuda inyu nit Mordékai inyu tel ikeñi a bééna. I tison i Susan, gwét bi bi nom iloo hilo hiada. I loñ Persia yosôna, Lôk Yuda i bi nol iloo 75 000 baoo bap, yak jôm li bon bôlôm ba Haman. (Éster 8:1–9:18) I mbus, Éster a bi ti Mordékai oda le a téé hilo hi nyônôs 14 ni hilo hi nyônôs 15 hi sôñ Adar le di ba “dilo di Purim,” hala wee dilo di mahak, di bak dilo bôt ba ntina bijek, ba tinak diyeyeba makébla. Lôk Yuda i bi neebe i dilo di kiki dilo di ngand, i bat yak bon bap ni i bôt ba yik jôp i base yap le ba tégbaha i ngand i. Lôk Yuda i bé gwés Mordékai, mut nu nyônôs iba i mbus kiñe, ba tinak ki nye lipém. Mordékai a bi ke ni bisu i sal inyu loñge yap.—Éster 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2-F628 § 4
Ngand i Purim
Njômbi yé. Ngandak bôt i nkal le i Ngand i Purim Lôk Yuda i ntégbaha i len ini i ta bé ngand i base, inyule bôt ba nje ba nyok ki ngandak, ki le i ngéda ba bi téé i ngand i ngéda kôba, mam ma bé bôña bé hala. Mordékai bo Éster ba bé bagwélél ba Yéhôva Nyambe. Jon, i ngand ba bi téé i bé inyu ti Yéhôva lipém. Yéhôva Nyambe nyen a bi tohol Lôk Yuda. Di nkal hala inyule Haman a bé yéñ tjé litén li Djob ndik inyule Mordékai a bé a tiñi ni Yéhôva. I nene le Haman a bé man Lôk Amalek, ndi Yéhôva a bi kal le i litén li, li bé lama tjiba. Mordékai a bi nit makidik ma Djob, jon a bi tjél ôôp i bisu bi Haman. (Éster 3:2, 5; Manyodi 17:14-16) I ngéda a bé kwélés Éster, bibañga bi Mordékai (Éster 4:14) bi ñéba le botñem yé i bé yak ngim mut i i gwé ngui iloo hihéga. Ni ki le, libak le Éster a bi sôga je ilole a nke i tehe kiñe inyu naña nye bo Haman i ngand, li ñéba le a bi yéñ mahôla ma Djob.—Éster 4:16.
cl 101-102 § 12-13
“Yilnana banigle ba Nyambe” mu kii ni ngwélél kunde nan
12 Yéhôva a bi téé ngim lôk kéé le i éga likoda jé. (Lôk Héber 13:17) A nti bo i kunde i inyu boñ le ba nhôla lôk kéé yap ni le mam ma kee loñge ikété likoda. Baa a nti bo i kunde i inyu tét lôkisañ yap? Heni! Mimañ mi nlama yi minwaa nwap, mi bak ki bôt ba yé suhulnyuu. (1Pétrô 5:2, 3) Bibel i nkal mimañ le: “Ni tôñ likoda li Nyambe, li a bi somb ni matjél ma Man wé nyemede.” (Minson mi baôma 20:28) Hala a ñéba le ba nlama yoñ ndun ni hiki mankéé ikété likoda.
13 Hégda le liwanda joñ li mbat we le u tééda nye ngim yom i i yé nye tik, i heek ki diye. Baa w’a yoñ bé yihe ni yo? Hala yak nyen Djob a bi boñ, a bi ti mimañ mbegee i yoñ ndun ni likoda jé, li li yé tik i mis mé. (Yôhanes 21:16, 17) Yéhôva a nhégha bagwélél bé ni mintômba, a ngwés bo iloo hihéga kayéle a bi somb bo diye ngandak, hala wee ni matjél ma mpom wé Man, Yésu Kristô. Mimañ mi nhôya bé i jam li, jon ni suhulnyuu, mi nke ni bisu i bana loñgeñem ipañ hiki mankéé.
Tik ngok i mbuu
w06 1/3 11 § 4
Balôm ba matode ba kaat Éster
9:10, 15, 16—To ibale i mbén ba bi pémés i bé ti bo kunde i yoñ nkus u baoo bap, inyuki Lôk Yuda i bi yoñ bé i nkus u? Ba bi yoñ bé nkus u baoo bap inyule sômbôl yap i bé bé le ba yila ngwañ, ndi ba bé yéñ ndigi sôñ biniñ gwap.
2-8 BIÔÔM
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | HIÔB 1-3
“Kee ni bisu i éba lelaa u ngwés Yéhôva”
Di kôna hémle ni manôgla ma Nôa, Daniel, ni Hiôb
16 Mandutu ma Hiôb a bi boma. Niñ i Hiôb i bi bana mahéñha ngandak. Ilole a nkôhna manoodana, a bé “mut nu a ba loo bôt ba Likôl bobasôna ikété bikeñi gwé.” (Hiôb 1:3) A bé ngwañ mut, a bé yiba, a ban-ga lipém. (Hiôb 29:7-16) Ndi tolakii a bééna i mam ma momasôna, Hiôb a bi ngôgôp bé tole a bi hoñol le a gwé bé ngôñ ni Djob. Jon, Yéhôva a sébél nye le “nkol wem,” a kônde le: “Mut ngi nsohi, a téé ki sép, a konok Nyambe woñi, a kômôk ki béba mbus.”—Hiôb 1:8.
17 Kunda yada, niñ i Hiôb i bi héñha. A bi nimis gwom gwé gwobisôna, a modop kayéle a kahal yéñ le a wo. Di nyi le Satan nyen a bé mbus i mam ma momasôna, inyule a bé sohbene Hiôb le, inyu lingwañ nyen a mbégés Djob. (Añ Hiôb 1:9, 10.) Yéhôva a bi héya bé bisoman bi. Maselna ni hala, a bi nwas le Hiôb a unda ikété njôghe le a bé a tiñi ni nye, ni le gwéha yon i bé tinde nye i bégés Djob.
Tééda libak joñ li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Djob!
10 Lelaa hala a ntihba we i len ini? A yé ndik wee Satan a nkal le, u ngwés toi bé Yéhôva Djob, u ga tjôô nye inyu sôñ ño woñ, le biliya gwoñ bi yé yañga! (Hiôb 2:4, 5; Masoola 12:10) Kii u nôgda ngéda u nok jam li? Hala a nsôghe nga ñem? Hoñol le: Yéhôva a nlôôha bôdôl we ñem, jon a nwas le Satan a noode libak joñ inyu ti we pôla i unda ndéñbe yoñ ipañ yé, ni i unda le Satan a yé mut bitembee. A mbôn ki le a’ hôla we i pamba. (Lôk Héber 13:6) Kinje nsima i yi le Ñane ngiinda yosôna a mbôdôl we ñem! Baa u nok inyuki libak joñ li ngi nsohi, ni li ñem maliga li nlôôha ba nseñ? Hala a nhôla bés i kolba bilembe bi Satan, i pubus jôl li Tata wés, ni i nit kahap yé. Lelaa di nla hôlôs libak li?
Tik ngok i mbuu
Kii bibuk bi nsôk bi Yésu bi niiga bés
9 Kii Yésu a bi kal? Ndék ngéda ilole a nwo, Yésu a bi bégél, a kal le: “A Nyambe wem, a Nyambe wem, inyuki u ntjôô me?” (Matéô 27:46) Bibel i ntoñol bé inyuki Yésu a bi pot hala. Bimbe biniigana di nla ôt mu bibuk bi? Jam jada di nigil mu li yé le, bibuk bi Yésu bi nyônôs mbañ di nléba i kaat Tjémbi 22:2. Jam lipe li yé le, bibuk bi bi ñunda le Yéhôva a bi “sôñ bé [Man wé] i bipes gwobisôna.” (Hiôb 1:10) Yésu a bi nok le Isañ a nwas le baoo bé ba noode nye ikepam i nyemb, kiki mut binam nye ki nye a mah bé boma. Bibuk bi bi ñunda ki le a bi boñ bé jam jo ki jo li li bé li kôli ni nyemb.
9-15 BIÔÔM
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | HIÔB 4-5
“Yoñ yihe ni bitembee”
it-1 725 § 25
Élifas
2. A bé liwanda li Hiôb jada. (Hiôb 2:11) A bé man Lôk Téman, i nene le sôgôl wé nyen a yé No. 1, hala a nkobla le Abraham a bé sôgôlsôsôl wé, a bé haa (parenté) ni Hiôb. Nye ni ndaye yé ba bi yila ngôk inyule ba bé yi jam. (Yérémia 49:7) Ipôla bôt baa ba bi lo i ‘hôgbaha’ Hiôb, i nene le Élifas a bé bañga mut ngandak, bebek ki le nyen a bé mañ mut iloo bobasôna. Mu mangéda maa i bôt baa bana ba nkwel ni Hiôb, nyen a mbôk a yoñ hop. Yak minkwel nwé mi nlôôha ba nténdéé.
w05 15/9 26 § 2
Kolba mahoñol ma ma nkôdi!
Mu kiki a bé bigda i hélha jam i bi pémél nye, Élifas a bi kal le: “Mbuu wada u bi tagbe i bisu gwem; mahuu mem ma nyuu ma telep. I mbuu u, u bi telep ha, ndi me yi bé wo. Ngim yom i bé i téé me i bisu; mbok yosôna i mom nwee, ha nyen me bi nok kiñ i nkal le.” (Hiôb 4:15, 16) Umbe ntén mbuu u bi tinde Élifas i bana mahoñol ma ma nkôdi? Libak le bibañga bi Élifas bi bé bibañga mut a nyahal Hiôb, li ñéba le i mbuu u bi tinde nye i bana i nya bipôdôl bi, u bé bé añgel i Yéhôva. (Hiôb 4:17, 18) I mbuu u, u bé mbuu mbe. Inyu hala nyen i mbus ngéda, Yéhôva a bi kodol Élifas nye lôñni mawanda mé ima, a kal bo le ba mpot bitembee. (Hiôb 42:7) Ñ, Élifas a bi nwas le mbuu mbe u yumus nye. Bibañga gwé bi ñéba le mahoñol mé ma bé kiha bé ni sômbôl i Djob.
w10 15/2 19 § 5-6
U nwas bañ le bitembee bi Satan bi yumus we
Satan a bi gwélél Élifas, mut wada ipôla bôt ba bi lo i tehe Hiôb, inyu kal le bôt ba binam ba nlôôha bomb. A bi kal le bôt ba binam ba “nyééne ikété mandap ma yé ni ték lima.” A bi kal Hiôb le: “Dikuu tjap di mandap di yé ikété biték; ba yé kiki masek le ba mpala nyagat! Ba niñ kegla, ba wok kôkôa; ba ntjiba i boga ni boga, mut to wada a nyimbe bé to hala.”—Hiôb 4:19, 20.
Homa numpe ikété Bitilna, di ñañ le bôt ba binam ba yé kiki “biébél bi biték,” hala wee biébél bi bi gwé bé ngui. (2Korintô 4:7) Di gwé bibomb inyule di bi kôdôl béba, di yé ki bikwéha. (Rôma 5:12) Ibale Yéhôva a tadak bé bés, ki Satan a ma tjé bés. Ndi kiki di yé bagwélél bé, di ta bé bésbotama. To hala kiki di gwé bibomb, di gwé mahee i mis ma Djob. (Yésaya 43:4) Jam lipe li yé le, Yéhôva a nti babobasôna ba mbat nye mahôla mbuu wé mpubi. (Lukas 11:13) Mbuu wé u nla ti bés “lipémba li li nloo li mut binam,” inyu hônba to mambe manoodana Satan a mbii i bisu gwés. (2Korintô 4:7; Filipi 4:13) Ibale di nkolba Nsohop, di ‘bak di umi siñ ikété hémle,’ Djob a ga téé bés siñ siñ, a ga ti bés ngui. (1Pétrô 5:8-10) Jon, di nlama bé kon Nsohop Satan woñi.
mrt 32 § 13-17
Yoñ yihe ni bitembee
● Yéñ yi hee ñañ u u nlôl ni kii u nkal
I yom Bibel i nkal: “Wana mam momasôna.”—1Tésalônika 5:21.
Ilole u nhémle jam tole u ntôô jo, to ibale ngandak bôt i mpôdôl mu, yak bakégikel ba mpôdôl jo, yéñ yi too i jam li li yé maliga. Lelaa?
Yéñ yi too u nla bôdôl i mut a mpot i jam li ñem. Balegel manwin ni mintôñ mimpe ba nla tjam ngim miñañ, ba kôde ki nwo inyu gwéñe gwap. I ngéda u ñañ ngim ñañ, noode boñ minyiña inyu yi too ñañ u, u yé toi maliga. I nla pam le mawanda moñ ma éble we ni njel biléta tole ni manjel mape ngim manwin i i ta bé maliga. U bôdlak bañ ngim ñañ ñem we ngi tibil wan wo.
Wan inyu yi too ñañ u u yé toi maliga. Tibil wan inyu yi imbe ngéda ba ntila ñañ u, i mam ba mpôdôl mu ni i mam ma ñéba le ñañ u u yé toi maliga. Yoñ yihe téntén ibale ba nti ndik dinyo malép ma ngim minkwel ki le u nyi le mi nlet i nok tole ibale ba ntila ngim ño nkwel inyu tinde we i boñ ngim jam.
Tik ngok i mbuu
w03 15/5 22 § 5-6
Kee ngwéé ikepam lisuk
I ba ikété ntôñ Djob u u yé nkoñ ’isi wonsôna i nla ti bés makénd. Kinje nsima nkeñi i ba ikété ntôñ u lôk kéé u u ngwéhna toi! (1Pétrô 2:17) Yak bés di nla ti lôk kéé yés makénd.
Ni yimbe lelaa Hiôb, mut telepsép, a bi hôla bôt bé ba libôk. Élifas, mut wada mu i bôt ba bé kadba le ba yé mawanda mé, a bi ba nyégsaga i kal le: “Bibañga gwoñ bi bé téé i mut a mbaage, u lédhak ki i bôt ba gwé maboñ ma ma nyeñg.” (Hiôb 4:4) Kii yak bés di nlama boñ? Hiki wada wés a nlama ti lôk kéé makénd i téñbe i nson Djob. Di mboñ biliya i nôgôl i maéba ma Bibel mana le: “Lédhana moo ma ma ntomb, lédhana yak maboñ ma ma nsehla.” (Yésaya 35:3) Baa di yé le di yoñ makidik le hiki ngéda di yé ni mankéé wada tole lôk kéé iba, di ti bo makénd? (Lôk Héber 10:24, 25) Ibale di nti bo bibégés tole mayéga inyu biliya ba mboñ hiki ngéda inyu lémél Yéhôva, hala a ga hôla bo i téñbe ni i kena ngwéé wap ikepam lisuk.
16-22 BIÔÔM
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | HIÔB 6-7
“I ngéda niñ i nlôôha let”
w06 15/3 14 § 10
Balôm ba matode ba kaat Hiôb
7:1; 14:14—Kii i yé “bôlô njok”? Mandutu ma bi tômbôs Hiôb kayéle a bi hégha niñ ni bôlô njok i i yé ndutu ngandak. (Hiôb 10:17) Hiôb a bi hégha i ngéda mim u ntégbaha ikété soñ ni bôlô njok. A bi boñ hala inyule i ngéda mut a nwo, a nyégle ikété soñ letee Yéhôva a tugul nye.
“Yéhôva a ntohol i bet ba ntomb”
NGIM mangéda, di nla hoñol le niñ yés i yé kidik ni le dilo tjés “di yé nyonok ni ngéba,” tole mandutu. (Hiôb 14:1) Hala a nla boñ le di nimis makénd més. Ngandak bagwélél ba Yéhôva i kôba i bi nôgda nlélém. Bahogi ba bi bana yak ngôñ i wo. (1Bikiñe 19:2-4; Hiôb 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ndi hiki ngéda ba bé boma mandutu, Yéhôva, i Djob ba bé bôdôl ñem, a bé hôgbaha bo, a lédhak ki bo. Miñañ nwap mi bi tilba ikété Bibel inyu lédés bés ni niiga bés.—Rôma 15:4.
g 1/12 16-17
I ngéda u nsômbôl ha bé niñ
To ibale mandutu ma nyuu we, u hôya bañ le u ta bé wetama. I jam u nlama yi li yé le, bôt bobasôna ba mboma mandutu. Bibel i nkal le: “Bihégél gwobisôna bi ma nwaa bé tjelel, to nok njôghe lôñ letee ni len.” (Rôma 8:22) I ngéda u mboma ngim ndutu, u yé u hoñol le kekikel i ga mal bé, ndi kiki ngéda i ntagbe, mam ma nhéñha. Ndi ilole mam ma nhéñha, kii i nla hôla we?
Añle liwanda joñ i yom u nôgda. Bibel i nkal le: “Bañga liwanda i ngwés ngéda yosôna, a yé linyañ li li bi gwéé inyu mangéda ma ndutu.” (Bingéngén 17:17) I ngéda mandutu ma bi yuu nye, Hiôb a bi kal i yom a bé nôgda. A bi kal le: ‘Niñ yem i ngwélha me nyega.’ A bi kônde le: “M’a pahal njelel yem. M’a pémés njôghe me nôgda i ñem wem!” (Hiôb 10:1) Ibale u añle mut i yom u nôgda, hala a nla suhus nduña yoñ, a hôla ki we i tehe mandutu moñ nya ipe.
Añle Djob i yom u nôgda. Ngim bôt i nhoñol le masoohe ma nhôla ndigi i hôyôs boña wés, ndi Bibel yo i nkal jam lipe. Kaat Tjémbi 65:2 i nkal le Yéhôva Nyambe a “ñemble masoohe,” kaat 1Pétrô 5:7 yo i kalak le: “A ntôñ bé.” Ngandak minlôñ mi Bibel ipe i ñéba nseñ u yé i nigbene yak Djob. Kiki ’héga:
“Bôdôl Yéhôva ñem ni ñem woñ wonsôna, u nigbene bañ yi yoñ wemede. Yéñ mahoñol mé ikété mam momasôna u mboñ, a ga boñ le mam ma kee loñge i niñ yoñ.”—BINGÉNGÉN 3:5, 6.
“[Yéhova] a nyônôs ngôñ i ba ba nkon nye woñi, a ñemble nlondok wap, a nsôñ ki bo.”—TJÉMBI 145:19.
“Ndi i botñem ini yon di gwé inyu yé, le to kinje jam di mbat inoñnaga ni sômbôl yé, a ñemble bés.”—1 YÔHANES 5:14.
“Yéhôva a yé haa ni bibéba bi bôt, ndi a ñemble masoohe ma bôt ba téé sép.”—BINGÉNGÉN 15:29.
Ibale u añle Djob i mam momasôna ma ntééñga we, a ga hôla we. Ikété Bibel, a nti bés makénd le: “Ni bôdôl nye ñem hiki ngéda. Yiblana nye miñem minan.”—Tjémbi 62:8.
Tik ngok i mbuu
Emble bôt, nok bo, bana ki ñem ngôô
10 Di nlama boñ biliya i nok bôt bape kiki Yéhôva a nok bo. Boñ biliya i yi lôk kéé yoñ i bôda ni i bôlôm loñge. Kwel ni bo ilole likoda li mbôdôl ni i ngéda li mal, pam ni bo likalô, ibale u nla, naña bo i je i mbai yoñ. Ibale u mboñ hala, u yé le u léba le i mankéé a yé a bana nkañak su a yé ndik nsut, nwet u nhoñol le a nhép nkus, a nkap ngandak, tole lihaa li mbéna sôk makoda, li mboma ngolba. (Hiôb 6:29) I yé mbale le, di nlama bé ‘ha manyo més i mam ma bôt bape.’ (1 Timôtéô 5:13) Ndi, i mbéda le di yi lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm ni mandutu ba mboma.
23-29 BIÔÔM
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | HIÔB 8-10
“Gwéha i Djob i nsôñ bés ni bitembee bi Satan”
w15 1/7 12 § 3
Baa di nla toi lémél Djob?
Hiôb a bi kôhna ngandak mandutu. A bé hoñol le a kôli bé kôhna mo. Jon a bi kal le hala a nkal bé Djob to jam too a ntéñbe ni nye too a ntéñbe bé. (Hiôb 9:20-22) Hiôb a bi hoñol le a téé sép iloo hihéga kayéle i bé wengoñle Djob nyen a gwé njom.—Hiôb 32:1, 2; 35:1, 2.
Lelaa Yéhôva a ñéba bés loñgeñem?
14 Loñgeñem i Nyambe i ntat bés i pes mbuu. Ikété masoohe mé, David a bi kal Yéhôva le: “U yé lisolbene jem, w’a tééda me inyu bikuu. W’a kéñ me lôñni tjémbi di tohi. . . . Loñgeñem y’a kéña nu a mbôdôl Yéhôva ñem.” (Tjémbi 32:7, 10) Kiki mabap ma bé tat i bôt ba bé i bitison bi ngéda kôba, hala nyen loñgeñem i Yéhôva i ntat bés inyu boñ le jam libe jo ki jo li ôbôs bañ maada més ni nye. Loñgeñem yé i ntinde ki nye i ôt bés i nyeni.—Yérémia 31:3.
tik ngok i mbuu
w10 15/10 6-7 § 19-20
“Njee a nyi mahoñol ma Yéhôva?”
19Bimbe biniigana di nla tééda? Di nlama nwas le Bitilna bi nhôla bés i ke ni bisu i yi mahoñol ma Yéhôva. Di kéés bañ Yéhôva inoñnaga ni i mam di ntehe ni ma di nhoñol. I ngéda a bé pôdôl Yéhôva, Hiôb a bi kal le: “[Djob] a ta bé mut binam kiki me, le me timbhe nye, to le di kena hop wés i bikééhene.” (Hiôb 9:32) I ngéda di mbôdôl yi njee a yé Yéhôva, hala a ntinde bés i kal kiki Hiôb le: “Nuna-ki! I mam mana ma yé ndik ndék ikété mam a bi boñ, ma yé ndik man nhuñbe u mam mé ma di bi nok! Njee a nla ni nok mbambat i lipémba jé?”—Hiôb 26:14.
20 I ngéda di yé añ Bibel ndi di pam i ngim pes kaat i nlédél bés i nok, kii di nlama boñ? Di boñ minyiña. Ibale to ha, di nléba bé to yom, di tehe hala kiki pôla di gwé inyu bôdôl Yéhôva ñem. Di bigda le ngim minlôñ mi Bibel i nti bés pôla i kônde yi Yéhôva, di yik le di nla bé nok i mam momasôna Yéhôva a mboñ. (Ñañal 11:5) Ha nyen d’a tehe mam kiki ñôma Paul nu a bi kal le: “Éé kinje ndip lingwañ li Nyambe li yé, yak pék yé lôñni yi yé! Mbagi yé i nla bé wéna, yak manjel mé ma mbuma ñañ! Inyule “njee a nyi mahoñol ma Yéhôva, tole njee a bi yila ntipék wé?” Tole “njee a bi bôk a ti Nyambe jam, le ndi a timbhe nye jo?” Inyule mam momasôna ma nlôl i nyeni, ma bak ki ni njel yé, ni inyu yé. Lipém li ba ni nye i boga ni boga. Amen.”—Rôma 11:33-36.
30 BIÔÔM–5 MAYE SÉP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | HIÔB 11-12
“Manjel maa inyu kôhna pék ni inyu ôt nseñ mu”
w09 15/4 6 § 17
Hiôb a bé ti jôl li Yéhôva lipém
17 Kii i bi hôla Hiôb i téñbe ni Djob? Maliga ma yé le nwaa le a nkôhna mandutu, a bé a ma lédés maada mé ni Yéhôva. Jam jo ki jo li ñéba bé le a bé yi i minsohi Satan a bé ôm Yéhôva. Ndi to hala, a bi téñbe ni Djob. A bi kal le: “Letee me wo, m’a tjôô bé libak jem li ngi nsohi!” (Hiôb 27:5) Kii i bi hôla Hiôb i bana maada ma bas bas ni Djob? Di nla kal le a bi nok i mam Yéhôva a bi bôñôl Abraham, Isak, ni Yakôb, basôgôlsôgôl bé. Ni ki le a bé memle bihégél, jon a bi la yimbe bilem bi Yéhôva.—Añ Hiôb 12:7-9, 13, 16.
U kon bañ woñi, Yéhôva a yé we ipañ
10 Bot mawanda ni minhôôlak mi bikristen. Ikété likoda, bot mawanda ni bôt ba ba nla lédés hémle yoñ, ibabé i béñge nwii nwap to i het ba nlôl. Bibel yomede i nkal le: ‘Mimañ mi bôt nwon mi gwé bañga pék.’ (Hiôb 12:12) Ndi yak mimañ mi bôt mi nla nigil mam malam ipañ boñge ba wanda ba ba nkon Djob woñi. Yônatan a bé David mañ huum, ndi hala a bi kéñ bé bo i ba bañga mawanda. (1Samuel 18:1) David bo Yônatan ba bé hôlna, ba tin-ga makénd i gwélél Yéhôva, yak ikété mandutu makeñi. (1Samuel 23:16-18) Sita yada ba nsébél le Irina, nu a yé nyetama maliga, a nkal le: “Bagwélél ba Yéhôva ba nla yila bagwal bés ni lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda i pes mbuu. Yéhôva a nla gwélél bo inyu boñ le di nôgda ha bañ le di yé bésbotama.”
11 Ibale u yé nsut, hala a nla lédél we i bot mawanda ma mondo. Sita yada le Ratna nu a yé nsut, a bi nigil maliga to hala kiki bôt ba bé kolba nye, a nkal le: “Me bi sôk me nok le i bé béda me le me neebe mahôla ma bilôk bikéé bi likoda.” I nla ba nledek jam i yible mut ñem, ndi ibale u mboñ hala, hala a nla ba bibôdle bi bañga mawanda. Mawanda moñ ma gwé ngôñ i hôla we, ndi i mbéda le u néhne bo njel le ba hôla we.
12 Loñge njel inyu bot mawanda i yé le u pam i likalô ni bikristen bipe. Carol nu di mbôk di sima, a nkal le: “Me bi bana ngandak biloñge bi mawanda i ngéda me bi bôdôl ke likalô ni bisita, me boñok ki minson mi likoda mimpe lôñni bo. Yéhôva a bi gwélél mawanda ma inyu nit me mu nwii mi nwominsôna.” I bana mawanda ma ma yé minhôôlak mi bikristen, i yé loñge jam ngandak. Yéhôva a ngwélél i mawanda ma inyu hôla bés i hôyôs ndutu yés, kiki bo i ngéda di nôgda le di gwé bé mut.—Bingéngén 17:17.
it-2-F851 § 7
Pék
Pék i i nlôl ni Djob. Bañga pék i nlôl ndigi yak Yéhôva Nyambe inyule Bibel i nkal le ‘nyetama nyen a gwé pék’. (Rôma 16:27; Masoola 7:12) I ngéda di nyi ngandak mam, hala a nkobla le di gwé yi. Yéhôva a yé Nhek wés, nu a niñ “ibôdôl yaga i boga letee ni i boga” (Tjémbi 90:1, 2), a nyi ngiinda loñge loñge. Nyen a bi téé i mambén ma ma ñéga bihégél, bikék, ni i gwom bi nhôla bôt i boñ minyiña ni i bañ gwom, ibale bôt ba binam ba ban-ga bé i gwom bi, ki ba yé nyômôk. (Hiôb 38:34-38; Tjémbi 104:24; Bingéngén 3:19; Yérémia 10:12, 13) Ndi mambén ma Yéhôva inyu loñge ni béba mon ma nlôôha ba nseñ inyu bôt ba binam inyule mon ma nhôla bo i yoñ makikdik malam ni i bana niñ ilam. (Ndiimba Mbén 32:4-6; béñge YÉHÔVA [Djob nu a ntéé mambén inyu loñge ni béba].) Jam jo ki jo li nai bé Djob. (Yésaya 40:13, 14) To ibale ngim mangéda, a yé a nwas le ngim mam i i nkiha bé ni sômbôl yé i bôña, kiki a yé Nu ngui yosôna, i dilo di nlo a ga boñ le mam ma tagbe ndigi kiki a ngwés, ni le i mam a bi bôn ‘ibabé set’ ma ga yon.—Yésaya 55:8-11; 46:9-11.
Tik ngok i mbuu
w08 1/8 11 § 5
I yi kwel ni boñge ba wanda
▪ ‘Baa me ntibil nok i mahoñol ma sôli i mbus bibañga bini?’ Hiôb 12:11 a nkal le: “Baa ôô u ñemble bé bibañga, kiki hilémb hi noode bijek?” Nano nyen u nlama “noode” (wan) bibañga bi lok yoñ tole bi ngond yoñ. Boñge ba wanda ba mbéna bé toñol i jam ba nsômbôl toi kal. Kiki ’héga, lok yoñ tole ngond yoñ i nla kal we le: “Hiki ngéda u nyoñ me kiki mañge!” tole “U ta u emblege bé me!” Iloole u bok mahoñol moñ munu bibañga bini le “Hiki ngéda” ni “U ta,” bi bi ñéba toi bé i yom ba nhoñol, bigda le u nlama bé yoñ bibañga gwé kiki a nkal we. Ibale a nkal le “hiki ngéda u nyoñ me kiki mañge” a yé ndik i sômbôl kal we le “me nôgda wee u mbôdôl bé me ñem” tole ibale a nkal le “u ta u emblege bé me” a nsômbôl ndik kal we le “me nyéñ kal we i yom me nôgda toi mu ñem.” Jon, boñ biliya i yi mahoñol ma sôli i mbus bibañga bi lok yoñ tole ngond yoñ.