Nyiña inyu kaat i likoda li niñ yés ni nson wés
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 3
Éba le u mbôdôl Yéhôva ñem
ijwbv yigil 14 § 4-5
Bingéngén 3:5, 6—“U nigbene bañ yi yoñ wemede”
“Bôdôl Yéhôva ñem ni ñem woñ wonsôna.” Di ñéba le di mbôdôl Yéhôva ñem i ngéda di mboñ i mam ma nlémél nye. Di nlama bôdôl Djob ñem ni ñem wés wonsôna. Ikété Bibel, i buk ini le ñem i mpôdôl mut wés kétékété, hala wee, mahoñol més, i yom i ntinde bés i boñ mam, i yom i yé bés ikété mahoñol. Jon, i bôdôl Djob ñem ni ñem wés wonsôna i mbéñge ndik bé i mam ma yé bés i ñem. Di mpohol i boñ hala inyule di yé nkwoog nkaa le Djob a nyi i mam ma yé nseñ inyu yés, inyule a yé Nhek wés, ni le a nyi i yom i yé loñge inyu yés.—Rôma 12:1.
“U nigbene bañ yi yoñ wemede.” Di nlama bôdôl Yéhôva ñem inyule di yé bikwéha bi bôt. Di nla bé nigbene yi yés bésbomede. Ibale di nigbene yi yés bésbomede, di ga yoñ makidik ma ma nene wee ma yé malam ndi, sôk i nsôk, m’a ba mabe. (Bingéngén 14:12; Yérémia 17:9) Pék i Yéhôva i nloo i yés humm. (Yésaya 55:8, 9) Ibale di nwas le Yéhôva nyen a éga bés, di ga bana loñge niñ.—Tjémbi 1:1-3; Bingéngén 2:6-9; 16:20.
ijwbv yigil 14 § 6-7
Bingéngén 3:5, 6—“U nigbene bañ yi yoñ wemede”
“Yéñ mahoñol mé ikété mam momasôna u mboñ.” Di nlama yéñ mahoñol ma Yéhôva ikété pand i niñ yés yosôna i ngéda di nsômbôl yoñ makidik ma ngui. Di mboñ hala i ngéda di nsoohe nye, di mbat nye le a hôla bés, di ñañ ki Lipôdôl jé, di biak i mam di nigil i bisélél. Djob a ga boñ le mam ma kee loñge inyu yés ibale di nôgôl mambén mé.—Tjémbi 25:4; 2 Timôtéô 3:16, 17.
“A ga boñ le mam ma kee loñge i niñ yoñ.” Djob a ga boñ le mam ma kee loñge i niñ yés ibale di nôgôl mambén mé. (Bingéngén 11:5) Di ga keñgle ngandak mandutu, di bana ki niñ i maséé.—Tjémbi 19:7, 8; Yésaya 48:17, 18.
be 76 § 4
Bana ngôñ i hol
Ngim mangéda mut a nla boma mandutu i niñ yé kayéle a hoñol le: i jam lini li ma kwél me, me nyi i jam me nlama boñ. Ndi baa njel pék i? Bingéngén 3:7 a ñéba bés le ngim mangéda mandutu ma mpémél bés mu ma nti bés pék inyu yémbél mandutu mape. Ndi ibale di nhol i pes mbuu, hala a ga hôla bés i nok le di gwé ngôñ ni mahôla ma Yéhôva inyu pamba mu i niñ yés. Iloole di bôdôl bésbomede ñem, i ngéda di gwé ndutu, di ga éba le di nhol i ngéda kunda yada, di mbat Yéhôva mahôla ni njel masoohe. Di ga éba ki le di nhol i ngéda di nok le Yéhôva nyen a nwas le ngim mandutu i kwél bés. D’a ke ki ni bisu i gwés nye ni i bôdôl nye ñem inyule a yé Tata wés Nungingii.
Tik ngok i mbuu
w06 15/9 17 § 7
Balôm ba matode ba kaat Bingéngén
3:3. Di ga éba le di ndiihe loñgeñem ni maliga, di éba ki hala i niñ yés, kiki mut a hééba nsañ i kiñ. Di nlama ki tila bilem bi ikété ñem wés kayéle bi yila ngim bilem i niñ yés.
10-16 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 4
“Tééda ñem woñ”
Lelaa u nla tééda ñem woñ?
4 I kaat Bingéngén 4:23, i buk ini le “ñem” i nkobla le “mut kété” tole “matihil ma ñem.” (Añ Tjémbi 51:8 ni buk isi lipep) “Ñem” u yé yak mahoñol més ma kété kété, i yom di nôgda, i yom i ntinde bés i boñ mam, ni i mam ma nkon bés ngôñ. Hala wee mut di yé toi ikété kété, ha bitéé bi mis bé.
Lelaa u nla tééda ñem woñ?
10 Ibale di gwé ngôñ i tééda miñem nwés, di nlama pam i yimbe tjandi, di pala ki yoñ makidik inyu sôñ bésbomede. I buk ini le “tééda” i kaat Bingéngén 4:23 i nhôñlaha bés i yom mut faa (ntat) a mboñ. I dilo di Kiñe Salômô, bôt ba faa ba bé béna tééda mapénd ma tison, ba londok ki makeñi inyu yis bôt ba tison le béba i yé njel. Ni i titii i mahoñol, di nla tibil nok i yom di nlama boñ inyu kéñ le Satan a ôbôs bañ mahoñol més.
11 Ngéda kôba, bôt ba faa ba bé sal ntôñ ni i bet ba bé tat nwemel u tison. (2 Samuel 18:24-26) Mintôñ mi nwo ima mi bé sal ntôñ inyu tat tison, ba bé yoñ yihe le makôga ma ba nkwéhék loñge inyu kéñ le baoo ba jôp i tison. (Néhémia 7:1-3) Kiññem i Bibel i niiga i nla sal kiki mut faa, i mbéhe ki bés i ngéda Satan a nyéñ yoña ñem wés—hala wee, ngéda a nyéñ ôbôs mahoñol més, i yom di nôgda, i yom i ntinde bés i boñ mam, ni i mam ma nkon bés ngôñ. To imbe ngéda kiññem yés i mbéhe bés, di nlama emble yo, tole inyu bigda hihéga hiés, di yip ki manwemel ma ñem wés.
Lelaa u nla tééda ñem woñ?
14 Inyu tat ñem wés, di nlama bé ndigi yip manwemel ma ñem wés inyu mam mabe, ndi di nlama nwas le mam malam mon ma jôp mu. Di bigda ki hihéga hi mapénd ma tison. Ntat nwemel a bé yip manwemel ma tison inyu boñ le ñoo a jôp bañ, ndi mangéda mape a bé a yibil manwemel inyu boñ le bijek ni gwom bipe bi jôp. Ibale manwemel ma tison ma yén ntandaa ngéda ibabé le ba yibil mo, ki njal i bé le i nol bôt ba tison. Nlélém jam ni bés, di nlama yibil ñem wés hiki ngéda inyu boñ le mahoñol ma Djob mon ma éga bés.
w12 1/5 32 § 2
“Tééda ñem woñ!”
Inyuki di nlama tééda ñem wés? Djob a bi tinde Kiñe Salômô i tila le: “Tééda ñem woñ iloo mam momasôna, inyule mu nyen mangen ma niñ ma nlôl.” (Bingéngén 4:23) I ntén niñ di gwé nano ni ntén niñ di gwé ngôñ i bana i dilo di nlo, i gwé maada ni i yom di yé ikété yés. Inyuki? Inyule Yéhôva a ntehe i yom i yé bés ikété ñem. (1 Samuel 16:7) I yom di yé ikété, hala wee mut wés kété, nyen Yéhôva a mbéñge inyu yi umbe ntén mut di yé.—1 Pétrô 3:4.
Tik ngok i mbuu
Baa w’a bem Yéhôva?
4 Bingéngén 4:18 a nkal le: “Njel bôt ba téé sép i yé kiki mapubi ma kegla, ma nkônde bai, bai ni bai letee ni njamuha.” Bibuk bini le njel i bôt ba téé sép, i yé loñge titii inyu nôgha bés lelaa Yéhôva a mboñ inyu hôla bagwélél bé i nok sômbôl yé. A mboñ hala ndék ni ndék. Ba nla yak gwélél i titii i inyu pôdôl mahol kristen i mboñ i pes mbuu. I mbéda toi ngéda inyu boñ le mut a kôôge bebee ni Yéhôva. Ibale di nyoñ ngéda i tibil nigil Bañga i Djob ni maéba ntôñ wé u nti bés, di bii i yom di nigil i bisélél, ndék ni ndék, di nkahal hôlôs bilem bi Kristô. Hala a ga boñ ki le, di pam i yi Nyambe loñge. Di tehe hihéga hiada Yésu a bi ti inyu nôgha bés i jam li.
17-23 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 5
Kee nyega malal ngwéé
w00 15/7 29 § 1
U nla tééda libak joñ lipubi munu nkoñ ’isi unu
Muda ngandak minbok ki nyen ba nsébél le “nkén muda.” A ngwélél bibuk bi bi ne kiki wéi inyu yoña bôt. Bibañga gwé bi nkuli beñee beñee kiki môô ma ôlivé. Baa hala bé nyen mam ma mbôña i ngéda ba nlop mut? Nlam ngonda hiada le Ane-marie nu a bééna 27 ma nwii a nkal le: “Hiki ngéda solôñ yé i bôlô i bé bégés nye, i tinak nye lipém. A nkônde le i yé loñge i ngéda mut a nyimbe i mam malam u mboñ ndi, me bi yimbe le i yom a bé yéñ i bé ndik malal ma nyega.” Jon me bi nwas bé le a loñ me maoo ni bibuk gwé. Bibañga bi mut a nlop we too munlôm, too muda bi nla ba bilam, ndi di nlama yimbe kii a nyéñ toi. Jon di gwé ngôñ i sélés boña wés.
w00 15/7 29 § 2
U nla tééda libak joñ lipubi munu nkoñ ’isi unu
Bikuu bi bi nlôl i nyega malal bi nlol. Bi nhoo ki iloo pansoñ i malo ima. Hala wee bi nlôôha nôgha njôghe, di nla sima kiññem i i nlôôha kéés we. Jém li u gwéhék bé bana, kon. Hoñol i njôghe mut a nla nôgda i ngéda sobiina wé a nke i ndéñg, to ibale mut a nke ndik i ndéñg ngélé yada, hala a nla lona bikuu kayéle niñ yé yosôna, a ga nok ndutu. I pot maliga, malal ma nyega ma yé ndutu ngandak.
w00 15/7 29 § 5
U nla tééda libak joñ lipubi munu nkoñ ’isi unu
Di keñgle i bôt ba nla boñ le di kwoo i malal ma nyega. Di kee haa ni bo mu kiki di ntjél emble nsik wap, di béñge bañ to mintuk nwap mi mi gwé nyega malal (Bingéngén 6:27; 1 Korintô 15:33; Éfésô 5:3-5) Hala a yé hihôha hikeñi ibale di mpohol i tégbaha ngéda ni mintén mi bôt mi, i haba mambot kiki bo tole i eñgep kiki bo!—1 Timôtéô 4:8; 1 Pétrô 3:3, 4.
Tik ngok i mbuu
w00 15/7 29 § 7
U nla tééda libak joñ lipubi munu nkoñ ’isi unu
Salômô a mpôdôl bikuu bi mpémél i mut a nkwo i nyega malal. Sobiina nu a nke i ndéñg a nimis lipém jé. Baa hala a ta bé jôñ jam ndik inyule u nsômbôl yônôs ngôñ yoñ tole u nsômbôl yônôs ngôñ i mut numpe? I ngéda u neebe bana maada ma munlôm ni muda ni mut nu a ta bé sobiina woñ, u ñéba le u ndiihe bé wemede.
24-30 MATUMB
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 6
Kii dison di niiga bés?
it-1 927 § 9
Hison
‘Pék i binuga.’ Hison hi nsélés bé boña inyu bana pék, ndi Nhek nyen a bi ti nye i ngap i. Bibel i mpôdôl dison, i nkal le: ‘Hi nkôôba bijek gwé i ngéda sép, hi ntééda ki gwo i ngéda libumbul.’ (Bingéngén 6:8) Ntén hison hi hi ntôl nyoo i Palestine hi yé hison hini ba nsébél le fourmi moissonneuse tole fourmi agricole (Messor semirufus), hi nkot ngandak bijek i ngéda sép, bijek bi, bi ga hôla nye i ngéda bijek bi ga tôl ha bé i ngéda béñ. Hison hi, hi mbéna yén i het bijek bi yé ngandak. I homa ba mbumbul kôn. Ibale nop a nôl mandugi mé ma bijek, hison hi, hi mpémés gwo i hiañgaa inyu boñ le hiañgaa hi numus gwo. Di nyi yak le a yé a héya i homa a yé i jis li mbas, jis li ônde tole jis li kôn nu a mboñ le kôn, ônde tole mbas i oo. Hala a mboñ le bijek gwé bi ño bé. Ba nyimbe fourmis moissonneuses mu kiki i ngéda ba nke, ba nyék njañ yap i mabal mu i njel ni ki le ba nyék bikoo bi kôn tole bi ônde hi ba mbegee i lijubul li liyééne jap.
I mam dison di nla niiga bés. Ibale di nyoñ ngéda i tibil nigil hison, d’a tibil nok mabéhna ma ngui ma ma mpémél i kaat Bingéngén: “A mut yeñgi, kee yak hison;béñge kiki hi mboñ, yak we u yila mut pék.” (Bingéngén 6:6) I yom i nhélés bés yak dison i yé le, ba mbok mam i bisu bi ngéda, ba gwé ki mban, ngim mangéda, dison di mbegee ngim gwom i i nyét ngélé iba iloo bomede tole iloo ha. Hiki wada wap a mboñ kii yosôna a nla inyu gwel nson wé. Ba nsomol bé to ibale ba nkwo, ba nke ni bisu. Kiki ba nsal ntôñ, liyééne jap li yé ndik mapubi. Ba ntôñna wada ni nuu, ba nhôla bilôk bisañ bi bi yé nwaak, ba mbegee bo inyu témbna bo i liyééne jap.
w00 15/9 26 § 3-4
Tééda jôl lilam
Baa di nlama bé ba bôt ba bôlô kiki dison? Too ba mbéñge bés, too ba mbéñge bé bés, di nlama boñ biliya i ba bôt ba nsal ni ngui. Di yéñék ki lémés nson wés too di yé i suklu, too di yé i homa bôlô, tole di yé gwel minson mi mbuu, di nlama boñ biliya gwés gwobisôna i tibil sal i bôlô di nlama sal. Nlélém kiki hison hi nkôhna nseñ inyule hi nsal ni ngui, Yéhôva a ‘ngwés le u kon maséé ni ndumbba yoñ yosôna.’ (Ñañal 3:13, 22; 5:18) I ngéda mut a nsal ni ngui, a yé maséé, a gwé ki loñge kiññem.—Ñañal 5:12.
Salômô a ngwélél mambadga ima inyu tôdôl mut yeñgi, a mbat le: “A mut yeñgi, w’a nañal letee ni ngéda mbe? Ngéda mbe w’a tôde ’ilo?” Kiñe a nkônde le: Kônde ke ndék ’ilo, tôñgôl ’ilo ndék, kônde hôô moo i tôl inyu noi, ha nyen liyep joñ li ga puhe we kiki mut wip, yak liyend joñ li ga nyek kiki mut gwét.” (Bingéngén 6:9-11). I ngéda mut yeñgi a nke ni bisu i hiel moo, ha nyen kunda yada liyep li ngwel nye kiki mut wip. Yak liyep li ngwel nye kiki mut gwét. Nwom mi mut yeñgi mi yé nyonok ni bikai (Bingéngén 24:30, 31) Homa wé bôlô a nimis ngandak moni inyu ndék ngéda. Baa mut bôlô a nla tééda i nya mut nyeñgi nu? I ngéda ñudu suklu a yé mut yeñgi, baa a nla hoñol kel yada le a nla net makégse?
Tik ngok i mbuu
w00 15/9 27 § 3
Tééda jôl lilam
I mam masaambok kaat Bingéngén i mpôdôl ma yé ndigi man nsoñgi, ndi ma ntihba bebee le mintén mi bibéba nwominsôna Yéhôva a ñoo. “Mis ma ngôk” ni “ñem u u nhek bipék bibe.” Ikété mahoñol nyen bibéba bini bi mbôña. “Hilémb hi mpot bitembee,” ni “mut nu a ntelep mbôgi bitembee, a podok ki bitembee.” Ni nyo nyen ba mboñ bibéba bini. “Moo ma nkôp matjél ma mut nu a yé nginsohi” ni “makôô ma ma mpala ke i boñ béba.” I yom i nlôôha hindha Yéhôva i ñem i yé i bôt ba mpot bitembee inyu kéñha lôkisañ. To ibale ba nsima mam masamal tole masaambok, ma ñéba bé i mam momasôna Yéhôva a ñoo. Inyule bôt ba binam ba nhañ bé ni yi i ngéda i mbéda le ba boñ béba
31 MATUMB– 6 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 7
Keñgle i mam ma nla tinde we i boñ béba
w00 15/11 29 § 5
“Tééda matiñ mem, u kee ni bisu i niñ”
I winda Salômô a mpôdôl ina i bééna mapondo. I bééna grillage tole bikék bi bi bé ntôômaga. I ngéda jiibe li bi kahal kwo, Salômô a bi tehe man munlôm nu a bééna bé pék. Nyemede a bé yi hee a yé ke, ni kii i bé le i pémél nye. A bi kôôge bebee ni liyééne li muda nu, a yoñ ki njel i i nke i ndap yé. Njee a bé i muda nu, kii a bé boñ ha?
w00 15/11 30 § 4-6
“Tééda matiñ mem, u kee ni bisu i niñ”
I muda nu a gwé bibañga bi bi ne kiki wéi. Ni lipamal jolisôna, a nyoñ hop, a bôdôl kwel ni makénd. Hiki buk i i mpam mu i nyo wé i yé inyu lop mut. A nkal ki le a lam-ga ti bisesema inyu kôp nsañ, a lam-ga ki yônôs makak mé. A ñéba le a téé sép ni le a nyônôs mam mé momasôna i bisu bi Yéhôva. I témpel i Yérusalem, ba bé ti bisesema bi binuga, bi flawa, môô ma ôlivé ni moog. (Lôk Lévi 19:5, 6; 22:21; Ñañga bôt 15:8-10) I mut a bé ti sesema yak nye a bé lama yoñ ngaba mu i sesema i ni lihaa jé. Hala a ngwés kal le, i mañge munlôm nunu a bé lama koba yak muda nunu ngandak bijek ni moog, mam ma ma bé lama boñ le a tégbaha loñge ngéda. I muda nu a nkal le a nkôôba pam inyu bem nye. Kinje jam. Ntoñol Bibel wada a nkal le “i yé maliga le a bi pam inyu yéñ mut. Ndi baa a bi pam toi inyu yéñ i mañge wanda nunu, kiki a nkal?” I maliga, ndik mut nu a bé jôñ kiki mañge wanda nunu nyen a bé le a hémle hala.”
Inyu kônde lop i mañge wanda nunu, a bi boñ le ba tehe nye, jon a bi boñ nyañga, a bi gwélél maôô, hala wee bipôdôl inyu yoña i mañge munlôm nunu, a gwélél moo mé, a bé hôôba nye, a bi gwélél hilémb hié, hala wee bibuk bi a bé pémés mu nyo wé, sôk i nsôk, i muda ndéñg nunu a bi gwélél jôl jé, a kal le: “Me ntek nañi ni biloñge bi bilañgat, ni mamboñ ma loñge bôñgô ma ma nlôl i Égiptô. Me nwes mire, ni alôé lôñni hiomi i nañi yem.” (Bingéngén 7:16, 17) A bi tibil bôñgôl nañ yé ni mamboñ ma ma nlôl Égiptô, a nwes labinda i i num loñge jiñ. mire, alôé, lôñni hiomi.
A nke ni bisu i kal le: “Loo, di lalak letee kel i ye,” a nkônde le, “di nogok mane ma gwéha.” A naña ndik bé nye i tégbaha loñge ngéda i je bo iba. Ndi a naña nye inyu malal ma nyega. Kinje béba nsébla. A nkônde le: “Inyule nlô wem a ta bé i ndap;a nke liké, homa a yé haa ngandak. A bi kena bot moni, a ga lo ndigi i ngéda sôñ i nyon.” (Bingéngén 7:18-20) Sôk i nsôk, i mañge wanda nunu a nkahal noñ nye. A nkal nye le nlô wé a ta bé i ndap, a gwé makeñge momasôna inyu yoña i mañge wanda nunu! “I muda nu a nyumus nye ni ngui i bibañga gwé. A nyoña ki nye ni line li bipôdôl gwé bi ntjaga (Bingéngén 7:21) I nsômbla le u ba kiki Yôsep inyu tjél neebe i ntén ntjaga unu. (Bingéngén 9:9, 12) Ndi baa i mañge wanda nunu a yé kiki Yôsep?
w00 15/11 31 § 2
“Tééda matiñ mem, u kee ni bisu i niñ”
I mañge munlôm nunu a bi kôna bé Yôsep. Ibabé le a ôt pék, a nkahal noñ i muda nunu ‘kiki nlôm nyaga le ba nke i nol.’ Nlélém kiki mut a mboñ béba a mbem mbagi i nôgôs, hala nyen i mañge wanda nunu a bi kwo ikété béba. A ntehe bé i kuu i yé nye bisu “letee likoñ li tôp nye libaa,” letee a babaa tole a wo. A nla wo i pes minsôn inyule a nkôhna ngim kon i i nlôôhana tole a nla wo i pes mbuu. Inyule Bibel i nkônde le: “a nyi bé le a ga nimis niñ yé.” Niñ yé yosôna a yé ikété ndutu. A mboñ béba i bisu bi Yéhôva. Nyemede a njôp ikété soñ kiki hinuni hi hi njôp ikété hiandi!
Tik ngok i mbuu
w00 15/11 29 § 1
“Tééda matiñ mem, u kee ni bisu i niñ”
Salômô a nkônde le: “Kañ gwo [matiñ ma Yéhôva] i dinoo tjoñ; tila gwo i ñem woñ.” (Bingéngén 7:3) Nlélém kiki dinoo tjés di yé i bisu gwés, di hôlga bés i sal bibôlô gwés, ni i yônôs njômbi yés, nlélém jam ni bés, i ngéda di gwé makidik i yoñ, di nlama hoñol i mam di bi nigil ikété Bibel, di bii ki mo i bisélél inyu yoñ makidik malam. Di nlama tila mambén ma Yéhôva ikété miñem nwés, di tibil ki tééda mo loñge.
7-13 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 8
Emble Yésu nu a gwé pék
cf 131 § 7
“Me ngwés Tata”
7 I nlôñ 22, pék i nkal le: “Me yé nu bisu le Yéhôva a bi hek, ikété minson nwé nwominsôna, men a bi hek ibôdôl behee.” Hana, ba mpôdôl bé i lem ini le pék inyule i bi héga bé. Di nla bé kal le pék i gwé bibôdle inyule Bibel i nkal le Yéhôva a niñ i boga ni boga. (Tjémbi 90:2) Maselna ni hala, man Djob le Yésu a yé “mbôkgwéé ikété bihégél gwobisôna.” Yéhôva nyen a bi hek nye. (Kôlôsé 1:15) Kiki kaat Bingéngén i nkal, Yéhôva a bi bôk a hek Yésu nwaa le a nhek ngii ni hisi. A bé Bañga i Djob, hala wee pék i Djob.—Yôhanes 1:1.
cf 131-132 § 8-9
“Me ngwés Tata”
8 Kii Man Djob a bé boñ mu i ngéda yosôna a bé nyoo i ngii, nwaa le a nlo hana hisi? Nlôñ 30 u niiga bés le a bé ipañ Djob kiki “loñge ngwelnson.” Kii hala a nkobla? Kôlôsé 1:16 a ntoñol le: “Inyule ni njel yé nyen mana mam mape momasôna ma bi héga i ngii ni hana ’isi, . . . Mam mape momasôna ma bi héga ni njel yé, ma héga ki inyu yé.” Yéhôva, Nhek a bi gwélél nye kiki loñge ngwelnson inyu hek mana mam mape ma yé ikété ngiinda kiki bo biañgel, hisi ni mintén mi bihégél nwominsôna mi yé mukété. Sôk i nsôk a yik hek hégél i i nlôôha ba hélha le mut binam. I ngéda di memle ngim hégél ikété ngiinda, Yéhôva nyen di yé ti lipém. (Tjémbi 19:1) Di nla ki hoñol maada ma bas bas ma bé ipôla Nhek ni “loñge ngwelnson.”
9 I ngéda bikwéha bi bôt iba ba mbéna nsal, ngimanôgla i nla pam. Ndi hala bé nyen mam ma bi tagbe ipôla Yéhôva ni man wé! To hala kiki man a bi sal ntandaa ngéda lôñni Isañ, man a nkal le: ‘Me bé kon maséé i bisu gwé ngéda yosôna.’ (Bingéngén 8:30) Yésu a bé kon maséé ipañ Isañ, nlélém jam won Yéhôva a bé nôgda. Mu kii a bé kôna bilem bi Isañ, hala nyen a bé ke ni bisu i pôôna nye. Baa hala a nhélés bés ibale maada ma bé ipôla Isañ ni Man ma bi kônde let? Hala a nhélés bé bés inyule maada ma, ma yé minlômbi mi maada ma gwéha, ma gwé ki ngui ngandak.
w09 15/4 31 § 14
Di tehe Yésu kiki David Nunkeñi ni Salômô Nunkeñi
14 Mut wada ndik nyen a bé le a bana pék iloo Salômô. I mut nu a yé Yésu Kristô, jon i ngéda a bi kal le “nu a nloo Salômô nyen a yé hana,” a bé pôdôl nyemede (Matéô 12:42) Yésu a bééna “bibañga bi niñ boga.” (Yôhanes 6:68) Kiki hihéga, ikété Nkwel wé i ngii Hikôa, a bi sima ngandak mam i di nléba i kaat Bingéngén. Salômô a bi toñol lelaa bagwélél ba Yéhôva ba yé le ba ba maséé. (Bingéngén 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yak Yésu a bi kal le bañga maséé i gwé maada ni bibégés bi Yéhôva ni biyônôl bi mimbônga nwé. A bi kal le: “Maséé ni bôt ba nyi le mam ma mbuu ma yé bo nseñ, inyule Ane ngii i yé yap.” (Matéô 5:3) I bet ba mbii matiñ Yésu a bi pôdôl i bisélél, ba ga bana ngôñ i kôôge Yéhôva bebee, “Lingen li niñ.” (Tjémbi 36:9; Bingéngén 22:11; Matéô 5:8) Kristô a yé “pék i Nyambe.” (1 Korintô 1:24, 30) Yésu Kristô, Kiñe i Ane Djob a gwé “mbuu u pék.”—Yésaya 11:2.
Tik ngok i mbuu
g 5/14 16
‘Pék i nsébél, baa u nok kiñ yé?
▪ Kaat yada i ba nsébél le World Book Encyclopedia i nkal le Bibel i yé “kaat ba nlôôha pémés ikété bikaat gwobisôna.” “Bibel yon ba nlôôha kobol ikété bikaat gwobisôna.” I len ini, Bibel i yé nkoblak yosôna tole pes ikété iloo 2 600 dilémb, hala a mboñ le 90 ma bôt i ngii mbôgôl ba nla bana yo.
▪ U héya hala, “pék i nke ni bisu i lond” i nya ipe. Matéô 24:14 a nkal le: “Yak unu ñañ nlam u Ane w’a añlana ni nkoñ ’isi wonsôna, i ba biloñ gwobisôna mbôgi, ndi to le lisuk [li nkoñ ’isi unu] li nlo.”
14-20 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 9
Ba mut a gwé pék, u tjél bañ emble maéba
“Emble bipôdôl bi bôt ba pék”
4 I yé le i bane bés ndutu i nôgôl maéba mut a nti bés. Di yé yak le di unup. Inyuki? Di nyi le di mbéna boñ dihôha, ndi i ngéda mut a nti bés maéba, hala a yé le a lédél bés i neebe le di nhôs. (Añ Ñañal 7:9.) Di yé le di kahal kaaba. Di yé le di kal le i mut a nti bés maéba a gwé bé mahoñol malam, tole a mbep pôdôs bés. Di nla kahal ôm nye nsohi, di badbaga le: ‘A yé njee inyu ti me maéba? Nyemede a nhôs bé?’ Ibale maéba ba nti bés ma nlémél bé bés, di yé le di tjél emble mo, di ke yak mut numpe nu a nla ti bés maéba ma ma ga lémél bés.
“Emble bipôdôl bi bôt ba pék”
12 Kii i nla hôla bés i emble maéba? Di nlama bana suhulnyuu, di bigdaga le di yé bikwéha bi bôt, ni le ngim mangéda di yé di lôôha jôñôp. Kiki di mbôk di tehe, Hiôb a bi popoda. Ndi a bi sôk a héñha mahoñol, Yéhôva a sayap ki nye. Inyuki? Inyule Hiôb a bé mut suhulnyuu. Suhulnyuu yé i bi nene ngeñ a bi emble maéba Élihu a bi ti nye, tolakii Élihu a bé mañge. (Hiôb 32:6, 7) Suhulnyuu y’a hôla ki bés i emble maéba, to ibale di nhoñol le di gwé bé ngôñ ni mo, tole i mut a nti bés mo a yé mañge. Mañ wada i Kanada u nkal le: “Di nla bé tehe bésbomede kiki bôt bape ba ntehe bés, jon di ta bé le di hol ibale ba nti bé bés maéba.” Bésbobasôna di gwé ngôñ i kônde bana bilem bilam, ni i lémés likeñge jés i likalô?—Añ Tjémbi 141:5.
13 Maéba ba nti bés ma ñunda le Nyambe a ngwés bés. Yéhôva a nsômbôl le di ba maséé i niñ yés. (Bingéngén 4:20-22) I ngéda a ngwélél Bañga yé, bikaat bi ntôñ, tole ngim mankéé inyu ti bés maéba, wee a yé unda bés gwéha yé. Kaat Lôk Héber 12:9, 10 i ñéba le “a mboñ hala inyu loñge yés.”
14 Di emble maéba, di béñge bañ lelaa ba nti bés mo. Ngim mangéda di yé le di nôgda wengoñle ba mbep pôdôs bés i ngéda ba tinak bés maéba. I yé maliga le i ngéda di nti mut maéba, di nlama boñ le a bana ngôñ i emble bés. (Galatia 6:1) Ndi ibale bés bon ba nti maéba, di nlama emble maéba ba nti bés, to ibale di nhoñol le ba mbep pôdôs bés. Di nla badba le: ‘To ibale i mut a nti me maéba a mbep pôdôs me, baa i yom a nkal me, i ta bé maliga? Baa me ta bé le me hôya bibuk bi mbabaa me, me tééda maéba a nti me?’ Ibale di ñemble maéba momasôna ba nti bés, wee di gwé pék.—Bingéngén 15:31.
w01 15/5 30 § 1-2
‘Pék i ga boñ le di niñ ntandaa ngéda’
I ngéda ba nkodol mut pék, a neebe bikodlene, a mboñ bé kiki mut minjôha. Salômô a bi tila le: “Kodol mut pék, ndi a ga gwés we. Ti mut pék maéba, ndi a ga kônde bana pék.” (Bingéngén 9:8b, 9a) Mut pék a nyi le “i yé maliga le bikodlene gwo ki gwo bi nkônha bé maséé i ngéda di nkôhna gwo, ndi bi nôgha njôghe; ndi i mbus ngéda, bi num litam li telepsép, hala wee nsañ inyu i bôt bi niiga.” (Lôk Héber 12:11) Ibale ba nti bés maéba, di kaaba bañ, di tjél bañ to maéba ma, ibale di neebe mo, di ga yila bôt ba pék.
Salômô a nke ni bisu i kal le: “Niiga mut a téé sép, ha nyen yi yé y’a kônde keñep.” (Bingéngén 9:9b) Mut nye ki nye a nla bé yi mam momasôna. Tole a kal le a nlôôha un inyu nigil mam mape. Kinje maséé i yi le yak mimañ mi bôt mi nke ni bisu i neebe maliga! Ni i ti bomede nkikip yak Yéhôva. Di kee ni bisu i bana ngôñ i nigil mam ma mondo, di ba ki péé.
w01 15/5 30 § 5
‘Pék i ga boñ le di niñ ntandaa ngéda’
Bésbomede bon di nlama boñ biliya inyu yila bôt ba pék. Salômô a bi pot i jam li i ngéda a kal le: “Ibale u nyila mut pék, wen w’a kôhna nseñ u pék yoñ,ndi ibale u yé mut minjôha, wetama nyen bikuu bi ga kwél.” (Bingéngén 9:12) I ngéda mut a gwé pék, hala a yé loñge inyu yé nyemede. Yak mut minjôha a ga kôhna bikuu. Jon di “sédne pék ôô.”—Bingéngén 2:2.
Tik ngok i mbuu
w06 15/9 17 § 5
Balôm ba matode ba kaat Bingéngén
9:17—Kii i yé “malép ba nip,” inyuki “ma yé malam”? Bibel i nhégha maada ma munlôm ni muda ba ba yé mbiibaga ni malép ma ba ñap i bee. Malép ba nip ma yé malal ma nyega ma ba mboñ i bisôsôli (Bingéngén 5:15-17) Ma nla nene malam inyu i nwet a nip mo.
21-27 MATÔP
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 10
Kii u nla boñ inyu ba maséé?
w01 15/7 25 § 1-3
‘I mut a téé sép a gwé bisai’
I mut a téé sép a gwé bisai bipe. “Moo ma yeñgi ma nlona liyep, ndi moo ma bôlô ma nlona lingwañ. I man a mboñ mam ni pék, a nkot bijek i ngéda sép, ndi i man a mboñ mam ma nwéhna nyuu, a nke ’ilo i ngéda libumbul.”—Bingéngén 10:4, 5.
Bibuk bi kiñe bini bi mbéñge téntén bôt ba bôlô i ngéda libumbul. I ngéda libumbul, ngéda bé i, inyu ke hilo. Ndi, di nlama ti ngéda yés yosôna, di sal ki ntandaa ngéda. Di nimis bé to linut jada.
Yésu a bé pôdôl he libumbul li kôn bé ndi libumbul li bôt ba binam, jon a bi kal banigil bé le: “Libumbul li yé likeñi, ndi basal bôlô ba yé ndék. Jon, soohana Nwet libumbul [Yéhôva Djob] le a ep basal bôlô mu libumbul jé.” (Matéô 9:35-38) I nwii 2000, iloo 14 didun di bôt di bi lo i Bilôp bi Nwet. Ha i ngéda i, hala a bé nsoñgi u Mbôgi Yéhôva ngélé iba, njee a nla pééna le nwom mi yé nhôôlak inyu libumbul? (Yôhanes 4:35) Bañga bagwélél ba mbat Nwet libumbul le a kônde babumbul mu nson wé, ndi i nlélém ngéda ba mboñ biliya i yilha bôt banigil. (Matéô 28:19, 20) Yéhôva a nsayap bo ngandak! I nwii 2000, iloo 280 000 ma banigil ba mondo ba bi sôblana. Yak bo ba jôp i bôlô inyu niiga bôt bape. Munu ngéda libumbul ini, di boñ biliya bi ngui i yoñ ngaba ikeñi i yilha bôt banigil. Nson u, u ga lona bés maséé.
w01 15/9 24 § 3-4
Kil ‘i njel telepsép’
Salômô a bi pôdôl nseñ u telepsép, a bi kal le: “Nkus u ngwañ mut u yé tison yé lisolbene. Ndutu i diyeyeba i yé liyep jap. Nson u mut a téé sép u nkena i niñ, ndi béba mut i ngwélél ndik nsaa wé inyu boñ béba.”—Bingéngén 10:15, 16.
Lingwañ li nla sôñ bés inyu ngim mam ma niñ, nlélém kiki tison i i yé ñoñok loñge i nla sôñ i bet ba yii mukété. Yak liyep li nla boñ le ngim mam i di bemek bé i kwél bés. (Ñañal 7:12) Ndi Salômô a bé pôdôl ngim jam i i nla pémél mingwañ mi bôt kiki diyeyeba. Ibale a nyoñ bé yihe, ngwañ mut u nla bôdôl lingwañ jé ñem, a nla bôdôl hoñol le lingwañ jé li yé kiki bo “mapénd ma ngui.” (Bingéngén 18:11) Ndi mut liyep a nla hoñol le a nla bé bana bilôl bilam. Hala a mboñ le i bôt bana bo iba ba ga bana bé jôl lilam i mis ma Djob.
it-1 187
Bisai
Yéhôva a nsayap bôt ba binam. “Bisai bi Yéhôva gwon bi nlona lingwañ, a nkônde bé njôghe yo ki yo mu.” (Bingéngén 10:22) Yéhôva a nsayp i bet ba nlémél nye mu kiki a ntat bo, a mboñ le ba hol, a ñéga bo, a mboñ le mam map ma kee loñge. A nti bo likala li kel. A mbôn ki bo bilôl bilam.
Tik ngok i mbuu
w06 15/5 30 § 18
Maséé di nkôhna i ngéda di nkil i njel telepsép
18 “Bisai bi Yéhôva,” gwon bi mboñ le litén jé li hol. Di nyi ki le bisai bi, bi “nkônde bé njôghe yo ki yo.” (Bingéngén 10:22) Ndi inyuki mandutu ma nkwél yak bagwélél ba Djob? Ma tinak bo ngandak nduña? Manjom ma nla ba maa. (1) Di yé bikwéha. (Bibôdle 6:5; 8:21; Yakôbô 1:14, 15) (2) Satan ni mimbuu mimbe nwé. (Éfésô 6:11, 12) (3) Béba nkoñ ’isi. (Yôhanes 15:19) To ibale Yéhôva a nwas le mandutu ma kwél bagwélél bé, nye bé nyen a nti bo mo. Maselna ni hala, “hiki likébla lilam ni hiki likébla li yé peles li nlôl i ngii, yak Isañ nu mapubi ma ngii, nu a nhéñha bé to heñla kiki yiye i i nyiñgha.” (Yakôbô 1:17) Bisai bi Yéhôva bi nlona bé ndutu yo ki yo.
28 MATÔP – 4 MPUYE
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL BINGÉNGÉN 11
U pot bañ hala!
w02 15/5 26 § 4
Ñem maliga u ñéga i bôt ba téé sép
Kiki ñem u maliga u bet ba téé sép u nla hôla bôt bape, hala ki nyen maboñok mabe ma bibéba bi bôt ma nla tééñga bôt bape. Kiñe Salômô a bi kal le: “Mut a nyan Nyambe a nlona mut wé libôk ndutu, ndi yi yon i nsôñ bôt ba téé sép.” (Bingéngén 11:9) Njee a nla pééna le hilégé, i pôdôl bôt bape béba, bipôdôl bi nyega, biyôglô bi minkwel, bi nla tééñga bôt bape? Maselna ni hala, bipôdôl bi mut a téé sép bi yé maliga. Bi yé bipubi, a ñôt pék nwaa le a mpot, a ntôñ ki bôt bape. Kiki i mut nu a gwé pék, hala a mboñ le ni njel bibuk gwé, a ñéba le baoo bé ba mpot bitembee.
w02 15/5 27 § 2-3
Ñem maliga u ñéga i bôt ba téé sép
I bôt ba niñ i tison ba ban-ga bilem bilam, ba nhôlôs nsañ i homa ba yiine. Ba mboñ ki le bôt bap ba libôga ba ba maséé. Hala a mboñ le libôga jap li nhol. Ki le bôt ba dilégé, ba ba gwé bibuk bibe, ba nlona mbagla ni yubda. Téntén i ngéda i bôt ba bon ba ñénél. Tison i het ba ñénél i yé ikété yubda, nyega ni liyep.
Litiñ di nléba ikété kaat Bingéngén 11:11 li nhôla bagwélél ba Yéhôva ba ba nkodba ikété makoda ma ba nhégha ni bitison. I ngéda minhôôlak mi bôt i pes mbuu nwon mi ñéga makoda ma ma gwé lôk kéé i i yé maséé, i bak bôt ba bôlô, bôt ba likap ba ba ntôñ bape, hala a nti Yéhôva lipém. Yéhôva a nsayap ntén likoda u, li nhol ki i pes mbuu. Ngim mangéda, bôt bape ba yé ba nkon bé maséé, ba mbôdôl pot béba inyu lôk kéé i i ñéga. Bibel i nhégha bo ni “nkañ u u gwé mbôñ” ba yé kiki mbôñ i i ntjama, ki le ba bé bé hala i bibôdle. (Lôk Héber 12:15) Njômbi yap i yé le ba kôhna bitel ni le ba nene, ba yé ba nhuñbe, ba kalak le ngitelepsép ni mbagla bi yé ikété likoda. Ni le mimañ nwon mi nlona i mam ma momasôna. Ibale di nyoñ bé yihe, bipôdôl gwap bi nla lona mbagla ikété likoda. Di nlama tjél emble bipôdôl gwap, di kee ni bisu i hôlôs nsañ ni adna ikété likoda.
w02 15/5 27 § 5
Ñem maliga u ñéga i bôt ba téé sép
I mut a nyi bé bagal mam a nla lona ngandak ndutu ikété likoda, tole a nkahal pot to kii, sôk i nsôk a nkahal pôdôl bôt bape béba, tole a nkahal sol bôt. Jon mimañ mi nlama pala yoñ bitelbene inyu téé mintén mi mam mi. Maselna ni hala, i mut a nyi wan mam a nyi imbe ngéda a yén nwee, ilole a kahal pot i mam bôt bape ba kôli bé yi. Kiki a nyi le ibale mut a ngwel bé hilémb hié, hala a nla tééñga bôt bape, i mut a nyi wan mam a ‘téé sép.’ A nke ni bisu i gwés lôk kéé, a mpot bé i mam bôt bape ba nlama bé yi, inyule a nyi le hala a nla tééñga bo. Mintén mi bôt mi, mi yé bisai inyu likoda!
Tik ngok i mbuu
g20.1 11, minkéñék mi matila
Lelaa di nla yémbél nduña?
“YÉMBÉL NDUÑA NI LOÑGEÑEM”
“I mut a mboñ bôt loñge, nyemede a ga kôhna loñge, ndi béba mut i nôgha nyemede ndutu.”—BINGÉNGÉN 11:17.
I kaat ini le Overcoming Stress i gwé pes yada i i gwé ño le “Yémbél nduña ni loñgeñem.” Dokta Tim Cantopher, mut nu a ntibil i bôt ba gwé kon u mahoñol a ntoñol le mut nu a ñéba bôt bape loñgeñem a gwé niñ maséé, maselna ni hala, mut nu a yé béba, a ñôbôs niñ yé inyule a mboñ le bôt bape ba kee nye ngwéé.
Di nla ki suhus nduña yés i ngéda di ñéba bésbomede loñgeñem. Kiki hihéga, di bémél bañ bésbomede iloo kiki di nla boñ. Di hoñol bañ le di nhee bé to yom. Yésu Kristô a bi kal le: “U nlama gwés mut woñ libôk kiki wemede.”—Markô 12:31.