“Zezi i su jasin fɛ’n” i bolɛ

1, 2. ?Akoto’m be blɛ su’n, kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kpɔfuɛ’m be kunndɛli kɛ bé jrán jasin fɛ’n bolɛ’n, sa benin yɛ ɔ juli-ɔ?

B’A BO asɔnun’n i nunfuɛ’m be ɲrɛnnɛn klelɛ bo. Biblu’n se kɛ Sɔlu ‘kle asɔnun’n i nunfuɛ’m be ɲrɛnnɛn.’ Glɛki nun ndɛ nga be kacili i sɔ’n, i bo’n kle kɛ sa ng’ɔ o be su’n, ɔ timan blɛblɛ. (Yol. 8:3) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a wanndi. Ɔ maan ɔ ti kɛ like nga Sɔlu sunnzunnin kɛ ɔ́ yó’n, ɔ su kpɛn su sa. Yɛle kɛ Klisifuɛ’m be su kwlá boman jasin fɛ’n kun. Sanngɛ kɛ Klisifuɛ’m be bo sanndili’n, sa kun m’ɔ ti abonuan’n juli.

² Be nga be bo sanndili’n, “kɛ bé kɔ́’n, nn bé kán Ɲanmiɛn ndɛ’n bé klé sran mun.” (Yol. 8:4) Amun bu i akunndan kan be nian. Be nga be kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn i sran’m be yaci jasin fɛ’n bolɛ’n, like nga be sunnzunnin’n ɔ kpili ase. Be bɔbɔ be li yɛ be yoli maan jasin fɛ’n truli-ɔ. Kɛ mɔ be yoli maan Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be bo sanndili’n ti’n, be kwla ɔli lika mmuammua’m be nun, be ko boli jasin fɛ’n be kleli sran mun lɔ. Ndɛ tre nga nun’n, é wá wún kɛ sa kunngba’n ju e su andɛ wie.

“Be nga be bo sanndili’n” (Yol. 8:4-8)

3. (1) ?Wan yɛle Filipu? (2) ?Ngue ti yɛ blɛ wie nun’n, Samari lɔfuɛ’m b’a timan jasin fɛ’n niɔn? ?Sanngɛ ngue yɛ bé wá yó i klɔ sɔ’n su lɔ mɔ Zezi kɛnnin i ndɛ-ɔ?

³ “Be nga be bo sanndili’n” be nun kun yɛle Filipu.a (Yol. 8:4; nian kuku nga be flɛ i kɛ “Filipu m’ɔ ‘ti jasin fɛ bofuɛ’n’” i nun.) Ɔ ɔli Samari klɔ’n su lɔ. Klɔ’n sufuɛ’m be sunman lika be nin-a timan jasin fɛ’n. Afin blɛ wie nun’n, Zezi seli i akoto’m be kɛ: “Nán amun wlu Samari klɔ fi nun. Sanngɛ amun wɔ Izraɛli nvle’n nun bua mɔ b’a mlin’n be ngunmin be sin.” (Mat. 10:5, 6) Sanngɛ Zezi si kɛ kɛ blɛ wie wá jú’n, bé wá bó jasin fɛ’n klé Samari lɔfuɛ mun. Afin kwlaa naan w’a wɔ ɲanmiɛn su’n, ɔ seli be kɛ: “Amún kán min ndɛ Zerizalɛmun wa, nin Zide wunmuan’n nun, ɔ nin Samari lele fá jú asiɛ’n i tiwa lɔ.”—Yol. 1:8.

4. ?Kɛ Filipu boli jasin’n kleli Samarifuɛ mun’n, wafa sɛ yɛ be sɔli nun-ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ be sieli be su be tieli Filipu i nuan ndɛ’n niɔn?

⁴ Kɛ Filipu juli Samari lɔ’n, ɔ wunnin kɛ fie’n i “su ninnge’m b’a blo, be kpɛlɛ blɛ’n w’a ju.” (Zan 4:35) Jasin ng’ɔ boli’n yoli lɔfuɛ’m be fɛ kpa. ?Ngue ti-ɔ? Afin Zifu’m be nin Samarifuɛ’m be diman. I kpa bɔbɔ’n, Zifu kpanngban be kle kɛ be kpɔ Samarifuɛ mun. Sanngɛ Samarifuɛ’m be wunnin kɛ jasin fɛ’n ti sran kwlaa liɛ, naan jasin sɔ’n nin like nga Farizifuɛ’m be kle’n timan kun. Farizifuɛ’m be liɛ’n, be bu sran’m be fɔ. Yɛ be bu i kɛ be kpa tra nvlefuɛ mun. Kannzɛ sran wie’m be buman Samarifuɛ’m be sran’n, sanngɛ Filipu liɛ’n, ɔ buli be sran. I sɔ’n ti’n, ɔ wlɛli i wun ase boli jasin fɛ’n kleli be. I sɔ mɔ Filipu yoli’n ti’n, Samarifuɛ “kpanngban be fali be ɲin sieli ndɛ ng’ɔ kannin’n su kpa.”—Yol. 8:6.

5-7. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ kɛ Klisifuɛ’m be bo sanndi’n, i sɔ’n yo maan jasin fɛ’n tru-ɔ?

⁵ Andɛ kusu’n, be nga be kle Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be ɲrɛnnɛn’n, b’a kwlá yoman naan Ɲanmiɛn i sufuɛ’m b’a jran jasin bolɛ’n. Ɔ ju wie’n, be fa be kɔ lika wie’m be nun naan be jran jasin bolɛ’n. I wie yɛle kɛ be wla be bisua annzɛ be fa be kɔ nvle uflɛ nun. Sanngɛ i sɔ mɔ be yo’n ti’n, lɔfuɛ’m be kwla tili jasin fɛ’n. I wie yɛle sa ng’ɔ juli Alɛ Dan Nɲɔn su’n nun’n. Nazi’m be wlali Zoova i Lalofuɛ’m be bisua. I sɔ mɔ be yoli’n ti’n, Zoova i Lalofuɛ’m be kwla boli jasin kleli lɔfuɛ mun. I wie yɛle Zifu bian kun m’ɔ nin be o bisua kunngba’n nun’n i liɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Bisuafuɛ nga be ti Zoova i Lalofuɛ’n, be trali be awlɛn. I sɔ mɔ be yoli’n ti’n, n ma wunnin i wlɛ kɛ like nga be lafi su’n, ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su sakpa. Ɔ maan kasiɛn su’n, n ma kacili Zoova i Lalofuɛ wie.”

⁶ Ɔ ju wie’n Zoova i Lalofuɛ’m be bo jasin fɛ’n kle be nga be kle be ɲrɛnnɛn’n. I wie yɛle Flanzi Dɛsi i liɛ’n. Be fɛ i ɔli Otrisi lɔ bisua kun m’ɔ o klɔ nga be flɛ i Gisɛn’n i su lɔ’n nun. Kɛ ɔ juli lɔ’n, ɔ boli jasin fɛ’n kleli bisua sunianfuɛ kun, yɛ ɔ kleli i Biblu’n nun like. Kɛ afuɛ wie’m be sinnin’n, be yiali Zoova i Lalofuɛ’m be nvle kun aɲia kun bo. Nanwlɛ, be nɲɔn’n be dili aklunjɔɛ dan! Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn be ti jasin bofuɛ.

⁷ Kɛ be kle Klisifuɛ’m be ɲrɛnnɛn mɔ be wanndi kɔ nvle uflɛ nun’n, sa kunngba’n yɛ ɔ ju-ɔ. Afuɛ 1970 nun’n, aniaan nga be o Malawi lɔ’n, be wanndi ɔli Mozanbiki. Kɛ be juli lɔ’n, be boli jasin fɛ’n kleli sran mun. Kɛ blɛ wie juli’n, be wa kleli Zoova i Lalofuɛ’m be yalɛ Mozanbiki lɔ. Ɔ nin i sɔ ngba’n, b’a jranman jasin fɛ bolɛ’n. Aniaan bian Flansisko Koana seli kɛ: “Be wlali e nun wie mun e bisua kpɛ sunman jasin mɔ e bo’n ti. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, sran kpanngban be sɔli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ’n nun klanman. Ɔ maan blɛ sɔ nun’n, e wunnin i wlɛ kɛ wafa kunngba nga Zoova suannin Klisifuɛ klikli’m be bo’n, yɛ ɔ fa suan e bo wie-ɔ.”

8. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ alɛ nin junman ndɛ’n ti’n, sran sunman be kwla tili jasin fɛ’n niɔn?

⁸ Nán ɲrɛnnɛn nga be kle Klisifuɛ mun’n i ngunmin yɛ ɔ yoli maan sran sunman be sɔli jasin fɛ’n nun klanman-ɔn. Afuɛ nga be sinnin lɛ’n be nun’n, sran kpanngban be jasoli be nvle’n nun be ɔli nvle uflɛ nun, alɛ annzɛ junman mɔ be ɲɛnmɛn i’n ti. I sɔ’n yoli maan be kwla tili jasin fɛ’n, kpɛkun be suannin Biblu’n nun like nvle uflɛ sɔ’n nun. Sran sɔ’m be kanman nvle sɔ’n nun aniɛn’n. Ɔ maan ɔ fata kɛ be bo jasin fɛ’n be kle be be bɔbɔ be klɔ aniɛn’n nun. Atrɛkpa’n, ɔ jasin bowlɛ’n nun’n, sran’m be “fin nvlenvle kwlaa nun nin akpasua kwlaa su. Sran wafawafa kwlaa o be nun, yɛ be kan aniɛn wafawafa kwlaa.” ?A mian ɔ ɲin bo jasin fɛ’n kle be?—Ngl. 7:9.

“An man min tinmin sɔ’n wie” (Yol. 8:9-25)

9. ?Wan yɛle Simɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fɛli i wun mantannin Filipu-ɔ?

⁹ Filipu yoli abonuan sa kpanngban Samari lɔ. I wie yɛle kɛ ɔ yoli bubuwafuɛ kpanngban nin be nga be ja yo be ya’n be juejue. I kpa bɔbɔ’n, ɔ yoli maan be nga mmusu’m be kle be yalɛ’n be jaso be su. (Yol. 8:6-8) Sran kun m’ɔ wunnin abonuan sa nga Filipu yoli be’n, yɛle Simɔn. Simɔn sɔ’n yi atrɛ yɛ sran kpanngban be kɛn i ndɛ se kɛ: ‘Bian nga yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i Tinmin’n niɔn.’ Sanngɛ kɛ Simɔn wunnin like nga Filipu yoli’n, ɔ wa wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn i tinmin kpakpafuɛ’n yɛ Filipu fa yo abonuan sa mun-ɔn. Ɔ maan Simɔn kacili Klisifuɛ. (Yol. 8:9-13) ?Sanngɛ like bɔbɔ kpa nga ti yɛ Simɔn kacili Klisifuɛ’n yɛle benin?

10. (1) ?Kɛ Piɛli nin Zan be juli Samari lɔ’n, ngue yɛ be yoli-ɔ? (2) ?Ndɛ benin yɛ Simɔn kan kleli Piɛli nin Zan-ɔn?

¹⁰ Kɛ akoto’m be tili i kɛ sran kpanngban be su kaci Klisifuɛ Samari lɔ’n, be sunmannin Piɛli nin Zan lɔ. (Nian kuku nga be flɛ i kɛ “Piɛli fali ‘ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn Diwlɛ’n i lakle mun’ dili junman” i nun.) Kɛ akoto nɲɔn’m be juli lɔ’n, be fali be sa fuali sran sɔ mɔ b’a kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ uflɛuflɛ’n be su. Kpɛkun i sɔfuɛ’m be ɲannin Ɲanmiɛn wawɛ’n.b Kɛ Simɔn wunnin i sɔ’n, nanwlɛ, ɔ boli i nuan dan. I sɔ’n ti’n, ɔ seli akoto’m be kɛ: “An man min tinmin sɔ’n wie naan sran nga n fa min sa n fuɛ i su’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n jrɛ i su.” I kpa bɔbɔ’n, i waan ɔ́ mán be sika. Ɔ bu i kɛ nn tinmin sɔ mɔ Ɲanmiɛn man’n, be kwla fa sika be to.—Yol. 8:14-19.

11. ?Afɔtuɛ benin yɛ Piɛli mannin Simɔn-ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Simɔn sɔli afɔtuɛ sɔ’n nun-ɔn?

¹¹ Piɛli ijɔli Simɔn, ɔ seli i kɛ: “Maan a nin ɔ sika’n amun nunnun. Afin a bu i kɛ a kwla fa sika to like nga Ɲanmiɛn fa cɛ’n. Junman nga timan ɔ liɛ wie. Afin Ɲanmiɛn ɲrun’n, ɔ klun akunndan’n timan kpa.” I sin’n Piɛli seli Simɔn kɛ ɔ kaci i akunndan’n naan ɔ srɛ Ɲanmiɛn naan ɔ yaci i wun sa’n cɛ i. Ɔ seli i kɛ: “Kpata Zoova. I liɛ atrɛkpa’n, ɔ́ yáci akunndan tɛ sɔ mɔ a buli’n ɔ́ cɛ́ wɔ.” I lɛ’n kle weiin kɛ Simɔn timan sran tɛ. Ɔ klo kɛ ɔ́ yó sa kpa. Sanngɛ akunndan ng’ɔ buli i blɛ sɔ’n nun’n yɛ ɔ timan kpa-ɔ. Ɔ maan ɔ seli akoto’m be kɛ: “Amun kpata Zoova man min naan ndɛ nga amun kɛnnin i lɛ’n, be nun wie fi w’a ɲanman min.”—Yol. 8:20-24.

12. ?Ngue yɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klisifuɛ’n be yo naan b’a man be junman be asɔnun’m be nun-ɔn?

¹² Afɔtuɛ nga Piɛli mannin Simɔn’n ti e kwlaa e liɛ wie andɛ. Ɔ kle e kɛ nán e man sika naan b’a fa asɔnun’n nun junman wie b’a wla e sa nun. I sɔ’n ti be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klisifuɛ’n be nzuɛn. Fluwa kun mɔ be klɛli i afuɛ 1878 nun’n i nun’n, be seli kɛ: “Kɛ Katoliki kpɛnngbɛn’m bé yó vote naan bé síe Papu’n, blɛ sunman’n sran ng’ɔ man sika’n yɛ be fa junman’n be wlɛ i sa nun-ɔn. Be wie mun bɔbɔ’n, kɛ be yo sɔ’n, ɲannzuɛn kunman be. Wie mun kusu’n be fiaman naan b’a yo i sɔ like’n.”

13. ?Ngue yɛ ɔ fataman kɛ Klisifuɛ’m be yo i asɔnun’n nun-ɔn?

¹³ Ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be nian be wun su naan b’a tɔman sa tɛ sɔ’n nun wie. I wie yɛle kɛ nán maan aniaan kun se kɛ ɔ́ cɛ́ be nga be ti e su kpɛn asɔnun’n nun’n be like titi, annzɛ ɔ́ yí be ayɛ dan ngboko naan be mɛn i junman wie. Asa kusu’n, aniaan nga be kwla man be wiengu’m be junman’n, nán maan be kpa sran nun. Nán maan be bu aniaan nga be le sika’n be sran tra be nga be leman wie’n. Afin i kwlaa sɔ’n ti sa tɛ yolɛ. Nanwlɛ, ɔ fata kɛ Zoova i sufuɛ’m be kwlaa ‘be yo be wun kaan,’ yɛ be minndɛ kɛ Zoova i wawɛ’n man be junman asɔnun’n nun. (Lik. 9:48) Ɔ fataman kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ mun be kunndɛ ‘be bɔbɔ be aɲrunɲan.’—Ɲan. 25:27.

“?Ndɛ nga a su kɛnngɛn i lɛ’n, a wun i wlɛ?” (Yol. 8:26-40)

14, 15. (1) ?Wan yɛle Etiopi bian m’ɔ ti ‘Eniki’n’? ?Yɛ Filipu yoli sɛ yɛ ɔ wunnin i-ɔ? (2) ?Kɛ Filipu boli jasin’n kleli i’n, wafa sɛ yɛ ɔ sɔli nun-ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ e kwlá seman kɛ i batɛmun yolɛ’n yoli kplukplu su-ɔ? (Nian ja ngua lɔ ndɛ’n.)

¹⁴ I sin’n, Zoova i anzi’n seli Filipu kɛ ɔ fa atin ng’ɔ fɛ i Zerizalɛmun lɛ kɔ Gaza’n. Atrɛkpa’n, kɛ Filipu fali atin sɔ’n, w’a wunman sa nga ti yɛ ɔ fata kɛ ɔ wɔ lɔ’n i wlɛ. Sanngɛ kɛ ɔ wunnin Etiopi bian m’ɔ ti Eniki’n i cɛ’n, yɛ ɔ wa wunnin i wlɛ-ɔ. Etiopi bian’n “su kanngan Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai i fluwa’n nun. Ɔ mɛn i nɛn’n su yɛ ɔ kanngan nun-ɔn.” (Nian kuku nga be flɛ i kɛ “?‘Eniki’n’ i bo’n yɛle benin?” i nun.) Zoova wawɛ’n maan Filipu mantannin bian’n i kakaklolo’n. Kpɛkun ɔ usɛli i kɛ: “?Ndɛ nga a su kɛnngɛn i lɛ’n, a wun i wlɛ?” Kɛ kakaklolo’n kɔ́’n nn Filipu kusu ɔ́ wánndi i wun lɛ. Etiopi bian’n tɛli i su kɛ: “?Nanwlɛ, sɛ sran w’a ukaman min’n, ɔ́ yó sɛ naan m’an wun i wlɛ?”—Yol. 8:26-31.

¹⁵ Etiopi bian’n seli Filipu kɛ ɔ fu kakaklolo’n nun. I sin’n, be nɲɔn’n be kokoli yalɛ kpa. Afin Etiopi bian’n siman “bua” nin “sufuɛ” nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai kɛnnin i ndɛ i fluwa’n nun’n. (Eza. 53:1-12) Filipu yiyili nun kleli Etiopi bian’n kɛ “bua” ɔ nin “sufuɛ” nga be kɛn i ndɛ’n yɛle Zezi Klisi. Etiopi bian’n su Ɲanmiɛn kɛ Zifu’m be sa. Ɔ ti kɛ sran nga be yoli be batɛmun afuɛ 33 nun Pantekɔtu nun’n be sa. Ɔ maan ɔ kali lɛ wunnin like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo’n i wlɛ. Ɔ seli Filipu kɛ: “Nian! Nzue ba kun yɛ. ?Ngue ti yɛ be kwlá yoman min batɛmun yɛ?” I sɔ’n ti’n, Filipu kali lɛ yoli Etiopi bian’n i batɛmun.c (Nian kuku nga be flɛ i kɛ “Be yoli i batɛmun ‘nzue ba kun’ nun” i nun.) I sin’n, Zoova wawɛ’n fali Filipu ɔli junman uflɛ dilɛ Asdɔdu lɔ. Kɛ ɔ juli lɔ’n, ɔ boli jasin fɛ’n ekun.—Yol. 8:32-40.

16, 17. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ anzi’m be sa o jasin bolɛ junman’n nun andɛ-ɔ?

¹⁶ Andɛ’n, e kusu e di junman kunngba nga Filipu dili’n wie. Ɔ ju wie’n, sɛ e su kɔ lika naan e ɲɛn i wun atin’n, e bo jasin fɛ’n e kle sran nga e nin be e yia’n. Kɛ e to sran mɔ be kunndɛ kɛ bé tí jasin fɛ’n, i sɔ’n finman e. Afin Ɲanmiɛn Ndɛ’n se e kɛ anzi’m be kle e atin jasin fɛ’n i bolɛ nun. Anzi’m be kle e atin naan y’a kwla bo jasin’n y’a kle “be nga be o mɛnmɛn kwlaa nun’n, ɔ nin be nga be fin akpasuaakpasua kwlaa su’n nin be nga be kan aniɛn wafawafa kwlaa’n, ɔ nin sran wafawafa kwlaa.” (Ngl. 14:6) Asa ekun’n, Zezi seli kɛ anzi’m be kle e atin jasin fɛ’n i bolɛ nun. Kɛ ɔ́ kán ble nin ijre tɛ’n be ndɛ’n, ɔ seli kɛ ninnge’m be kpɛlɛ blɛ’n nun’n, yɛle kɛ mɛn’n i awieliɛ blɛ nun’n, “ninnge kpɛfuɛ mun yɛle anzi mun.” Ɔ seli ekun kɛ anzi sɔ mun “bé ísa i Famiɛn Diwlɛ’n nun ninnge kwlaa nga be yo mɔ sran ja kpla’n, ɔ nin be mɔ be yo ninnge tɛtɛ’n be kwlaa.” (Mat. 13:37-41) Blɛ kunngba sɔ nun’n, Zoova maan anzi’m bé yía be nga be lafi su kɛ bé dí famiɛn nglo lɔ’n naan be kaci i nvle’n nunfuɛ. I sin’n, ɔ́ fá anzi mun naan be yiayia “bua wie mun ekun” mɔ be ti ‘sran kpanngban kpa’n’ naan be kaci i nvle’n nunfuɛ wie.—Ngl. 7:9; Zan 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Like ng’ɔ kle kɛ anzi’m be kle e atin’n yɛle kɛ be nga e bo jasin fɛ’n e kle be’n, be nun wie’m be se e kɛ kwlaa naan y’a to be lɔ’n, be srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka be. I wie yɛle aniaan nɲɔn mɔ be nin bakan kun be ɔli jasin bolɛ’n be liɛ’n. Kɛ be boli jasin lele mɔ mindi wá jú’n, be waan bé jrán jasin bolɛ’n. Sanngɛ bakan’n kunndɛli kɛ ɔ́ kó bóbó anuan ng’ɔ su i su’n. Kpɛkun bakan’n ko boboli anuan’n sakpa. Yɛ bla kun tikeli-ɔ. Aniaan’m be toli bla’n i lɔ naan bé kán ndɛ klé i. Bla’n seli be kɛ ɔ o lɛ srɛ́ Ɲanmiɛn naan sran kun w’a ukɛ i naan ɔ wun Biblu’n nun ndɛ’n i wlɛ. Kɛ aniaan’m be tili i sɔ’n, nanwlɛ, ɔ boli be nuan dan. Be ka lɛ boli bla’n i Biblu’n nun like klelɛ bo.

18. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e fa jasin bolɛ junman’n e tratra e sa bɛ nun-ɔn?

¹⁸ Jasin fɛ nga e bo i andɛ’n, ɔ ti e cenjele like. Afin e nin anzi mun yɛ e di junman sɔ’n niɔn. Kpɛkun sran kpanngban be ti jasin fɛ’n. I sɔ’n ti’n, nán maan e ɲin kpa junman sɔ’n su le. Sɛ e mian e ɲin e bo “Zezi i su jasin fɛ’n” titi’n, é dí aklunjɔɛ.—Yol. 8:35.