Kpɛnngbɛn’m be yo ba’m be ye
‘Ee Ɲanmiɛn, siɛn’n mɔ m’an yo oke mɔ min ti’n w’a bo je yɛ’n, nán yi min ase. Maan n kan ɔ kwlalɛ mɔ a kwla’n i nun ndɛ n kle min blɛ sufuɛ mun. Maan n kan ɔ safuɲrɛn sa mɔ a yo be’n n kle be kwlaa nga bé bá be sin lɔ’n.’—JUE MUN 71:18.
1, 2. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ nga be ti sran kpɛnngbɛn’n be wun i wlɛ kpa ɔ? ?Ngue su yɛ é wá fá e ɲin síe ɔ?
CƐN kun’n, asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ o sran ble mɛn’n i wia atɔliɛ lɔ lika’n nun’n, ɔ ɔli aniaan kpɛnngbɛn kun i wun wunlɛ. Aniaan kpɛnngbɛn sɔ’n ti be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be nunfuɛ. Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’n toli i’n, ɔ usɛli i kɛ: “?Ɔ wun ti kpa?” Aniaan kpɛnngbɛn’n seli i kɛ: “Kɛ n o yɛ’n sɛ be waan n wanndi’n, ń wánndi. Sɛ be waan n tu kpɛn’n, ń tú kpɛ́n. Tulɛ yɛ n kwlá tuman ɔn.” Kɛ ɔ́ kán ndɛ’n kusu, ɔ yo kɛ ɔ su wanndi annzɛ ɔ su tu kpɛn sa. Asɔnun kpɛnngbɛn’n wunnin i ndɛ’n i bo. Yɛle kɛ ‘like nga aniaan kwlɛ i yo’n, ɔ tu i klun yo. Sanngɛ like ng’ɔ kwlɛmɛn i yo’n, ɔ yoman.’ Asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’n, andɛ ɔ le afuɛ 80 sanngɛ i wla te kpɛn aniaan kɛnngbɛn sɔ’n i aɲinsuɛ’n nin i seiin nantilɛ’n su.
2 Sran kpɛnngbɛn nga i ɲin yi Ɲanmiɛn’n, i nzuɛn klanman’n kwla ka aniaan’m be klun titi. Nán kpɛnngbɛn yolɛ’n ti yɛ sran kun si ngwlɛlɛ yɛ i nzuɛn’n yo Ɲanmiɛn fɛ ɔ. (Akunndanfuɛ’n 4:13) Biblu’n se kɛ: “Be ti je’n ti kɛ famiɛn kle sa, afin nguan tɛnndɛn’n ti sran kpa’m be nvasuɛ.” (Nyanndra Mun 16:31) ?An mɔ amun ti sran kpɛnngbɛn’n, amun si kɛ ndɛ nga amun kan’n nin sa nga amun yo’n, ɔ kwla yo sran’m be ye? Amun e fa Biblu’n nun sran kpɛnngbɛn wie’m be ndɛ naan e wun wafa nga be yoli ba’m be ye’n.
Lele nin andɛ be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n te yo sran’m be ye
3. ?Wafa sɛ yɛ Nowe i Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n yo sran’m be ye andɛ ɔ?
3 Lele nin andɛ’n, Nowe i Ɲanmiɛn sulafilɛ seiin’n te yo sran’m be ye. Kɛ Nowe kplán mmeli m’ɔ́ fá nnɛn mun wlá nun’n, m’ɔ́ bó jasin fɛ’n klé i mantanfuɛ mun’n, nn ɔ su wa ɲan afuɛ 600. (Bo Bolɛ 7:6; 2 Piɛr 2:5) Ɲanmiɛn su mɔ Nowe lafi kpa’n ti’n, kɛ anannganman su nzue’n tɔ́’n, ɔ nin i awlofuɛ’m be ɲannin be ti. Ɔ maan, Nowe ti yɛ andɛ sran’m be o asiɛ’n su ɔ. Nowe blɛ su’n, sran’m be nguan ɲanman ti tɛnndɛn. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ i kpɛnngbɛn blɛ nun like ng’ɔ yoli m’ɔ ti klanman’n, yɛle kɛ ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili titi. Ɔ maan, Ɲanmiɛn rɛli i su kpa. ?Wafa sɛ?
4. ?Wafa sɛ yɛ Nowe i Ɲanmiɛn sulɛ seiin kwla uka andɛ Klistfuɛ mun ɔn?
4 Ɲanmiɛn seli sran’m be kɛ be “trɛ be yi asiɛ wunmuan’n.” Sanngɛ Nimrɔdu m’ɔ jasoli Ɲanmiɛn wun’n, ɔ fali ajalɛ uflɛ. Ɔ seli sran’m be kɛ be kplan sua mlomlo kun. Kɛ Nimrɔdu yó i like sɔ’n, nn Nowe su wa ɲan afuɛ 800. (Bo Bolɛ 9:1; 11:1-9) Sanngɛ Nowe liɛ’n, w’a dimɛn i sɔ junman’n wie. Ɔ maan atrɛkpa’n, kɛ sran’m be sa tɛ’n sɔ’n ti’n Ɲanmiɛn sánngan be aniɛn’n, w’a sannganman Nowe liɛ’n wie. Nowe i Ɲanmiɛn sulɛ seiin’n w’a yomɛn i kpɛnngbɛn blɛ nun ngunmin. Sanngɛ, ɔ suli Ɲanmiɛn klanman lele fa wuli. Nowe i ajalɛ’n ti kpa man andɛ Klistfuɛ kpɛnngbɛn’m be kwlaa.—Ebre Mun 11:7.
Be yo be osufuɛ’m be ye
5, 6. (a) ?Kɛ Abraamu ɲannin afuɛ 75, ngue yɛ Zoova seli i kɛ ɔ yo ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Abraamu sɔli ndɛ nga Ɲanmiɛn kan kleli i’n nun ɔn?
5 Wafa nga sran kpɛnngbɛn’m be kwla yo be osufuɛ’m be ye Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, i sɔ’n fite weiin Nowe i anunman’m be su ndɛ’n nun kpa. I nun mɔ Abraamu le afuɛ 75, Ɲanmiɛn seli i kɛ: “Jaso ɔ mɛn’n nun, jaso ɔ osufuɛ’m be afiɛn ɔ si i awlo’n nun kɔ mɛn nga ń wá klé wɔ’n nun. Ń yó maan ɔ osu’n wá yó nvle dan kun, ń yó wɔ ye, ń yó maan ɔ dunman’n fú. Ɔ dunman nun ti ń yó sran’m be ye.”—Bo Bolɛ 12:1, 2.
6 Amun bu i akunndan kan be nian. Be se amun kɛ amun jaso amun mɛn’n nun. Amun jaso amun osufuɛ’m be afiɛn be wɔ lika wie mɔ amun siman lɔ’n. ?Amún yó i sɛ? I sɔ’n yɛ be seli Abraamu kɛ ɔ yo ɔ. ‘Abraamu ɔli kan Anannganman kleli i kɛ ɔ wɔ lɔ’n.’ Ɔ ɔli ko trannin Kanaan nvle nga Zoova waan ɔ́ fá mɛn i’n nun kɛ aofuɛ sa. Ɔ trannin tannin sua nun lele fa wuli. (Bo Bolɛ 12:4; Ebre Mun 11:8, 9) Ɔ ti su kɛ Zoova seli Abraamu kɛ ɔ́ wá yó maan i osu’n “wá yó nvle dan kun.” Sanngɛ, Abraamu i osu’n w’a yoman dan i ɲin su. I yi Sara wuli ba kunngba cenjenje. Be flɛ ba sɔ’n kɛ Izaaki. Sanngɛ kɛ ɔ́ wú ba sɔ’n, nn ɔ nin i wun Abraamu b’a di afuɛ 25 mɛn nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ fá be’n, i nun. (Bo Bolɛ 21:2, 5) Sanngɛ Abraamu w’a seman le kɛ w’a fɛ naan ɔ́ sɛ́ i sin i mɛn’n nun lɔ. Maan e nian Abraamu i Ɲanmiɛn sulafilɛ nin i awlɛn tralɛ’n su!
7. ?Wafa sɛ yɛ Abraamu i awlɛn tralɛ’n ukali i wa Izaaki ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n yo sran’m be ye ɔ?
7 Abraamu i awlɛn tralɛ’n ukali i wa Izaaki kpa. Yɛle kɛ Izaaki dili afuɛ 180. Blɛ kwlaa sɔ’n nun’n, ɔ yoli aofuɛ Kanaan mɛn mɔ Ɲanmiɛn waan ɔ́ fá mɛ́n i si’n, i nun. Izaaki i awlɛn tralɛ liɛ’n takali nda nga Ɲanmiɛn tali’n su. Ɲanmiɛn yɛ ɔ tali Abraamu nda ɔ. Abraamu nin Sara kusu be kpɛnngbɛn blɛ nun’n, be kannin nda sɔ’n i ndɛ kleli be wa Izaaki. I sin’n, Zoova bɔbɔ wa kannin nda sɔ’n i ndɛ kleli Izaaki. (Bo Bolɛ 26:2-5) Izaaki kusu i Ɲanmiɛn sulɛ seiin ti’n, e kwla se kɛ nda nga Zoova tɛli i kɛ Abraamu i “osu” kun wá bá naan osu sɔ’n yɛ maan klɔ sran’m bé fíte nun’n, ɔ yoli ye. Kɛ afuɛ kpanngban sinnin’n, Zezi Klist mɔ i yɛ ɔ ti “osu” sɔ’n be nun klikli’n, ɔ yoli maan sran kwlaa nga be lafi i su’n, be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n mantan. Ɔ maan, be kwla ɲan anannganman nguan.—Galasifuɛ Mun 3:16; Zan 3:16.
8. ?Wafa sɛ yɛ Zakɔbu kleli kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su ɔ? ?Yɛ i bo’n guali sɛ?
8 Izaaki kusu ukɛli i wa Zakɔbu naan ɔ lafi Ɲanmiɛn su naan kɛ ɔ́ wá yó kpɛnngbɛn’n i sɔ’n w’a ukɛ i. Cɛn kun’n, Zakɔbu nin anzi kun be tuli ngondin lele aliɛ njɛnniɛn naan anzi’n rɛ i nguan. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn Zakɔbu le afuɛ 97. (Bo Bolɛ 32:24-28) Kɛ Zakɔbu wú’n, nn ɔ le afuɛ 147. Sanngɛ ka naan w’a wu’n, ɔ yiɛli i wa 12 mun, ɔ rali be nguan. (Bo Bolɛ 47:28) Ndɛ mɔ Zoova maan ɔ kannin be mɔ be ti klɛwa Bo Bolɛ 49:1-28 nun’n, be kle kɛ ndɛ sɔ’m be kpɛnnin su laa naan andɛ bɔbɔ’n, be te kpɛn su.
9. ?Wafa sɛ yɛ kpɛnngbɛn nga b’a tin Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, be kwla uka be awlofuɛ mun ɔn?
9 Nanwlɛ, sran kpɛnngbɛn nga be su Zoova’n, be nzuɛn klanman’n kwla yo be awlofuɛ’m be ye kpa. Sɛ be fa Ɲanmiɛn ndɛ’n kle ba mun naan be yo sa kpa fa nannan su naan be kle be kɛ awlɛn tralɛ’n ti like kpa’n, i sɔ’n yó maan ba’m be kusu bé kwlá láfi Ɲanmiɛn su kpa wie. (Nyanndra Mun 22:6) Wafa nga Klistfuɛ kpɛnngbɛn’m be nzuɛn klanman’n kwla uka be awlofuɛ mun’n, nán maan be bu i like kaan.
Be yo be niaan Klistfuɛ’m be ye
10. ?Ngue ndɛ yɛ Zozɛfu kɛnnin i ‘i owie’n su ɔ’? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ndɛ sɔ’n i bo’n gúa ɔ?
10 Klistfuɛ nga b’a yo kpɛnngbɛn’m be kwla yo be niaan Klistfuɛ’m be ye wie kpa. Zakɔbu i wa Zozɛfu i kpɛnngbɛn blɛ nun’n, i Ɲanmiɛn i sulafilɛ’n ti’n, ɔ yoli like kun m’ɔ ukali Ɲanmiɛn sufuɛ kpanngban kpa nga be bɛli i sin’n niɔn. Yɛle kɛ, i nun m’ɔ le afuɛ 110, ɔ seli Izraɛlifuɛ mun kɛ: ‘Kɛ án kɔ́’n, án tú min owie’n be fa wɔ.’ Ɔ boli Izraɛlifuɛ’m be dunman kɛ sɛ bé tú Ezipti lɔ bé kɔ́’n maan be fɛ i owie’n be fa wɔ. (Ebre Mun 11:22; Bo Bolɛ 50:25) Ndɛ sɔ m’ɔ kɛnnin i lɛ’n kle Izraɛlifuɛ mun kɛ kanga junman nga bé dí i Ezipti lɔ lɛ’n, be su kaman nun sa trilili naan cɛn wie lele’n bé fíte nun.
11. ?Wafa sɛ yɛ Moizi i nzuɛn’n ukali Zozie ɔ?
11 Be nga Zozɛfu i ndɛ sɔ’n wlali be fanngan’n, be nun kun yɛle Moizi. Kɛ Moizi ɲannin afuɛ 80 mɔ bé tú Ezipti mɛn’n nun’n, Moizi fali Zozɛfu i owie’n fa ɔli. (Ezipt Lɔ Tulɛ 13:19) I blɛ sɔ’n nun’n, Moizi wa sili Zozie m’ɔ ti gbanflɛn’n. Moizi nin i be nantili likawlɛ lele afuɛ 40. Blɛ sɔ nun’n, Zozie yoli Moizi i ukafuɛ. (Kalɛ 11:28) Zozie nin Moizi yɛ be fuli Sinai oka’n su ɔ. Kɛ Moizi ko fali yɛbuɛ paplapa mɔ be klɛli mmla’m be su’n bá’n, nn Zozie o lɛ mínndɛ i. (Ezipt Lɔ Tulɛ 24:12-18; 32:15-17) Afɔtuɛ nin ngwlɛlɛ ndɛ kpakpa nga Moizi kan kleli Zozie’n, maan e bu i akunndan e nian!
12. ?Zozie ɲin su’n, wafa sɛ yɛ i nzuɛn kpa’n ukali Izraɛli nvle’n niɔn?
12 Zozie kusu fali ndɛ kpakpa sɔ mɔ Moizi mɛnnin i’n wlali Izraɛlifuɛ’m be fanngan lele naan w’a wu. Jɔlɛ Difuɛ Mun 2:7 se kɛ: ‘Zozie nin sran kpɛnngbɛn nga be wunnin sa dandan nga Anannganman yoli mannin Izraɛlifuɛ mun be ɲin su’n, be suli Anannganman.’ Sanngɛ, kɛ Zozie nin kpɛnngbɛn wie’m be wuli’n, Izraɛlifuɛ’m be ɲin wa yoli nɲɔnnɲɔn Zoova sulɛ’n su. Yɛle kɛ be fali Zoova sulɛ nin Baali m’ɔ ti amuin i sɔlɛ’n sanngannin nun. Be yoli i sɔ lele afuɛ 300 be fa juli Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli blɛ su.
Samiɛli ‘yoli sa ng’ɔ ti i nuan su’n’
13. ?Ngue yɛ Samiɛli yoli naan w’a ‘yo sa ng’ɔ ti i nuan su’n’ niɔn?
13 Kɛ Samiɛli wú’n, Biblu’n w’a kanman wafa ng’ɔ ti’n, i ndɛ. Sanngɛ Samiɛli fluwa klikli’n i nun sa’m be dili afuɛ kɔe 102. Yɛ kusu Samiɛli dili i junman’n trali afuɛ sɔ’n. Ebre Mun 11:32, 33 waan jɔlɛ difuɛ nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kpa’m be ‘yoli sa ng’ɔ ti nuan su’n.’ Samiɛli ukɛli i blɛ sufuɛ wie mun naan be yaci sa tɛ yolɛ’n. (1 Samiɛl 7:2-4) ?I sɔ liɛ’n kle sɛ? Ɔ kle kɛ Samiɛli suli Zoova klanman lele fa wuli. (1 Samiɛl 12:2-5) Famiɛn’n bɔbɔ’n, Samiɛli tuli i fɔ, srɛ w’a kunmɛn i. (1 Samiɛl 15:16-29) Asa ekun’n, kɛ Samiɛli ‘yoli kpɛnngbɛn mɔ i ti boli je’n,’ ɔ kleli be nga’m be ajalɛ klanman. Yɛle kɛ, ɔ srɛli Ɲanmiɛn mannin be. Ɔ seli kɛ ‘n kwlá seman kɛ n srɛman Ɲanmiɛn n manman min niaan Izraɛlifuɛ mun. Sɛ n se sɔ ɔ nn m’an fɔn Anannganman wun.’—1 Samiɛl 12:2, 23.
14, 15. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ kpɛnngbɛn’m be kwla nian Samiɛli i ajalɛ’n su Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nun ɔn?
14 Sa wunmuan sɔ’n kle like kpa kun mɔ Klistfuɛ kpɛnngbɛn’m be kwla yo man be niaan mun ɔn. Kannzɛ bɔbɔ tukpaciɛ annzɛ sa wie ti Klistfuɛ kpɛnngbɛn’m be kwlá yoman ninnge mun kɛ laa’n sa’n, sanngɛ be kwla srɛ Ɲanmiɛn man be niaan mun. ?Amun mɔ amun ti sran kpɛnngbɛn asɔnun’n nun’n, amun si kɛ asɔnun’n ɲan amun Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, i su ye? Klist i mmoja m’ɔ guɛli i ase’n i su mɔ amun lafi’n ti’n, amun nin Zoova be afiɛn sɛ. Yɛ kɛ amun lafi Ɲanmiɛn su w’a cɛ mɔ be ‘sa amun niannin’n,’ amun a kaci sran mɔ be tra be awlɛn ɔn. (Zak 1:3; 1 Piɛr 1:7) Nán amun wla fi su le kɛ ‘sɛ sran kpa kun srɛ like Ɲanmiɛn sa nun m’ɔ jran su kpa’n, i srɛlɛ sɔ’n yo sa ye dan.’—Zak 5:16.
15 Ɲanmiɛn srɛlɛ nga amun srɛ naan b’a suan Ɲanmiɛn i Siɛlɛ Blɛ’n bo’n, ɔ ti cinnjin kpa. E niaan Klistfuɛ wie’m be o bisua, afin be waan be yoman politiki. Wie mun kusu alɛ nin sa kɛ aunmuan dan m’ɔ fita saci ninnge mun annzɛ nzue m’ɔ tɔ saci ninnge mun’n ti’n, kekle’n o be su. E asɔnun nun kusu’n, be kle wie’m be yalɛ, Lakafuɛ’n laka be naan be yo sa tɛ. (Matie 10:35, 36) Asɔnun kpɛnngbɛn nga be fa jasin fɛ’n bolɛ’n i nun ta’n, amun srɛlɛ’n kwla yo be ye dan kpa. (Efɛzfuɛ Mun 6:18, 19; Kolɔsfuɛ Mun 4:2, 3) Sɛ amun srɛ Ɲanmiɛn naan amun bu amun niaan Klistfuɛ’m be akunndan kɛ Epafrasi yoli’n sa’n, ɔ ti kpa!—Kolɔsfuɛ Mun 4:12.
Be kle be nga be ba siɛn’n be like
16, 17. ?Ngue ndɛ yɛ be dun mmua kɛnnin i Jue Mun 71:18 nun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n ti nanwlɛ ɔ?
16 Klistfuɛ nga be ti “bua akpasua kaan” mɔ bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, be nin be nga be o “bua’m be wie mun” be nun mɔ bé wá trán asiɛ’n su wa’n, be su Ɲanmiɛn likawlɛ. I ti’n, be kle be like. (Lik 12:32; Zan 10:16) I sɔ ndɛ yɛ Jue Mun 71:18 dun mmua kannin ɔn. Ɔ seli kɛ: ‘Ee Ɲanmiɛn, siɛn’n mɔ m’an yo oke mɔ min ti’n w’a bo je yɛ’n, nán yi min ase. Maan n kan ɔ kwlalɛ mɔ a kwla’n i nun ndɛ n kle min blɛ sufuɛ mun. Maan n kan ɔ safuɲrɛn sa mɔ a yo be’n n kle be kwlaa nga bé bá be sin lɔ’n.’ Ɔ yo be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be fɛ kɛ be kle be niaan nga be o bua’m be wie’m be nun’n, be junman’n i dilɛ kwlaa naan be kwlakwla b’a wɔ ɲanmiɛn su. Naan aɲrunɲan kunngba nga Zezi ɲɛnnin i’n, b’a ɲan wie.
17 Kɛ e niɛn i kpa’n, ndɛ ng’ɔ o Jue Mun 71:18 m’ɔ se kɛ be kan Ɲanmiɛn i sa m’ɔ yo be’n kle be nga ‘bé bá be sin’n,’ ɔ ti bua’m be wie’m be liɛ wie. Afin, be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be kle be like. Zoova mannin sran kpɛnngbɛn’m be junman cinnjin kpa kun. Yɛle kɛ, be kɛn i ndɛ’n kle be mɔ be ba uflɛuflɛ’n. (Zoɛl 1:2, 3) Bua’m be wie’m be kusu nanwlɛ, Biblu’n nun like nga be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be kle be’n, be bu i cenjele like dan. I sɔ’n su be bo maan like nga be suɛn i Ɲanmiɛn su’n, be kan kle sran kwlaa ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sú Zoova’n.—Sa Nglo Yilɛ 7:9, 10.
18, 19. (a) ?Ndɛ cinnjin benin mun yɛ Zoova i sufuɛ kpɛnngbɛn’m be kwla kan kle e ɔ? (b) ?Ngue su yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be kwla lafi ɔ?
18 Zoova i sufuɛ wie mɔ andɛ b’a yo sran kpɛnngbɛn’n, be wunnin laa sa wie mun. Kɛ é sé yɛ’n, be nun wie te o nguan nun. Aniaan sɔ’m be nun wie’m be o be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nun yɛ be nun wie’m be o bua’m be wie’m be nun. I nun mɔ bé fá flimu mɔ be flɛ i kɛ Photo-Drame de la Création mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be yili’n klé sran mun’n, be wunnin nun. Aniaan kpɛnngbɛn sɔ’m be nun wie bɔbɔ be si aniaan nga i blɛ sɔ’n nun be fa jasin fɛ’n bolɛ’n i nun ta mɔ be wlali be bisua afuɛ nga be flɛ i 1918 nun’n. Anuannzɛ’n i aladio nga be flɛ i kɛ WBBR, aniaan kpɛnngbɛn sɔ’m be nun wie dili nun junman. Blɛ nga Zoova i Lalofuɛ’m be kplili be ti jɔlɛ difuɛ dandan’m be ja su naan be yaci be nun naan be di be Ɲanmiɛn junman fɔundi nun’n, be nun sunman be kwla kɛn i ndɛ kle e. Wie’m be kusu sɛ bɔbɔ be nvle siefuɛ’m be kleli be ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ be jrannin kekle b’a yaciman Zoova sulɛ. Wafa nga Ɲanmiɛn ndɛ’n i ɲin fiteli blɛblɛ lele wa kpajali weiin’n, aniɛn kpɛnngbɛn wie’m be kwla kɛn i ndɛ kle e. Biblu’n wla e fanngan kɛ aniaan sɔ mɔ be si sa sunman’n, maan e fa e wun mantan be naan be uka e.—Mmla’n 32:7.
19 Be wla Klistfuɛ kpɛnngbɛn’m be fanngan kɛ be kle ba’m be ajalɛ kpa. (Tit 2:2-4) Aniaan kpɛnngbɛn mun, atrɛkpa kɛ amun o yɛ’n, amun wunman wafa nga amun awlɛn tralɛ’n nin amun Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nin afɔtuɛ nga an man’n, ɔ kwla uka be nga mun’n. Nowe nin Abraamu nin Zozɛfu nin Moizi nin be wie mun ekun b’a wunman wafa nga be Ɲanmiɛn sulɛ seiin’n ukali be nga be bali be sin’n. Sanngɛ, be Ɲanmiɛn sulafilɛ nin be seiin nantilɛ ndɛ nga be klɛli’n, be ukali sran mun dan kpa. ?Sɛ be liɛ’n yoli sɔ’n, yɛ amun li?
20. ?Be nga be lafi Ɲanmiɛn su lele guɛ i ti nin i bo’n, ngue yɛ be minndɛ i ɔ?
20 Kɛ ‘ɲrɛnnɛn dan’n’ wá tɔ́’n, sɛ e kwla fiteli nun annzɛ sɛ e kwla cɛnnin nguan’n, é wá sí like nga be flɛ i ‘nguan sakpa’n.’ Nanwlɛ i sɔ’n wá yó e fɛ! (Matie 24:21; 1 Timote 6:19) Amun bu Klist i afuɛ Akpi famiɛn dilɛ blɛ i angunndan. I blɛ sɔ nun’n Zoova wá núnnún kpɛnngbɛn yolɛ’n i sin afɛ’n. Blɛ sɔ’n nun’n, kɛ é wá láfi tínnge’n, e wunnɛn’n su saciman blɛblɛ kɛ siɛn’n sa. Ɔ́ yó kpa kɔ́ i ɲrun. E wunmiɛn’n bá nun, e ɲinma’n wún ase kpa. E su’n ti sa kpa. É yó kpinndinkpinndin. (Zɔb 33:25; Ezai 35:5, 6) Be nga bé wá trán Ɲanmiɛn i mɛn uflɛ’n nun’n, be su seman kɛ sran kun w’a yo oke. Afin bé ɲán anannganman nguan. (Ezai 65:22) I sɔ’n ti’n, maan e kwlakwla e ɲin trɛn i sɔ liɛ’n su lele ju i awieliɛ. Yɛ e fa e wla’n kwlaa e su Zoova. Maan e lafi su kɛ nda kwlaa nga Zoova tali’n, saan ɔ́ yíɛ i nuan. Nga ɔ́ wá yó be’n, bé trátrá nga e sunnzunnin’n.—Jue Mun 37:4; 145:16.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Nowe m’ɔ ti sran kpɛnngbɛn’n, i Ɲanmiɛn sulɛ seiin’n yo sran’m be ye ɔ?
• ?Sɛ yɛ laa kpɛnngbɛn nga be suli Ɲanmiɛn’n, be Ɲanmiɛn sulɛ’n ukali be nga be bali be sin’n niɔn?
• ?Wafa sɛ yɛ Zozɛfu nin Moizi nin Zozie nin Samiɛli be kpɛnngbɛn blɛ nun’n, be wlali be niaan’m be fanngan ɔn?
• ?Aja like benin yɛ aniaan kpɛnngbɛn’m be kwla fa man be nga bé bá be sin’n niɔn?
[Foto, bue 29]
Abraamu i awlɛn tralɛ’n ukali Izaaki kpa.
[Foto, bue 32]
Kɛ ba’m be tie aniaan kpɛnngbɛn’m be ndɛ mun’n, ɔ yo be ye.