Maan e yo Ɲanmiɛn ninnge mun naan e di aklunjuɛ
“An fa amun ti wla n kɔmin su waka’n bo [...]. Yɛ amun wla wá gúa ase.”—MAT. 11:29.
1. ?Ajalɛ benin yɛ Ɲanmiɛn fɛli i Sinai oka’n su lɔ ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?
AENGUƐ nga Ɲanmiɛn nin Izraɛlifuɛ’m be trɛli i Sinai oka’n su lɔ’n i nun mmla’m be nun’n, wunmiɛn delɛ cɛn’n i su mmla’n o nun wie. Zoova sinnin i nuan ijɔfuɛ Moizi lika seli Izraɛli nvle’n i kɛ: “Fa cɛn ba nsiɛn fa di junman mun. Sanngɛ cɛn’n i nso su’n, ɔ ti wunmiɛn-delɛ-cɛn. Nán di junman, kɛ ɔ́ yó naan ɔ nannin mun, nin aflunmun mun, nin ɔ sa nun junman difuɛ mun, ɔ nin aofuɛ’m b’a kwla de wunmiɛn’n ti.” (Tul. 23:12) Kɛ mɔ Zoova bu be nga be nanti mmla’n su’n be sran’n ti’n, ɔ fali ajalɛ klolɛ su naan i sufuɛ’m b’a kwla ‘de wunmiɛn’ cɛn ba kun.
2. ?Kɛ Izraɛlifuɛ’m be nantili wunmiɛn delɛ cɛn’n i su mmla’n su’n, ye benin yɛ be ɲɛnnin i ɔ?
2 ?Cɛn sɔ’n nun’n, be yoman like fi saan wunmiɛn lolɛ cɛ? Cɛcɛ. Cɛn sɔ’n ti cinnjin kpa sulɛ nga Izraɛlifuɛ’m be su Zoova’n i nun. Wunmiɛn delɛ cɛn’n i su mmla’n i su nantilɛ’n, ɔ man awlobo kpɛn’m be blɛ naan b’a kle be awlofuɛ’m be kɛ ‘be fa [Zoova] atin’n su be nanti sɛsɛ.’ (Bob. 18:19) Asa ekun’n, ɔ ti blɛ kun mɔ awlobofuɛ mun ɔ nin be nga be ti janvuɛ’n be yia be bu ninnge nga Zoova yoli be’n, be akunndan ɔn. Kpɛkun ɔ ti cɛn mɔ be tran likawlɛ be di aklunjuɛ ɔ. (Eza. 58:13, 14) Ng’ɔ ti cinnjin kpa’n yɛle kɛ wunmiɛn delɛ cɛn’n ti alaje nga Klist i Afuɛ akpi Sielɛ Blɛ’n nun’n sran’m bé wá dí’n, i wawɛ. (Rɔm. 8:21) ?Yɛ e blɛ liɛ nga nun li? ?Nin yɛ Klistfuɛ kpa mɔ Zoova i mmla’m be ti be cinnjin’n, be kwla di alaje ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be kwla ɲan alaje sɔ’n niɔn?
Maan e nin e niaan Klistfuɛ mun e san nun naan e di aklunjuɛ
3. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ klikli’m be suannin be wiengu bo ɔ? ?Yɛ i sɔ’n i bo’n guali sɛ?
3 Akoto Pɔlu waan “sɛ nanwlɛ’n ti sua’n, wuun [Klistfuɛ’m be] Asɔnun’n ti i kuatrɛn nin i kofiaja.” (1 Tim. 3:15) Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, be wlali be wiengu’m be fanngan yɛ klolɛ su be yoli maan be wiengu’m be yoli sran. I sɔ’n yoli be ye kpa. (Efɛ. 4:11, 12, 16) I nun mɔ Pɔlu o Efɛzi lɔ’n, Korɛnti lɔ asɔnunfuɛ wie’m be ko niɛnnin i osu. I sɔ’n wlɛli i fanngan kpa. Pɔlu seli kɛ: “Stefanas, nin Fɔrtinatis, ɔ nin Akaikis be balɛ’n yo n fɛ kpa, afin [...] n wla a gua ase.” (1 Kor. 16:17, 18) I kunngba’n, kɛ Titi ɔli aniaan nga be o Korɛnti lɔ’n be osu nianlɛ’n, Pɔlu klɛli fluwa kun ko mannin lɔ asɔnun’n. Fluwa sɔ’n nun’n, ɔ seli kɛ: ‘Amun ti i anwlɛn’n tɔ nzue nun.’ (2 Kor. 7:13) Andɛ kusu’n, kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be nin be wiengu Klistfuɛ’m be san nun’n, be di aklunjuɛ wie.
4. ?Wafa sɛ yɛ asɔnun aɲia’m be man e aklunjuɛ ɔ?
4 Amun bɔbɔ amun si jrɛiin kɛ asɔnun aɲia’m be man aklunjuɛ dan. Afin lɔ’n, e ‘wla e wun fanngan Nyanmiɛn su bɔ e lafi’n ti.’ (Rɔm. 1:12) E niaan Klistfuɛ’m be timan sran mɔ e si be ngbɛn mɔ e nin be e yia cɛn kunngun ɔn. Be ti e janvuɛ kpa mun, e klo be yɛ e ɲin yi be. Kɛ e nin be e yia titi’n, e di aklunjuɛ yɛ i sɔ’n fɔnvɔ e.—Flm. 7.
5. ?Aɲia dandan’m be bo’n, ngue yɛ e kwla yo naan e nin e wiengu mun y’a di aklunjuɛ ɔ?
5 Like uflɛ m’ɔ man e aklunjuɛ ekun’n, yɛle aɲia dandan nga e yo be afuɛ nuan kwlaa’n. Aɲia sɔ’m be bo lɔ’n, be fa nanwlɛ ng’ɔ o Biblu’n m’ɔ ti Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, be kle e. Kusu kɛ e yia sɔ’n, e kwla kle kɛ aniaan’m ‘be ndɛ lo e kpa.’ (2 Kor. 6:12, 13) ?Yɛ sɛ e sa ɲan naan ɔ ti kekle kɛ e fa e wun e mantan sran’n nin? Like kun mɔ e kwla yo naan y’a si e niaan mun kpa’n, yɛle kɛ e di junman aɲia dandan’m be bo. E nvlenvle’m be aɲia kun bo’n, aniaan bla kun ukali be nga be yo lika’n i yɛiin’n. Ɔ seli kɛ: “Aɲia’n bo lɔ’n, min awlofuɛ nin aniaan nɲɔn kun yɛ n si be ɔ. Sanngɛ kɛ n ko ukali be nga be yo lika’n i yɛinyɛin’n, n sili aniaan kpanngban! Nanwlɛ ɔ yoli fɛ dan!”
6. ?Kɛ e fa blɛ kɛ é kó ló wunmiɛn’n, ngue yɛ e kwla yo naan y’a di aklunjuɛ ɔ?
6 Afuɛ nuan kwlaa nun’n, Izraɛlifuɛ’m be kɔ Ɲanmiɛn sulɛ Zerizalɛmu kpɛ nsan. (Tul. 34:23) Kpɛ sunman’n, ɔ fata kɛ be yaci be fie nin be butiki mun naan be nanti ndutre nun cɛn kpanngban. Ɔ nin i sɔ ngba’n, kɛ be kɔ Ɲanmiɛn sua’n i nun lɔ mɔ be wun be nga be su ‘manman Anannganman’n,’ be “be wun kpajali be kpa.” (2 Nyo. 30:21) Andɛ kusu’n, Zoova i sufuɛ kpanngban be wun kɛ, kɛ be nin be awlofuɛ’m be kɔ Betɛli nga be o be nvle’n nun lɔ niannianlɛ’n, be di aklunjuɛ. ?Ngue ti yɛ cɛn uflɛ nga amun nin amun awlofuɛ’m bé kó ló wunmiɛn’n, amun yoman sɔ wie ɔ?
7. (a) ?Ye benin yɛ e kwla ɲɛn i nzɛmunlɛ bolɛ’n nun ɔn? (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla yo naan nzɛmunlɛ bolɛ’n w’a yo fɛ naan w’a wla e fanngan ɔn?
7 Sɛ e nin e awlofuɛ nin e janvuɛ mun e bo nzɛmunlɛ’n i sɔ’n kwla wla e fanngan wie. Famiɛn Salomɔn m’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n seli kɛ: “Like ng’ɔ ti kpa man sran’n, yɛlɛ aliɛ dilɛ nin nzan nɔnlɛ, ɔ nin junman bɔ be di’n i nuan like nyanlɛ.” (Aku. 2:24) Nzɛmunlɛ bolɛ’n ɔ yo maan e di aklunjuɛ. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Ɔ yo maan e si e wiengu Klistfuɛ mun kpa. Ɔ maan e afiɛn’n mantan kpa tra laa’n. Sɛ e kunndɛ kɛ nzɛmunlɛ bolɛ’n yo fɛ naan ɔ wla e fanngan’n, ɔ fataman kɛ sran’m be sɔn yɛ maan e nian su kpa. I li sɛ yasua nzan o nun’n, yɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ kpa’n niɔn.
Jasin fɛ’n i bolɛ’n man e aklunjuɛ
8, 9. (a) An fa jasin nga Zezi boli nin mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be liɛ’n sunnzun be wiengu. (b) ?Kɛ e kan Biblu’n nun nanwlɛ ndɛ’n e kle e wiengu’n, wafa sɛ yɛ e ɲan su ye ɔ?
8 Zezi boli jasin fɛ’n i juejue su yɛ ɔ wlɛli i sɔnnzɔnfuɛ’m be fanngan kɛ be yo sɔ wie. I sɔ’n i ɲin fite i ndɛ yɛ’n nun. I waan: “Fie’n w’a yo ye, sanngɛ i su junman difuɛ’m b’a sɔn-man. I sɔ’n ti, an se fie i fuɛ’n maan ɔ fa sran wie mun ekun maan be ko di i junman’n.” (Mat. 9:37, 38) Jasin nga Zezi boli kleli sran mun’n ɔ man aklunjuɛ. Ɔ ti “jasin fɛ.” (Mat. 4:23; 24:14) Ngbaciɛ dan kpa o jasin sɔ’n nin mmla nga Farizifuɛ’m be fa tin sran’m be su’n, be afiɛn.—An kanngan Matie 23:4, 23, 24 nun.
9 Kɛ e bo jasin fɛ’n e kle sran mun’n, e yo maan be nin Ɲanmiɛn be afiɛn sɛ kpa. Kpɛkun e bɔbɔ e wun Biblu’n i nun ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ kpa. Yɛ e si su ye. Jue tofuɛ’n m’ɔ si i sɔ liɛ’n, ɔ seli kɛ: “An manman Anannganman! Sɛ e bo e flɛ e Nyanmiɛn’n, ɔ ti kpa. Ɔ yo fɛ, i yowlɛ su-ɔ.” (Jue. 147:1) ?E kwla yo naan kɛ é mánmán Zoova jasin fɛ’n i bolɛ nun’n, y’a di aklunjuɛ kpa ekun?
10. ?Sɛ sran’m be sɔ jasin nga e bo’n nun klanman’n yɛ ɔ kle kɛ e ti jasin bofuɛ kpa ɔ? An yiyi nun.
10 Ɔ ti nanwlɛ kɛ lika wie’m be nun’n, sran’m be sɔ jasin fɛ’n nun kpa tra lika uflɛ. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 18:1, 5-8 nun.) Sɛ jasin fɛ’n timan sran’m be cinnjin e jasin fɛ’n bowlɛ nun’n, maan e fa e ɲin e sie i like kpa nga e yo i junman sɔ’n nun’n i su. Maan ɔ ka e klun kɛ Zoova i dunman mɔ e bo e kle sran mun’n, ɔ su kaman ngbɛn. (1 Kor. 15:58) Asa ekun’n, nán kɛ sran’m be sɔman ndɛ’n nun klanman’n ti yɛ e timan jasin bofuɛ kpa ɔ. Maan e si kɛ be nga be kunndɛ kɛ bé sí Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ’n Zoova yó maan bé tí.—Zan 6:44.
Ɲanmiɛn sulɛ awlo lɔ’n ti’n be yo sran
11. ?Junman benin yɛ Zoova fa mannin siɛ nin niɛn mun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be kwla di junman sɔ’n niɔn?
11 Siɛ nin niɛn nga be su Ɲanmiɛn’n, be junman yɛle kɛ be fa Zoova i atin’n be kle be mma mun. (Mml. 11:18, 19) ?Sɛ amun le ba’n, amun a sie blɛ naan amun a kan e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, i su ndɛ b’a kle i? Kɛ ɔ ko yo naan amun a kwla di junman sɔ’n kpa naan amun a kwla fa ninnge nga be mian amun awlofuɛ’m be sa Ɲanmiɛn ninnge’m be nun b’a man be’n, Zoova maan be yili fluwa nin video nin kasɛti nin CD kpanngban.
12, 13. (a) ?Wafa sɛ yɛ awlobofuɛ’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n kwla yo be ye ɔ? (b) ?Ngue yɛ siɛ nin niɛn’m be kwla yo naan Ɲanmiɛn sulɛ awlo lɔ’n w’a yo fɛ ɔ?
12 Asa ekun’n, sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n fali ajalɛ kɛ awlo nunfuɛ’m be su Ɲanmiɛn nnɔsua nun awlo lɔ. Le mɔcuɛ kwlaa nun’n, awlofuɛ’m be fa nnɔsua sɔ’n be suan Biblu’n nun like. Awlobofuɛ kpanngban nga be fali ajalɛ sɔ’n su’n, be waan ɔ yoli maan be afiɛn mantannin kpa. Yɛ ɔ ukali be maan be wiengu klolɛ’n wa yoli dan trali laa. Kusu ɔ ukali be maan be nin Zoova be afiɛn wa mantannin kpa wie. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ siɛ nin niɛn’m be kwla yo naan be awlobofuɛ’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n w’a wla be fanngan ɔn?
13 Nán kɛ be waan awlofuɛ’m be su Ɲanmiɛn be awlo lɔ’n ti yɛ blɛ sɔ’n nun’n, be su sriman annzɛ kɛ a nian be sa’n, ɔ waan b’a bo be sɛ ɔ. Nán ɔ yo sɔ. Afin Ɲanmiɛn nga e su i’n, ɔ ti Ɲanmiɛn m’ɔ “di [...] aklunjuɛ” ɔ. Yɛ ɔ klo kɛ e kusu kɛ é sú i’n, e di aklunjuɛ wie. (Jue. 104:31; Fil. 4:4) Kɛ e fa nnɔsua kun mɔ e koko Ɲanmiɛn ninnge mɔ be o Biblu’n nun’n be su yalɛ’n, i sɔ’n uka awlofuɛ’m be kpa. Maan siɛ nin niɛn’m be nian nun kpa naan be wun wafa nga be kwla yo naan blɛ sɔ’n w’a yo fɛ’n. Ajalɛ nga siɛ kun nin i yi be fali’n yɛ. Yɛle kɛ be seli be wa yasua’n m’ɔ suan Brandon m’ɔ le afuɛ blu’n kɛ ɔ yiyi kosan yɛ’n nun. Kosan sɔ’n yɛle kɛ: “?Ngue ti yɛ Biblu’n nun’n, kɛ be kan Satan’n i ndɛ’n, be fɛ i sunnzun wuo ɔ?” Kosan sɔ’n i su junman dilɛ w’a yoman Brandon fɛ mlɔnmlɔn. Afin, ɔ klo wuo mun kpa, ɔ yomɛn i fɛ kɛ be fa wuo’n be sunnzun Satan. Awlofuɛ wie’m be liɛ nga be yo’n, yɛle kɛ be kanngan Biblu’n nun, kpɛkun sran kun le i akpasua liɛ m’ɔ kanngan ɔn. Annzɛ kusu be kwla yi i nglo kɛ anɔ sa. Ajalɛ sɔ’m be yo maan awlobofuɛ’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n yo fɛ. Sanngɛ kusu be yo maan ba’m be bɔbɔ be le be like liɛ kan mɔ be kwla yo ɔ. Asa ekun’n, ajalɛ sɔ’m be yo maan Biblu’n nun mmla’n kan ba’m be awlɛn.a
Nán e fa e ɲin e sie i ninnge nga be kwla bubu e sa sin’n be su
14, 15. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun’n, sran’m be akunndan w’a sanngan dan naan be siman alaje ɔ? (b) ?Kekle uflɛ benin yɛ e jran be ɲrun ɔn?
14 Mɛn tɛ ng’ɔ su kɔ i awieliɛ yɛ’n nun’n, sran’m be akunndan w’a sanngan dan yɛ be siman alaje. Junman nin sika’n ndɛ’n, ɔ kle sran kpanngban yalɛ. Be nga bɔbɔ mɔ be le junman’n, be waan sika nga be ɲɛn i’n ɔ juman lika fi. Ɔ maan, ɔ ti kekle man awlofuɛ mun. (An nian Aze 1:4-6) Politikifuɛ nin be nga be dun sran’m be ɲrun mmua’n, be kwlá yoman naan nzaje sa yolɛ nin sa tɛ uflɛ nga be o mɛn’n nun’n, b’a wie. Sran sunman kusu be fa ajalɛ kɛ bé yó like wie. Sɛ be yoli kusu naan w’a yoman kpa’n, kpɛkun be sa sin w’a bubu be mlɔnmlɔn.—Jue. 38:5.
15 Kekle nin ɲrɛnnɛn ng’ɔ o Satan i mɛn tɛ’n ng’ɔ o yɛ’n nun’n, ɔ tɔ Klistfuɛ kpa’m be su wie. (1 Zan 5:19) Wie liɛ kusu’n, kɛ mɔ Klist i sɔnnzɔnfuɛ’m be kunndɛ kɛ bé nánti Zoova i atin’n su seiin ti’n, be afɛ liɛ’n uka su. Zezi seli kɛ: “Sɛ be kleli n yalɛ’n, bé klé amun yalɛ wie.” (Zan 15:20) Sanngɛ kannzɛ ‘be su e su’n [be kle e yalɛ’n], sanngɛ Nyanmiɛn yaci-man ye.’ (2 Kor. 4:9) ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ ti sɔ ɔ?
16. ?Ngue like yɛ ɔ kwla uka e naan y’a di aklunjuɛ titi ɔ?
16 Zezi seli kɛ: “Amun kwlaa bɔ an sua trɔ bɔ amu’an fɛ’n, an bla min sin, ń síke amun, yɛ amún dé wunmiɛn.” (Mat. 11:28) E ti mɔ Klist kpɔli’n, sɛ e lafi su’n ɔ ti kɛ nn y’a fa e wun y’a wlɛ i Zoova sa nun sa. Kɛ ɔ yo sɔ’n, e si kɛ “e kwlá yo-man like fi, sanngɛ Nyanmiɛn b’ɔ kwla like kwlaa yo’n yɛ ɔ yo sa-a.” (2 Kor. 4:7) Ɲanmiɛn i wawɛ’n m’ɔ ti “ukafuɛ’n,” ɔ wla e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i bo ase kpa naan y’a kwla jran sa nga be o e su’n, be ɲrun kekle. Sanngɛ nɛ́n i sɔ ngunmin ɔn. Ɔ yo ekun maan e di aklunjuɛ titi.—Zan 14:26; Zak 1:2-4.
17, 18. (a) ?Akunndan benin yɛ ɔ fataman kɛ e bu’n wie ɔ? (b) ?Sɛ mɛn nun fɛ dilɛ’n yɛ e fa cici e ti’n, i bo’n kwla gua sɛ man e?
17 Andɛ’n, ɔ fata kɛ e Klistfuɛ kpa mun e nian e wun akunndan nga sran’m be bu’n i lika. Afin ɔ kwla fa e yi sa tɛ nun’n. (An kanngan Efɛzfuɛ Mun 2:2-5 nun.) Ɔ timɛn i ti’n, e “nyin b’ɔ blo ninnge’m be su’n, nin akunndan nga be bu fa gua ninnge nga be wun be’n be su’n, ɔ nin be wun tulɛ’n” ɔ́ káci kɛ aya sa é tɔ́ nun. (1 Zan 2:16) Annzɛ kusu’n, e kwla bu i kɛ mɛn nun fɛ dilɛ’n yɛ maan é dí aklunjuɛ’n niɔn. (Rɔm. 8:6) I ti’n, sran wie’m be fali drɔgi nin nzan nɔnlɛ’n nin bian nin bla nna nga be fa fite nzra nun be nianlɛ’n, ɔ nin be wun kpinngbinlɛ kekleekle mun ɔ nin sa sukusuku uflɛ’m be yolɛ’n, be fa cicili be ti. Be waan bé yó sɔ naan bé wún fɛ’n i bo. Sanngɛ Satan ‘kpɛ sran’m be gblɛ’ naan b’a bu i kɛ fɛ yɛle ngalɛ’n.—Efɛ. 6:11.
18 Aliɛ dilɛ nin nzan nɔnlɛ nin be ɲin su yiyilɛ kɛ ɔ nin i fata’n sa’n, be timan tɛ. Sanngɛ nán ninnge sɔ mun yɛ é fá dún ninnge nga e yo be’n, be ɲrun mmua ɔ. Blɛ nga e o nun yɛ’n ti’n, ɔ nin i fata kɛ e fa ngwlɛlɛ e nanti. E bɔbɔ e klunklo ninnge’m be yolɛ’n kwla yo maan e kpɔnzɔ. Ɔ maan ‘e su siman e Min Jésus-Krist, afin e tran lɛ ngbɛn, yɛ like nga e yo’n ɔ su yoman ye.’—2 Piɛ. 1:8.
19, 20. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a di aklunjuɛ kpafuɛ’n niɔn?
19 Sɛ Zoova i mmla’m be su yɛ e nian e yo ninnge mun’n, é wún i wlɛ kɛ fɛ dilɛ kwlaa ng’ɔ o mɛn nun’n, ɔ su cɛman. Moizi wunnin i sɔ’n i wlɛ. Ɔ fata kɛ e kusu e wun i sɔ liɛ’n i wlɛ wie. (Ebr. 11:25) E Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, i klun sa yolɛ’n yɛ ɔ man aklunjuɛ sakpa ɔ. Aklunjuɛ sɔ’n, ɔ wieman le yɛ ɔ yo maan e wun fa e feke.—Mat. 5:6.
20 Maan e di aklunjuɛ Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ’n nun. Sɛ e yo sɔ’n, nn y’a ‘yaci sa b’ɔ yo-man Nyanmiɛn fɛ’n nin mɛn nun ninnge nga e nyin blo be su’n. Yɛ e minndɛ cɛn kpa nga e wla o su kɛ e Nyanmiɛn Kpli’n nin e Defuɛ Krist-Jésus bé wá yí be wun nglo’n.’ (Tit 2:12, 13) Maan e ta nda kɛ é fá e ti é wlá Zezi i kɔmin su waka’n bo titi. Yɛle kɛ é kplín su naan ɔ sie e naan ɔ kle e atin. Sɛ e yo sɔ’n, é dí aklunjuɛ kpafuɛ’n kpɛkun é wlá gúa ase dan!
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a Sɛ amun kunndɛ kɛ bé sí wafa nga awlobofuɛ’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n kwla yo be ye’n, i su ndɛ ekun’n, an nian Sasafuɛ Tranwlɛ’n afuɛ 2009, Ɔktɔblu 1 i bue 29-31 nun.
?Amún tɛ́ su sɛ?
• ?Ngue yɛ ɔ man Zoova i sufuɛ’m be aklunjuɛ andɛ ɔ?
• ?Kɛ e bo jasin fɛ’n wafa sɛ yɛ e nin be nga e bo e kle be’n e di aklunjuɛ ɔ?
• ?Ngue yɛ awlobo kpɛn’m be kwla yo naan b’a wun i kɛ Ɲanmiɛn mɔ be su i awlo lɔ’n, ɔ uka be awlofuɛ’m be kpa sakpa ɔ?
• ?Ninnge benin mun yɛ be kwla yo naan y’a kpɔnzɔ Ɲanmiɛn sulɛ’n nun ɔn?