An Tabako Asin an Klero

KAIDTONG labi nang 115 taon an nakaagi, an doktor nin medisina na si John Cowan nagsurat nin sarong librong may titulong The Use of Tobacco vs. Purity, Chastity and Sound Health. Huli sa naaraman na manongod sa maraot na mga epekto nin tabako sa nakaaagi pa sanang mga taon, an mga komento nia manongod sa paggamit dian nin mga klerigo harayo an pananaw asin angay para sa siisay man na naghihingoang maglingkod sa Dios ngonyan. Sa kapitulo 4, na manongod sa moral na epekto nin pananabako, si Dr. Cowan nagkomento:

“Kun an pananabako sala sa pisikal​—arog kan malinaw nang ipinaheling—​iyan dapat man na sala sa moral; ta sarong ley sa pisiolohiya na ‘an ano man na nakararaot o nakaiiritar sa hawak, nakararaot man sa sistema nerbiyosa, asin paagi kaiyan sa hotok, asin sa isip.’ An isip nin sarong tawo​—an saiyang mga kaisipan, an saiyang mga kapahayagan, an saiyang mga gibo, impluwensiado kan saiyang paggamit o pag-abuso sa saiyang pisikal na naturalesa. An tabako, sa mismong ngaran asin mga kakoneksion kaiyan, marigsok, asin​—dai na baga sabihon an danyos na ginigibo kaiyan—​paano magikan o mapatatalubo sa isip an malinig, dalisay, makatanosan, moral na mga saboot asin hiro. Kun iimahinaron nin saro​—kun maiimahinar baga an siring na bagay—​na si Cristo, mantang namumuhay sa Saiyang arogan na buhay digdi sa daga​—na nagtotokdo asin naghuhulit nin kalinigan, kabinian, pagkamoot asin pagkaherak—​naninigarilyo, nagsisingot asin nagmamama. Bako daw na an mismong ideyang iyan kalapastanganan na? Pero an mga ministro​—mga parasunod, parahulit, asin parapaliwanag kan Saiyang mga ley asin doktrina—​pinababata an saindang hawak asin dinidigtaan an saindang kalag kan marigsok, nakaiilong doot. An siring daw na mga tawo, o an saindang mga parasunod, puwedeng magkaigwa nin arog-Cristong pamumuhay​—halangkaw, moral na buhay? Sa paghona ko dai.

“Kun kaya nindo, probaring isip-isipa an sarong onason, sarong parainom nin arak, o paratabako, may koneksion sa kabanalan nin puso? May bakong natural, nakasusuka, makababalde sa pagkonektar kan mga ideyang ini. Kun paanong nagigin maraot an mga apetito kan hawak asin an panluwas na mga sentido, nagigin man maraot an panlaog na tawo, an moral na naturalesa. An dalisay na espiritu dai magugusto, dai puwedeng, umontok sa marigsok na istada. May natural na koneksion an materyal asin espirituwal na mga bagay, kaya an mga kuwalidad kan saro tanda kan karakter kan saro. Propesor nin relihiyon asin oripon nin tabako . . . Tibaad admitiron nia, sa bilog na pagkasadiosan asin sinseridad, na an pananabako nakagagadan na bisyo, sala sa moral; pero tibaad may kamawotan sia sa laog, nin ley sa saiyang mga kabtang, na artipisyal, na nagtutulod sa saiya na may dai napaninigoan na mga horot na ipagpadagos an bisyo, asin ining artipisyal na ley tibaad mas makosog kisa saiyang natural na pangangatanosan asin konsensia. Bako daw na an pananabako risang paglapas sa saro sa mga ley nin Dios na ibinugtak sa satong hawak? Bako daw na an pagbalga sa arin man sa mga ley nin Dios sarong paglapas asin kasalan? Asin kun an saro ugale na an paglapas sa saro sa mga ley nin Dios, bako daw na magigin pasil asin natural an paglapas sa iba pang ley? Asin ultimo, paano ikabibilang na moral na paratokdo an sarong tawo na, sa sadiri niang gawe, nagpapaheling sa saiyang mga kapwa linalang nin buhay na daing ontok an paglapas tumang sa mga ley kan saiyang pagkatawo?”