Ukuilama

CALISEEKA kuli kalanda ukumfwo mwenso ilyo aleya ku kulanda ilyashi, na kucilisha nga talanda amalyashi libili libili. Kasabankanya kuti aumfwako umwenso lintu atendeka fye ukubomba ubutumikishi bwa mwi bala ubo bushiku. Ilyo Yeremia atuminwe ukuba kasesema, ayaswike ati: “Moneni nshaishiba kusosa; pantu ndi mwaice.” (Yer. 1:5, 6) Yehova alyafwile Yeremia, ne mwe bene akamwafwa. Mu kuya kwa nshita, kuti mwasambilila ukuilama.

Kalanda wailama ni ulya uwashikatala. Ukushikatala kwakwe kumonekela ku mimininine yakwe. Eminina filya fine eminina lyonse kabili kulayana pali ako kashita. Tabomfya amaboko yakwe icibomfyebomfye. Ishiwi lyakwe liba ilyashikimikwa kabili ilyalamwa bwino.

Nga mwaumfwa kwati ifi fyalondololwa pano pa muntu uwailama te fyo mwaba, nalyo line kuti mwawamyako. Kuti mwacita shani fyo? Natumone umulandu kalanda omfwila umwenso no kukanailama. Umubili e wingalenga.

Ilyo mwalolenkana no bwafya bumo kabili mulefwaya ukubomba bwino lelo tamwishibe nga muli no kubomba bwino, mulasakamikwa. Ici cilenga bongobongo ukweba umubili ukufumya ifitwa adrenaline ifipangasha umubili ukwankulako nga kwaba ifya mu kampampa. Iyi adrenaline nga yafula kuti yalenga umutima walakulunkunta, mwatampa ukupeemashika, ukupiba, nelyo ukulenga amaboko, amakufi ne shiwi ukututuma. Umubili wenu ninshi ulemwafwa ukubombela pali ubo bwafya ukupitila mu kumupeela amaka na yambi. Ubwafya nomba bwa kwishiba ifya kubomfya ayo maka mu kutontonkanya bwino no kulanda mu kucincimuka.

Ifya Kucefyako Ukusakamikwa. Ibukisheni ukuti ca cifyalilwa ukusakamikwa. Lelo nga mulefwaya ukuilama, mulekabila ukwishiba ifya kucefyako ukusakamikwa no kulanda mu kutekanya kabili no mucinshi. Kuti mwacita shani ci?

Pekanyeni sana. Pooseniko inshita ku kupekanya ilyashi lyenu. Shininkisheni ukuti namumfwikisha ifyo muli no kulandapo. Nga ca kuti ilyashi lyenu lya kuisalila ifishinka mukalandapo, tontonkanyeni ifyo ibumba lyenu lyaishibapo pa lwa uyo mulandu ne fyo mulefwaya bomfwe. Ici cikamwafwa ukusala ifyebo ifingabanonsha sana. Nga ca kuti ico camukosela pa kubala, lanshanyeni ubo bwafya na kalanda wabelesha. Kuti amwafwa ukulingulula bwino ifyebo fyenu ne bumba lyenu. Ilyo mwashininkisha ukuti namukwata ifyebo ifikanonsha ibumba lyenu kabili fyaikala mu muntontonkanya, ukufwaya kwenu ukwa kwebako bambi ifyo fyebo kukafimbilikisha ukusakamikwa mwingasakamikwa pa lwa kufilanda.

Sakamaneni sana pa lwa mitendekele. Ishibeni ifyo muli no kutendeka. Ilyo ilyashi lyenu lyatendeka, umwenso kuti wapwa.

Ishi nshila e shibomba na ku kupekanishisha ubutumikishi bwa mwi bala. Tontonkanyeni pa mulandu muli no kuyalandapo e lyo na pa musango wa bantu muli no kushimikilako. Pekanyeni bwino bwino imitendekele yenu. Nonkelenimo mu kubelesha kwa bakasabankanya bakosoka.

Napamo kuti mwatila kuti mwaba abailama nga mulebelenga fye ilyashi lyenu kwi bumba. Ici na kuba, kuti calenga mulecishamo ukusakamikwa lyonse ilyo mwalanda ilyashi. Ca cine ukuti bakalanda bamo balalembe fingi, ilyo bambi balemba fye finono. Lelo icikaalula ukwa kupoosa amano no kucefyanyako ukusakamikwa, te fyebo mulembele pe pepala, lelo ukucetekela kuli mu mutima wenu ukwa kuti ifyo mupekanishishe ibumba cine cine fya kunonsha.

Piteni mu lyashi lyenu mu kupongomoka. Ukupitamo kwa musango yo kuti kwamulenga ukuicetekela ukuti kuti mwalanda ifyo muletontonkanya. Ilyo mulepitamo, ninshi mulepanga inshila sha kwibukishishamo isho mwingabalamuna ilyo mulelanda ilyashi lyenu. Pa kupitamo lekeni cibe kwati ca cine cine. Elenganyeni ibumba lyenu. Ikaleni nelyo iminineni, filya fine mukacita pa kulanda ilyashi.

Pepeni kuli Yehova ukuti amwafwe. Bushe kuti ayasuka ipepo lya musango yo? “Kabili uku e kupama tuli na ko kuli wene, ukwa kuti nga twalomba akantu akalingene no kufwaya kwakwe atuumfwa.” (1 Yoh. 5:14) Nga mulefwaya ukucindika Lesa no kwafwa abantu ukunonkelamo mu Cebo cakwe, cine cine akaasuka ipepo lyenu. Ukwishibe co kukamukosha sana ukulanda ifyo mupekenye. Ukulunda pali fyo, ilyo muletwala ifisabo fya ku mupashi—e kutila ukutemwa, ukusekelela, umutende, ukunakilila, no kuteko mutima—muli no kukwata umuntontonkanya ukabilwa ku kubombela pa fintu mu mutekatima.—Gal. 5:22, 23.

Belesheni. Ilyo mulebombako umulimo wa mwi bala imiku iingi, e lyo umwenso ukacepelako. Ilyo muleasukapo imiku iingi pa kulongana, e lyo cikamwangukila ukulanda kuli bambi. Ilyo amalyashi mulanda mu cilonganino yalefulilako, napamo tamwalesakamikwa sana pa ntanshi ya lyashi limo na limo. Bushe kuti mwatemwa ukukwata amashuko yafulilako aya kulanda? Lyene muleitemenwa ukulanda amalyashi mwi sukulu ayo abene bafilwa ukwisalanda.

Pa numa ya kucita ifilandilwe pano, mukasanga ukuti cisuma ukubebeta ifishibilo filangilila ukubulwa ukuilama. Ukwishiba ifi no kusambilila ifya kucitapo kukamwafwa ukuilama pa kulanda. Ifi fishibilo kuti fyamonekela ku mubili atemwa ukumfwika mwi shiwi.

Ifishibilo Fimoneka. Ukuilama, nelyo ukubulwa ukuilama, kumonekela mu mimininine yenu na mu mibomfeshe ya maboko. Tontonkanyeni pa maboko intanshi. Ukupotela amaboko ku numa, ukuyaponya mu kutintika, nelyo ukwikatisha kwi tebulo lya kwa kalanda; ukubika amaboko mu matumba no kufumyamo libili libili, ukumanka no kumankula amabatani ye jaketi, ukwikataula kwi saya, ku moona, ku makalashi ya mu menso; ukwangashe nkoloko, pensulo, inindaminwe nelyo autulaini; ukubomfyo mubili ukwa kupumikisha nelyo ukwabulo kupwisha. Ifi fyonse fishibilo fya kukanailama.

Ukukanaicetekela kuti kwamonekela na ku kuseshasesha amakasa, ukusunkana kwa mubili ukufuma ku lubali lumo ukuya ku lubiye, ukwiminina fye uwauminina, ukufutubala, ukumyangamyanga pa milomo, ukumina mate libili libili, no kupeemashika

Nga mwabombesha kuti mwacimfya ifi fishibilo fya mwenso. Bombeleni pali cimo pa muku umo. Ishibeni ubwafya, no kutontonkanishisha kabela ifyo muli no kucita pa kubucilikila. Nga mwabombeshe fyo, mukalanga ukuti namuilama mu mimininine.

Ifishibilo Fyumfwikila mwi Shiwi. Ifishibilo fya mwenso ifyumfwikila mwi shiwi kuti fyasanshamo ishiwi ilyatwa nelyo ukututuma kwe shiwi. Napamo ukukoola libili libili nelyo ukukwankwanya pa kulanda. Aya mafya ne fibelesho kuti fyacimfiwa nga mwabombesha ku kulama ishiwi lyenu.

Nga ca kuti mwaumfwo mwenso, pemwineni panono ku kwingisha umwela ilyo mushilaya pa cisebele. Esheni ukulenga umubili onse ukwanguka. Ukucila ukulatontonkanya pa mwenso mukwete, tontonkanyeni sana pa mulandu mulefwaila ukwebako abali mwi bumba ifyo mupekenye. Ilyo mushilatampa ukulanda, lolesheniko ibumba lyenu pa kashita kanono, fwayenimo ulemoneka uwa bucibusa, no kumwentula. Tendekeni panono panono, e lyo muleya muleobelwa mu lyashi.

Ifya Kwenekela. Mwienekela ukuti umwenso onse fye ukapwa. Bakalanda abengi abalanda amalyashi pa myaka iingi balomfwako umwenso ilyo bashilaya ku kulanda pa ntanshi ye bumba. Lelo, balisambilila ifya kuulama. Kalanda umo uwabelesha atile: “Ncili ndomfwa cimutunta, lelo ndacicimfya.”

Nga mwabombesha sana ku kucimfya ifishibilo fya mwenso, ibumba lyenu likamona ukuti muli bakalanda bailama. Napamo mukatwalilila ukutiina panono, lelo ibumba teti lishibe no kwishiba.

Ibukisheni ukuti, adrenaline iingi iyo umubili ufumya iilenga ifishibilo fya mwenso, ilamupeela na maka ayengi. Yabomfyeni ku kulanda ifyebo ukulingana no kuyumfwa kwa ku mutima wenu.

Tamulekabila ukupembela mpaka mwaya pa cisebele e lyo mwatendeka ukwesha ifi fyonse. Sambilileni ukuilama no kulanda no kuyumfwa kwa ku mutima ukwalinga cila bushiku. Nga mulecite fyo cikamwafwa sana ukuicetekela ilyo muli pa cisebele na mu butumikishi bwa mwi bala umo ifi fifwaikwa sana.