Kasem Paoa Blong Fesem Ol Traem We Oli Stap Kam
EDWARD MICHALEC I TALEM STORE YA
Jif blong polis long Waton, Teksas, Yunaeted Stet, i kros bigwan. Hemia namba fo taem we hem i karem mi i go kalabus. Hem i singaot bigwan i se: “?From wanem yu no save folem ol oda we yu kasem?”
Ansa i kamaot long maot blong mi kwiktaem: “Mi gat raet blong mekem samting ya.” Tok ya i mekem jif blong polis ya i kros moa, nao hem i stat kilkilim mi wetem stik blong hem. Sam narafala polis tu oli joenem hem, mo oli kilim mi wetem handel blong masket blong olgeta.
SAMTING ya i hapen kolosap 60 yia bifo finis. Taem mi tingtingbak, mi luk se Jeova God i yusum ol traem olsemia blong trenem mi blong winim ol hadtaem biaen. Hemia from we i gat mi wetem wan narafala Wetnes blong Jeova mitufala nomo long Bolivia, wan kantri long Saot Amerika we i bigwan olsem Franis. Maet store blong mi i save halpem yu blong luksave olsem wanem Jeova i save mekem yu yu strong taem yu fesem ol defren traem.
Long 1936, mi stap wok long wan stoa blong fiksimap ol radyo, long Boling, Teksas. Wan dei mi harem wan tok blong presiden blong Watch Tower Bible and Tract Society, Joseph F. Rutherford, long radyo. Hem i tokbaot ol blesing we Kingdom blong God bambae i karem i kam long ol man we oli obei long hem. Samting ya i rili nambawan long tingting blong mi. (Matyu 6:9, 10; Revelesen 21:3, 4) Biaen, mi faenem sam buk we Rutherford i bin raetem, oli stap long haos blong mifala, ale mi stat ridim olgeta.
Step mama blong mi i no wantem se mi mi intres long ol buk ya we hem i kolem olgeta, “ol olfala buk blong jyos ya.” Hem i haedem olgeta mo i tok strong se bambae hem i bonem olgeta. Ale, mi raetem leta i go long Watch Tower Sosaeti blong askem olgeta blong sanem ol nyufala Wajtaoa mo The Golden Age, we naoia oli kolem Wekap!, oli kam long mi. Sosaeti i askem William Harper, we hem i memba blong nyufala kongregesena long Waton, blong kam visitim mi. I no longtaem, step mama blong mi, stret brata blong mi, haf brata blong mi, mo mi tu, mifala evriwan i stadi Baebol wetem Brata Harper. Smoltaem biaen bakegen, mifala evriwan i baptaes long wora blong soemaot se mifala i givim laef blong mifala i go long Jeova.
Long 1938, Shield Toutjian, wan brata we Sosaeti i sanem hem blong visitim ol kongregesen, i kam long haos blong mifala long Boling, mo i givim wan tok we i stanap long Baebol. Bigfala rum long haos blong mifala i fulapgud—ol man oli stap stanap olbaot long ol doa we oli go long ol narafala rum. Brata Toutjian i tokbaot fasin blong profet Jeremaea blong stanap strong long wok blong prij long taem blong hem, nating se ol man oli agensem hem. (Jeremaea 1:19; 6:10; 15:15, 20; 20:8) Tru long ol tok olsem, Jeova i stap mekem mifala i kam strong blong fesem ol traem long fyuja.
Wan Disisen Mo Risal Blong Hem
I no longtaem, mi luksave se mi mas mekem wan disisen. Bifo finis, mi bin tekem sam kos long saed blong bisnes, mo mi bin traem blong kam wan bigfala bisnesman. Mi bin gat wan bisnes blong salem mo fiksimap ol radyo, mo semtaem, mi wok blong wan kampani blong telefon, we mi stap putumap ol laen blong telefon. Be mi stat luksave se blong rili win long laef, mi mas mekem Jeova God, Man ya we i Wokem yumi, i glad. Taswe, mi satem bisnes blong mi mo mi mekem trak blong mi i kam wan haos we i gat wil. Long Janewari 1, 1939, mi joenem wan grup blong ol paenia, ol man we oli prij fultaem, kolosap long Tri Reva, long Kanes Kaonti, Teksas.
Long Septemba 1939, Seken Bigfala Faet blong Wol i faerap long Yurop. Sam man we oli agensem mifala, oli tekem jans ya blong talem ol gyaman tok blong spolem ol Wetnes blong Jeova. Oli talem se mifala i stap wok long fasin haed blong sapotem ol enemi, olsem ol spae blong ol kantri we oli faet agensem kantri blong mifala. Plante man oli bilivim ol gyaman tok ya nao oli stat mekem trabol long mifala. Biaen long yia 1940, oli putum mi long kalabus ating naen no ten taem. Wan long ol taem ya, mi tokbaot long stat blong store ya, taem jif blong polis mo sam man blong hem oli kilim mi nogud. From ol kil we mi kasem, mi mas pas long hospital.
Samtaem biaen, semfala jif blong polis ya i fogivim rong blong wan man we i plei laki, wan fasin we i agensem loa, from we hem i wantem se man ya i mekem wan samting blong hem. Man ya i wan bigfala strong man, we i wok long ples we oli digim graon blong faenem oel. Hem i wantem se man ya i kam kilim mi. !Ale, wan dei, taem mi stap givimaot ol Wajtaoa mo Wekap! long rod, man ya i traem blong kilim mi wetem wan jen! !Sam polisman oli kamtru, be oli no holem hem, oli karem mi nao mi go long kalabus! Biaen, man ya we i traem kilim mi, i kam talemaot risen from wanem hem i mekem olsem, mo hem i talem sore long mi from.
Ol Lesen We Mi Lanem From Ol Traem
Taem mi winim ol traem olsem, oli rili mekem bilif blong mi long God i kam strong moa. Wan samting, mi no harem i soa nating taem oli stap kilim mi, be mi rimemba se afta long taem ya, tingting blong mi i kwaet mo i gat pis. (Ol Wok 5:40-42) Taswe, mi lan blong folem advaes we aposol Pol i givim, se: “Tingting blong yumi i save glad taem yumi gat hadtaem, from we yumi save we hadtaem i stap mekem yumi strong, nao yumi save mekem tingting blong yumi i longfala.” (Rom 5:3) Biaen, taem mi tingtingbak long kil we mi kasem, samting ya i mekem tingting blong mi i strong moa, se wetem help blong Jeova, bambae mi neva letem ol man blong Setan oli stopem mi blong prij.
Mo tu, mi lanem wan narafala impoten samting. Taem mi bin tok long fasin we i no waes se, “Mi gat raet blong mekem samting ya,” mi bin mekem jif blong polis i kros. Biaen, hem i faenem mi bakegen, mo long taem ya, hem i kros moa from we ol Wetnes oli no joen long faet. (Aesea 2:4) Hem i traem blong mekem mi mi kros, i se: “?Sipos oli singaotem yu blong mekem wok blong kantri blong yu, bambae yu yu go mekem?”
From we mi lanem finis blong tok long waes fasin, mi ansa se: “Sipos mi mi sua se wok ya i laenap wetem samting we Jeova i wantem, ale bambae mi mekem ya.” Ansa ya i mekem kros blong hem i godaon, mo i no gat wan narafala samting i hapen bakegen.
Kasem Trening Blong Wok We Mi Mekem Long Ful Laef Blong Mi
Wan nambawan samting long laef blong mi, hemia taem we mi joen long namba tri klas blong Wajtaoa Baebol Skul blong Gilead, long 1944. Skul ya i wan kos blong faef manis, blong trenem man blong mekem wok blong misinari. Bifo we mi go long skul ya, mi stap fraet bigwan blong toktok long fored blong plante man. Be from we mi givim plante tok long fored blong kolosap wan handred studen, mo plante taem mifala i mekem long wan open ples afsaed nomo, ale samting ya i rili halpem mi. Plante taem, tija blong mifala long saed blong fasin blong toktok, Maxwell Friend, i katem toktok blong mi mo i singaot se: “!Brata Michalec, mi no save harem yu!” Long rod ya, mi stat luksave se voes blong mi i naf blong toktok bigwan.
Mi rimemba yet advaes blong Nathan H. Knorr, we hem i presiden blong skul long taem ya, taem hem i talemaot se bambae mi go mekem wok blong misinari long Bolivia. Hem i se: “Bambae yu faenem plante man we oli gat tingtingdaon long ples ya. Soemaot lav, longfala tingting, mo fasin kea long olgeta.” From we Seken Bigfala Faet blong Wol i stap gohed yet, mifala i mas wet smol bifo we mifala i save go long ples we mifala i mas wok long hem. Ale, long Oktoba 25, 1945, mi mo Harold Morris—wan brata we i stap long sem klas wetem mi—mitufala i kasem epot blong El Alto, jes afsaed long La Pas, bigfala taon blong Bolivia. Ale, i gat mitufala Wetnes nomo long bigfala kantri ya. I gat tu kantri nomo long Saot Amerika we oli bigwan bitim hemia.
Wan bas long epot i karem mitufala i godaon kasem wan ples we hem i 4,100 mita antap long solwora. Hemia bigfala taon blong Bolivia, La Pas, we i kavremap wan bigfala vali. I hadwok long mitufala blong lan blong laef long wan ples we i stap bitim 3 kilomita antap long solwora.
Mifala i Stat Smol Mo Wok i Trabol Smol
Mitufala i stat wantaem nomo blong visitim ol man long olgeta haos wanwan. Oli kaengud mo oli soemaot longfala tingting long mitufala, taem mitufala i stap traehad blong toktok lanwis blong Spen. I no longtaem, mitufala wanwan i gat 18 kasem 20 Baebol stadi evri wik. Sikis manis biaen, long Epril 16, 1946, wan smol, hapi grup i kam joen wetem mitufala blong mekem lafet blong tingbaot ded blong Kraes. Smoltaem afta, i gat fo moa misinari blong Gilead we oli kam, wan long olgeta ya hem i Elizabeth Hollins, we biaen hem i kam waef blong mi.
I no longtaem, mi mo Brata Morris i stat visitim ol narafala taon, olsem Kokabamba mo Oruro. I gat wan taon nomo long Bolivia we i bigwan moa bitim tufala ya. Taem mi mekem ripot i go long Brata Knorr se plante man oli intres mo mitufala i seremaot plante buk, hem i talem se i gud sipos mitufala i save visitim tufala taon ya evri tri manis. Long rod ya, bambae mitufala i save halpem ol man we oli soem intres. Plante long ol man ya we oli frengud mo we oli welkamem mitufala, biaen oli kam ol Wetnes blong Jeova.
From we Seken Bigfala Faet blong Wol i jes finis wan yia bifo, i gat plante jenis i stap kamaot long Bolivia long saed blong politik. Ol politik pati oli stap agensem olgeta mo ol man oli fraet se ol Nasi bambae oli kambak bakegen long Saot Amerika, mekem se plante raf man oli maj long rod, mo samfala oli kilim sam haeman oli ded tu. Long hot taem blong 1946, sam man oli kilim presiden blong kantri ya i ded, mo oli hangem bodi blong hem long wan poslaet long fored blong bigfala haos blong presiden. Sam samtaem, ol man oli no save aot long haos blong olgeta from we ples i raf tumas.
Wan dei, taem bas we Elizabeth i stap long hem i pas long bigfala maket, hem i luk bodi blong tri yangfala man oli hang long ol pos. Hem i sek bigwan, nao hem i singaot smol. Wan narafala man we i stap long bas ya i talem se: “Sipos yu no laekem samting we yu luk, ale, tanem hed blong yu.” Ol samting olsemia oli makemgud long tingting blong mifala se mifala i nidim blong dipen bigwan long Jeova.
Be, long medel blong olgeta trabol ya, trutok blong Baebol i stap kasem hat blong ol man we tingting blong olgeta i stap daon. Long Septemba 1946, wan hedkwota i stanap long La Pas, mo oli putumap mi olsem man we i lukaot long ples ya. Ofis ya i haf blong wan haos we mifala i rentem, mo narafala haf blong hem i wan haos blong ol misinari. Sam manis biaen, taem faswan kongregesen long Bolivia i stat, mifala i yusum semfala haos ya olsem ples blong mekem ol miting.
Long 1946, mifala i stat mekem ol pablik tok tu. Blong mekem faswan pablik tok, mifala i rentem wan bigfala rum long Laebri blong Munisipaliti long medel blong La Pas. Wan man Yugoslavia we mifala i stap stadi wetem hem, i soem kaengud fasin taem hem i pem blong putum wan mesej long nyuspepa blong talemaot miting ya long ol man. Bigfala rum ya i fulap. From we mi mas givim tok ya mo mi no savegud lanwis blong Spen yet, mi stap seksek bigwan. Be wetem help blong Jeova, miting ya i karem gudfala frut. Hemia i faswan blong fofala tok we mifala i mekem long bigfala rum ya.
Long 1947, sikis moa misinari blong Gilead oli kam, mo fo moa oli kam long 1948. Ol haos we mifala i save rentem, oli no gat plante samting long olgeta. Mo tu, antap long bisi program blong misinari wok blong mifala, mifala ol faswan misinari i mas wok haftaem blong kasem naf mane blong pem ol nyufala klos we mifala i nidim. I hadwok long mifala tu blong aot long wan taon i go long narafala taon. Plante taem, mi sidaon biaen long wan trak we i open nomo, mo mifala i pas bitwin long ol bigfala hil we ples i kolkol tumas. Be Jeova i gohed blong givim paoa long mifala mo leftemap tingting blong mifala tru long ogenaesesen blong hem.
Long Maj 1949, Brata Knorr mo sekretari blong hem, Milton Henschel, tufala i aot long Nyu Yok i kam, blong visitim trifala haos blong misinari long La Pas, Kokabamba, mo Oruro. !Tufala i rili leftemap tingting blong mifala taem tufala i tokbaot olsem wanem wok i stap gohed bigwan long plante kantri, mo nyufala Betel mo haos blong prentem ol buk we oli stap bildim long Bruklin, hedkwota blong ol Wetnes blong Jeova long wol! Brata Knorr i talem se i moagud sipos haos blong ol misinari mo Haos Kingdom long La Pas i stap moa kolosap long medel blong taon ya. Mo tu, hem i talem se bambae oli sanem sam moa misinari oli kam.
Long 1949 tu, mifala i mekem faswan seket asembli, long taon blong Oruro. Taem ol nyufala Kristin brata mo sista oli mitim olgeta blong fastaem, samting ya i rili leftemap tingting blong olgeta. Long taem ya, i gat 48 man blong talemaot Kingdom long Bolivia, mo tri kongregesen.
Gudfala Fren Blong Mi
From we mi mo Elizabeth i mekem wok blong misinari tugeta blong plante yia, mitufala i kasem savegud long mitufala mo laekem mitufala tumas. Ale, long 1953, mitufala i mared. Hem i bin stat long wok blong paenia long Janewari 1939, olsem mi. Ol faswan yia ya long wok blong paenia, oli strong long hem tu. From we hem i strong long wok blong prij, hem tu i bin go long kalabus, we oli mekem hem i wokbaot long rod long fored blong olgeta man, olsem se hem i bin kilim wan man i ded.
Elizabeth i talem stret se hem i bin fraet, taem hem i joen long wok blong wokbaot long big rod wetem ol saen we oli talem se: “Skul i Wan Trap mo Wan Kruked Bisnes.” Be hem i mekem wanem we ogenaesesen blong Jeova i talem long mifala blong mekem long taem ya. Hem i talem se, hem i mekem olsem from we Jeova i wantem. Ol traem ya oli mekem hem i strong blong fesem ol hadtaem we hem i kasem long ol faswan yia we hem i stap long Bolivia.
Ol Defdefren Wok We Mifala i Kasem
Blong tu yia afta long mared blong mitufala, mitufala i spenem bighaf blong taem blong mitufala long wok blong visitim ol kongregesen. Mitufala i visitim ol fofala kongregesen long Bolivia, mo tu, olgeta smosmol grup blong man we oli intres long trutok we oli stap farawe, wetem evri taon we i gat bitim 4,000 man long hem. Tingting blong mitufala i blong faenem mo blong givhan long eniman long olgeta ples ya we i soem intres long trutok blong Baebol. Mitufala i glad tumas blong luk se, long ol yia raonabaot 1965, i gat kongregesen long kolosap evri smol taon we mitufala i bin visitim olgeta ten yia bifo.
Long sem taem ya, mi gat problem long helt blong mi, mo from we mifala i stap long haeples ya La Pas, samting ya i mekem i nogud moa long mi. Taswe, long 1957, wan narafala brata i tekem wok blong lukaot long hedkwota. Nao, mi mo Elizabeth i go stap long haos blong ol misinari long Kokabamba, wan taon we i stap daon long flat ples. Long faswan miting blong mifala, sam misinari oli stap, be i no gat wan manples blong Bolivia. Be, taem mitufala i lego Kokabamba samwe long 15 yia biaen, hemia long 1972, i gat tu kongregesen. !Naoia i gat 35 kongregesen long flat ples ya blong Kokabamba, mo bitim 2,600 man blong talemaot Kingdom!
Long 1972, mitufala i muf i go long Santa Krus, wan ples we i hot oltaem. Mitufala i stap yet long ples ya, long sam rum antap long wan Haos Kingdom. Taem mitufala i jes kam long Santa Krus, i gat tu kongregesen nomo, be naoia i gat bitim 45. Mo i gat moa long 3,600 man we oli joen long Kristin wok blong prij.
Mitufala i glad tumas se mitufala i bin gohed long wok blong misinari blong bitim 50 yia, we mitufala i save luk 12,300 man blong Jeova oli hivap long kantri ya. Mitufala i rili haremgud blong givhan long ol gudfala brata mo sista ya.
Gudfala Laef Blong Givhan Long Ol Narafala
Bifo we mi mi aot blong go long misinari wok, wan brata we i wok long Watch Tower Sosaeti, Hayden C. Covington, we i blong Teksas tu, i talem se: “Ed, long Teksas yumi gat plante ples blong putum leg blong yumi long hem. Be long wan haos blong ol misinari, bambae yufala i fasfas nomo. Yu mas rere blong jenisim sam samting.” Hem i talem i tru nomo. Taem yumi laef long sem haos wetem ol defdefren man, hemia wan traem ya. Be hemia i jes wan long plante traem we wan Kristin misinari i kasem.
Taswe, sipos yu gat tingting blong aot long ples blong yu blong mekem wok blong Jeova long wan narafala ples, rimemba se laef blong wan trufala man blong Kraes, hemia blong mekem wok blong givhan long ol narafala. (Matyu 20:28) Taswe, wan misinari i mas mekem tingting blong hem i reregud blong folem wan fasin blong laef, we hem i no mekem ol samting we hem nomo i wantem. Maet samfala oli ting se from wok ya, bambae oli kasem haenem. I tru, maet oli kasem—taem oli talem tata long ol fren mo famle blong olgeta long prapa kantri blong olgeta. Be samting ya i lus olgeta taem oli kasem smol taon no ples we i pua, we bambae oli wok long hem. ?Wanem advaes blong mi long saed ya?
Taem yu kasem hadtaem, olsem ol problem blong helt, filing se yu stap yu wan nomo longwe long famle blong yu, no maet trabol blong joengud wetem ol Kristin brata we oli wok wetem yu, ale, tingbaot ol traem ya olsem samting we oli stap trenem yu. Sipos yu mekem olsem, bambae yu kasem blesing biaen, olsem aposol Pita i talem se: ‘Bambae yufala i stap harem nogud blong smoltaem, be biaen, God we i gat gladhat blong givhan, bambae i finisim trening blong yufala, bambae i mekem yufala i stanap strong, bambae i givim paoa long yufala.’—1 Pita 5:10.
Edward Michalec i ded long Julae 7, 1996, taem mifala i stap mekemrere store ya blong prentem.
[Futnot]
a Wan grup blong man we oli joen wanples blong wosip.
[Tok Blong Pija Long Pej 19]
Long Bolivia long 1947
[Tok Blong Pija Long Pej 20, 21]
Plante taem, ol klas blong trenem mifala blong toktok long fored blong ol man, oli stap afsaed, olsem yumi luk long foto ya blong Gilead we oli tekem samtaem biaen
[Tok Blong Pija Long Pej 23]
Wetem waef blong mi