Ol Rij Samting Long Saed Blong Speret We Mifala i Kasem From Ol Olfala Blong Mifala
OLSEM PHILIP F. SMITH I TALEM
“Wan toj i laet, mo bambae i gohed blong saenaot long kantri blong Afrika we i stap long tudak.” Mifala i glad tumas taem mifala i ridim ol tok ya antap, long pej 75 blong buk ya 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses! Ol tok ya oli kamaot long 1931. Bubu blong mifala, Frank W. Smith, i raetem ol tok ya long wan leta we i go long Brata Joseph F. Rutherford, we long taem ya hem i presiden blong Watch Tower Sosaeti. Bubu blong mifala i bin raetem leta ya blong tokbaot wok blong prij we hem i mekem wetem brata blong hem.
LONG 1992 Yearbook, oli eksplenem se: “Gray Smith mo bigfala brata blong hem Frank, tu paenia minista we tufala i gat strong tingting, tufala i aot long Kep Taon [Saot Afrika], blong go long Britis Is Afrika, blong traem faenem rod blong talemaot gud nyus long ples ya. Oli tekem wan kaen trak we oli kolem De Soto, mo oli jenisim i kam wan haos wetem wil (wan trak we i olsem wan haos). Nao oli putum trak ya wetem 40 katon blong buk i go long wan sip, ale oli aot wetem sip oli go long Mombasa, bigfala haba blong Kenya.”
Long leta blong bubu blong mi we i go long Brata Rutherford, hem i storeyan long trep we oli mekem, stat long Mombasa i go kasem Naerobi, bigfala taon blong Kenya. Hem i se: “Mifala i stat blong ron long trak, we neva mi go long wan trep olsem bifo. Hem i olsem wan nogud drim nomo. Mifala i tekem fo dei, we mifala i no stop long dei, blong ron long 580 kilomita . . . Long evri kilomita, mi mas kamaot long trak mo stretem rod wetem wan savel, fulumap ol hol. Mo tu, mi mas katem sam longfala gras we oli kolem elefen gras, wetem sam tri, blong putum long rod we i sofmad nomo, blong bambae ol wil oli save tanem.”
Afta we Frank mo Gray tufala i kasem Naerobi, tufala i wok long 21 dei stret, blong seremaot ol buk we oli stanap long Baebol. Bubu blong mifala i raetem se: “From ol tok we mifala i harem olbaot, i luk olsem we wok blong mifala i wekemap tingting blong ol man long Naerobi, we oli strong long saed blong skul.” Afta long samting ya, bubu blong mifala i wantem tumas blong gobak long ples blong hem blong luk smol boe blong hem, Donovan, we i gat tu yia nomo, mo waef blong hem, Phyllis, we long taem ya i gat bel long seken pikinini blong tufala, hemia papa blong mifala, Frank. Bubu i tekem faswan sip we i aot long Mombasa, be hem i ded from sik ya malaria, bifo we hem i kasem ples blong hem.
Taem sista blong mi, brata blong mi, mo mi, mitrifala i stap ridim store ya long Yearbook, tingting blong mifala i gobak long gudfala papa blong mifala. Long 1991, jes sam manis bifo we mifala i kasem 1992 Yearbook, hem i ded from trabol we i kamaot afta oli katem hem from sik long hat. Nating se papa blong mifala i neva bin mitim papa blong hem, hem i gat semfala dip lav we papa blong hem i gat long Jeova. !Ating bubu blong mifala i glad tumas, sipos hem i bin save se long 28 yia biaen long hem, long 1959, boe blong hem bambae i folem sem rod we hem i bin folem, olsem wan Kristin minista long Is Afrika!
Laef Blong Papa Blong Mifala Taem Hem i Pikinini
Papa blong mifala i bon long Julae 20, 1931, long Kep Taon, tu manis afta we papa blong hem i ded. Oli putum nem blong papa blong hem long hem. Stat taem hem i smol nomo, Papa i soem se hem i laekem Jeova. Taem hem i gat naen yia nomo, hem i stanap long bigfala tren stesen blong Kep Taon, mo mekem wok blong prij wetem ol plakad.a Ol pikinini long skul blong hem we oli luk hem, oli jikim hem. Taem hem i gat 11 yia, hem i tekem baptaes long wora blong soemaot se hem i givim laef blong hem i go long Jeova. Samtaem, Papa i go mekem wok blong prij hem wan nomo long wan rod. Taem hem i gat 18 yia, hem i stap lidim stadi blong Wajtaoa wetem wan grup blong olfala Kristin sista, long wan ples long Kep Taon.
Long 1954, Watch Tower Sosaeti i talemaot se, wan yia biaen, bambae i gat ol intenasnal asembli long Yurop. Papa i wantem tumas blong go, be hem i no gat naf mane blong mekem trep ya, stat long Kep Taon go kasem ples blong asembli. Taswe, hem i mekem kontrak blong wok blong tri manis, olsem wan kemisb long wan ples we oli digim ston ya kopa, long Not Rodesia (naoia Sambia). Ples blong testem ol ston i stap long medel bus long Afrika.
Papa i save se i gat plante Wetnes blong Afrika we oli stap long Not Rodesia, taswe taem hem i kasem ples ya, hem i faenem olgeta, mo i faenemaot weples oli stap miting long hem. Nating se hem i no save toktok lanwis blong olgeta, hem i joen wetem olgeta, mo hem i go long olgeta miting blong Maen Kongregesen blong ol Wetnes blong Jeova. Ol waetman we oli stap wok long ples ya, oli no laekem ol blakman, mo plante taem oli soemaot fasin ya taem oli toktok nogud long ol man Afrika. Be, oltaem Papa i soemaot kaen fasin.
Afta long tri manis, wan man Afrika we i stap wok wetem olgeta, we i no wan Wetnes, i kam luk Papa mo i askem se: “?Yu yu save nem we mifala i putum long yu?” Man ya i smael mo i talem se: “Mifala i singaotem yu Bwana [Masta] Wajtaoa.”
Long 1955, Papa i gat jans blong go long ol asembli long Yurop, we nem blong olgeta, “Kingdom We i Win.” Long ples ya, hem i mitim Mary Zahariou, we long wan yia biaen, i kam waef blong hem. Afta long mared blong tufala, oli go stap long Pama, Ohaio, Yunaeted Stet.
Go Long Is Afrika
Long taem blong wan distrik asembli long Yunaeted Stet, oli askem ol man we oli stap long asembli ya blong go long ol ples we oli nidim moa minista. Papa mama blong mifala i mekem disisen blong go long Is Afrika. Oli mekem stret olsem we Watch Tower Sosaeti i talem. Oli sevem naf mane blong pem tikit blong go mo blong kambak tu. Olsem nao, sipos Papa i no save faenem wan wok, bambae oli save kambak, from we olgeta we oli gat pepa blong wok nomo oli save stap long kantri ya.
Long Julae 1959, afta we tufala i kasem ol paspot, visa, mo ol stik meresin blong blokem samkaen sik, Papa mo Mama tufala i tekem wan sip long Nyu Yok Siti blong go long Mombasa, folem rod we i pastru long Kep Taon. Trep ya i tekem fo wik. Long wof long Mombasa, sam Kristin brata we oli kam fastaem blong mekem wok long ples ya, oli stap wet blong welkamem tufala. Taem tufala i kasem Naerobi, Papa i faenem wan leta we i stap wet long hem. Leta ya i blong ansa long leta blong hem, we i askem wok olsem wan kemis long ples blong stadi long ol defren kaen ston aninit long graon, long Entebi, Uganda. Papa mo Mama, tufala i tekem tren i go long Kampala, Uganda. Long ples ya, oli askem kwestin long Papa, mo oli agri blong givim wok long hem. Long taem ya, i gat wan Wetnes nomo long eria blong Entebi-Kampala, hemia George Kadu.
Engglis gavman i pem kos blong Papa blong lanem lokol lanwis, Luganda. Hem i glad tumas, from we hem i bin mekem plan blong lanem lanwis ya, blong hem i save mekem moa long minista wok blong hem. Biaen, Papa i givhan tu, long wok blong tanem buklet ya “This Good News of the Kingdom” i go long lanwis blong Luganda.
Papa i no fraet blong prij long ol narafala man. Hem i toktok wetem olgeta waetman long ples blong wok blong hem, mo i joen oltaem long wok blong prij long ol man Uganda. Hem i prij tu long man Afrika ya we hem i nambawan man long saed blong loa long Uganda. Man ya i lesin long mesej blong Kingdom, mo biaen, hem i singaot Papa mo Mama blong kam kakae long haos blong hem.
Long 1960, sista blong mi, Anthe, i bon. Mi mi bon long 1965. Famle blong mifala i laekem tumas ol brata mo sista long smol kongregesen, we i stap gru, long bigfala taon blong kantri ya, Kampala. Long Entebi we i kolosap long Kampala, i no gat sam narafala Wetnes we oli waet, mifala nomo. From samting ya, i gat sam narakaen samting we oli kamaot. Wan taem, i gat wan fren blong Papa we hem i pastru long Entebi long wan trep, mo i mas stap smoltaem blong wet long plen. Hem i traem faenem Papa. Hem i lukaotem hem be hem i no faenem hem. Nao hem i askem long wan man se: “?Yu yu save wan waetman mo woman blong hem long ples ya we tufala i Wetnes blong Jeova?” Wantaem nomo, man ya i karem hem i kam stret long haos blong Mama mo Papa.
Mifala i fesem sam hadtaem tu, olsem taem we mifala i laef tru long tu faet we ol man oli agensem gavman. Ol ami blong gavman oli stap goraon blong sutum ol man we oli blong wan kaen laen. Long fulwan dei mo naet, ol masket oli stap faerap. From we oli putum tabu long ol man se oli no mas kamaot long haos blong olgeta stat long 6 klok long naet go kasem 6 klok long moning, ol miting oli stap long aftenun, long haos blong papa mama long Entebi.
Biaen, taem oli karemaot tabu ya, Papa i karem mifala i go long Kampala long trak, blong joen long Wajtaoa Stadi. Wan soldia i poenem mifala wetem masket blong hem, i stopem trak blong mifala, mo i tok strong blong askem weples mifala i stap go long hem. Long taem ya, mi mi bebi yet, mo Anthe i gat faef yia. Taem Papa i eksplenem long kwaet fasin, mo i soem ol Baebol mo ol buk blong mifala long soldia ya, hem i letem mifala i pas.
Long 1967, afta kolosap eit yia long Uganda, papa mama blong mifala i mekem disisen blong gobak long Yunaeted Stet, from sam problem long saed blong helt mo sam responsabiliti long famle. Mifala i joen long Kanfild Kongregesen long Ohaio. Long ples ya, Papa i mekem wok blong wan elda. Papa mama blong mi, tufala i laekem tumas ol brata long ples ya, olsem we oli bin laekem smol kongregesen long Kampala.
Mifala i Gruap Wetem Kristin Fasin Lav
Long 1971, brata blong mi, David, i bon. Mifala i gruap long wan haos we i fulap long lav mo kaen fasin. Samting ya i kamaot from gudfala fasin fren mo lav we papa mo mama tufala i soem long tufala.
Taem mifala i yangfala, bifo mifala i go slip, oltaem Papa i ridim wan store blong Baebol long mifala, i prea wetem mifala, mo biaen, Mama i no save, be hem i givim wan smol joklet we i stap insaed long wan smol gol pepa, long mifala wanwan. Oltaem mifala i stadi long Wajtaoa tugeta olsem wan famle, nomata weples mifala i stap long hem. Wan taem mifala i go spel, ale mifala i stadi long saed blong wan bigfala hil. Mo long wan narafala taem, mifala i stadi kolosap long solwora. Plante taem, Papa i talem se hemia sam long olgeta taem we hem i laekem moa blong tingbaot bakegen. Hem i talem se hem i sore long olgeta we oli mestem jans ya blong kasem bigfala glad we stadi wetem famle i save givim.
Papa i tijim mifala long fasin blong soemaot lav long Jeova, tru long eksampel blong hem. Evri taem i gat wan nyufala namba blong Wajtaoa no Wekap! we i kam, no wan narafala buk blong Watch Tower Sosaeti, Papa i wantem tumas blong ridim fulwan. Hem i tijim mifala blong luk ol trutok blong Baebol olsem samting we i sas, i no olsem wan samting nating nomo. Wan long ol samting we oli blong Papa we mifala i laekem tumas, hemia Reference Bible blong hem. Kolosap evri pej insaed long hem i fulap long ol smosmol tok we hem i raetem taem hem i stadi. Naoia, taem mifala i ridim ol smosmol tok ya, i olsem we mifala i harem hem i stap tijim no leftemap tingting blong mifala yet.
Stanap Strong Go Kasem En
Long Mei 16, 1991, Papa i kasem wan hat atak taem hem i stap long wok blong prij. Sam wik biaen, ol dokta oli katem hem, mo i luk olsem se bambae hem i kamgud. Be, long naet afta we oli katem hem, hospital i telefon i kam long mifala. Papa i stap lusum plante blad, mo ol dokta oli wari tumas. Tu taem long naet ya, oli tekem hem i gobak blong katem hem bakegen, blong traem stopem blad we i stap ron, be i blong nating nomo. Blad blong Papa i no save kam strong.
Long nekis dei, helt blong Papa i kam moa nogud. Ol dokta oli toktok wetem mama fastaem, mo biaen wetem smol brata blong mi, blong traem fosem tufala blong agri se oli save putum blad long Papa. Be, Papa i bin talem finis long ol dokta se hem i no wantem karem blad, nomata wanem samting i hapen. Hem i eksplenem long olgeta, ol tok blong Baebol we disisen blong hem blong no karem blad i stanap long olgeta. Be hem i agri blong karem enikaen narafala meresin we i no gat blad insaed long hem.—Levitikas 17:13, 14; Ol Wok 15:28, 29.
Sam dokta mo dresa oli gat tingting we i agensem mifala. Samting ya i mekem se, long ICU (intensive care unit) oli no moa kaengud long mifala. Fasin blong olgeta, wetem sik blong Papa we i stap kam moa nogud, samtaem i mekem mifala i harem se mifala i no moa save gohed. Mifala i prea dip, blong askem Jeova blong givhan long mifala. Mo tu, mifala i traem folem ol advaes we mifala i bin kasem. Taswe, taem mifala i visitim ICU, oltaem mifala i putum gudfala klos mo mifala i soemaot respek long ol dokta mo dresa. Mifala i rili soemaot intres long helt blong Papa. Mifala i askem ol kwestin mo talem tangkyu long olgeta dokta mo dresa we oli traehad blong lukaotgud long Papa.
Ol dokta mo dresa oli luksave fasin traehad blong mifala. Afta we sam dei i pas, oli no moa mekem strong fasin long mifala, be oli kaengud. Ol dresa we oli bin lukaot long Papa, oli stap jekem hem, nating se oli go wok long wan narafala rum. Wan dokta we i bin tok nogud long mifala, biaen hem i kam kaengud, ale hem i askem Mama sipos hem i oraet. Kongregesen mo famle blong mifala tu, oli sapotem mifala wetem fasin lav. Oli sanem kakae mo sam leta i kam, we oli leftemap tingting blong mifala, mo oli prea from mifala.
Sore tumas, Papa i neva kamgud bakegen. Hem i ded ten dei afta we oli katem hem fastaem. Mifala i harem nogud tumas long ded blong Papa blong mifala. Samtaem, ol filing blong sore oli winim mifala. Be i gud tumas, we God blong yumi i promes se bambae hem i “karem ol hevi samting blong yumi” evri dei. Mo mifala i lanem blong dipen long hem bitim olgeta taem bifo.—Ol Sam 68:19.
Mifala evriwan i gat strong tingting se bambae mifala tu i gohed blong mekem wok blong Jeova wetem strong bilif. Long rod ya, bambae mifala i glad tumas taem mifala i luk Papa bakegen long nyufala wol.—Mak 5:41, 42; Jon 5:28; Ol Wok 24:15.
[Ol futnot]
a Tufala saen, we oli pinim long klos blong olgeta, wan long fored, wan biaen, mo oli wokbaot wetem.
b Man we i mekem wok blong testem mo stadi long ol wanwan samting we i stap insaed long ol defren ston mo plante narafala samting.
[Tok blong pija long pej 21]
Frank Smith mo mama blong hem, Phyllis, long Kep Taon
[Tok blong pija long pej 22]
Papa mo Mama taem tufala i mared
[Tok blong pija long pej 23]
Long faswan baptaes long Entebi, ol brata oli rentem wan bigfala wora blong wan man Afrika we i jif
[Tok blong pija long pej 23]
Kastom fasin blong talem halo
[Tok blong pija long pej 24]
Papa mo Mama smoltaem bifo we Papa i ded