Trufala Pis​—?Wanem Stampa Blong Hem?

“[Jeova] i stap mekem ol faet oli finis long olgeta ples long wol.”​—OL SAM 46:9.

1. ?Yumi save faenem wanem nambawan promes blong pis long profet tok blong Aesea?

“WOK blong trufala stret fasin i mas kam pis, mo bambae trufala stret fasin i mekem kwaet fasin mo fasin blong harem sefgud, i kamtru blong olwe. Mo ol man blong mi oli mas stap long wan ples blong pis, mo long ol haos we oli no save fraet nating, mo long ol ples blong spel we i no gat trabol long olgeta.” (Aesea 32:17, 18) !Promes ya i nambawan tumas! Hem i wan promes blong trufala pis we God bambae i mekem i kamtru.

2, 3. Eksplenem trufala pis.

² Be ?wanem ya trufala pis? ?Hem i minim nomo se i no gat faet? ?Hem i jes wan smoltaem we ol kantri oli yusum blong mekemrere blong faet bakegen? ?Trufala pis, hem i wan drim nomo? Yumi nidim ol ansa we yumi save trastem, long ol kwestin ya. Fastaem, trufala pis i no wan drim nomo. Pis ya we God i promes blong putum, i bigwan moa i bitim eni samting we ol man blong wol ya oli save tingbaot. (Aesea 64:4) Trufala pis ya i no stap blong sam yia nomo. !Hem i stap olwe! Mo blesing blong pis ya i no kasem sam man nomo​—hem i kavremap heven mo wol, ol enjel mo ol man tu. Hem i save kasem ol man blong ol defren kantri, laen, lanwis, mo kala. I no gat wan samting we i save stopem, blokem, no spolem trufala pis ya.​—Ol Sam 72:​7, 8; Aesea 48:18.

³ Trufala pis i minim se i gat pis evri dei. I minim se taem yu wekap long moning, yu no gat wan tingting nating long hed blong yu long saed blong faet, yu no wari long fyuja blong yu, long fyuja blong ol pikinini blong yu mo ol smol bubu blong yu. I minim se yu gat pis fulwan long tingting blong yu. (Kolosi 3:​15) I minim se i no moa gat fasin blong brekem loa, raf fasin, ol famle we oli seraot, ol man we oli no gat haos, ol man we oli hanggri no we oli harem i kolkol tumas gogo kolosap oli ded from, mo i no moa gat ol man we tingting blong olgeta i foldaon no oli harem nogud. Samting we i moagud yet, pis blong God i minim se i no moa gat ol sik, soa, sore, mo ded long wol. (Revelesen 21:4) !Yumi gat wan nambawan hop blong haremgud long trufala pis gogo i no save finis! ?Hemia nao pis ya mo glad ya we yumi evriwan i wantem? ?Hemia nao pis ya we yumi mas prea from mo wok from?

Ol Traehad Blong Man Oli Foldaon

4. ?Ol nesen oli bin mekem wanem blong traem putum pis, mo wanem i kamaot from?

⁴ Long plante handred yia, ol man mo nesen oli bin tokbaot pis, rao from pis, mo oli bin saenem plante handred kontrak blong pis. ?Wanem i kamaot from? Long ol 80 yia we oli jes pas, i no gat wan taem nating we sam nesen no grup oli no stap mekem faet. I klia se ol man oli no naf blong mekem pis. Taswe, wan kwestin i stap se, ?From wanem ol traehad blong man blong putum pis long olgeta ples blong wol oli foldaon, mo from wanem ol man oli no naf blong putum trufala pis we bambae i stap longtaem?

5. ?From wanem ol traehad blong man blong putum pis oli stap foldaon?

⁵ Ansa i isi nomo. Ol man oli no lukluk i go long stret stampa blong trufala pis. Ol man we oli stap aninit long paoa blong Devel Setan, oli bin wokem ol ogenaesesen we oli foldaon from ol prapa slak mo nogud fasin blong olgeta​—olsem fasin griri mo fasin blong traem kasem haenem, fasin we oli wantem tumas paoa mo oli wantem se ol narafala oli lukluk i go long olgeta nomo. Oli bin go long ol haeskul mo putumap ol grup blong man we oli kasem mane blong traem givhan long ol narafala man, mo ol grup we oli stadi blong traem faenem rod blong stretem ol problem. Be oli jes faenem moa rod blong mekem man i harem nogud mo blong kilim man i ded. ?Oli bin lidim ol man oli go long wanem stampa? ?Oli bin lukluk i go long weples?

6, 7. (a) ?Olsem wanem long ol traehad blong Ligofnesen blong putum pis? (b) ?Olsem wanem long Yunaeted Nesen?

⁶ Long 1919, ol nesen oli trastem Ligofnesen se bambae hem i mekem pis i stanap blong olwe. Taem Mussolini mo ol ami blong hem oli kam insaed long Itiopia long 1935 mo faet i kamaot long Spen long 1936, samting ya i spolem hop ya blong ol nesen. Ligofnesen i lus taem Namba Tu Bigfala Faet blong Wol i kamaot long 1939. !Samting we oli kolem pis i no stap blong 20 yia!

⁷ ?Olsem wanem long Yunaeted Nesen? ?Hem i givim wan trufala hop blong pis we i save stap longtaem long olgeta ples blong wol? No gat. !Bitim 150 faet mo smol faet oli bin kamaot long ol yia afta we hem i stanap long 1945! I klia from wanem Gwynne Dyer, wan man Kanada we i stadi long ol faet mo stampa blong olgeta, i tokbaot Yunaeted Nesen olsem “kampani blong man we fastaem oli olsem ol man we oli stilim ol anamol blong kilim olgeta, nao oli kam ol man blong lukaot long ol anamol we oli stap insaed long fenis. Oli no wan grup blong tabu man.” Oli olsem “wan grup we i no gat tumas paoa from we oli toktok plante be oli no mekem plante samting.”​—Skelem wetem Jeremaea 6:​14; 8:​15.

8. ?Nating se ol kantri oli tokbaot pis, oli stap mekem wanem? (Aesea 59:8)

⁸ Nating se ol kantri oli stap tokbaot pis, oli gohed nomo blong wokem ol tul blong faet mo blong faenem ol nyufala rod blong mekem faet. Plante taem, ol kantri we oli pulum ol lida blong wol blong mekem ol miting blong tokbaot pis, hemia ol kantri we oli wokem moa tul blong faet bitim ol narafala kantri. Ol bigfala rij kampani long ol kantri ya oli sapotem wok blong mekem ol tul blong faet we oli givim ded, olsem ol bom aninit long graon we evri yia oli kilim i ded no givim bigfala kil long kolosap 26,000 man, woman, mo pikinini we oli no joen long faet. Fasin griri mo kruked fasin, hemia tu ol fasin we oli pusum olgeta blong mekem olsem. Insaed long bisnes ya blong salem ol tul blong faet i go long ol narafala kantri, i gat fasin blong givim doti mane mo fasin ya we ol haeman oli kasem haf mane from we oli agri blong letem ol kruked fasin oli gohed. Sam man blong politik oli kam rij long rod ya.

9, 10. ?Ol man blong hae save long wol oli talem wanem samting long saed blong ol faet mo ol traehad blong ol man?

⁹ Long Desemba 1995, Joseph Rotblat, wan man Polan we i stadi long ol wanwan samting insaed long ol laef samting mo we i winim Nobel Praes blong Pis, i singaot ol nesen blong finisim resis ya blong kasem ol tul blong faet. Hem i talem se: “I gat wan rod nomo blong blokem [wan nyufala resis blong kasem ol tul blong faet], hemia blong finisim ol faet fulwan.” ?Yu ting se samting ya i save hapen? Stat long 1928, 62 nesen oli saenem Kontrak blong Kellogg-Briand, we i talem se, bambae oli no moa yusum faet olsem wan rod blong stretem ol problem. Namba Tu Bigfala Faet blong Wol i soemaot klia se kontrak ya i nogud nating.

¹⁰ I klia se, faet i bin stap oltaem olsem wan ston blong blokem rod blong kasem pis. Olsem Gwynne Dyer i raetem, “faet i wan stampa samting long laef blong man, mo ol faet oli bin stap long olgeta yia we ol man oli bin stap long wol.” Yes, evri laen blong man mo evri gavman i bin gat ol strong man blong faet, ol ami, ol faet we oli bin joen long olgeta, ol ples blong trenem ol ami we oli olsem ol tabu ples, mo bigfala hif blong ol tul blong faet. Ol faet oli makem laswan handred yia moa i bitim ol narafala yia bifo, from we oli spolem ol ples moa, mo tu, oli kilim moa man i ded.

11. ?Ol lida blong wol oli fogetem wanem stampa poen taem oli traehad blong putum pis?

¹¹ I klia se ol lida blong wol oli no wantem luksave waes we i kamaot long Jeremaea 10:23: “O Jeova, mi mi savegud we man blong graon i no masta long rod blong hem. Man i no naf blong jusum wanem rod i mas wokbaot long hem.” Sipos oli no wantem God, trufala pis i no save stap. Ale, ?samting ya i minim se i no save gat rod blong blokem ol faet we oli kamaot bitwin ol man? ?I minim se pis​—trufala pis​—i olsem wan drim nomo we i no save kamtru?

Faenemaot Stampa Blong Ol Faet

12, 13. (a) ?Baebol i talem wanem long saed blong stampa blong ol faet we yumi no save luk hem? (b) ?Olsem wanem Setan i pulum ol man blong oli no faenem trufala rod blong winim ol problem blong wol?

¹² Blong ansarem ol kwestin ya, yumi nidim blong save from wanem ol man oli faet. Baebol i talem klia se stat long taem bifo olgeta, rebel enjel ya Setan “hem i man blong kilim man,” mo “man blong gyaman,” mo ‘olgeta man blong wol oli stap long paoa blong hem.’ (Jon 8:​44; 1 Jon 5:​19) ?Hem i mekem wanem samting blong leftemap ol plan blong hem? Yumi ridim long 2 Korin 4:​3, 4: “Nao maet gud nyus ya we mifala i stap talemaot, i olsem samting we i haed, be i stap haed long olgeta ya nomo we oli stap lus. Oli no save bilif, from we rabis god blong wol ya Setan, hem i satem tingting blong olgeta finis, nao oli stap long tudak. Hem i stap blokem olgeta, blong oli no luk laet ya we i stap saenaot i go long olgeta. Laet ya i kamaot long gud nyus blong Jisas Kraes, we hem i gat olgeta paoa, mo hem i stret pija blong God.” Setan i mekem evri samting we hem i naf blong mekem, blong pulum ol man blong oli no tingbaot Kingdom blong God olsem rod ya nomo blong winim ol problem blong wol. Blong mekem ol man oli kam olsem we oli blaen, mo blong pulum olgeta oli go long narafala rod, Setan i stap stanemap ol problem we oli seraotem olgeta, olsem long saed blong laef blong ol man, politik mo skul. Nao i luk olsem se ol samting ya oli impoten moa i bitim rul blong God. Wan eksampel, hemia fasin blong tinghae long wan kantri i bitim narafala kantri, we i stap kam antap bigwan long olgeta ples blong wol naoia.

¹³ Devel Setan i leftemap fasin blong tinghae long wan kantri bitim ol narafala kantri mo wan laen bitim ol narafala laen. Hem nao i wantem ol man blong bilif se wan kantri, wan kala, no wan laen i hae moa i bitim narafala. Fasin blong no laekem narafala man nating we ol man oli bin holem long hat blong olgeta blong plante handred yia finis, i stap kam antap bakegen, mekem se moa faet mo trabol oli stap kamaot. Federico Mayor, daerekta-jenerol blong UNESCO, i givim woning agens long ol fasin ya, i se: “Long ples we respek i bigwan bifo, fasin blong fraet long ol strenja i stap kam klia moa. Ol tok we yumi ting se hem i ol tok blong bifo nomo, olsem tok blong leftemap wan grup, ples, no kala, naoia yumi harem oltaem nomo.” ?Wanem i stap kamaot from? Olgeta rabis fasin we oli yusum blong kilim plante man i ded long ples we bifo oli kolem Yugoslavia, mo ol blad we i ron taem ol laen blong man oli faet long Ruwanda, hemia tufala samting nomo we oli bin kamaot long nyus long olgeta ples blong wol.

14. ?Olsem wanem Revelesen 6⁠:4 i tokbaot ol faet mo risal blong ol faet long taem blong yumi?

¹⁴ Baebol i talemaot finis se kolosap long taem we fasin blong wol ya i kasem en blong hem, wan hos we i red olsem faea, bambae hem i resis i gotru long olgeta ples blong wol. Hos ya i wan pijatok we i minim ol faet. Yumi ridim long Revelesen 6:4: ‘Nao wan narafala hos i kamtru we i red olsem faea. Man we i stap sidaon long hem, i gat paoa long hem blong mekem pis i finis long wol, bambae faet nomo i gohed, we ol man oli stap kilkilim olgeta oli ded. Mo hem i holem wan bigfala naef blong faet.’ Stat long 1914 i kam, yumi bin luk olsem wanem man ya we i sidaon long hos i “mekem pis i finis long wol,” mo ol kantri oli stap gohed nomo blong mekem ol faet.

15, 16. (a) ?Ol skul oli bin mekem wanem blong joen long ol faet mo fasin blong kilim man i ded? (b) ?Wanem tingting blong Jeova long saed blong ol samting we ol skul oli bin mekem?

¹⁵ Yumi no mas fogetem se ol skul oli bin joen long ol faet ya mo fasin blong kilim plante man i ded. Wan bigfala risen from wanem ol yia we oli pas oli fulap long ol faet we oli mekem plante blad i ron, hemia se ol gyaman skul oli gat paoa long ol man, oli stap lidim ol man oli go krangke. Man blong stadi long saed blong Katolik skul, Hans Küng i raetem se: “I tru nomo se paoa blong [ol skul] we i nogud mo i spolem ol man, i bin givhan mo i stap givhan yet long bigfala fasin, blong mekem ol faet oli kamaot. Ol skul nao oli stampa blong plante tumas rao, mo faet we oli mekem fulap blad i ron, yes ol ‘faet blong skul’ . . . mo, samting ya i tru tu long saed blong tufala bigfala faet blong wol bifo.”

¹⁶ ?Wanem tingting blong Jeova God long saed blong ol gyaman skul ya we oli kilim man i ded mo oli joen long ol faet? Jajmen blong God agensem ol gyaman skul i stap long Revelesen 18:5, we i talem se: “Ol sin ya blong hem i stap hivap i go kasem heven, mo God i stap tingbaot ol rabis fasin blong hem.” Fasin blong gyaman skul blong joengud wetem ol lida blong politik i mekem plante tumas blad i ron, plante tumas sin i stap hivap, taswe God i no moa save letem samting ya i gohed. Kolosap nao, bambae hem i spolemgud olgeta ya we oli stap blokem rod ya blong kasem trufala pis.​—Revelesen 18:⁠21.

Rod Blong Kasem Pis

17, 18. (a) ?From wanem bilif ya se pis i save stap blong olwe i no wan drim we i no save kamtru? (b) ?Jeova i mekem wanem finis blong givhan long trufala pis blong kamtru?

¹⁷ Sipos ol man, tru long ol grup olsem Yunaeted Nesen, oli no naf blong putum trufala pis we i stap longtaem, ?trufala pis bambae i kamaot long wanem stampa, mo olsem wanem bambae hem i kamaot? ?Bilif ya se pis i save stap blong olwe, hem i jes wan drim nomo we i no save kamtru? I no olsem sipos yumi lukluk i go long stret stampa blong pis. ?Hu ya i stret stampa blong pis? Ol Sam 46:9 i givim ansa taem hem i talem se Jeova “i stap mekem ol faet oli finis long olgeta ples long wol. Hem i stap brekem ol bonara, i stap spolem ol spia, mo i stap bonem ol sil long faea.” Jeova i statem finis wok ya blong finisim ol faet mo putum trufala pis. ?Olsem wanem? Long 1914, hem i putumap Jisas Kraes long stret ples blong hem, olsem King blong Kingdom. Mo tu, hem i sapotem wan wok blong tijim ol man long saed blong pis we i bigwan moa i bitim enikaen wok olsem long ol yia we oli pas. Profet tok ya blong Aesea 54:13 i leftemap tingting blong yumi: “Olgeta pikinini blong yu, bambae Jeova i tijim olgeta, mo pis blong ol pikinini blong yu bambae i fulap.”

¹⁸ Profet tok ya i soem se i gat wan wok mo i gat risal blong hem—hemia i min se, blong kasem risal, i mas gat wok we i kamaot fastaem. Long saed blong profet tok ya, wok ya hemia tijing blong Jeova we i jenisim fasin blong ol man we oli wantem faet oltaem, blong oli kam ol man we oli laekem pis mo we oli gat pis wetem God. Risal, hemia se hat blong ol man ya i jenis, mekem se oli laekem pis. Naoia nomo, tijing ya we i save jenisim hat mo tingting blong ol man i stap kasem olgeta ples long wol, from we plante milyan man oli folem eksampel blong “Prins blong Pis,” Jisas Kraes.​—Aesea 9:6.

19. ?Jisas i tijim wanem long saed blong trufala pis?

¹⁹ ?Jisas i tijim wanem long saed blong trufala pis? Hem i no tokbaot pis bitwin ol kantri nomo, be hem i tokbaot tu, pis bitwin ol man wanwan mo pis we man i harem insaed long hem from we tingting blong hem i no stikim hem. Long Jon 14:27, yumi ridim ol tok we Jisas i talem long ol man blong hem se: “Naoia we kolosap mi gowe long yufala, mi mi putum pis i stap wetem yufala. Mi ya mi putum pis ya i stap wetem yufala. Mo pis ya we mi putum, i no olsem pis we ol samting blong wol i save givim. Yufala i no letem tingting blong yufala i trabol, yufala i no fraet.” ?Olsem wanem pis we Jisas i putum i defren long pis blong wol?

20. ?Bambae Jisas i yusum wanem rod blong putum trufala pis?

²⁰ Fastaem, pis we Jisas i putum i joen fulwan wetem mesej blong hem long saed blong Kingdom. Hem i save se gavman ya long heven we i stanap long stret fasin, mo we hem Jisas mo ol 144,000 man oli rul long hem, bambae i finisim ol faet mo spolem ol man we oli wantem mekem ol faet. (Revelesen 14:​1, 3) Hem i save se bambae Kingdom ya i mekem paradaes ya mo pis ya long wol, we hem i tokbaot long man blong brekem loa we i ded kolosap long hem. Jisas i no talem long man ya se bambae hem i go stap long Kingdom long heven, be hem i talem se: “Tru mi mi talem long yu tede, se bambae yu yu stap wetem mi long Paradaes.”​—Luk 23:​43, NW.

21, 22. (a) ?Trufala pis i joen wetem wanem nambawan hop we i givim paoa? (b) ?Yumi mas mekem wanem blong lukluk blesing ya?

²¹ Jisas i save tu se, Kingdom blong hem bambae i mekem olgeta we oli krae from ded mo we oli bilif long hem, oli haremgud. Insaed long pis ya we hem i putum, i gat nambawan hop ya we i givim paoa, hemia laef bakegen long ded. Rimemba ol gudfala tok blong leftemap tingting we hem i talem long Jon 5:​28, 29: “I nogud yufala i sapraes long samting ya, from we i gat taem i stap kam we ol dedman we oli stap long beregraon, bambae oli harem voes blong mi, nao bambae oli aot long beregraon. Olgeta we bifo oli stap mekem ol gudfala fasin, oli mas stanap bakegen blong kasem laef. Be olgeta we bifo oli stap mekem ol rabis fasin, oli mas stanap bakegen blong pas long bigfala kot ya, blong mi save jajem olgeta.”

²² ?Yu stap wet long taem ya? ?Yu bin lusum sam we yu laekem olgeta tumas long ded? ?Yu yu wantem tumas blong luk olgeta bakegen? Ale, i gud yu akseptem pis we Jisas i save putum. I gud yu bilif olsem Mata, sista blong Lasros, we i talem long Jisas se: “Mi mi save we bambae long Lasdei, hem i save laef bakegen long ded, long taem ya we olgeta man bambae oli laef bakegen long ded.” Be makem gudfala ansa blong Jisas we i mekem Mata i haremgud: “Stampa blong laef bakegen long ded, mi ya. Stampa blong laef, mi ya. Man we i bilif long mi, nating we bambae i ded, hem bambae i mas laef. Mo man we i laef, i bilif long mi, hem bambae i no save ded samtaem. ?Yu yu bilif long tok ya blong mi?”​—Jon 11:24-​26.

23. ?From wanem yumi nidim stret save blong Tok blong God blong kasem trufala pis?

²³ Yu tu yu save bilif long promes ya mo kasem blesing from. ?Olsem wanem? Yu mas kasem stret save blong Tok blong God. Yu traem ridim olsem wanem aposol Pol i makemgud se stret save i impoten tumas: ‘Oltaem mifala i stap prea from yufala, . . . Mifala i stap askem long God blong tabu speret i mekem yufala i waes, yufala i man blong luksave, blong bambae yufala i savegud olgeta samting we God i wantem. Nao bambae yufala i save mekem laef blong yufala i kam olsem we Jeova i wantem. Oltaem, bambae yufala i save mekem ol fasin we hem i glad long hem. Nao bambae yufala i gat frut long laef blong yufala, we yufala i stap mekem ol gudgudfala wok, mo bambae yufala i save kam we yufala i save God moa.’ (Kolosi 1:​9, 10) Stret save ya bambae i mekem yu yu bilif se Jeova God i stampa blong trufala pis. Mo tu, stret save bambae i soem long yu wanem samting yu mas mekem naoia, we bambae i mekem se yu save toktok olsem man blong raetem Sam ya: “Hae God. Taem mi mi ledaon, tingting blong mi i kwaet, nao mi mi slip, from we yu nomo yu stap lukaotgud long mi, nao mi mi sef.”​—Ol Sam 4:8.

?Yu Yu Save Eksplenem?

◻ ?From wanem ol traehad blong man blong putum pis oli stap foldaon?

◻ ?From wanem ol faet oli kamaot?

◻ ?From wanem pis we i save stap blong olwe i no wan drim we i no save kamtru?

◻ ?Wanem ya stampa blong trufala pis?

[Tok blong pija long pej 8]

Trufala pis i no wan drim nomo. Hem i wan promes blong God

[Tok blong pija long pej 10]

Stat long 1914, man we i stap ron long hos we i red olsem faea, i tekemaot pis long wol

[Tok blong pija long pej 11]

?Ol skul mo Yunaeted Nesen, oli save putum pis?

[Credit line]

UN photo