Jerusalem—?‘Nambawan Samting Blong Mekem Yumi Glad’?
‘Sipos mi mekem we yu [Jerusalem], yu no moa nambawan samting blong mekem mi mi glad, i gud voes blong mi i kam nogud we mi no moa singsing bakegen samtaem.’—OL SAM 137:6.
1. ?Plante man Jyu we oli stap long kalabus oli gat wanem tingting long saed blong taon we God i jusumaot?
KLOSAP sevente yia i pas finis, stat long taem ya we faswan grup blong ol man Jyu i aot long kalabus long 537 B.K.T. mo i kambak long Jerusalem. Oli bildim bakegen tempel blong God, be taon blong Jerusalem i nogud yet. Fulap long ol man Jyu we oli kambak, oli bin gruap long Babilon. I sua se plante long olgeta oli gat filing olsem man blong raetem Ol Sam, we i singsing se: “Jerusalem. Sipos mi mi fogetem yu, i gud raethan blong mi i kam nogud, blong mi no moa save kilim gita blong mi bakegen.” (Ol Sam 137:5) Samfala man oli no jes rimemba Jerusalem, be oli go moa. Oli soemaot long fasin blong olgeta se Jerusalem i ‘nambawan samting blong mekem oli glad.’—Ol Sam 137:6.
2. ?Hu ya Esra, mo olsem wanem God i blesem hem?
2 Eksampel, tingbaot pris Esra. Bifo we hem i gobak long kantri blong hem, hem i wok strong blong leftemap klin wosip we i stap long Jerusalem. (Esra 7:6, 10) Esra i kasem bigfala blesing from samting ya. Jeova God i mekem se king blong Pesia i givim raet long Esra blong lidim namba tu grup blong ol man Jyu, oli aot long kalabus, oli gobak long Jerusalem. Antap long hemia, king i givim fulap gol mo silva long olgeta ‘blong flasemgud haos blong Jeova.’—Esra 7:21-27.
3. ?Olsem wanem Nehemaea i pruvum se Jerusalem hem i nambawan samting long tingting blong hem?
3 Samwe 12 yia biaen, wan narafala man Jyu, Nehemaea, i mekemap tingting blong hem blong go givhan long wok blong bildim Jerusalem. Hem i stap wok long haos blong king blong Pesia long Susa. Hem i man blong karem waen blong King Atakseses, mo wok ya i givim haenem long hem. Be long tingting blong Nehemaea, wok ya i no “nambawan samting blong mekem” hem i glad. Hem i wantem tumas blong gobak mo bildim Jerusalem bakegen. Sam manis finis we Nehemaea i stap prea from samting ya, nao biaen Jeova God i blesem hem. Taem king blong Pesia i kasem save tingting blong Nehemaea, king ya i sanem sam soldia i go wetem Nehemaea mo i givim sam leta long hem we i letem hem blong bildim Jerusalem bakegen.—Nehemaea 1:1–2:9.
4. ?Olsem wanem yumi save soem se wosip blong Jeova i nambawan samting blong mekem yumi glad?
4 Esra, Nehemaea, mo plante man Jyu we oli joen wetem tufala, oli pruvum se wosip blong Jeova long Jerusalem, i moa impoten bitim ol narafala samting. Wosip ya i ‘nambawan samting blong mekem oli glad.’ !Ol man ya oli soem nambawan eksampel long yumi evriwan tede! !Yumi tu, yumi mas tingbaot Jeova, wosip blong hem, mo ogenaesesen blong hem, olsem nambawan samting blong mekem yumi glad. ?Yu yu gat tingting olsem? ?Yu yu stap wok strong long wok blong God, blong pruvum se nambawan samting blong mekem yu glad, hemia blong joen wetem ol man blong Jeova, mo wosip long Hem? (2 Pita 3:11) Nambawan frut we i kamaot from trep ya we Esra i mekem i go long Jerusalem i leftemap tingting blong yumi tu.
Ol Blesing mo Responsabiliti
5. ?Ol man Juda oli kasem wanem bigfala blesing long taem blong Esra?
5 Samwe 6,000 man we oli aot long kalabus, oli folem Esra i gobak long Jerusalem. Ol man ya oli givim gol mo silva olsem presen i go long tempel blong Jeova. Ol presen ya, praes blong olgeta i olsem 35 milyan dola long mane blong tede. Hemia i samwe seven taem antap long gol mo silva we ol faswan presina oli bin givim. !Ol man Jerusalem mo Juda oli mas talem bigfala tangkiu long Jeova from help we ol man ya oli givim mo from olting we oli kasem! Be ol bigfala blesing we oli kasem long God i givim responsabiliti tu long olgeta.—Luk 12:48.
6. ?Esra i faenem wanem long kantri blong hem, mo hem i mekem wanem?
6 Smoltaem biaen, Esra i faenem se plante man Jyu, we sam long olgeta oli ol pris mo ol olfala, oli brekem Loa blong God. Oli stap mared wetem ol hiten woman. (Dutronome 7:3, 4) I stret nomo we Esra i harem nogud tumas, from we ol man ya oli brekem kontrak blong Loa blong God. “Taem mi harem samting ya, tingting blong mi i foldaon olgeta, nao mi terem klos blong mi, . . . mo mi go sidaon we mi harem nogud tumas.” (Esra 9:3) Nao, stret long fes blong ol man Isrel we tingting blong olgeta i trabol, Esra i prea long Jeova, mo i talemaot olgeta samting we i stap long hat blong hem. Esra i talemaot bakegen stronghed fasin blong ol man Isrel mo trabol we God i talem se bambae oli kasem sipos oli maredem ol hiten woman blong kantri ya. Esra i talem se: “Hae God, yu yu God blong mifala ol laen blong Isrel, mo mifala i man blong yu. Mifala i talemaot ol sin blong mifala long yu, mo from ol sin ya, i no stret nating blong mifala i kam stanap long fes blong yu, from we fasin blong yu i stret olgeta, be plis yu letem mifala i stap laef.”—Esra 9:14, 15.
7. (a) ?Esra i soem wanem eksampel long medel blong ol man we oli mekem nogud? (b) Long taem blong Esra, ?olgeta we oli gat fol oli mekem wanem?
7 Esra i yusum tok ya “mifala.” Hem i kaontem hem wetem olgeta, nating se hem i no mekem wan rong. Esra i soem se hem i harem nogud tumas mo i prea long Jeova wetem tingting daon. Samting ya i kasem hat blong ol man we oli stap mo i pusum olgeta blong soemaot se oli rili tanem tingting from ol sin blong olgeta. Oli stretem trabol ya long wan fasin we i mekem ol man we oli gat fol oli harem nogud tumas. Olgeta evriwan we oli brekem Loa blong God, oli mas sanem ol hiten waef blong olgeta wetem ol pikinini blong olgeta tu, oli gobak long ol kantri we oli kamaot long hem. Esra i agri long plan ya mo i talem long olgeta we oli gat fol se oli mas obei. King blong Pesia i bin givim paoa long Esra blong i lidim ol man. Taswe, Esra i gat raet blong kilim i ded olgeta we oli brekem loa, mo hem i gat raet tu blong ronemaot olgeta long Jerusalem mo Juda. (Esra 7:12, 26) Be hem i no nidim blong mekem olsem. “Nao olgeta man ya oli singsingaot bigwan, oli talem se, ‘!I gud nomo! !Ol samting ya we yu yu talem, bambae mifala i mekem!’ ” Oli talemaot klia se: “Mifala plante i mekem sin ya.” (Esra 10:11-13) Esra japta 10 i givim nem blong 111 man we oli obei long plan ya, ale oli sanemaot ol waef blong olgeta wetem ol pikinini blong olgeta tu, oli gobak long ol kantri we oli kamaot long hem.
8. ?From wanem strong fasin ya blong sanem ol waef blong ol narafala kantri oli gobak long ples blong olgeta, i blong mekem i gud long olgeta man long wol?
8 Strong aksin ya i blong mekem i gud long ol man Isrel, be i blong mekem i gud tu long olgeta man. Sipos Esra i no bin mekem wan samting blong stretem trabol ya, ol man Isrel bambae oli sem mak long ol nesen raonabaot long olgeta. Nao, famle blong Promes Laen we bambae i givim blesing long ol man i save kam doti. (Jenesis 3:15; 22:18) Bambae i hadwok blong pruvum se Promes Laen i wan bubu blong King Deved long laen blong Juda. Samwe 12 yia biaen, ol man Isrel oli tingbaot impoten bisnes ya bakegen, nao “oli no moa stap joen wetem ol man blong ol narafala ples.”—Nehemaea 9:1, 2; 10:29, 30.
9. ?Baebol i givim wanem gudfala advaes long ol Kristin we hasban no waef blong olgeta i no bilif?
9 ?Ol man blong Jeova tede oli save lanem wanem from stori ya? Ol Kristin oli no stap aninit long Loa blong kontrak. (2 Korin 3:14) Be, oli obei long “loa blong Kraes.” (Galesia 6:2) Taswe, wan Kristin we i mared long wan we i no bilif, hem i mas folem advaes blong Pol se: “Sipos wan long yufala i gat woman blong hem we i no bilif long Kraes, be woman ya i agri blong stap gud wetem hem, man ya i no save mekem divos long woman ya.” (1 Korin 7:12) Mo tu, Baebol i talem se Kristin ya we i mared long wan man no woman we i no bilif, hem i mas traehad blong wokem wan gudfala mared. (1 Pita 3:1, 2) Plante Kristin we oli obei long nambawan advaes ya, oli kasem blesing ya se hasban no waef blong olgeta we i no bilif, i jenisim tingting blong hem, mo i joen long trufala wosip. Sam long olgeta ya, oli baptaes mo oli kam ol Kristin we oli stanap strong long bilif.—1 Korin 7:16.
10. ?Ol Kristin oli save lanem wanem long fasin ya we ol 111 man Isrel oli sanem ol waef blong olgeta oli gobak long kantri blong olgeta?
10 Ol Kristin we oli no mared, olgeta tu oli save lanem nambawan samting from fasin we ol man Isrel oli mekem taem oli sanem ol waef blong olgeta i gobak long ol kantri we oli kamaot long hem. Ol Kristin ya oli no mas fren blong mared wetem man no woman we i gat defren bilif. Hemia i no wan isi samting blong mekem, mo i save givim soa tu, be hemia i beswan rod blong folem sipos yumi wantem se God i gohed blong blesem yumi. Baebol i talem long ol Kristin se: “Bambae yufala i no go joen wetem ol man we oli no Kristin, blong mekem wan wok, olsem we man i putum yok long tufala buluk blong mekem tufala i wok wanples.” (2 Korin 6:14) Wan Kristin we i wantem mared, i mas plan blong mared long wan we i gat sem bilif wetem hem.—1 Korin 7:39.
11. Olsem ol man Isrel, ?wanem i save mekem yumi lusum glad blong yumi?
11 Plante Kristin oli jenisim sam samting long laef blong olgeta taem oli luksave se oli stap folem wan rod we i save lidim olgeta blong brekem ol rul blong Baebol. (Galesia 6:1) Plante taem, magasin ya i talem sam fasin we oli makem wan man se hem i no moa naf blong stap insaed long ogenaesesen blong God. Eksampel, long 1973, ol man blong Jeova oli kasem save fulwan se fasin blong yusum drag mo smok tabak oli bigfala sin. Sipos yumi wantem se God i glad long yumi, yumi mas putumaot “olgeta samting long bodi blong yumi mo long tingting blong yumi we oli stap mekem yumi doti long fes blong God.” (2 Korin 7:1) Plante Kristin oli folem advaes ya blong Baebol. Oli rere blong safa from we oli wantem stap wetem ol man blong God we oli klin. Baebol i givim ol klia advaes long saed blong ol bisnes blong seks, klos, hea, mo waes fasin blong jusum wok, pleplei, mo myusek. Taem yumi kasem save long wan rul blong Baebol, i gud yumi soem se yumi rere ‘blong folem’ rul ya, olsem ol 111 man Isrel oli mekem bifo. (2 Korin 13:11) Long rod ya, yumi pruvum se jans ya blong joen wetem ol tabu man blong God mo wosip long Jeova, hem ‘i nambawan samting blong mekem yumi glad.’
12. ?Wanem i hapen long 455 B.K.T.?
12 Afta we Baebol i tokbaot ol man Isrel we oli maredem ol woman blong narafala kantri, hem i no talem long yumi wanem i hapen long Jerusalem long ol 12 yia we oli kam biaen. I sua se ol nesen raonabaot oli mas kros tumas, oli agensem ol man Isrel moa, from we oli brekem kontrak blong mared we oli mekem wetem olgeta. Long 455 B.K.T., Nehemaea i kasem Jerusalem wetem wan grup blong ol soldia. Hem i wok olsem distrikejen blong Juda mo hem i karem sam leta we king blong Pesia i raetem. Ol leta ya oli givim raet long hem blong bildim Jerusalem bakegen.—Nehemaea 2:9, 10; 5:14.
Ol Man Raonabaot Oli Jelas, mo Oli Agens
13. ?Ol man blong giaman skul we oli stap raonabaot long ol man Jyu, oli soem wanem tingting, mo Nehemaea i mekem wanem?
13 Ol man blong giaman skul we oli stap raonabaot long ol man Jyu, oli agensem Nehemaea, taem oli kasem save long samting we hem i kam blong mekem. Ol lida blong ol man ya oli wantem mekem hem i fraet. Oli askem long hem se: “?Wanem tingting ya blong yufala? ?Yufala i ting se yufala i save girap blong agens long king?” Nehemaea i soem se hem i bilif long Jeova. Hem i talem se: “God ya blong heven, hem bambae i givhan long mifala. Mifala i man blong wok blong hem, mo bambae mifala i statem wok ya blong stanemap bigfala stonwol blong taon ya bakegen. Be yufala i no gat graon long ples ya, mo yufala i no gat raet blong tok. Hemia i no ples blong yufala nating.” (Nehemaea 2:19, 20) Taem wok ya blong bildim bakegen stonwol i stat, ol semfala enemi ya oli stap laf, mo talem se: ‘?Ol laen blong Isrel ya oli wantem mekem wanem ya? Ol ston ya blong fastaem, taem ol enemi blong olgeta oli spolem taon ya bifo, faea i spolem olgeta finis. !Olgeta oli krangke ya! !Oli no save yusum ol ston ya bakegen! Stonwol ya we oli stap wokem i no strong nating. !Smol dog nomo i naf blong brekemdaon!’ Nehemaea i no ansa long olgeta. Be hem i prea long Jeova se: “God blong mifala. Plis yu harem prea blong mi. Olgeta ya oli stap laf nogud long mifala, oli stap jikim mifala. Plis yu mekem ol tok ya we oli stap sakem i kam long mifala i kasem olgeta bakegen.” (Nehemaea 4:2-4) Nehemaea i gohed blong soem nambawan eksampel ya blong trastem Jeova fulwan!—Nehemaea 6:14; 13:14.
14, 15. (a) ?Nehemaea i mekem wanem taem ol enemi oli agensem hem? (b) ?Olsem wanem ol Witnes blong Jeova oli bin gohed long wok blong bildim ol samting long saed blong spirit, nating se i gat ol strongfala fasin agens?
14 Ol Witnes blong Jeova tede, oli stap mekem impoten wok ya blong prij. Be blong gohed long wok ya, olgeta tu oli mas trastem God fulwan. Ol man blong agens oli jikim olgeta blong traem blokem wok ya. Samtaem, ol man we oli intres long mesej blong Kingdom oli no moa gohed, from we oli no save stanap strong taem narafala i jikim olgeta. Taem ol man blong jikim ol Kristin oli no win, oli kam kros, mo oli yusum raf fasin blong traem mekem narafala i fraet. Hemia nao samting we i hapen long olgeta we oli stap bildim stonwol blong Jerusalem. Be Nehemaea i no fraet. Hem i talem long olgeta we oli stap wok se oli mas holem ol tul blong faet blong olgeta, mo rere blong faet wetem ol enemi we i kam agens long olgeta. Hem i mekem bilif blong olgeta i kam strong, taem hem i talem se: “!Olgeta! !Yufala i no fraet long ol enemi ya blong yumi! !Masta blong yumi i gat paoa, mo olgeta man oli fraet long hem! Yufala i mas faet blong blokem olgeta, blong oli no kam spolem ol man blong yumi, wetem ol woman mo ol pikinini blong yumi, mo ol haos blong yumi.”—Nehemaea 4:13, 14.
15 Olsem long taem blong Nehemaea, ol Witnes blong Jeova oli gat evri samting we oli nidim blong gohed long wok ya blong bildim ol samting long saed blong spirit, nating se oli fesem ol strongfala fasin agens. ‘Slef we i stret mo waes’ i stap givim ol kakae long saed blong spirit, blong mekem bilif blong ol man blong God i strong. Samting ya i givhan long olgeta blong karem plante frut long wok blong prij long ol ples we gavman i putum tabu long wok ya. (Matiu 24:45) Risal we i kamaot se, Jeova i stap gohed blong blesem ol man blong hem, i stap mekem wok blong olgeta i gru long olgeta ples long wol.—Aesea 60:22.
Ol Problem Bitwin Olgeta
16. ?Wanem problem i kamaot bitwin ol man Isrel we i mekem denja long strong tingting blong olgeta blong bildim stonwol blong Jerusalem?
16 Taem ol man Jyu oli stap gohed blong bildim stonwol blong Jerusalem mo taem stonwol i stap go hae moa, wok ya i kam moa strong. Long taem ya nao wan problem i kamaot, mekem se oli lusum strong tingting we oli gat fastaem. From we kakae i sot, sam man Jyu oli faenem se i hadwok blong fidim famle blong olgeta mo blong pem takis long gavman blong Pesia. Ol man Jyu we oli rij, oli givim sam kakae mo mane long olgeta we oli pua. Be ol man Isrel we oli pua tumas oli mekem wan samting we i agensem Loa blong God. Oli givim graon mo pikinini blong olgeta long ol rijman ya olsem wan promes blong mekem sua se bambae oli pembak wanem we ol rijman ya oli bin givim long olgeta. (Eksodas 22:25; Levitikas 25:35-37; Nehemaea 4:6, 10; 5:1-5) Ale, olgeta ya we ol puaman long Isrel oli kaon long olgeta, oli stat tok strong long ol puaman ya se oli mas givimaot graon blong olgeta mo salem pikinini blong olgeta olsem slef. Fasin ya i no soem lav nating, be i soem se oli tingbaot nomo ol samting long saed blong bodi. Nehemaea i kros tumas from samting ya. Hem i tekem aksin kwiktaem blong mekem sua se Jeova i gohed blong blesem wok blong bildim stonwol blong Jerusalem.
17. ?Nehemaea i mekem wanem blong meksua se Jeova i gohed nomo blong blesem wok blong bildim Jerusalem, mo wanem frut i kamaot?
17 Nao, Nehemaea i singaot “ol man, blong oli kam long wan bigfala miting,” mo hem i soem klia long olgeta we oli rij se Jeova i no glad long fasin we oli mekem. Ale hem i askem long olgeta we oli gat fol, i gat sam pris tu, se oli mas givimbak olgeta intres blong mane we oli kasem long ol puaman mo givimbak graon blong olgeta we oli no save pem intres blong olgeta. Ol man ya oli agri, oli talem se: “Bambae mifala i mekem olsem yu yu talem. Bambae mifala i givim olting ya i gobak long olgeta, mo bambae mifala i no mekem olgeta oli pem ol kaon ya.” Tok blong ol man ya i tru nomo, from we Baebol i talem se: ‘Oli mekem stret olsem we Nehemaea i bin talem.’ Nao olgeta evriwan oli presem Jeova.—Nehemaea 5:7-13.
18. ?From wanem ol man oli save gud ol Witnes blong Jeova?
18 ?Olsem wanem long taem blong yumi? Long fulwol, ol man oli savegud ol Witnes blong Jeova, from we oli kaengud long ol Kristin brata sista blong olgeta mo long olgeta ya tu we kasem hadtaem. Oli no traem kasem olting blong narafala. No gat. Olsem long taem blong Nehemaea, fasin ya i mekem se plante man oli presem Jeova, oli soem bigfala tangkiu long hem. Be long semtaem, ‘slef we i stret mo waes’ i luksave se i nidim blong givim advaes we i kamaot long Baebol, long saed blong ol defren bisnes mo fasin griri blong stilim olting blong narafala. Long sam kantri, ol man oli askem long narafala blong pem woman long wan praes we i antap olgeta. Be Baebol i givim klia woning se, man blong griri mo man blong stil i no save go insaed samtaem long Kingdom blong God. (1 Korin 6:9, 10) Plante Kristin oli folemgud advaes ya. Samting ya i mekem yumi tingbaot ol man Jyu, we oli luksave se oli sin taem oli stilim olting blong ol brata blong olgeta we oli pua.
Stonwol Blong Jerusalem i Finis
19, 20. (a) ?Ol man blong skul we oli agens, oli harem olsem wanem taem wok blong bildim stonwol blong Jerusalem i finis? (b) ?Ol Witnes blong Jeova long plante kantri oli winim wanem traem?
19 Nating se i gat fasin agens, stonwol blong Jerusalem i finis long 52 dei. ?Samting ya i mekem wanem long ol man blong agens? Nehemaea i talem se: “Taem ol enemi blong mifala long provins ya oli harem we stonwol ya i finis, oli fraet mo oli sem tumas, from we olgeta evriwan oli luksave se God blong yumi i stap givhan long mifala blong mekem wok ya, gogo i finis.”—Nehemaea 6:16.
20 Tede, ol enemi oli stap agensem wok blong God long ol defren rod mo ol defren ples. Be, plante milyan man oli luk se ol fasin ya blong agensem ol Witnes blong Jeova, i blong westem taem nomo. Eksampel, tingbaot ol traehad we ol man oli bin mekem blong traem stopem wok blong prij long Nasi Jemani, Is Yurop, mo plante kantri blong Afrika. Ol traehad ya oli blong nating nomo. Naoia, plante man oli luksave se ‘God i stap givhan long yumi blong mekem wok ya.’ !Olgeta we oli bin holemstrong long God longtaem long ol kantri olsem, oli kasem bigfala blesing from we oli tingbaot wosip blong Jeova olsem ‘nambawan samting blong mekem oli glad’!
21. ?Bambae yumi tokbaot wanem impoten samting long haf we i kam biaen?
21 Long haf we i kam biaen, bambae yumi tokbaot ol impoten samting we oli hapen jes bifo long hapi taem ya we ol man Jyu oli dediketem stonwol blong Jerusalem. Mo tu, bambae yumi tokbaot wok blong bildim wan taon we i bigfala moa, we bambae i givim blesing long olgeta man i no longtaem.
?Yu Yu Tingbaot?
◻ ?Olsem wanem Esra wetem ol narafala man Jyu oli glad from Jerusalem?
◻ ?Esra mo Nehemaea i givhan long ol man Jyu blong stretem wanem trabol?
◻ ?Yu yu save lanem wanem long stori ya blong Esra mo Nehemaea?
[Tok Blong Pija Long Pej 15]
Long tingting blong Nehemaea, Jerusalem i nambawan samting i bitim wok ya we i givim ona long hem taem hem i stap long Susa
[Tok Blong Pija Long Pej 16, 17]
Olsem Nehemaea, yumi nidim blong prea long Jeova, mo askem hem blong i lidim yumi mo mekem yumi strong blong gohed long impoten wok blong prij