Ol Famle Blong Bifo We Oli Obei Long God—Wan Eksampel Long Yumi Tede

FAMLE​—Yunaeted Nesen i bin traem blong mekem famle i kam olsem stampa samting long tingting blong olgeta man long wol. ?Olsem wanem? Oli talemaot se yia 1994 hem i “Intenasnal Yia Blong Famle.” Ol lida blong wol, ol man we oli stadi long fasin joen blong ol man, mo ol man we oli givim advaes long ol famle we oli gat trabol, oli kwik blong talem se oli harem nogud long namba blong ol pikinini blong rod mo namba blong ol divos, we i kam antap bigwan. Be oli slou tumas blong faenem wan rod we i stret mo i save wokgud, blong winim ol trabol olsem.

?Yu ting se Baebol i save soem rod blong winim ol trabol long famle? Long tingting blong sam man, wan man we i tokbaot Baebol olsem rod blong halpem ol famle, i no gat plante save long saed blong laef blong ol man tede. Tru tumas, oli raetem Baebol plante handred yia bifo, long ol ples long Medel Is we laef mo kastom blong ol man i defren. Long plante ples blong wol, laef i jenis bigwan, i no olsem taem ya we oli raetem Baebol. Nating se i olsem, Baebol i kamaot long Jeova God, Man ya we i stampa blong famle. (Efesas 3:​14, 15; 2 Timote 3:16) ?Baebol i talem wanem long saed blong ol trabol insaed long famle?

Jeova i savegud stret samting we famle i nidim blong mekem laef blong evriwan long famle i hapi mo i gat mining. Taswe, Tok blong Hem, Baebol, i gat plante samting blong talem long saed blong famle, sam long olgeta tok ya oli stap olsem ol woning. Mo tu, long Baebol, i gat eksampel blong ol famle we oli mekem ol loa blong God oli wok long famle blong olgeta. From samting ya, oli joengud tugeta mo oli haremgud. I gud yumi lukluk long laef insaed long famle long taem blong Baebol, mo traem faenemaot wanem lesen yumi save lanem from.

Hed Blong Famle​—?Wan Wok We i Had Tumas?

Tingbaot wan eksampel, hemia wok blong hed blong famle. I klia nomo se, long taem bifo, ol man olsem Ebraham, Aesak, mo Jekob, oli rili “hed blong famle” blong olgeta. (Ol Wok 7:​8, 9; Hibrus 7:​4) The New Manners and Customs of Bible Times, we Ralph Gower i raetem, i talem se: “Famle i . . . olsem wan ‘smol kingdom’ we papa nao i rulum. Hem i rul antap long waef blong hem, ol pikinini, ol smol bubu blong hem, mo ol man blong wok blong hem​—evri man we i stap long haos blong hem.” Yes, plante taem, ol man ya bifo oli rul antap long ol famle blong ol pikinini boe blong olgeta tu.​—Skelem Jenesis 42:37.

?Samting ya i givim raet long wan man blong mekem i strong tumas long waef mo ol pikinini blong hem? No gat. I tru se, God i talem long faswan woman ya Iv: “Bambae yu stap wantem man blong yu yet, mo hem bambae i bos long yu.” (Jenesis 3:16) Ol tok ya i soemaot laef blong olgeta woman we oli mared. Be hem i no eksplenem ol fasin we oli mas stap long laef blong ol man blong mekem trufala wosip long God. Ol hasban we oli fraetgud long God, oli mas tingbaot stampa tingting we Jeova i gat fastaem olgeta. Jeova i wokem woman olsem ‘wan fren blong givhan’ long man, be i no olsem slef blong hem. (Jenesis 2:20) Ol man we oli fraetgud long God long taem bifo, oli luksave se olgeta tu, oli stap daon aninit long han blong God, mo oli mas talemaot long hem ol samting we oli mekem. Taswe, oli no yusum paoa we oli gat olsem hed blong famle, long fasin we i no stret. Oli no mekem olsem we waef mo ol pikinini blong olgeta oli slef nomo. Ol man ya bifo we oli fraetgud long God, oli soemaot trufala lav mo kaen fasin long famle blong olgeta.

Yumi luksave lav we ol papa oli bin soemaot long ol pikinini blong olgeta long taem bifo, from Jenesis 50:23. Long ples ya, i tokbaot ol seken bubu blong Josef se: “Hem i luk olgeta se oli stret pikinini blong hem nomo.” I tru se samting ya i save minim nomo se Josef i luksave ol pikinini ya olsem ol smol bubu blong hem. Be hem i save minim tu se hem i bin pleplei wetem olgeta, mo holem olgeta long fasin we i laekem olgeta tumas. I gud we ol papa tede oli soemaot sem filing long ol pikinini blong olgeta.

Olsem ol hed blong famle, ol man bifo we oli fraetgud long God, oli lukaotgud long ol nid blong famle blong olgeta long saed blong speret. Taem Noa i kamaot long bot afta we Bigfala Wora i godaon, hem i ‘wokem wan olta . . . mo i bonem sam anamol long olta ya blong mekem sakrifaes i go long Jeova.’ (Jenesis 8:20; skelem wetem Job 1:5.) Man blong bilif blong bifo, Ebraham, i soemaot wan gudfala eksampel. Hem i tijim ol wanwan memba blong famle blong hem. Hem i ‘talem strong long ol pikinini blong hem mo long olgeta we oli kamaot biaen long hem, blong oli obei long Jeova, mo blong oli mekem ol fasin nomo we oli stret mo oli gud.’ (Jenesis 18:19) Taswe wan hed blong famle we i soemaot lav, i save givhan bigwan long famle blong hem, blong oli haremgud long saed blong filing mo long saed blong speret tu.

Ol Kristin man tede oli mas folem rod ya. Oli mas hed blong famle blong olgeta long saed blong wosip. Blong mekem olsem, oli mas halpem olgeta long famle blong folem ol loa blong God, mo oli mas soemaot gudfala eksampel long olgeta tu. (Matyu 28:​19, 20; Hibrus 10:​24, 25) Olsem ol man bifo, ol Kristin hasban mo papa oli mas tektaem blong tijim ol wanwan memba blong famle blong olgeta.

Mekem Disisen Mo Folem

Taem man ya blong bifo, Jekob, i pembak fulwan bigfala kaon we hem i gat long palika blong hem, hem i askem se: “?Wetaem bambae mi save mekem wan samting blong givhan long prapa famle blong mi?” (Jenesis 30:​30, NW) Olsem olgeta narafala papa, Jekob i harem se i hadwok blong kasem ol samting long saed blong laef we famle blong hem i nidim, mo hem i wok strong blong mekem olsem. Jenesis 30:43 i talem se: “Hem i kam wan rijman, we i rij we i rij. Hem i gat plante sipsip mo plante nani blong hem, mo plante man slef mo plante woman slef blong hem, mo plante kamel mo plante dongki tu blong hem.”

Be, sam yia biaen, Jekob i muf i go long kantri blong Kenan. Ating hem i no save se, long ples ya, gel blong hem, Daena, i stap mekem wan fasin we i denja tumas, hem i stap go joen wetem ol hiten man Kenan.a (Jenesis 34:1) Mo tu, Jekob i no mekem wan samting taem hem i faenemaot se i gat sam aedol blong ol hiten man i stap insaed long famle blong hem. Nating se i olsem, afta we nogud frut ya i kamaot we wan man Kenan i repem Daena, Jekob i mekem wan disisen mo i folem. Hem i givim oda ya: “Yufala i mas sakemaot ol aedol blong ol god ya blong ol narafala kantri, we yufala i gat long ol haos blong yufala. Yufala i mas mekem yufala i klin long fes blong God.”​—Jenesis 35:​2-4.

Ol Kristin papa oli mas lukaotgud oltaem se famle blong olgeta i stap strong long saed blong speret. !Sipos i gat sam samting insaed long haos we i save spolem famle long saed blong speret, olsem sam buk we oli tokbaot rabis fasin long saed blong seks no sam myusek we i nogud, oli mas mekem wan disisen mo folem disisen ya!

Yumi intres blong save se, ol woman blong bilif olsem Sera, Rebeka, mo Rejel, olgeta tu oli gat paoa we i bigwan lelebet insaed long famle. Oli stap onagud long hasban long olgeta, be long taem we i stret mo i gat nid, oli save girap mo mekem wan strong disisen. Wan eksampel, Eksodas 4:​24-26 i talem long yumi se taem Moses mo famle blong hem oli stap go long Ijip, “Jeova [“enjel blong Jeova,” Septuagint] i mitim hem mo i stap lukaot wan rod blong kilim hem [pikinini boe blong Moses] i ded.” (NW) Tru tumas, kolosap pikinini boe blong Moses i ded from we Moses i no bin mekem sakomsaes long hem. Kwiktaem nomo, Jipora i girap, i mekem sakomsaes long pikinini boe blong hem. From samting ya, enjel i lego hem. Ol Kristin waef tede tu, oli save girap mo mekem wan samting, taem oli rili nidim blong mekem olsem.

Wok Blong Papa Blong Tij Aninit Long Loa Blong Moses

Long 1513 B.K.T., taem blong ol olfala ya olsem Ebraham we oli jif long ol famle blong olgeta wanwan, i finis, from we Isrel i kam wan nesen. (Eksodas 24:​3-8) Ol papa oli gohed blong stap olsem hed blong famle blong olgeta. Be, loa blong famle i kam aninit long bigfala Loa blong ful nesen ya, we God i givim long Moses. Ol jaj nao we God i putumap olgeta oli mekem Loa ya i wok insaed long nesen ya. (Eksodas 18:​13-26) Naoia, ol pris long laen blong Livae, oli tekem wok ya blong mekem ol sakrifaes blong wosip. Nating se i olsem, ol papa oli gohed blong mekem wan impoten wok. Moses i talem se: “Ol tok ya we mi mi talem long yu tede, bambae yu mas fasem olgeta long hat blong yu. Mo bambae yu mas tijim pikinini blong yu long hem, mo yu mas tokbaot olgeta taem yu yu stap sidaon long haos blong yu, mo taem yu yu wokbaot long rod, mo taem yu yu go slip, mo taem yu yu girap.”​—Dutronome 6:​6, 7.

Loa i givim jans, olsem long taem blong Pasova, blong ol famle oli save kasem tijing olsem wan ful nesen, mo tu, olsem ol wanwan famle. Taem dei blong Pasova, long Naesan 14, i kam kolosap, ol famle blong ol man Jyu, oli stat mekem evri samting i rere blong wokbaot i go long Jerusalem, olsem oli mekem oltaem. (Dutronome 16:16; skelem wetem Luk 2:41.) ?Weswan pikinini we i no save glad long taem ya we oli stap rerem ol samting blong trep ya? Trep ya tu i wan gudfala samting. Ren taem mo taem blong kolkol i pas finis, mo san i stat blong kam strong bakegen. Sno we i stap antap long Bigfala Hil ya Hemon i stat ron. Samting ya i save mekem Reva Jodan i kam antap gogo wora i kavremap plante ples.

Taem oli stap wokbaot, ol papa oli save tijim ol pikinini blong olgeta long saed blong ol ples we oli luk. Be antap long hemia, oli save tijim olgeta long ol samting we oli bin hapen long ol defren ples ya. Maet oli tokbaot tufala bigfala Hil ya blong Ebal mo Gerasim, tufala ples ya we bifo oli bin ridimaot ol panis mo ol blesing blong Loa. Mo maet oli pas kolosap long Betel, ples ya we Jekob i bin luk vison blong wan lada we i go antap long heven. !Oli save haremgud long ol nambawan storeyan ya! Taem oli gohed moa long trep ya mo sam narafala man blong ol defren ples oli joen wetem olgeta blong wokbaot, oli save joengud tugeta long fasin we i leftemap tingting blong olgeta evriwan.

Biaen, ol famle oli kasem Jerusalem, “gudfala ples ya we i gudfala tumas.” (Ol Sam 50:2) Wan man blong stadi, nem blong hem Alfred Edersheim, i talem se: “Maet plante long ol man we oli wokbaot i kam, oli stanemap haos tapolen blong olgeta afsaed long stonwol blong taon ya. Olgeta we oli slip insaed long taon oli stap long haos blong ol narafala, we oli no pem wan samting.” Yes, ol pikinini blong ol man Hibru, oli save luk wetem prapa ae blong olgeta fasin ya blong soem lav long ol brata, mo tekem olgeta i kam long haos. Samting ya i save tijim wan lesen long olgeta. Tede, ol bigfala asembli we ol Wetnes blong Jeova oli gat evri yia, oli mekem wan wok we i sem mak.

Naoia dei blong Naesan 14 i kam. Oli mas kilim i ded anamol blong Pasova mo rusum blong sam haoa. Kolosap long medel naet, famle bambae i kakae sipsip ya, bred we i no gat is long hem, mo sam lif we oli konkon. Folem kastom, wan pikinini boe bambae i askem se: “?Yumi stap mekem ol samting ya from wanem?” Nao papa i save tijim famle blong hem, se: ‘Hemia i sakrifaes blong Lafet blong Pasova ya. Yumi stap mekem blong ona long Jeova, from we bifo, taem we mifala i stap long Ijip, hem i kilim ol man Ijip oli ded, be i ova long haos blong mifala, i letem mifala i stap laef.’​—Eksodas 12:​26, 27; 13:8.

King Solomon blong Isrel i talem se: ‘I gat wan taem blong laf mo wan taem blong resis olbaot from glad.’ (Eklesiastis 3:4) Ol man Isrel oli letem taem long ol pikinini blong olgeta blong pleplei. Jisas Kraes i bin luk sam pikinini we oli stap pleplei long ples blong maket. (Sekaraea 8:5; Matyu 11:16) Mo plante taem, ol papa mama blong bifo we oli gat naf mane, oli singaotem evriwan long famle oli kam wanples blong singsing, danis, mo mekem lafet. (Luk 15:25) Long sem fasin, ol Kristin papa mama tede, oli mekem plan mo makemaot taem blong ol pikinini blong olgeta oli save joen long ol gudfala pleplei mo joen wetem ol gudfala fren.

Ol Mama Mo Ol Pikinini Long Medel Blong Ol Man Jyu

?Wanem wok blong ol mama aninit long Loa blong Moses? Proveb 1:8 i givim oda ya se: “Pikinini blong mi, plis yu lesin long papa blong yu taem hem i stretem yu. Mo yu no mas lego loa blong mama blong yu.” Wetem respek long plan ya we hasban i hed blong famle, wan woman Jyu i save mekem olgeta rul we God i talem oli wok insaed long famle blong hem. Ol pikinini blong hem oli mas ona long hem, mo oli mas gohed blong mekem olsem afta we oli kam olfala.​—Proveb 23:22.

Mo tu, Mama i givhan bigwan blong trenem ol pikinini. Hem wan i mas lukaot long pikinini gogo hem i no moa titi. I klia we, samting ya bambae i mekem se ol mama mo ol pikinini oli laeklaekem olgeta tumas. (Aesea 49:15) Ol papa oli tijim ol pikinini boe blong olgeta blong gat gudhan long wan wok, mo ol mama oli tijim ol gel blong mekem ol wok long haos. Ol mama oli gat strongfala paoa long laef blong ol pikinini boe blong olgeta tu. Wan eksampel, king ya Lemuel i kasem gudfala frut from “strong tok we mama blong hem i talem long hem blong stretem hem.”​—Proveb 31:1.

Mo tu, wan gudfala waef long Isrel, i fri blong mekem plante samting, taem hem i stap “lukaotgud long evri samting we famle blong hem i stap mekem.” Ol tok blong Proveb 31:​10-31 oli soem se, maet hem i pem ol samting we oli nidim long haos, lukaot mo pem wan pis graon, mo maet hem i naf blong holem wan smol bisnes blong hem wan. !Long wan hasban we i gat bigfala tangkyu, wan waef olsem i sas moa “i winim ol naesfala korel”!

Wan Eksampel We Yumi Save Folem Tede

Long ol taem blong Baebol, plan blong famle i mekem se olgeta memba blong hem oli save gru long saed blong filing mo speret. Ol papa oli mas stap hed blong famle wetem fasin lav, blong mekem se oli save givhan long famle blong olgeta. Oli mas lidim famle blong olgeta long wosip. Ol papa mo ol mama tugeta oli soemaot intres long ol pikinini blong olgeta​—oli tijim mo trenem olgeta, joen wetem olgeta blong wosip, mo givim taem long olgeta blong pleplei. Ol mama we oli obei long God oli mekem wan impoten wok blong givhan. Oli soem respek long hasban blong olgeta olsem hed, mo long semtaem, oli mekem sam disisen blong givhan long famle blong olgeta. Ol pikinini we oli obei, oli mekem papa mama blong olgeta i glad, mo Jeova God tu i glad long olgeta. Yes, ol famle we oli fraetgud long God long taem blong Baebol, oli stap olsem wan nambawan eksampel long yumi tede.

[Futnot]

[Tok blong pija long pej 23]

Famle blong yu i save hapi olsem ol famle we oli wosipim Jeova long taem blong Baebol