?Bambae Yumi Nidim Ol Ami Blong Olwe?

OL AMI oli spolem finis wan bigfala haf blong ol samting we man i nidim blong laef, mo oli spolem tu fasin glad blong ol man. Taswe sam man oli askem se: ‘?Bambae ol man oli naf blong putum fasin blong stap sef long fulwol, blong mekem se i no moa nidim ami?’ Kwestin ya i kam impoten tumas naoia from we sam tul blong faet oli naf blong finisim olgeta laef samting long wol. ?Fasin ya blong bilif long wan wol we i no moa gat ami, i rili stret?

Plante samting we oli hapen finis oli soem se taem ol kantri oli frengud tugeta, mo oli trastem olgeta wanwan, samting ya i save pulum olgeta blong no moa holem plante tul blong faet. Eksampel, fasin frengud bitwin Kanada mo Yunaeted Stet i mekem se long moa long 150 yia, oli no putum ami blong protektem ol 5,000 kilomita blong boda we i seraotem tufala kantri ya. Tufala kantri blong Nowei mo Swiden oli mekem i sem mak, olsem plante narafala kantri tu. ?Bambae olgeta nesen oli save mekem wan kontrak blong i no moa gat ami long wol? Plante man oli bin tingting strong long kwestin ya, afta we oli luk ol rabis samting we oli kamaot long Faswan Bigfala Faet Blong Wol.

Taem faet i finis long 1918, wan long ol tingting long kontrak blong pis blong Versay, hem i “blong givhan long olgeta nesen blong stat blong daonem namba blong ol tul blong faet we oli gat.” Long ol yia we oli kam afta, plante man oli agensem ol faet. Sam oli talem se faet, hemia samting we i nogud moa, i bitim ol narafala samting we i save kamaot long wan kantri, taswe i moagud blong lusum wan faet, i bitim mekem faet ya. Be sam narafala oli no agri wetem ol man ya we oli agensem faet, oli tokbaot ol man Jyu. Long plante handred yia, mo long plante ples long wol, ol man Jyu oli no yusum prapa ami blong olgeta blong protektem olgeta, be nating, ol man oli gohed blong agensem olgeta, mo blong traehad blong ravemaot laen blong olgeta. Ol man Afrika bifo tu, oli no gat plante tul blong faet blong agensem olgeta we oli kam blong karem olgeta oli go olsem slef long Amerika, be nating, long plante handred yia, ol man oli gohed blong yusum raf fasin i bitim mak agensem olgeta.

Be, taem Namba Tu Bigfala Faet Blong Wol i faerap, plante man we bifo oli agensem faet oli agri se evri kantri i mas protektem hem wan. Taswe, taem oli stanemap Yunaeted Nesen afta long Bigfala Faet ya, oli no moa tokbaot plante blong daonem namba blong ol tul blong faet, be oli wantem se ol kantri oli givgivhan long olgeta blong blokem ol faet. Ol defren nesen we oli joen long Yunaeted Nesen oli hop se olsem ya, ol kantri bambae oli harem sefgud, mo bambae oli no moa fraet blong sakemaot ol tul blong faet blong olgeta.

Wan narafala trabol i kam klia moa. Plante taem, wan nesen i traehad blong gat ol tul blong faet, jes blong harem sefgud nomo, be taem ol nesen raonabaot oli luk samting ya, oli harem se oli no moa sef. Trabol ya i pulum ol nesen wanwan blong traem winim ol narafala nesen blong kasem ol tul blong faet. Be, i no longtaem i pas, ol bigfala nesen oli frengud moa, mo plante man oli hop se from samting ya, bambae ol nesen oli sakemaot ol tul blong faet blong olgeta. Be plante oli lusum hop ya taem oli luk ol trabol we oli kamaot long faet blong Galf, mo long kantri we bifo oli kolem Yugoslavia. Kolosap faef yia i pas, magasin ya Time i talem se: “I nating se Kol Woa i finis, wol i no kam moa sef, be i kam denja moa.”

Ol Man Oli Wantem Wan “Polisman” Blong Fulwol

Plante man oli tingting se wol i nidim wan gavman nomo, we i rulum fulwol, wetem wan ami we i strong inaf blong protektem evriwan. Be sam oli harem se i no gat hop blong fyuja, taem oli luk se Yunaeted Nesen mo ol ami blong ol bigfala kantri blong wol tu, oli no naf blong protektem evriwan. Ale, sipos yu akseptem Baebol olsem Tok blong God, i sua se yu wantem save olsem wanem God ya we i gat Olgeta Paoa bambae i stretem bigfala trabol ya.

Man ya we Baebol i kolem ‘God blong lav mo blong pis,’ ?hem i save yusum sam ami blong mekem stret fasin i stanap long wol? Sipos yes, ?bambae hem i yusum wanem ami? Plante ami tede oli talem se God i sapotem olgeta, ?be oli rili stap mekem wil blong God? ?No ating God i gat sam narafala fasin blong putum pis mo sef fasin long wol?​—2 Korin 13:11.

Hae God we i gat olgeta paoa, i finisim faswan fasin rebel taem hem i putumaot Adam mo Iv long Iden, mo hem i putum sam jerubim oli stap blong blokem rod blong tufala ya blong kambak insaed long garen. Mo tu, hem i talemaot tingting blong hem blong smasem olgeta fasin rebel agens long hae rul blong hem. (Jenesis 3:​15) ?Ating samting ya i minim se bambae God i yusum wan ami?

Baebol i tokbaot sam taem we God i yusum ol ami blong mekem ol jajmen blong hem oli kamtru. Eksampel, ol man long ol kantri blong Kenan bifo, oli slip wetem anamol, oli kilim pikinini i ded olsem sakrifaes, mo oli mekem ol faet we oli raf bitim mak. God i talemaot se bambae hem i spolem ol man ya, mo hem i yusum ami blong Josua blong mekem disisen blong hem i kamtru. (Dutronome 7:​1, 2) Long sem fasin, ami blong King Deved i mekem jajmen blong God agensem ol man Filistaen i kamtru. Hemia i soem olsem wanem God bambae i spolem olgeta rabis fasin long laswan dei blong jajmen blong hem.

Yumi faenemaot wan samting from ol eksampel ya. Jeova i soemaot we hem i save yusum wan ami blong mekem ol man oli stap sef. I tru, Jeova i gat wan spesel ami, mo ami ya bambae i stretem bigfala fasin rebel agensem rul blong God.

“Jeova Blong Ol Ami”

Baebol i yusum tok ya “Jeova blong ol ami” moa long 250 taem. Stampa mining blong tok ya hemia se God i jif blong sam bigfala ami blong ol enjel. Wan taem, profet Maekaea i talem long King Ehab mo Jeosafat se: “Mi luk Jeova we i stap sidaon long jea blong king mo olgeta ami blong heven we oli stap kolosap long hem, long raetsaed blong hem mo long lefsaed blong hem.” (1 King 22:19) Long vas ya, Baebol i tokbaot ol ami blong enjel. Jeova i yusum ol ami ya blong protektem ol man blong hem. Man blong wok blong Elaesa, we i stap long Dotan, i lusum hop blong stap sef taem ol ami oli raonem taon ya. Be, blong leftemap tingting blong man ya, Jeova i givim wan vison long hem blong ol ami blong enjel blong hem. “Jeova i openem ae blong man blong wok ya, blong mekem se hem i save luk. Mo, !hemia nao! raonabaot long ol hil, i gat fulap hos mo kat blong faet we faea i laet long olgeta.”​—2 King 6:​15-​17.

?Ol store olsem ya oli soem se God i stap sapotem ol ami tede? Sam ami blong Krisendomb oli stap talem strong se oli ol ami blong God. Plante ami oli askem ol lida blong jyos blong blesem olgeta. Be plante taem, ol ami blong Krisendom oli faetfaetem olgeta, hemia i min se oli agensem ol man we oli gat sem bilif long olgeta nomo. Tufala Bigfala Faet blong Wol long laswan handred yia, oli stat bitwin sam ami we oli talem strong se oli Kristin. I sua se God i no sapotem olgeta ya. (1 Jon 4:​20) I nating sipos ol ami ya oli talem se oli faet blong putum pis long wol, ?be Jisas i rili askem long ol disaepol blong hem blong stanemap ol ami olsem ya, blong stap rere blong faet taem trabol i kamaot long wol?

Wan taem, Jisas i stap prea long wan garen, wetem ol disaepol blong hem, nao wan grup blong man blong spolem pis i kam wetem ol tul blong faet, blong oli holem Jisas. Wan disaepol i kilim wan man long grup ya wetem naef blong faet. Jisas i tekem jans ya blong eksplenem wan impoten rul. Hem i talem se: “Yu putumgud naef blong yu long paos blong hem bakegen. Man we i stap tekem naef blong faet, hem bambae i ded long naef blong faet. ?Yufala i ting se mi no save singaot long Papa blong mi blong i givhan long mi? Sipos mi singaot long hem, wantaem nomo bambae hem i sanem ol enjel, we oli moa long twelef ami, oli kam lukaot long mi.” Jisas i save givim oda long wan bigfala ami, be Pita i no wan soldia long ami ya, mo i no gat wan narafala man blong wol tu long ami ya. Long defren fasin, Jisas i singaot Pita mo ol narafala man we oli folem hem, blong oli kam “ol man blong pulum man.” (Matyu 4:​19; 26:​47-​53) Sam haoa i pas, nao Jisas i eksplenem samting ya long Paelet long klia fasin. Hem i talem se: “Mi mi no king olsem ol king blong wol ya. Sipos mi king olsem ol king blong wol ya, bambae ol man blong mi oli save faet blong blokem olgeta ya we oli wantem putum mi long han blong ol lida ya blong ol man Isrel, be mi mi no king olsem.” (Jon 18:36) Kingdom blong Deved we i bin stanap long wol i defren long Kingdom we God i givim long Jisas, from we Kingdom ya i stap long heven, mo bambae hem i karem pis i kam long wol.

Ol Ami Blong God Oli Go Faet

Bambae i no longtaem, ol ami blong God oli tekem aksin. Taem buk blong Revelesen i tokbaot strong faet ya we bambae i kamaot, hem i kolem Jisas se “Waes Tok blong God.” Yumi ridim se: “Ol kampani blong ol soldia blong heven oli biaen long hem, oli stap sidaon long ol waet hos, mo klos blong olgeta, we oli werem, oli wokem long gudfala kaliko we i waet mo i klin gud. Man ya i gat wan naef blong faet we i sap gud i stap long maot blong hem, we bambae hem i yusum blong kilim ol man blong evri kantri.” Baebol i talem se faet ya bambae i finisim ‘ol king blong wol wetem ol soldia blong olgeta.’ I sem mak long ol narafala we oli no stap tru long God, profet tok i ademap se: ‘Man ya we i stap sidaon long hos, hem i kilim i ded ol narafala we oli stap yet wetem naef blong faet blong hem.’ Mo bambae hem i spolem Devel Setan tu. Samting ya bambae i rili mekem se wol ya i gat pis we i no moa gat ol ami.​—Revelesen 19:​11-​21; 20:​1-3.

Tingbaot Wan Wol We i No Moa Gat Faet

?Yu save mekem wan pija long tingting blong yu, blong wan wol we i sefgud, mo i no moa nidim ami? Wan Sam blong Baebol i talem se: “Yufala i kam, yufala i luk ol samting ya we Hae God i mekem. Yufala i luk ol bigbigfala wok ya we hem i mekem long wol. Hem i stap mekem ol faet oli finis long olgeta ples long wol.”​—Ol Sam 46:​8, 9.

!Bambae ol man oli rili haremgud from samting ya! !Tingbaot olgeta samting we ol man oli save mekem, taem oli fri long bigfala baden ya blong pem ol ami mo ol tul blong faet! Bambae oli save yusum paoa blong olgeta blong mekem se ples mo fasin blong laef blong evriwan i kamgud moa, blong klinim wol mo blong planem ol tri bakegen. Bambae oli gat jans blong mekem sam nyufala samting we oli rili save givhan long yumi evriwan.

Promes ya bambae i kamtru long fulwol, se: “Bambae ol man oli no moa harem nyus blong raf fasin long kantri blong yu, bambae i no moa gat fasin blong spolem no fasin we ol samting oli fasfas long ples blong yu.” (Aesea 60:18) Bambae i no moa gat plante milyan man we oli lusum hop from ol faet, mo oli mas ronwe long ples blong olgeta, we oli livim haos mo graon blong olgeta, blong go stap long ol kamp we laef blong olgeta i nogud tumas. Bambae i no moa gat man we i krae from we sam we hem i laekem olgeta tumas, oli kasem strong kil no oli ded long wan faet. King ya we Jeova i putumap long heven bambae i stanemap pis long ful wol blong olwe. “Yu mekem we long taem blong hem, bambae stret fasin i kam bigwan long kantri mo mifala i gat gudfala laef oltaem, olsem we mun i stap oltaem. Olgeta we oli stap harem nogud aninit long han blong narafala man, hem bambae i tekemaot olgeta, i sevem olgeta.”​—Ol Sam 72:​7, 14.

Mo tu, bambae laef i kamgud moa long medel blong ol man we oli lanem finis blong folem eksampel blong God long saed blong lav, mo blong no moa gat nogud tingting agensem ol narafala. Tok blong God i talemaot se: “Bambae oli no mekem nogud nating, mo oli no mekem trabol nating long olgeta ples long tabu hil ya blong mi, from we bambae wol ya i fulap tru long save blong Jeova olsem we ol wora oli kavremap solwora.” ?Bambae laef i olsem wanem long medel blong ol man we oli save mo oli laekem Jeova? Semfala buk blong Baebol i talem profet tok ya se: “Wok blong trufala stret fasin i mas kam pis, mo bambae trufala stret fasin i mekem kwaet fasin mo fasin blong harem sefgud, i kamtru blong olwe. Mo ol man blong mi oli mas stap long wan ples blong pis, mo long ol haos we oli no save fraet nating, mo long ol ples blong spel we i no gat trabol long olgeta.”​—Aesea 11:9; 32:​17, 18.

Ol man we oli mekem bilif blong olgeta i stanap long save blong Baebol, oli luksave se ol ami blong God oli stap rere blong tekemaot olgeta enemi blong pis long wol ya. Save ya i pusum ol man olsem blong gat strong tingting blong mekem samting we “i mas hapen long laswan haf blong ol dei,” olsem Baebol i talem. Samting ya, hemia se: “Bambae olgeta oli tekem hama, oli tanem ol naef blong faet blong olgeta oli kam aean blong brekem graon long garen, mo ol spia blong olgeta oli kam sisis blong katem han blong tri. Bambae wan nesen i no leftemap naef blong faet agens long narafala nesen, mo bambae oli no moa lanem fasin blong faet.”​—Aesea 2:​2-4.

Fulap man blong plante nesen we oli kam Wetnes blong Jeova oli mekem samting ya finis, “oli no moa lanem fasin blong faet.” Oli trastem se ol ami blong God long heven oli save protektem olgeta. Sipos yu stadi Baebol wetem olgeta ya, yu tu yu save wokem wan bilif we i sem mak.

[Ol futnot]

[Foto Credit Line Blong Pija Long Pej 28]

U.S. National Archives photo