Tisempör

Īnu hòng ang Yāvē tö kumlēḵre nö hachohlen yik tökapah? Heūṅ! Pön tökalēḵ kūö tökalēḵ anga-aṅ. (Inm. 1:8) Tö ngö manah angū-ö tö ò nö īnu tö kumlēḵre nö mihôiṅ nö la-al yip kumnyah elmatre, tö ngam kinpaha inrē. (1 Kòr. 15:26) Kūö yòh öi mihôiṅ ṙatö-ellōnre tö Yāvē min nö hachohlen yik tökapah? Pön töt insā-av ngam kanöplōn ò. Sā ò nö ṙòklöre ṙô nö kē minë-eny minë taneusömat. (Isa. 40:26) Köplōn inrē tö yik hol hī tö ngaich nö kapah. (Yōp 14:13; Lūk. 20:38) Mihôiṅ inrē nö köplōn tö nup tö rahëichyen inlahen öp tö hòṅ ha-aṅlöng min öp mineūkö ò, tinrīken ò, nup mufē ò hēk keuheutlöre nup töng sitih inlahen ò Sā minë haköp hī ngaich, mihôiṅ in ṙatö-ellōnre in ngam kinlēḵngô Yāvē tö ò min nö hachohlen yik tökapah. Pön lōnu anga-aṅ töre nö hòṅ hachohlen cha hēk īnu inrē anga-aṅ tö kumlēḵre nö ngatī inlahen. Hěng öp inrē tö mihôiṅ chö-öny hī öi ṙatö-ellōnre im kinlēḵngô ò. Ngam inlahen ò ngaich nö hachohlen yik tö urěhngöre tarik tökapah. Kētö kumlēḵ yik tarik alahare anga-aṅ misī nö ha-aṅlen yik tökapah. Kē-ěkūö Yēsū inrē tö ngih kumlēḵ. w23.04 pěch 9-10 përa 7-9

Yēḵ hī holtö mikah elmat re hēk holtö ṙanëmen re öi vë-ekūö yip holre, ngaich lohten min cha-a nö hō-en minë ṙô hī hēk iṙūöhöṙô inrē mihôiṅ min öi vë-ekūö cha. Mihôiṅ pöri ayī-ö öt iṙūöhöṙô öi vë-ekūö yip tarik töng hòṅ la-al kūö hī hēk miyëḵ inrē tö hī. (Inch. 26:4) Öt ṙòkhöre pöri më tarik nö hěngren, pön lohten min nö ōt yip in cha tö mihôiṅ nö hangihtöre tö ṙô hī. Tö sā ngam maheuk hī ngaich tö hī öi kiröngen yanöölen yē hī öi aṅhav in tö ngam ṙanëmen. Vë-ekūötēv më-eṅ öm havëkö kūö Yāvē nö kētö kumlēḵ meh öm aṅhav in tö ngam ṙanëmen. Ngaich angū-ö min ṙētak meh öm kētö sanapṙô yip tahëng öm holtö ṙanëmen re, yēḵ cha nö hatön ngam ṙinatö-ellōn meh hēk miyëḵ inrē tö meh. Köplōn tö ngam mufē nā nö öt hěngren. yēḵ meh pöri min öm holtö ṙanëmen re öm sapṙô ò ngaich öt löktu min ngam ṙô nā an vë-ekūöre nö pasū. Lökten yěi holtö ṙanëmen min öi sapṙô cha, ngaich mihôiṅ min cha-a nö harikngö ngam mufē re nö hòṅ mikahtökūö re tö ṙô ngam Paipöl. Lökten mihôiṅ öi ‘hīnöre’ öi vë-eny ngam ṙinatö-ellōnre, hòṅ īnu pöri më-eṅ tö ngam ‘ṙanëmen hēk minlēḵṙen’ inrē. (1 Pīt. 3:15) Köpölōn tö ngam ṙanëmen nö hö-ö nö öt kumlēḵ-en pön kumlēḵ! w23.09 pěch 19 përa 18-19

Töi chumkūöṙen öi ngëichkö inlahen ngòh tarik tö īnu tö ngam manööyö, ngaich ngëichkö nup töfën min ayī-ö tinrīken ò. Raneh, ngòh tarik tö īnu tö manööyö nö “töt veūtö lanīnö” öthō inrē anga-aṅ nö ilöö tainy. Yěn ōt öp vamī-il tanāinyö ò hēk yěn īnu anga-aṅ tö kanihngen re, ngaich öthō min anga-aṅ nö havalvah re pön īnu tö ngam manööyö. (Man. 34:6) Innëtö, ngòh tarik tö īnu tö manööyö, möi min anga-aṅ nö hööka. Yēḵ öp la-en ò nö marô-òten nö öt asā öp lōn ò, öthō min anga-aṅ nö yīhi lanīnö pön īnu tö ngam manööyö. (Mët. 18:26, 27) Linūöyö, ngòh tarik tö īnu tö manööyö öt kurāten min anga-aṅ nö īnup la-enre. Ngòh tarik tö īnu tö manööyö, öthō min anga-aṅ nöng kurāten nö keuheūtngen nup töt ṙanāngen la-enre. Pön urěh sin min anga-aṅ nö fēkö rô-òten re nö in ngam la-enre, ngaich ngatī ṙôken kahëti min anga-aṅ tö ṙētakre nö in ngam la-enre. Finënö, ngòh tarik tö īnu tö ngam manööyö öthō min anga-aṅ nö uyëḵ-a hē el kanihngen. Chumkūöṙen min anga-aṅ nö ngëichngö nup tölöök ṙô hēk ṙamlōn inrē min nö i linöökölōn Yāvē. (Kòl. 1:11) Ngaich in öi meuk minë kamngö chūök ngòh Kristīön nö hòṅ hameuktö ngam manööyöre. w23.08 pěch 20-21 përa 3-6

Hĕng ön ngam lāinyngen hī laklö ngam ellōnre, pön mameuk ellōn hī ang Yāvē. Tö ngö manah angū-ö tö ò nö rö-ö nöng chumkūöṙen tö ngam lamātunyi, pön meuk ellōn hī inrē. Yěi hang minë ṙô mikah kahūichhöt ò, ngaich teūngen min ayī-ö tö ngam nômö tö-örheūheu aṅ. (Yôh. 4:14) Yēḵ hī min öi fēken u ngaich öt chūöku min minë tö minyôiny ṙô ngam Sī-ö hēk minë tötlöök ṙô nö ellōn hī minë tö sā tökapahhukūö. (1 Yôh. 5:18, 19) Ṙūöhölre min ngam hanangenlōn Yāvē tö hī. Yēḵ hī min haröhtöre in ò, ngaich ṙūöhölre min ngam hanangenlōn hī hēk minlēḵṙen hī tö ò. Öt lōnu min ayī-ö öi kēken nup la-en nup tö haṙivlōn tī tö ngam yöng hī Yāvē. Lökten öi hòṅ kunyaha elmat tö nup tötlöök mufē. Hachō-oi ang sistör Marta nö kēken nup tötlöök la-en ngam mi-iyöng Kōsiā, ngöṙô anga-aṅ: “Öt akahakūö chū-ö tö inlahenre ik hē e öich hayunngen ngam fālenre chö-öinyten ngam töng rahëichtakūö ṙanamlōnre. Kūö ngam pinhë-eṅkūöre pöri chū-ö tö Yāvē öich laklöng.” Sitih inlahen ngam sistör nö laklöre tö kūö pinhë-eṅkūöre tö ngam Tēv? Urěh anga-aṅ nö fēken nup tötlöng ṙòng ngam kahëken re la-en. Mihôiṅ in ayī-ö inrē öi urěhngöre inlahen öi fēkö nup tötlöng ṙòng nup kahëken re la-en. w23.06 pěch 20-21 përa 3-4

JAkahakūö ang Yēsū tö kuilōn Yāvē nö hòṅ ha-etlöng ngam minë-eny ò ngam tö hachōichi. Lökten anga-aṅ nö hachōtöṙô hī öi vë-ekūötēv öi ngö ṙô: “Kayöngö, aṅ el halīöngö; töhet an yēḵ ngam Minënyö Meh.” (Mët. 6:9) Angū-ö ngih tökiröng chö-öiny Yēsū nö ha-etlö minënyö Yāvē nö keuheūtngöre chūök nö ikūö ngih panam. Lohten nö öt hěngtak tökô nö sā Yēsū nö ha-etlö minë-eny Yāvē nö ikūö ngih panam. Sön pöri më tökunyaha elmat nö vīlö fālen Yēsū, tö ò nö hachōichngö minë-eny ngam Yöngre. Akahakūö pöri ang Yēsū tö e nö tökiröng nö fālen. Angū-ö lohten lāinyngen Yēsū nö ‘haṙīvlōn’ urēhěkūö inlahen ò nö kē-ě.—Lūk. 22:41-44. w24.02 pěch 11 përa 11

Yěi hòṅ köp im finālö insōlö ngam nômö ngaich hòṅ mötlö ngam hanangenlōn hī tö Yāvē hēk Yēsū tö më mikūönö hī. (Mët. 10:37) Öt tö ngö manah pöri ngaich angū-ö tö hī öt chumkūöṙen tö ngam mikūönöre kūö hī öi hòṅ haṙamlōn Yāvē hēk Yēsū inrē. Pöi hòṅ chumkūöṙen tö më mikūönöre yěi hòṅ haṙamlōn cha. (1 Tim. 5:4, 8) Yē hī min öi ngatī inlahen, ngaich ṙamlōn min ayī-ö. Tö vīlöng inrē ayī-ö tö Yāvē öi ngatī inlahen, öi meukṙen ngam mikūönöre, hòṅ hī öi ṙòkhöre öi ṙamlōn. Tö sā minā pamīhöre nö hòṅ hangenlōn tö höö hēk milēḵṙen tö höö, hòṅ hangenlōn minā inyööngö tö më kūönre hēk hòṅ hang chööngö minā yöngre më nyīö, ngaich ṙamlōn min cha-a nö el ngam mikūönöre. (Efi. 5:33; 6:1, 4) Minë inlēnö më pamīhöre, inyööngö hēk më nyīö tö kētu nö imat ngam Paipöl, hòṅ hāngö u ayī-ö hòṅ hī yöölen. Hö-ö yin vē aṅkūö ngih panam pön nup tö löng nö imat cha hēk imat yip tahëng ngaich ngatī inlahen cha-a, hēk höng hangṙô yip tö pōihöl inrē cha-a nö haköp. Hö-ö pöri ayī-ö pöi lök in nup inchöngtenre tö ngam Paipöl. Vë-ekūö minë pöplikēsön lamökngrit in ngam Paipöl. Vënyu nang in ṙung öi löktö in u öi sitih inlahen öi kēken minë chööngö lökngörit ngam Paipöl. w23.08 pěch 28 përa 6-7

Hòṅ harūnöre inrē më sistör nö heuveū-en nö la-evṙen. Yēḵ ngòh kikanö nö löktö kūö nyinī-öre nö harūnöre nö la-evṙen ngaich yöölen min anga-aṅ ip ṙôkö ò. Tö sā ò yěn harūnöre im inkööpö hēk kinūichö. Ōt nup panam chūök më kikānö nö öt uroh nö ngëichkaṙen nö in ngam inkööpö. Töt ṙanāngen pöri angū-ö nö in ngòh tö hěngtak Kristīön. (1 Tim. 4:13) Lökten pòrô öm kihngen, uh më-eṅ öm heūlngöre öm harūnöre in ngam inkööpö hēk kinūichö inrē. Asuh öp min yanöölen meh yěm ngatī? Teūngen min më-eṅ mihôiṅ tö kinmānö re. Heuveū-eu ṙô inrē min më-eṅ öm haköp ngam Ṙô Ngam Tēv hēk haköpten yip tahëng inrē tö ṙô e. Ngaich yěm kahngenre min öm haköp ngam ṙô ngam Tēv hēk fēken u inrē ngaich röhta min më-eṅ öm in Yāvē.—Yôs. 1:8; 1 Tim. 4:15. w23.12 pěch 20 përa 10-11

Havëkö kūö Yāvē tö inyöökenre öm ṙap minë tötlöng mufē elkuilōnre. Ṙòkhöre in ayī-ö töthet, lökten öi örheūheu la-al minë tötlöng mufē elkuilōnre. Ma-anyre inrē ngam Sī-ö nö chaphöt nup tötlöng mufē nö el kuilōn hī, töp lökten hī öi kihngen öi la-al u. Hēṙu anga-aṅ nö löktö in minë inṙamlōn tī nö hameuknyö nup tötlöng la-en. Kūö nup tö ngatī inṙamlōn, nö yih minë tötlöng mufē elkuilōn hī, töp lökten hī mihôiṅ ötlöng öi imat ngam Tēv Yāvē ngaich lohten inrē min öi teungten öi kēken nup tötlöök la-en. (Māk. 7:21-23; Yāk. 1:14, 15) Yēḵ hī hòṅ la-al minë tötlöng mufē elkuilōnre, ngaich hòṅ kēḵ inyöökenre ayī-ö öi in Yāvē. Ngö ṙô ang Yēsū hē ò nö hachōtô yik tanīnöṙô nö vë-ekūötēv: “Uh öi kētu im kinlaha; ṙānyen ih pöri, ṙā-ang im tötlöök.” (Mët. 6:13) Lōnu ang Yāvē nö hòṅ hayööken hī, ngatī inrē ayī-ö öi hòṅ havëkö inyöökenre öi in ò. w23.05 pěch 6-7 përa 15-17

Yē minā pamīhöre nö möḵlö mat töm innòlöre nö in Yāvē ngaich ilööṙen min cha-a nö hang minë inlēnöre. Ngaich laklöre tö nup kanihngen nup tö mihôiṅ nö kūönngöre tī tö ngam hanangenlōn. Ngaich yěn yih nup töngatī kanihngen ngaich mihôiṅ min cha-a nö la-al u. Yē minā pamīhöre inrē nö hangenlōn tö Yāvē ngaich asīnken ò min cha-a nö hameuktö ngam manööyö, kö aṙělen höö min cha-a nö hameuktö hanangenlōn tö höö. (Efi. 4:32–5:1) Ngaich möl min nö köpö hanūṙö ngam hanangenlōn cha tö höö. Ngaich ön sistör Līna nö pōyen tö tö 25 samyeūheu rò-òten nö pihīvö. Ngöṙô anga-aṅ, “Öt kihngen in öi hangenlōn töp tarik öp tö hangenlōn tö Yāvē, lööṙen inrē öi hangenlōn hēk milēḵṙen tö ò.” Töi ngëichkö ngih töhěng inchō elmat imat ngam Paipöl. Hē Yāvē misī nö katöllö nak yöng Kristū ing panam nö maharuklen ò, mihôiṅ öre anga-aṅ nö katöllö öp töhěng miyööngö lamöknyö in Tāvit. Kūö yòh pöri anga-aṅ nö katöllen nā Yôsěf nā Mariā? Kūö ngam innôlö cha nö tö ngön nö in Yāvē. Akahakūö inrē ang Yāvē tö cha nö öthō nö öt urěhlö minë kuilōn ò. w23.05 pěch 21 përa 3-4

Töhet ök Yēsū nö mahayöngken hī ngaich yip mahayöngken hī tö katöllöng ing panam nö töthet cha-a, lökten ṙung öi kihngen hang ṙô cha möthe yēḵ cha nö tölṙô hī tö nup töt ööilōn hī la-en. Hěngheuh ök inrē Pītör nö ngatī inlahen, tölṙô ò ök töhěng tak ma-ahānga nö kāḵ alaha nuk töṙeūla nup töhuich im chööngö Môsös. Öthěngheuh anga-aṅ n kāḵ alaha töhuich töṙeūla, lökten anga-aṅ nö sōḵ nö kāḵ alaha minë tinöölöṙô re pön tötlöng anū-ö nö in ò. Rö-ö anga-aṅ nöng hěngheuh nö sōḵ nö kāḵ pön lūöi heuh! (Inl. 10:9-16) Yěi ngëichken Pôl pöri, hē yik tököinyö ṙēḵti nö kētö ök töhěng chööngö nö in ò nö el ngam māṅ i Yarusalem, ngaich tölṙô ò cha-a nö kumtö më tö fën tak tarik nö chuh el ngam töhet chūök. Hòṅ cha nö asā ngam chööngö nö ahetlöng, hòn akahakūö cha-a tö Pôl nö hō-en minë chööngö. Akahakūö ang Pôl tö më Kristīön ngaich nö öt elkatòh minë chööngö Môsös, öt tövaich inrē angū-ö nö inlahen ò. Öt milôṙen pöri anga-aṅ nö hang minë inlēnö kahëtö më holmaneukre el ngam māṅ. Ik tahëng ṙētak ngaich ang Pôl nö kumten yik tarik nö hol ò nö ahetlöre nö lök in minë chööngö. (Inl. 21:23, 24, 26.) Kūö ngam hinang chööngö tö Pôl nö köp ngam hinëngö nö el hôi cha nö in më holmaneukre.—Rōm. 14:19, 21. w23.10 pěch 10 përa 15-16

Hòṅ pa-ekūö hòng chěi ayī-ö tö yip holre? Lohten öm ngö mufē, ‘Hö-ö, achīöp tö pa-ekūö tö holre?’ Yēḵ hī pöri hòṅ hanòlö Yāvē ngaich töt ṙanāngen ngam inlahen hī öi hòṅ “pa-ekūö” tö ò.” Pòrô ayī-ö öi tö marò-ònyen öi löklōn Yāvē, ṙòkhöre pöri öi hòṅ pa-ekūö tö ò. Yē ngòh tarik nö lööngö pinhë-eṅkūö töm Tēv ngaich tö hangenlōn anga-aṅ tö ò hēk öthō min inrē anga-aṅ nö kēken nup la-en tö mihôiṅ nö ötlöngö tī tö ngam innòlöre nö in ò. Ngatī “pihë-ekūö” ök inrē Yēsū tö Yāvē.” (Hep. 5:7) Öt kūö ò pöri nö vöö tö Yāvē. (Isa. 11:2, 3) Hangenlōn pöri anga-aṅ tö ò ngaich örheūheu nö hang nup chööngö ò. (Yôh. 14:21, 31) Hòṅ ngatī inlahen in inrē ayī-ö öi sā Yēsū, öi kētö nööinyö Yāvē hēk milēḵṙen inrē tö ò. Kūö ò nö hangenlōn tö hī, tö kirööngen aṅ in tö mikah, tö kalēḵ hēk tö lööngö tī inrē anga-aṅ yěn kahôka. In e mikahkūö ayī-ö tö Yāvē nö hangenlōn tö hī, lökten anga-aṅ nö lökngöre tö nup kahëken hī la-en. Yē hī min öi hang minë inköptöre tö ò ngaich ṙamlōn min anga-aṅ, ngaich yē hī pöri min öi filal minë chööngö ò ngaich haṙivlōn min anga-aṅ.—Sal. 78:41; Inch. 27:11. w23.06 pěch 14 përa 1-2; pěch 15 përa 5

Ik sā Usiyā nö īnu töm tökiröng kumlēḵre, vaichngö ngaich anga-aṅ tö minë taṙòkhöre tö u nö lamöktö in Yāvē. Asūp haköplö hī öi in Usiyā? Köplōn ayī-ö tö nup aṅ inrē tö ngamuh hēk minë la-en hī nöng lamöktö in Yāvē anū-ö. Lökten nup töng la-en hī ngaich ötkô ayī-ö öi eū-eu re, pöi hòṅ kētö nöönyö Yāvē öi löktö in u. (1 Kòr. 4:7) Īnu ayī-ö tö ngam inyāichngö ngaich köplōn töre öi töthet hēk hòṅ halööktitre inrē. Ngöṙô ngòh töhěngtak prötör tö 60 samyeūheu: “Haköplu chū-ö, yěn ōt nup ṙô yip tahëng nö in chu ngaich ötkô ayī-ö öi haṙivlōn. Yē chu öich vaichköreṙen ngaich öt haṙivlōn chū-ö yěch halēnö tö yip tahëng pöich pītnyöre öich halööktitre öich kū-ö urěh.” Yē hī min öi ngatī inlahen öi īnu tö ngam inyāichngö hēk pa-ekūö inrē tö Yāvē ngaich īnu min ayī-ö töm tökô-en ṙanamlōn.—Inch. 22:4. w23.09 pěch 10 përa 10-11

Töt ṙanāngen an ngam manööyö nö in yik raneh senchrī Kristīön. Kūö cha nö la-al minë kanihngen nö sā yip tahëng, hěnghöre pōyen inrē nup kanihngen yamihen cha. Pōyen inrē yik Kristīön tö hakihtuṙen tö yik Mākūö Kūönṙô aṅ i yik Yahūti hēk tö yip mā aṅ Rōm, vītöre inrē më aṅ patī cha nö kunyaha elmat tö cha. (Mët. 10:21) Ōt inrē minë kanihngen cha el minë maṅ, pön ōt yip tahëng mahaköptö minë tövaich inköphöti lökten ngam lanāmö nö öt köpsöreṙen nö el minë maṅ. (Inl. 20:29, 30) Sön pöri yik Kristīön, nö īnu tö ngam manööyö. (Inm. 2:3) Nö sitih inlahen? Kūö cha nö chumkūöṙen nö haköp inlahen yik tarik tö īnu tö ngam manööyö, tö sā Yōp. (Yāk. 5:10, 11) Havëkö kūö Yāvē anga-aṅ tö nganöönöre. (Inl. 4:29-31) Chumkūöṙen inrē anga-aṅ tö ngam inlahenre yěn īnu min tö ngam manööyö ngaich öthō min ang Yāvē nö öt kētö raneushö ò. (Inl. 5:41) Yē hī töngamuh öi örheūheu haköpmat ngam Paipöl hēk yěi fēken minë tökētu inchōḵ elmat imat minë līpöre ngaich köptī min ayī-ö tö ngam manööyö. w23.07 pěch 3 përa 5-6

Hö-ö an min Yāvē hēk Yēsū nö sō-en hī. Ik sā Pītör nö mahngen Yēsū öt akahakūö anga-aṅ tö inlahenre yěn ṙāngenre min hēk haköpngöre nö tömrit Yēsū. Havëkökūö Yāvē ang Yēsū nö sōten ngam ṙinatö-ellōn Pītör nö kūnngöre. Vënyö ngam ṙô re ang Yēsū nö vë-ekūötēv nö in Pītör ngaich ngö ṙô nö in ò, ṙatö-ellōnre chin tö meh min öm hangönkö ṙinatö-ellōn yik tahëng holmaneukre. (Lūk. 22:31, 32) Fēkö inlahen Pītör man nö fēkö nuk ṙô ò ngaich teūngen tö inreuskö alahare. Hēṙu in ayī-ö mihôiṅ öt akahakūö tö öp inlahenre. Löktö in më minṙöinylen pöri min ang Yāvē nö kētö ṙinatö-ellōn hī öi mihôiṅ haköpngöre i linkölōn ò. (Efi. 4:8, 11) Hateungngö kuilōn Pītör hēk yik tahëng tanīnöṙô ang Yāvē. Yěi sā inlahen cha min ayī-ö öi urěhlö Pūlngö ngam Tēv, ngaich öthō min anga-aṅ nö öt hateungngö nup kuilōn hī. w23.09 pěch 24-25 përa 14-15

Nup töng tölngö tī hī öi hayööken yip holre, tö pōiṙāi angū-ö nö kahëtö hī nö imat Yāvē. Sā kamë-ekūö ngam Tāv ayī-ö ngaich öthō min anga-aṅ nö öt kē-ěkūö hī tö raneushö.Lohten man öm urěh öm töhěng tak öm minṙöinylen hēk mahayööken töla-evṙen inrē. Öt vaichngö ang Yāvē nö nup urěhngöre inlahen meh hayööken yip prötör sistör tö kūö ngam hanangenlōn. (1 Kòr. 15:58) Ngaich nup inlahen më töngamuh öm hameuktö ngam hanangelōnre tö yip prötör sistör, chumkūöṙen ang Yāvē nö ngëichken u. Lōnu ang Yāvē tö hī öi asīöp ngam hanangenlōnre tö ò hēk tö yip tahëng inrē. Yěi hòṅ asīöp ngam hanangenlōnre tö ngam Tēv ngaich hòṅ haköp ngam ṙô ngam Tēv ayī-ö, afēken minë haköpre ngaich hòṅ örheūheu inrē öi vë-ekūötēv. Mihôiṅ inrē öi chöhtö inlahen re öi hayööken yip prötör sistör öi asīöp ngam hanangenlōnre. Asā sanīöpö ngam hanangenlōn hī tö Yāvē hēk tö yip prötör sistör ngaich röhta ayī-ö min öi in cha. Hēk köp inrē min ngam innôlö hī öi in cha! w23.07 pěch 10 përa 11; pěch 11 përa 13; pěch 13 përa 18

Kanahngen ngòh töhěng tak Kristīön an ngam inlahen ò yěn hòṅ chumkūöṙen tö ngam alahare. Ōt nup chööngö tö kētu nö imat ngam Paipöl i alaha ngam line-ënö. Tö sā hī hōtu öi ṙūöhöngre tö ngam mahām hēk tö yip tö milūönö. (Inl. 15:20; Kal. 5:19, 20) Rö-ö nöng angū-ö pön hòṅ kahngen re inrē ngòh töhěng tak Kristīön nö atöllö öp tö hòṅ inlahen tīre nö le-ënöre. Pòrô minë lin-ënö nö tölöng hēk tövaich nö imat hī, sön pöri ayī-ö ötkô öi höng kētö chööngö re öi in yip tahëng. Pön katöllö ngòh töhěng tak angū-ö prötör sistör tö inlahen tī ò min nö le-ënöre. Hòṅ chumkūöṙen ayī-ö tö në: (1) Höng ngam Pūlngö ngam Tēv ön min tö mihôiṅ nö kēngen në invah el alaha hī. (Isa. 33:24) (2) Hòṅ “ṙinatu-ellōn” ngòh töhěng tak Kristīön tö inlahen ngam line-ënöre nö tölöng. (Rōm. 14:5.) (3) Ötkô ayī-ö höng kēḵ nup fësla yip holre hēk ötkô inrē öi kēken nup la-en tö mihôiṅ min nö fukngö tī tö yip tahëng. (Rōm. 14:13) (4) Hangenlōn in tö më prötör sistör lökten öi hòṅ chumkūöṙen tö minë atöllö re hòṅ ngam hinëngö nö köp nö el ngam māṅ.—Rōm. 14:15, 19, 20. w23.07 pěch 24 përa 15

Pōiṙāi mat öm më-eṅ tö ngam innôlöre öm in Yāvē? Öt kintöngulōn in pön pōyen misī yik tarik tö sā inlahen mufē meh. (Sal. 104:33, 34) Pōyen nup inlahen cha nö harööngenre nö i linökö lōn Yāvē. Kaheukö misī cha-a nö Nāsīr hēk kamëtöre inrē yik tö ngatī inlahen nö i Israel. In ngih ṙô ayī-ö akahakūö tö kumlēḵḵ alaha yik Israel nö harööngenre nö i linökö lōn Yāvē. Sā nuk chööngö Môsös, mihôiṅ misī më kikōnyö hēk kikānö nöng tölngu ṙētak nö kilēngôre nö in Yāvē yěn hòṅ Nāsīr. (Kin. 6:1, 2) Angū-ö ngih lāinyngen ngòh Nāsīr nö hòṅ hang nuk inchöngtenre tökētu, minë töt uroh nö hòṅ hangö tö më tahëng aṅ Israel. Kūö yòh öng ngòh Nāsīr nö kilēngôre töre nö kētöre nö in Yāvē? Kūö ò nö hangenlōn tö Yāvē hēk hameuktö minlēṙenre inrē tö nup tī Yāvē nö in ò.—Chöö. 6:5; 16:17. w24.02 pěch 14 përa 1-2

Ngam ṙô “chaniplen” hēk “töt chanuhūvṙen hanangenlōn nö translētö nö im ëlô Hep. imat ngam Paipöl, tö vinënyö inlahen ngam Tēv nö hangenlōn tö më tarik re. Ngaich angū-ö ngih ṙô tö kēkaren tö yip tarik ngam Tēv tö hangenlōn tö höö. (2 Sa. 22:26) Asā ngam ṙētak nö sīöpö kūöre, ngaich ngatī min ngam chaniplen hī nö sīöpö kūöre. Ta-a töi chumkūöṙen ngëichkö inlahen e nö sitih inlahen angū-ö tö teungtakūö nö in pròfět Tanīěl. Ṙōlheuh ang Tanīěl nö kihngen nö hameuktö chaniplenre nö in Yāvē. Ngam tökiröng pöri kanihngen ò ik sā ò nö pōyen tö tö 90 samyeūheu ṙēḵti. Öt ööire yik mā më-el patīngam rācha tö Tanīěl. Ötrěhēn inrē nö milēḵṙen tö ngam Tēv vahë-ekūö ò. Lökten acha-a nö chöhtö inlahen re nö hòṅ fëlngen ò. Lökten cha-a nö vīlö ngam chööngö lamöktö in ök rācha nö kalaha Tanīěl yěn chiplö anga-aṅ nö in ngam Tēv hēk in ngam rācha, yěn 30 sumkam ang Tanīěl nö öt vë-ekūötēv. Chiplö pöri ang Tanīěl..—Tan. 6:12-15, 20-22. w23.08 pěch 5 përa 10-12

Lōnu ang Yāvē tö hī hangenlōn tö më prötör sistör re, pòrô öi kihngen ngatī inlahen. Yēḵ öp prötör hēk sistör nö öt vāyö inlahen nö in hī, ngaich ötkô ayī-ö ngö mufē tö cha nöng tölngenre. Pöi hòṅ köpölōn tö cha inrē nö ma-ainyre nö hang minë chööngö kahëtö Yāvē hēk öt tölngenre nö miṙivngö lōn hī. (Inch. 12:18) Akahakūö an Yāvē tö minë ötkumlēḵ-en më tarik re, sön pöri anga-aṅ nö hangenlōn tö cha. Yěn ōt nup vanaichköreṙen hī ngaich öthō min anga-aṅ nö līn nö in hī, ötṙēhěn inrē anga-aṅ nö ṙāngenre nö hanôlö hī. (Sal. 103:9) Ta-a chěi töi asīnkö inlahen ngam yöngre Yāvē öi aṙēḵlö yip tahëng. (Efi. 4:32–5:1) Köpölōn tö inlahen ngam manā-aṅ sakāmö nö röhta yanīhi, ngaich ngatī inlahen ayī-ö hòṅ haröhtöre in më prötör sistör re. Pōyen nun min minë kanihngen hī in minë yamih ṙētak. Kūö ngam ṙinātö-ellōnre lohten min öi chaphötvö el chēl. Ngaich hē-e min më prötör sistör nö hayööken hī.—Inch. 17:17. w24.03 pěch 15-16 përa 6-7

Pōyen yip ṙālö tö vënyu inlahen nö imat ngam Paipöl yip mahanôl ngam Tēv hēk mahaṙamlōn ò inrē. Lökten cha-a nö ṙamlōn nö in minë tinrīkenre, töhěngtak ök Tāvit nö in cha. Ik sā ò nö ṙömöng kūönö, hēten tö e anga-aṅ nö hanôlö Yāvē ngaich unôichngöre ngaich anga-aṅ nö vīlöng nö rācha më tarik ngam Tēv. (1 Rā. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Kò-òren chěi öm hēk mikahtökūöre tö inlahen tinrīken Tāvit hēk tö ngam inlahen ò inrē nö löklōn Yāvē. Ngaich löktö in e kuilōn min më-eṅ mihôiṅ öm chiplö öm löklōn Yāvē. Mihôiṅ inrē öm haköp inlahen Makös hēk Timôtī. Ngatī nan cha-a inrē nö kūönö ṙēḵti nö rultenre nö löklōn Yāvē, chiplö inrē nö löklōn ò. Ṙamlōn ang Yāvē nö in cha ngaich ngatī inrē cha-a. Asā minë katöllö meh ing töngamuh nö meukö nö in ngam tinrīken meh. Lökten öm ötkô hayönglenre öm in re pöm hòṅ hayönglenre öm in Yāvē. Ngaich hayööken meh min anga-aṅ öm löngö kahë tö katöllö re ngaich ṙamlōn min më-eṅ hēk vai inrē min ngam tinrīken meh. Köpölōn, nup töng inlahen tī Yāvē nö in meh, milēḵṙen më-eṅ tö u. Ōt hòng min tö mötlö nö in ngam inlahen meh nö i linökölōn Yāvē? w23.09 pěch 13 përa 18-19

Haṙivlōn ök inrē misī Pôl tö tī yik holmaneukre. Ik sā ò nö vītöre nö Kristīön sönngenre më holmaneuk ò nö öt ṙātö-ellōnre tö ò nö ngaich nö mahaköp nö in Yēsū. (Inl. 9:26) Unôichrit e inrē yik rīkre holmaneuk ò nöng vë-eng nang ò hēk ma-ainyre nö ötlēkôre tö elnang ò. (2 Kòr. 10:10) Ngaich kôtökūö hēk ang Pôl tö fālen ngam tö hěngtak minṙöinylen, ngam lökngen më töpōyen öreh Kristīön nö kavē-ěre nö i linökö lōn Yāvē. (Kal. 2:11, 12) Rö-ö nöng angū-ö pön haṙivlōn inrē ang Pôl tö tī ngam holre Mākös. (Inl. 15:37, 38) Mihôiṅ öreh ang Pôl nö ṙūöhngöre tö më holmaneukre, hö-ö pöri anga-aṅ nö ngatī inlahen, pön akahakūö tö cha nö töthet. Havai ngam mufē re pöri anga-aṅ nö in më holmaneukre, ngaich iṙūöhen nö i linökö lōn Yāvē. Sitih inlahen pöri anga-aṅ nö teungten nö ngatī inlahen? Kirööngen hanangenlōn ang Pôl tö yik holmaneukre. Lökten anga-aṅ nö öt ngëichkö minë ötkumlēḵ-en cha, chumkūöṙen pöri nö ngëichkö minë tövai tinrīken cha. Kūö ngam tökiröng hanangenlōnre inrē anga-aṅ nö teungten nö aṙēlen cha, sā ṙô ngam tövë-evkūö töngamuh. w24.03 pěch 15 përa 4-5

Pōyen yip tö kakka nö imat ngam Paipöl, löktö in e mikahkūö ayī-ö tö hī öi yöölen yěi aṅhav in tö ngam ṙanëmen. Töi chumkūöṙen ngëichkö inlahen Isāk. Ik sā ò nö ṙömöng iyöng Kērar ngam mi-im kamngö më aṅ Filistain, ngaich yik tarik aṅ in e nö kunyāha elmat tö ò hēk ṙòkhöre nuk tö-ūlö mak nuk ahul ök yöng ò kikōnyö, nö löpikūö tö cha. Öt la-al kūö cha pöri ang Isāk pön keunngen ngam mikūönö re anga-aṅ nö chuh in ngam tahëng kamngö ngaich ul ngam tahëng mak nö in e. (Ran. 26:12-18) Ngaich hēk më aṅ Filistain nöng mak töre tö ngam mak ahul cha, pò e nö im tumlat cha töṙô. Sön pöri ang Isāk nö öt la-al kūö cha pön aṅhav in tö ngam lanāmö. (Ran. 26:19-25) In e mikahkūö ayī-ö tö më aṅ Filistain nöng hòṅ la-al kūö Isāk, ṙapöre pöri anga-aṅ. Sitih inlahen pöri anga-aṅ nö teungten? Pön lohten anga-aṅ nö haköplu nö in nak yöngre. Lohten anga-aṅ nö meuk inlahen ök yöngre Aprahām nö aṅhav in tö ngam lanāmö hēk ök yöng ò inrē ang Sëra nö aṅhav in tö ngam ‚‘lanāmö hēk ṙanëmen’ inrē.—1 Pīt. 3:4-6; Ran. 21:22-34. w23.09 pěch 15 përa 4

Tīntö ngam kūönre ang Yāvē nö ing panam im tö halēni ṙetak tö ò, hòṅ ò nö vë-eny nang hī tö inlahen ngam Pūlngöre hēk ṙānyen hī inrē ṙā-ang im tökööl. Hachohlen Yēsū ngaich ang Yāvē ngaich vīlen ò nö rācha ngam Pūlngöre. Kaha ṙô ngam Paipöl an ngam inhetlö minë-eny Yāvē. Hateungngö ngam kuilōnre min Yāvē nö ing panam nö löktö im Pūlngöre ngam tö rāchavö tö Yēsū Kristū. (Isa. 46:10, 11; Hep. 6:17, 18) Vīngöre min ngaich ngih panam nö tövai nö peretāis ip yamih ṙētak ngaich örheūheu min yip tölöök hēk töhet kūön Ātöm nā Ēva nö iyöng nö ikūö e. (Sal. 22:26) Hö-ö pöri nöng angū-ö tölngö kuilōn ò. Pön vī ngam hinëngö min anga-aṅ nö ihôi më ma-ahānga tö më tarik ngaich hē e min cha-a nö rāchavö ṙô tö Yāvē ngaich haköpngöre nö in ò. (Vë-evkūö Efi. 1:8-11.) Öt pingangkūö öm meuk minë inlahen tī ngam Tēv nö hateung minë kuilōnre? w23.10 pěch 20 përa 7-8

Ik sā yik Yahūti ṙamāngö Pēpilön nö teung nö i Yerusalem, kihngen cha-a tö pësa im rò-òten cha nö iyöng kūö e, hakihtuṙen inrē cha-a hēk ötlöng inrē ngam inyööngö nö in e. Lökten cha-a nö öt chumkūöṙen nö im vinī-i ngam chūök vinë-ekūötēv. Lohten ang Yāvē nö tīnngen nak pròfět nā Hakai nā Sakariā nö chuh Yerusalem hòṅ cha nö hangëken yik tarik in e. Reuslöre alaha ngaich yik tarik tö ṙô nak pròfět. Unôichrit tö 50 Samyeūheu pöri ngam nganöötö yik Yahūti hēk nö ufovngöre. Lökten ang Yāvē nö tīnten Esrā ök töheuveū nö asīnkö kinūichö nup chööngö nö ṙā-ang Pēpilön nö chuh Yerusalem nö kamëtö inreuskö alaha yip tarik hēk urěhlö ngam tökô-en nöönyö ngam Tēv inrē cha-a. (Esrā 7:1, 6.) Pōyen yanöölen yik tarik ngam Tēv misī nö löktö in nuk vaë-eny nā Hakai nā Sakariā, pòrô cha-a nö hakihtuṙen höng hayönglenre cha-a nö in Yāvē. Mihôiṅ inrē ayī-ö töngamuh öi teūngen tö inyöökenre in minë tö urěhnyi vinënyi. Hē ṙētak nup kanihngen inrē ayī-ö mihôiṅ haköpkö ngam ṙinatö-ellōnre in Yāvē.—Inch. 22:19. w23.11 pěch 14-15 përa 2-3

Sitih inlahen pöri ayī-ö öi hameuktö ngam hanangenlōnre tö më prötör sistör? Hěng ön ngam inlahen hī, hòṅ hareuskö alaha höö. Yē hī inrē min öi aṅhav in tö ngam miṙēlōn ngaich iṙūöhen min ayī-ö öi “kö hareuskö alaha höö.” (1 Tös. 4:18) Sitih inlahen pöri ayī-ö öi ṙūöhlö ngam hanangenlōnre tö höö? Kö aṙēlen höö, pòrô öi kihngen öi ngatī inlahen. Töt ṙanāngen takô ön töngamuh ngam inlahen hī öi hangenlōn tö höö. Kūö yòh? Töi chumkūöṙen ngëichköm lāinyngen e ṙô Pītör. Ngöṙô tī anga-aṅ nö kūich: ‘Röhta an ngam manāngen në taṙòkhöre. Lökten yin, . . . kô-en hanāngenlōn tö höö.’ (1 Pīt. 4:7, 8) Asā ranöhtö manāngen ngih tötlöök panam, ngatī inlahen sanīöpö minë ötlanöökö. Ngatī ṙô inrē ang Yēsū nö in yik haköptöre: “Surīkhu yin min tö taṙòkhöre tarik töpòkūö Mine-eny Chu.” (Mët. 24:9) Ma-ainyre töngamuh ngam Sī-ö nö vīlö tinrōlen nö ihôi hī. Yěn ōt pöri ngam hinëngö nö ihôi hī, ngaich mihôiṅ min ayī-ö la-al ò. Lökten ayī-ö hòṅ aṅhav in tö ngam hanangenlōn yē hī hòṅ köptī tö ngam hinëngö, pön ngam ‘hanangenlōn mahaköpken hī öi im hinëngö.’—Filip. 2:1, 2. w23.11 pěch 13 përa 18-19

Töt insā-av kumlēḵ ön ngam ṙô ngam Tēv. Yē hī öi haköpten yip tarik tö inlahen Yāvē öi löknyö mat ngam Paipöl hēk vë-eny nang cha inrē tö minë tinrīken ò, ngaich teūngen ayī-ö tö ngam tövai ṙòng e. Minyônyngö aṅ ngam Satān min ayī-ö, yē yip tarik nö asīnken hī nö hangenlōn tö Yāvē. Hěnghöre pa-ekūö inrē cha-a tö ngam töt insā-av kumlēḵ Yāvē. (Isa. 40:26) Teūngen inrē cha-a tö inreuskö alahare nö löktö in ngam inlahen tī ò nö akah fālen. (Chöö. 32:4) Sā tö löpnyörekūö mat cha-a, pò cha nö akahakūö ngaich tö ngam töt insā-av mikah ò. (Isa. 55:9; Rōm. 11:33) Teūngen cha-a tö inreuskö alahare yēḵ cha nö haköp mat ngam Paipöl tö Yāvē nö tö hangenlōn. (1 Yôh. 4:8) Asā inlahen cha min nö haröhtöre nö in Yāvē, ngönlöre min ngam innôlö cha nö in ò hēk maheūkku inrē min cha-a töre nö teūngen tö ngam tö örheūheu aṅ nômö. Töt insā-av angū-ö nö la-en hī öi hayööken yip tarik nö haröhtöre nö in Yāvē. Yē hī min öi hateunngö ngih la-enre, kaheukö min ayī-ö öi “hamòlṙen” Yāvē.—1 Kòr. 3:5. w24.02 pěch 12 përa 15

Yē meh ṙömöng kē-ě istötī tö nap yönngre hēk tö yip tahëng inrē, fēkö ngam inlahenre hòng më-eṅ öm kētöre im vinôkö? Yěn heūṅ ngaich tövai angū-ö nö kuilōn meh. Tötṙanāngen pöri ngam inlahen meh kētöre in Yāvē urēhěkūö meh kēḵ ngam vinôkö. Sitih inlahen öm më-eṅ mihôiṅ kētöre in Yāvē? Mihôiṅ öm vë-ekūötēv öm kilēḵngôre töre öm höng hòṅ ha-öinyö ò hēk urěhlö ngam kuilōn ò inrē. Yēḵ meh min ngatī inlahen, ngaich sā tö ngöṙô min më-eṅ ‘holtö ellōnre, nômöre, kuilōnre hēk kumlēḵ re chin’ öich hangenlōn tö meh. (Māk. 12:30) Yēḵ meh kētöre in Yāvē, ngaich höng ihôi meh angū-ö tö Yāvē an vë-ekūöre. Ikūö taṙòkhöre pöri më-eṅ yěm kēḵ ngam vinôkö, ngaich löktö in e më tarik nö akahakūö tö meh öm ngaich kētöre löklōn Yāvē. Ötkô öm höhölōn tö ngam kinlēḵngôre öm kētöre in Yāvē. Lōnu inrē më-eṅ töre öm asīnkö ngam kinlēḵngôre hēk ngatī maheukkö inrē ang Yāvē nö in meh.—Mum. 5:4. w24.03 pěch 2 përa 2; pěch 3 përa 5

Ōt nun mihôiṅ minë kanihngen yamih nö in mina pamīhöre. Ngö ṙô an ngam Paipöl tö cha min nö ‘kihngen nö im alaha.’ (1 Kòr. 7:28) Pô cha nö nëtre tak nö töthet hēk öthěngren minë ööi lōn cha, kö harikngöre inrē minë mufē cha. Kūö cha inrē lohten nö kö tahëngö löktö inruklö. Lohten inrē cha-a nö unôichngöre nö meuk nup vanaichö höö im rò-òten cha nö pīhöre. Angū-ö mihôiṅ lāinyngen cha nö kihngen. Yēḵ u nö ngatī, ngaich hòṅ ngëichkö minë vanaichöre cha-a nö hěngtak hēk holṙenre nö lā-al minë kanihngenre. Ōtre pöri yip pamīhöre töng ngamëichkö fālen höö hēk sūöchken höö inrē. Mihôiṅ cha-a nö ngö lōn töre nöng ěhten nö ṙāngen höö. Angū-ö hòng ngih inlahen tī cha nö kēngen minë kanihngenre? Hö-ö. Lōnu ang Yāvē tö minā pamīhöre nö milēḵṙen tö ngam pinīhö möthë yěn ötlööṙen cha-a nö ngatī inlahen. w24.03 pěch 16 përa 8; pěch 17 përa 11

Rūöhlöre hēk ngam mikahkūö meh hēk ngam hanāngenlōn meh inrē tö Yāvē unôichrit meh öm kētöre hēk kē ngam vinôkö inrē, lohten nö ngönlöre hēk ngam maheuṅkkö meh nö löktö in e. (Hep. 5:13–6:1) Lohten man öm akahaiṙen töre öm asīnkö ṙô ngam Rōma 5:2-4 tö meh öm la-al minë tö ṙōlkangen kanihngen öm holtö manööyöre hēk akahaiṙen inrē më-eṅ tö Yāvē nö ṙamlōn nö in meh. Akahakūö man tö ò nö tö hangenlōn tö meh hēk ṙamölōn inrē nö in meh, lökten ngaich öm ṙūöhlöre ṙinātö-ellōn tö ò min nö öt löktu nö öt hateungngö minë kinlēḵngôre. Ngam taneūngen meh maheuṅkkö meh ik lā urěh hēk angū-ö nö ngönlöre. Öt ngöṙô lōn më-eṅ tö e nöng sanehkūö nö öt tö teung min, pöm ṙatö-ellōnre tö e nö tökô-en hēk lökngöre ngaich ngam tinrīken meh tökūö e. Lökten nö haṙī-ingre minë tinrīken meh, el ngam mikūönö meh, minë atöllö meh inrē, hěnghöre ngam inlahen meh inrē öm kēnyö ṙētak re. Hěng ön inrē ngam töt ṙanāngen inlahen ngam maheuṅkkö hī unôichrit ṙô Pôl nö vënyen hī öi tö hō-ov töm Tēv. Tö ngam maheuṅkkö hī nö öthō nö öt teung..—Rōm. 15:13. w23.12 pěch 12-13 përa 16-19

Yěi īnu tö minë kanihngen ngaich öt hěngren minë mufē hī hēk harīkngöre inrē minë tinrīken hī. Ngöṙô lōn ayī-ö tö në kanihngen hī nöng öt kinheūtu min. Sitih inlahen tī ang rih Yāvē nö hayööken hī yēḵ hī havīlöng tö minë kanihngen re? Kētö ṙinatö-ellōn hī anga-aṅ tö ò min nö chumkūöṙen tö hī. (Sal. 94:18) Kalē-ě kintiòṅngö ṙung nup chōng yěn lök el tökiröng chanôchö. Nup isteplaisöör pöri tö nët lā elkatòh ngam chōng mahaköpken ngam chōng nö sökhakṙen pòrô nö chanôchö. Lökten ṙung nup chōng nö mihôiṅ nö ṙāpöre hē el chanôichö. Ngaich öt fehngūṙen më tarik aṅ el ngam chōng. Yěn kiröön ngam chōng ngaich möl min nö la-evṙen minë elkatòh ò isteplaisöör. Ngatī ṙēngen öi hòṅ kūö urěh öi chiplö im linökö lōn Yāvē pòrô el ṙētak nup kanihngenre, chumkūöṙen min ang Yāvē tö hī. w24.01 pěch 22 përa 7-8

Yēḵ meh pa-ekūö ngaich mihôiṅ öm hatöönö re, ‘Asuh nuk tö ngaichngen la-en Yāvē?’ Ngaich mihôiṅ öm fēkö minë vahī kūö kuntī ò. Mihôiṅ öm ‘chumkūöṙen’ öm ngëichkö minë chehēchōn hēk tö minë pūl inrē. Hö-ö nun anū-ö nö hameuktö minë tinrīken ngam Tēv öt rēhěn nö ha-öinyö ò, sön pöri anga-aṅ nö chumkūöṙen tö u. Hö-ö hòng min ang Yāvē nö mötlö chumkūöṙen tö meh? Yēḵ meh ngatī inlahen öm afēkö minë vahī kūö kuntī ngam Tēv ngaich ṙūöhlöre min ngam ṙinatö-ellōn meh öm in ò. (Mët. 6:25-32) Kò-òren inrē öm afēkö nup tö ngaichngen tī Yāvē nö in yip tarik re. Mihôiṅ öm haköp inlahen yip tarik imat ngam Paipöl, yip tö ngönö ṙinātö-ellōn nö in ngam Tēv hēk mihôiṅ inrē öm haköp nuk ekspirīön yip prötör sistör in në ṙētak hī töngamuh. Mihôiṅ inrē öm afēkö nup inlahen tī Yāvē nö in meh. Tö sā ò nö sitih inlahen nö tūökten meh nö in re. (Yôh. 6:44) Sitih inlahen inrē nö sapṙô meh öm vë-ekūötēv? (1 Yôh. 5:14) Asuh nup tö örheūheu yanöölen meh kūö ngam tökitaknyu mahām ngam kūön ò?—Efi. 1:7; Hep. 4:14-16. w24.01 pěch 4 përa 6; pěch 7 përa 17