Pagsulod Ngadto sa Ika-21ng Siglo

Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Japan

TAN-AWA kadtong maong mga tinukod! Sa mga pormang kono, silindro, lingin, piramide, tigib—daw naghitsura sila nga gikan sa gingharian sa sugilambong sa siyensiya. O sugilambong ba kini? Ang matag usa gidesinyo sa pagpakita sa matang sa kalibotan nga ginalaoman sa mga siyentista ug mga teknolohista sa pagmugnag panagway sa ika-21ng siglo. Silang tanan maoy bahin sa dakong pasundayag sa siyensiya sa Tsukuba, Japan, nga gitawag Expo ’85.

Ang napiling tema sa Exposisyon? “Puloy-anan ug mga Palibot—Siyensiya ug Teknolohiya Alang sa Tawo ug sa Panimalay.”

Ang mga eksibit, nga gitukod sa gastos nga $2.6 bilyones (U.S.), nagpaila sa mga damgo sa 47 ka nasod, 37 ka internasyonal nga mga organisasyon, ug 28 ka lokal nga korporasyon. Ginamit ang pinakabag-ong mga laser, mga robot, bioteknolohiya, telekomunikasyon, ug daghan pang ubang siyentipikanhon ug teknolohikal nga kauswagan, sila nagpakita sa mga panan-aw sa ilang hunahuna sa sunod nga siglo. Mokuyog ka ba sa pagsulod ngadto sa ika-21ng siglo?

Pagtuki sa Pila ka Eksibit

Daghang mga eksibit adunay linaing mga tema nga mohatag sa mga bisita ug maayong ideya kon unsay dahomon. Sa Matsushita Pavilion, “gilab-as sa elektronik ang karaang katuigan.” Ang three dimension nga TV ug superdireksiyonal nga mga trompa nagpagawas ug mga talan-awon ug mga tingog sa karaang Japan. Ang samag-tawong gidak-ong robot makasultig karang bersiyon sa pinulongang Hapones. Ang laser nga holograpiya mopatunghag mga larawan sa three-dimension nga rituwal nga mga pigurin nga maorag naglutaw sa hangin. Ug ang labing katingalahan sa tanan, gigamit sa usa ka robot ang brotsa sa pagdibuhog hulagway sa babaye nga wala pay tres minutos.

“Kon unsay ginadamgo sa tawo, makab-ot kini sa teknolohiya”—mao kana ang tema sa Fujitsu Pavilion. Nangandoy ka bag samag tawong robot nga maoy motrabaho sa imong buluhaton? Nan himamata si “Fanuc Man,” nga giingong labing dakong robot sa kalibotan. Sa 16 piye (5 m) ug 25 ka tonilada (22,700 kg), siya makaalsag 440 ka libra (200 kg) nga barbel sama nga makaasembol siyag 4-pulgada (10 cm) nga kaluha niya. Laing damgo nga nahimong tinuod mao ang Communilab, usa ka makina nga makahubad ug daghang pinulongan. Ang simpleng mga pulong nga isulat sa pinulongang Hapones diha sa elektronikong sulatanan ipasulod sa makina, ang mga hubad, o duolduol nga hubad niini, sa Ingles, Pranses, ug Aleman dungang mokidlap diha sa digital nga mga iskren. Sa kataposan, ang matalan-awong 3-D nga pelikula nga gipaandar sa kompiyoter nga graphics tinuod kaayong tan-awon nga makapamaspas ka sa mga molekula sa tubig nga daw mohulog kanimo.

Dili tanan sa mga eksibit maoy bahin sa seryosong siyentipikanhong panimpalad. Sa Fuyo Robot Theater, pananglitan, ang mga batan-on ug ang batan-og mga kasingkasing malingaw sa dako, samag dulaang mga robot nga moawit ug mosayaw ug uban pang mga kalaki. Ang usa kanila, si “Marco Kun,” misanong sa mga tingog nga sugo sa mga bata ug gibira sila palibot sa entablado diha sa triler.

Laing butang nga makadani mao ang Jumbotron, ang labing dakong iskren sa TV, nga may sukod nga hapit 80 piye por 130 piye (25 m por 40 m), halos sama ka dakoa sa swimming pool sa Olympic. Ang de-kolor nga hulagway makita bisag hayag ang adlaw sa kalay-ong 1,600 ka tiil (500 m).

Sa pagpakita kon sa unsang paagi magamit ang kinaiyahan, ang Theme Pavilion gitukod sa gobyerno sa Hapon nga nagpasundayag sa higanteng tanom nga tamates nga gitanom pinaagi sa mga teknik nga hydroponic, sa ato pa, walay yuta kondili kahayag lamang sa adlaw, tubig, ug mga abuno. Kini maoy mga 50 piye (15 m) pababag ug namungag 2,000 ka tamates sa usa ka higayon. Kining usa lamang ka punoan gilaomang mamungag 10,000 ka tamates sa unom ka bulan sa ekposisyon.

Ang usa ka robot nga nagpatokar ug elektronikong organo maoy laing padani sa Theme Pavilion. Kini makatugtog ug Bach, o kon sugoon, mobali sa pagpatokar sa mga tugtog sa Beatles, ug makabasa gani ug nota kon ibutang sa atubangan niini. Gituyo kini sa pagpakita kon unsa ka suod nga makasundog ang makina sa kinaiya sa tawo.

Mga Hunahuna sa Pagbulag

Gamay ra kaayong bahin ang atong nasusi kon unsa pay tan-awonon. Adunay daghan pang internasyonal nga mga pabilyon, industriyal ug siyentipikanhong mga eksibit, mga parke, mga pagsakay, ug mga pasundayag sa tanang matang.

Ang Expo ’85 sa tinuod mabulokon, katingalahan, ug makalingaw. Apan tapos nakakita sa maluhong mga pasundayag, unsay mahunahuna sa usa? Oo, ang siyensiya ug teknolohiya nakakab-ot ug dakong bahin nga makahatag kaayohan ug kalipay sa tawo. Apan “ang Expo ’85 sa katibuk-an nagpunting usab nga bisan unsa pa ka moderno sa teknolohiya, mga tawo gihapon ang magdesinyo ug magplano,” miingon si Wolf Morrison sa The Daily Yomiuri.

Sa usa ka diwa, ang Expo ’85 nagpasiugda lamang sa dakong mahimo sa tawhanong hunahuna ug handurawan ug sa makab-ot nianang maong kahimoan kon gamiton sa mapuslanong paagi. Apan, ang presenteng makasubong kahimtang sa kahikayan sa tawo nagpamatuod nga ang dinaliang panginahanglan mao, dili ang modernong kauswagan sa teknolohiya, kondili ang tukmang pagtultol sa paggamit sa mga butang nga ato nang nabatonan.

Kon unsay ipatungha sa ika-21ng siglo, panaghap lamang ang mahimo sa mga siyentista ug mga teknolohista. Apan kadtong modangop sa Maglalalang sa tanang butang, si Jehova nga Diyos, makasalig nga “ang mga maaghop makapanunod sa yuta, ug sila makakaplag ug tuman nga kalipay sa kadagaya sa pakigdait.”—Salmo 37:11.

[Mapa/Mga Letrato sa panid 9]

JAPAN

Lugar sa Tsukuba Expo ’85

Dibuho sa robot pinaagig brotsa sa babaye sa tuo

Jumbotron, ang labing dakong TV sa kalibotan