Mga Batan-on Nangutana . . .

Tug-anan ba Nako ang Akong mga Ginikanan?

ANG mga butang nga wala mahibaloi sa akong mga ginikanan dili makadaot kanila!’ Nakasulti ka na bag ingon niini sa imong kaugalingon kon duna kay dakong problema? O sa nakahimo kag kalapasan nga nahadlok kang mahibaloan sa imong mga ginikanan?

Ang katorse-anyos nga si Harvey misulay sa pagtabakog marijuana. Walay kalibotan ang iyang mga ginikanan sa iyang grabeng pagkagiyan sa droga. “Nahadlok ako sa pagtug-an kanila,” miingon si Harvey.

Oo, komun kaayo ang pagpanuko sa pagtug-an sa mga ginikanan. Tinuod, nakita sa bag-ong pagtuki sa 2,000 ka batan-on nga mangutana ang mga batan-on sa ilang mga ginikanan bahin sa tunghaan, pamilya, o karera. Apan kon mas seryoso ug talandogong mga butang—sama sa pakigdeyt ug sekso—ang malangkit, modangop sila sa ilang mga higala. Mibatbat si Jacqueline Smollar, Ph.D., usa ka sikolohista nga kaubang magsusulat sa gihisgotan sa ibabaw nga pagtuon: “Nasayod ang mga bata nga mosupak kanunay ang mga ginikanan, samtang ang mga higala mas madinawaton.”

Modangop ka ba sa imong mga ginikanan kon duna kay seryosong problema o nakahimog sayop? O kombinsido ka ba nga kinaraan na kaayo ang imong mga ginikanan ug dili mohatag ug masinabuton o matinabangong paggiya? Nahadlok ka bang mawad-an silag paglaom kanimo? Bisan unsa may kahimtang, ang pagtago sa imong mga problema gikan sa imong mga ginikanan dili makasulbad kanila. Sa pagkatinuod, mosamot lang hinuon ang problema.

Pagbantay sa Paglilong!

Ang Bibliya sa Ecclesiastes 7:20 nag-ingon: “Sa pagkatinuod walay tawo nga matarong sa ibabaw sa yuta nga nagabuhat ug maayo ug wala magpakasala.” Sanglit komun man ang paghimog kalapasan, pagkalisod sa pag-admiter kanila! Ilabina kon bahin na kini sa seryosong mga kasal-anan sama sa pagpamakak, sekso sa dili pa maminyo, o pagtabako. Sagad mahadlok ang batan-on kon unsay mahitabo kon mahibaloan sa iyang mga ginikanan. Apan, napalandong ba nimo ang bili nga imong ibayad kon imong ililong ang kalapasan?

Ang mga batan-on nga modangop sa paglilong kasagarang mag-antos sa tulisok sa nadaot nga konsensiya. (Roma 2:15) Sumala sa karaang salmista, ang ilang mga sala mahimong ‘usa ka mabug-at nga palas-anon,’ nga bug-at kaayong pas-anon. (Salmo 38:4) Tinuod dili malikayan, nga mapugos sila sa paghimog dugang kalapasan pinaagi sa pagpamakak ug sa paglimbong sa ilang mga ginikanan. Kini, sa baylo, makamugnag babag sa komunikasyon tali kanila ug sa ilang mga ginikanan. Mapukgo ang tabang sa ginikanan.

Sa kadugayan, ang pagtago sa mga problema mahimo nang batasan. Ang usa mahisama niadtong gibatbat sa Bibliya nga “gipasoan ang ilang konsensiya sa binagang puthaw”—dili na mobati ug dili matandog! (1 Timoteo 4:2) Ang ilang mga kasingkasing “nagpahimo kanila sa pagbuhat sa daotan.” (Ecclesiastes 8:11) Busa dako kaayo ang kadaot sa ilang relasyon sa Diyos.

Ang Bibliya nag-ingon: “Kadtong magatabon sa iyang kasal-anan dili molampos, apan kadtong magasugid ug magabiya kanila makadawat ug kaluoy.” (Proverbio 28:13) Matikdi: Walay kapuslanan ang pagsulay sa pagtago sa daotan—ang maong dalan dili molampos. Sumala sa gipadayag sa usa ka batan-ong ginganlag Vince: “Masakpan ka ra sa ulahi.” Ngano man? Sumala sa pagkapamulong niana sa 19-anyos nga si Betty: “Si Jehova makakita sa tanan.” Ipatino niya sa ulahi nga maladlad ang daotan.

Nan, ang maalamong buhaton mao ang pagtug-an sa kalapasan. Una, pangayog pasaylo kang Jehova, itug-an ang imong kalapasan pinaagi sa pag-ampo. “Ibubo ninyo ang inyong kasingkasing atubangan kaniya,” miingon ang salmista. (Salmo 62:8) Seguradong makahupay kini sa pila ka pagtulisok sa imong konsensiya. Apan, dili dinhi matapos ang tanan. ‘Ngano man?’ tingali mosupak ka. ‘Dili ba husto na nga masayod ang Diyos bahin niana ug nga nagbasol ako?’

Pagpangitag Disiplina

Dili, ang nakasalang batan-on kinahanglang mohimo ug labaw pa kay sa pagtug-an sa iyang sala ngadto sa Diyos. “Pamatia, mga anak ko, ang pahamatngon sa usa ka amahan,” miingon ang Bibliya, “ug matngoni, aron makabaton ug kahibalo.” (Proverbio 4:1) Masabtan nga kahadlokan nimo ang disiplina. Apan tingali mao gayod kini ang imong gikinahanglan. Gani, bisan ang mga maalamon nagkinahanglan usahayg pagbadlong ug disiplina. Ang Proverbio 9:8, 9 nag-ingon: “Badlonga ang tawong maalamon ug siya mahigugma kanimo.” Ang katarongan? “Siya mahimo pang mas maalamon.”

Apan kon nakita nimong dili ka maalamon ug nahulog sa mga kalisdanan, dayag nga nagkinahanglan kag disiplina! Nagkahulogan kini sa pagtug-an sa imong mga ginikanan. Eksperyensiyado sila sa kinabuhi ug makatabang kanimo sa pagbulag sa imong daotan nga nahimo ug maglikay sa pagbuhat niana pag-usab. Matuod kini ilabina kon mahadlokon sa Diyos ang imong mga ginikanan. Tinuod, ang pagtug-an sa sayop nga nabuhat dili sayon. Apan, gisugo ni Jehova ang mga batan-on: “Tahora ang imong amahan ug ang imong inahan.” (Efeso 6:2) Gihatag ni Jehova ang trabaho sa pagdisiplina ngadto sa imong mga ginikanan. Ug kon nakita nila ang panginahanglan sa pagsilot o sa pagkuto kanimo, isipa kana ingong pagpakita sa ilang gugma kanimo.

Gugma? Oo, daw lisod tuohan nga adunay butang nga mahigugmaon sa paghatag ug silot. Apan matikdi kon unsay gipamulong sa Proverbio 3:12: “Kay kinsa kadtong gihigugma ni Jehova iyang ginabadlong, maingon sa usa ka amahan sa anak nga iyang gikahimut-an.” Tinuod, unsa ka maayo ang pagbaton ug mga ginikanan nga may igong gugma sa pagdisiplina kanimo kay sa mga ginikanan nga dili lamang magtagad!

Ang mga Kaayohan

Tingali, malisdan ka gihapon sa pag-apresyar sa bili sa pagpaabot ug disiplina pinaagi sa pagsulti sa imong mga ginikanan sa mga kalapasan nga imong nahimo. Busa tagda ang pila ka bentaha. Una, ang pagdawat sa imong mga sayop sa prangkang paagi mohatag kanimo ug mas maayong pagbati sa sulod. Miingon ang 18-anyos nga si Chris: “Makatabang gayod kana kanimo sa paghisgot bahin niana. Dakong kahupayan tinuod ang pagpagawas niini gikan sa imong hunahuna.” O sumala sa pagkasulti sa batan-ong ginganlag David: “Magpabilin gayod kini kanimo kon tagoon kini.”

Ang pagtug-an makalibre sa imong hunahuna sa kabalaka. Sama sa gipamulong ni Betty, nga gihisgotan sa sinugdan, nga usa ka butang ang pagkaamgo nga nasayod ang Diyos sa imong kasal-anan; “ug karon mabalaka usab ikaw nga masakpan ka sa imong mga ginikanan,” siya midugang, “dili na nako kana maagwanta.” Apan, ang pagtug-an sa sekreto makapasayon kanimo sa pag-atiman sa problema.

Ang pagsulbad sa mga problema uban sa imong mga ginikanan makalig-on sa imong kasingkasing ug hunahuna sa kon unsa ang matarong. Sama sa dugang nga gipahinumdom kanato ni Chris: “Kon dili kini ipahayag, mas masayon na ang pagbuhat pag-usab sa kalapasan.”

Apan, mipunting ang usa ka batan-ong lalaki ug daw kakulian, “Kon bata ka pa, maghunahuna ka nga ang pagsulti sa problema sa imong mga ginikanan makadaot sa imong relasyon kanila.” Tinuod, maguol ug mahiubos kanimo ang imong mga ginikanan sa sinugdan. Apan kon moduol ka kanila sa kinabubut-on—nga walay pag-agda nila sa pagtug-an sa tinuod—tingali ilang maamgohan nga dako gayod ang imong kaisog sa paghimo niini. Ilang pabilhan kon unsa ka dako sa imong pagmahal ug sa pagsalig kanila. Sa kadugayan, modako ang ilang pagsalig kanimo. Abi gud nimo, ang mga ginikanan kasagaran buot motuo nga dunay maayong mga hiyas ang ilang mga anak nga modaog batok sa daotan. Ug ang imong pagkamatinud-anon kanila nagpakita nga nabatonan nimo kining mga hiyasa.

Hinumdomi, usab, nga two-way nga karsada ang pagsalig. Si Jesus miingon: “Ayaw pagpanghukom sa uban, ug kamo dili nila pagahukman . . . kay ang takos nga inyong igahatag, mao usab unya ang takos nga inyong pagadawaton.” (Lucas 6:37, 38) Sa usa ka sukod tinuod kini sa imong mga ginikanan. Ipakita kanila nga may pagsalig ka sa ilang kinaiyanhong gugma kanimo. Pakigsulti kanila ug pangayo sa ilang pagtultol ug panabang nga andam sila sa paghatag.

Sa kataposan, tagda ang mga kaayohan sa pagpamati sa maalamong tambag sa imong mga ginikanan. Mipahayag ang pila ka batan-on niining paagiha:

“Matumonganon ang akong mga ginikanan sa pagtan-aw sa mga butang kay kanako kon anaa ako sa usa ka makaguol nga situwasyon.”

“Tabangan ako sa akong mga ginikanan sa paghunahuna sa ubang mga solusyon sa problema.”

“Kinahanglang magbinuotan sab ka aron makapangilabot ang imong mga ginikanan kanimo.”

Busa kon duna kay seryosong problema, ayaw pagpanuko sa pagduol sa imong mga ginikanan. Hatagi silag higayon sa pagtabang kanimo. Hinumdomi: Tingali ang mga butang nga wala mahibaloi sa imong mga ginikanan dili makadaot kanila, apan ang ilang pagkawalay kasayoran moresulta usahay ug dili-matul-id nga kadaot kanimo. Nan, itug-an ang imong tinago sa imong mga ginikanan ug tagamtama ang pagtahod sa kaugalingon, mahinlong konsensiya, ug kalinaw sa hunahuna.

Hinumdomi usab, nga walay tinago “sa mga mata niya kang kinsa magahatag ra unya kitag husay.” (Hebreohanon 4:13) Ug ang pagkasayod nga nasayod si Jehova makapasayon sa pagtug-an sa imong mga ginikanan. May katungod silang mahibalo.

[Letrato sa panid 12, 13]

Kinsay mas kuwalipikado sa pagtabang sa imong mga problema—ang imong isigkaingon o ang imong mga ginikanan?