Matakpan ba Nimo ang Kal-ang sa Kaliwatan?
Ang mga ginikanan sa tibuok kalibotan nabalaka sa kiling nga ilang nakita sa ilang mga anak. Dihang magakadako sila sagad magakalayo sila sa ilang mga ginikanan. Moporma ang kal-ang sa kaliwatan nga malisod—ug sa ubang mga kasimtang imposible—nga masirhan. Tingali nakakita ka niining problemaha ug nabalaka bahin niana.
Nganong may Kal-ang?
Sa walay duhaduha mouyon ka nga ang mga ginikanan ug mga anak kulang sa pagsultihay nga angay kanila. Ngano? Ang usa ka obserbasyon nga gihimo sa kagamhanang Hapones mao nga ginapalabay sa mga bata ang duha ka oras sa pagtan-aw ug telebisyon sa matag adlaw, samtang 25 minutos lamang ang ilang igugol sa pagpakigsulti sa ilang mga amahan ug 40 minutos sa ilang mga inahan.
Laing rason mao nga diha sa kadaghanang mga pamilya, tungod sa kalisod sa panalapi, kinahanglang duha ka ginikanan ang motrabaho aron may pangabuhian. Nagkahulogan kini ug diyutayng panahon nga magugol uban sa ilang mga anak. Ingong resulta, ang mga ginikanan ug mga anak nangahimong mga estranghero bisan pag nagpuyo sa samang balay. May mga panahon, bisan gipaningkamotang matukod ang komunikasyon, daw sayop nga direksiyon ang nahimo tungod sa kakulang ug pagsabot. Sumala sa gipunting sa usa ka editoryal sa pamantalaan, ang mga ginikanan kasagarang mosinghag nga manugo, sama sa, “Pagtuon ug maayo” o, “Hapsaya ang imong lamesa.” Apan, dili kini makalig-on ug tawo ni makasira sa kal-ang sa kaliwatan.
Kon Unsaon sa Pagtak-op sa Kal-ang
Sa Canada usa ka tawo nga nakatambag ug daghang nabalakang mga tin-edyer mitambag: “Ang labing maayong tambal alang sa [maulawong tin-edyer] mao ang usa ka ginikanan nga kanunayng anaa sa pagpamati, pagpamati, pagpamati.” Gani ang Bibliya nagtambag nga “maabtik sa pagpamati, mahinay sa pagsulti, mahinay sa kasuko.” (Santiago 1:19) Sa kasagaran masayop ang mga ginikanan sa pagpakgang nga masuk-anon sa iyang bata, “Hilom!” o, “Ayaw akog samoka!” Kon bation sa bata nga kanunay siyang santaon matag panahon nga gusto siyang mosulti, anam-anam nga mohunong siya sa pagduol sa iyang mga ginikanan. Dili malikayang mougmad ang kal-ang sa komunikasyon.
Sa laing bahin, tingali usa ka proyekto ang mahimong planohon ug dungang himoon ingong pamilya, sama sa pag-atiman sa mga ayohonon sa balay, pagdekorar pag-usab ug kuwarto, pamintura sa napasangdang lugar, o mananom sa lagwerta. Dili na kinahanglang maghulat pa hangtod nga adunay dakong proyektong himoon. Sa kasagaran mahimong usa ka simpleng butang kini sama sa pagluto uban sa inahan kun pag-ayo sa nangagubang kasangkapan uban sa amahan. Ang importante mao nga ang ginahimo makalangkit sa mga ginikanan ug mga anak. Kini, sa baylo, makamugnag atmospera sa pagkabildohay. Apan, pagbantay nga dili sobra ka hinawayon sa trabaho sa imong mga anak o sa pagpaabot ug dako gikan kanila.
Siyempre, mas gusto ang bata nga magdula uban sa iyang mga higala nga iyang katalirongan, apan dinhi kinahanglang mosakripisyo ang bata aron matakpan o mapugngan ang kal-ang sa kaliwatan. Kinahanglang ihatag usab sa mga ginikanan ang ilang pipila ka panahon. Mahimong magkahulogan kini ug pagsakripisyo, apan mas importante kini kay sa bisan unsang materyal nga ihatag sa ginikanan sa iyang anak.
Asa Gikan ang Tabang?
Sanglit ang unang bahin sa kinabuhi sa bata halos ginagugol man uban sa iyang mga ginikanan, siyempre dili nimo gustong usikan kining bililhon maumolong mga tuig.
Apan, tingali mobati ka nga daw walay kahibalo kon unsaon ug unsay itudlo sa imong mga anak. Nakita sa daghang mga ginikanan nga ang Bibliya mao ang tuboran sa labing maayong instruksyon nga nailhan sukad sa tawo. Pinaagi sa Bibliya, makatabang ka sa imong bata sa pag-ugmad ug hataas ug moral nga mga prinsipyo, pagkakugihan, pagpugong sa kaugalingon, pagtahod sa awtoridad, ug daghan pang maayong mga hiyas. Karon, minilyong mga ginikanan sa tibuok yuta nga nagsunod sa Bibliya sa pagbansay sa ilang mga anak nasayod sa kamatuoran sa Proverbio 22:6, nga nag-ingon: “Bansaya ang bata sa dalan nga iyang pagalaktan; ug bisan kon siya matigulang na siya dili mobiya gikan niana.”
Apan sa unsang paagi mapasinati sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa Bibliya? Samtang bata pa ang mga anak, mas masayon ang dungang pagbasa sa mga basahon, sama sa Bibliya. Ang panahong magugol niining bahina labing magantihon, sanglit ang mga bata mosugod sa libreng pagpakigsulti, ug busa nakatukod ug mutuwal nga pagtuo ug pagsalig.
Gusto ang mga bata ug mga sugilanon. Puno ang Bibliya niini. Ang usa ka maayong publikasyon nga makatabang sa mga ginikanan ug mga anak nga masinati sa Bibliya mao ang Akong Basahon sa mga Estorya sa Bibliya, gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Uban ang dagko, mabulokong mga ilustrasyon, kining libroha nagkobre sunodsunod sa panahon sa pangunang mga hitabo nga natala sa Bibliya.
Laing maayong edukasyonal nga tabang nga gipanagtag sa mga Saksi ni Jehova mao ang librong nag-ulohang Pagpatalinghog sa Dakong Magtutudlo. Kini adunay 46 ka mugbong mga kapitulo nga gidesinyo nga basahon uban sa mga bata, sa pagtudlo sa kabataan sa hinungdanong mga prinsipyo sa pagtabang kanila sa kinabuhi. Ania ang pipila sa mga kapitulo: “Ang Pagsugot Magapanalipod Kanimo,” “Duha ka Tawo nga Wala Mosultig Tinuod,” ug “Labaw nga Kalipay sa Paghatag.” Ang paghisgot ning materyala uban sa imong mga anak makatabang kanimo, ug sa imong mga anak, aron mas masabtan pa ang mga pagtulon-an sa Bibliya.
Tingali mga tin-edyer na ang imong mga anak. Kon mao, ang librong Ang Imong Pagkabatan-on—Pagpahimulos sa Labing Maayo Niini mahimong katingalahang tabang kanimo ingong ginikanan aron may kahisgotan uban sa imong mga tin-edyer. Kining libroha naghisgot sa realistikanhong paagi sa mga problema sa mga batan-on. Tagda kining mga kapituloha: “Ang Pagkaulitawo,” “Pagpadulong sa Pagkadalaga,” “Unsang Matanga sa mga Higala ang Imong Gipangita?” ug “Unsa May Buot Nimo sa Kinabuhi?”
Dili buot namong ingnon nga ang yanong pagbasa niining mga libroha mao ang bug-os nga sulbad. Apan tukmang direksiyon kining pagasugdan. Makasalig ang mga ginikanan nga nagahimo silag maayo. (Efeso 6:4) Ang resulta mahimong mas nahiusang pamilya nga may masanagong umaabot alang sa mga ginikanan ug sa mga anak. Ang mga Saksi ni Jehova malipay sa pagtabang kanimo sa pagsugod sa maong programa diha sa imong balay.—Juan 17:3.