Hain na ang Tanang mga Quagga?

TAN-AWAG maayo ang quagga (Equus quagga)—kay basin ug malimbongan ka. Kon tan-awon sa atubangan, masaypan kini nga usa ka sebra. Kon tan-awon sa likod, ang mga quagga morag kabayo. Sa kilid, mapasaylo ka kon duhay imong makita​—tungod kay mao gayod kanay hitsura sa quagga.

Sa pagkaalaot, ang imong purohan nga makakita ug quagga natapos sa Amsterdam zoo sa Agosto 12, 1883, tungod kay mao kanang panahona nga ang kataposan niining langyaw nga hayop namatay. Ang tanan nga nahibilin karon mao ang 23 ka gidisektar nga mga espesimen sa mga quagga, pito ka kalabera, ug pipila ka dibuho sa dibuhista sama sa usa nga imong makita dinhi.

Pagkadako nga trahedya! Sa usa ka higayon dagkong mga panon sa quagga ang nagluksolukso sa habagatang Aprika. Sa dihang ang unang Bushmen ug mga tribong Hottentot sa habagatang Aprika nakadungog sa samag nag-ubo nga paghot sa quagga, hilabihan nilang pangatawa nga natural na lamang nga ilang ginganlan kining hayopa sumala sa tingog nila​—“quagga quagga.” Unya, makasubo, sa ika-19ng siglo, ang lanog nga tingog sa riple sa mangangayam nagtino nga ang quagga moduyog sa hilom nga mga kauban sa nangapuo.

Apan, sumala ni Gn. Reinhold Rau, pangulo sa seksiyon nga tigdisektar ug hayop sa South African Museum sa Cape Town, may nahibilin pang paglaom. Sa unsang paagi? Sa dihang gisusi sa mga eksperto ang DNA (deoxyribonucleic acid) sa ugang tisyu sa kaunoran ug dugo sa quagga nga gikuha gikan sa gidisektar nga mga espesimen, nakita nga ang quagga maoy yanong kaespisye sa mga common plain, o Burchell’s, nga sebra. Kini nagpasabot nga taliwala sa mga common plain nga mga sebra, nga daghan gihapon kaayo, adunay dakong posibilidad nga ang nahikatulog nga mga gene sa quagga mapukaw sa pagtungha pinaagi sa pinili nga pagpasanay.

Ug mao gayod kanay gituki ni Gn. Rau, uban sa Quagga Experimental Breeding Committee. Gikan sa lalawigan sa Natal sa Habagatang Aprika ug sa Etosha nga dangpanan sa mga hayop sa Namibia, ang mga sebra nga diyutayg mga marka diha sa ilang likod nga mga tiil ug sa mga sampot gipili ug gipasanay sa usag usa. Sa pagkakaron ang unang mga nati nga natawo nagpakitag masaarong mga resulta.

Dili sama sa quagga, daghang espisye wala gayoy posibilidad nga mapasig-uli. Ang makahahadlok nga mga panagna nagpadayag nga sa tuig 2000, ingon ka daghan sa 15 ngadto sa 20 porsiento sa tanang buhi nga mga espisye sa yuta ang tingali mapuo. Kining dako nga pagkawala sa panagkadaiya sa buhing butang sa dakong bahin maoy tungod sa malaglagong mga kamot sa tawo. Busa, ang programa sa pagpasig-uli sa quagga walay bili.

Adunay makalilipay nga pasalig hinunoa. Diha sa tagna nga narekord sa kataposang basahon sa Bibliya, sa Pinadayag, ang Maglalalang sa tanang gibanabanang tinagpulo ka minilyong mga espisye sa yuta nagsaad sa “paglaglag niadtong nagalaglag sa yuta.” (Pinadayag 11:18) Kon mawala na ang maong malaglagong mga gahom, ang matinumanong mga tawo tukmang modula sa ilang papel ingong mga tig-atiman sa planetang Yuta.​—Genesis 1:28; Isaias 11:6-9.

[Picture Credit Line sa panid 24]

Sa maayong kabubut-on sa Africana Museum, Johannesburg