Ang Kristiyanidad Mikaylap sa Ubang mga Nasod
DIDTO sa Bukid sa mga Olibo duol sa Betania, gihatag ni Jesus ang sugo nga himoon ang pagwali nga maoy magmugna sa kasaysayan sa kalibotan. Gisugdan kadto mga tulo ka kilometros sa dapit sa kasadpan—didto sa Jerusalem. Ang mensahe ipakaylap sa kasikbit nga Judea ug Samaria, nga sa kataposan makaabot sa “kinalay-ang dapit sa yuta.”—Buh 1:4, 8, 12.
Wala madugay human sa pagsulti ni Jesus sa maong mga pulong, ang mga Hudiyo ug mga kinabig gikan sa tibuok Imperyo sa Roma, gikan sa mga rehiyong gipaila diha sa mapa sa ubos, nangabot alang sa Pista sa Pentekostes. Ang pagwali ni apostol Pedro kanila niadtong adlawa misangpot sa daling pagkaylap sa Kristiyanidad.—Buh 2:9-11.
Tungod sa paglutos didto sa Jerusalem, sa wala madugay ang mga Kristohanon natibulaag. Gitabangan ni Pedro ug Juan ang mga Samarianhon nga makadungog ug makadawat sa maayong balita. (Buh 8:1, 4, 14-16) Human makasangyaw si Felipe sa usa ka Etiopianhon diha sa desyertong dalan “gikan sa Jerusalem ngadto sa Gaza,” ang Kristiyanidad nakaabot sa Aprika. (Buh 8:26-39) Sa halos samang panahon, ang mensahe nakapatunghag mga resulta sa Lida, nga anaa sa Kapatagan sa Saron, ug sa dunggoanan sa Jope. (Buh 9:35, 42) Gikan didto, mipaingon si Pedro sa Cesarea ug gitabangan ang Romanong opisyal nga si Cornelio, iyang mga paryente, ug iyang mga higala aron mahimong dinihogan-sa-espiritung mga Kristohanon.—Buh 10:1-48.
Si Pablo, nga kanhi maglulutos, nahimong apostoles alang sa mga nasod. Siya mibiyahe sa mamala ug misakayg barko sa tulo ka misyonaryong pagpanaw ug mibiyahe ngadto sa Roma. Ang maong apostoles ug uban pa nagpakaylap sa maayong balita ngadto sa ubay-ubay nga sentrong mga dapit sa Imperyo sa Roma. Si Pablo nagtinguha nga makaabot unta sa Espanya (Tan-awa ang panid 2.), ug si Pedro nag-alagad abot sa silangan ngadto sa Babilonya. (1Pe 5:13) Sa pagkamatuod, ubos sa aktibong pagpanguna ni Kristo, ang iyang mga sumusunod nagpakaylap sa Kristiyanidad ngadto sa ubang mga nasod. Pagka-60/61 K.P., ‘ang maayong balita nawali na sa tibuok kalalangan ilalom sa langit.’ (Col 1:6, 23) Sukad niadtong panahona, kining maayong balita literal nga nakaabot sa “kinalay-ang dapit sa yuta.”
[Kahon sa panid 32]
SILA NAGGIKAN SA . . .
Ang mga Hudiyo ug mga kinabig nga nakadungog sa maayong balita panahon sa Pentekostes 33 K.P. naggikan sa Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia, Frigia, Pamfilia, Ehipto, Libya, Roma, Creta, ug Arabia. Daghan ang nabawtismohan. Sa imong hunahuna unsay ilang gibuhat sa pagkauli nila sa ilang pinuy-anan?
[Kahon sa panid 33]
PITO KA KONGREGASYON
Si Jesus nagpadalag mga mensahe ngadto sa pito ka kongregasyon sa Asia Minor. Matikdi ang ilang mga lokasyon: duol-sa-baybay nga Efeso ug Smirna; nailaya nga Pergamo, Filadelfia, ug Laodicea; daplin-ug-suba nga Tiatira; ug Sardis, nga pangunang agianan sa mga magpapatigayon. Ang nakalotang mga kagun-oban niining mga siyudara nagpamatuod nga ang Bibliya naghisgot ug tinuod nga mga dapit.
[Mapa sa panid 32]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Pagkaylap sa Kristiyanidad
Mga Dapit nga Daling Naabtan sa Maayong Balita
B1 ILIRICO
B1 ITALYA
B1 Roma
C1 MACEDONIA
C2 GRESYA
C2 Atenas
C2 CRETA
C3 Cirene
C3 LIBYA
D1 BITINIA
D2 GALACIA
D2 ASIA
D2 FRIGIA
D2 PAMFILIA
D2 CIPRO
D3 EHIPTO
D4 ETIOPIA
E1 PONTO
E2 CAPADOCIA
E2 CILICIA
E2 MESOPOTAMIA
E2 SIRYA
E3 SAMARIA
E3 Jerusalem
E3 JUDEA
F2 MEDIA
F3 Babilonya
F3 ELAM
F4 ARABIA
G2 PARTIA
[Kadagatan]
C2 Dagat Mediteranyo
D1 Itom nga Dagat
E4 Pulang Dagat
F3 Gulpo sa Persia
[Mapa sa panid 32, 33]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Mga Panaw Ni Pablo
Unang Misyonaryong Panaw (Buh 13:1–14:28)
H3 Antioquia (sa Sirya)
H3 Seleucia
G4 CIPRO
G3 Salamis
G4 Pafos
G3 PAMFILIA
F3 Perga
F3 PISIDIA
F2 Antioquia (sa Pisidia)
G2 Iconium
G2 LICAONIA
G2 Listra
G3 Derbe
G2 Listra
G2 Iconium
F2 Antioquia (sa Pisidia)
F3 PISIDIA
G3 PAMFILIA
F3 Perga
F3 Atalia
H3 Antioquia (sa Sirya)
Ikaduhang Misyonaryong Panaw (Buh 15:36–18:22)
H3 Antioquia (sa Sirya)
H3 SIRYA
H3 CILICIA
H3 Tarso
G3 Derbe
G2 Listra
G2 Iconium
F2 Antioquia (sa Pisidia)
F2 FRIGIA
G2 GALACIA
E2 MISIA
E2 Troas
E1 SAMOTRASIA
D1 Neapolis
D1 Filipos
C1 MACEDONIA
D1 Ampipolis
D1 Tesalonica
D1 Berea
C2 GRESYA
D2 Atenas
D2 Corinto
D3 ACAYA
E2 Efeso
G4 Caesarea
H5 Jerusalem
H3 Antioch (of Syria)
Ikatulong Misyonaryong Panaw (Buh 18:22–21:19)
H3 SIRYA
H3 Antioquia (sa Sirya)
G2 GALACIA
F2 FRIGIA
H3 CILICIA
H3 Tarso
G3 Derbe
G2 Listra
G2 Iconio
F2 Antioquia (sa Pisidia)
E2 Efeso
E2 ASIA
E2 Troas
D1 Filipos
C1 MACEDONIA
D1 Ampipolis
D1 Tesalonica
D1 Berea
C2 GRESYA
D2 Atenas
D2 Corinto
D1 Berea
D1 Tesalonica
D1 Ampipolis
D1 Filipos
E2 Troas
E2 Asos
E2 Mitilene
E2 QUIO
E2 SAMOS
E3 Mileto
E3 Cos
E3 RODAS
F3 Patara
H4 Tiro
H4 Tolemaida
G4 Cesarea
H5 Jerusalem
Panaw Ngadto sa Roma (Buh 23:11–28:31)
H5 Jerusalem
G4 Cesarea
H4 Sidon
F3 Mira
F3 LICIA
E3 Nido
D3 CRETA
D4 CAUDA
A3 MALTA
A3 SICILIA
A3 Siracusa
A1 ITALYA
B2 Regio
A1 Puteoli
A1 Roma
Pangunang mga Karsada (Tan-awa ang Publikasyon)
[Pito ka kongregasyon]
E2 Pergamo
E2 Tiatira
E2 Sardis
E2 Smirna
E2 Efeso
F2 Filadelfia
F2 Laodicea
[Ubang lokasyon]
E3 PATMOS
F2 Colosas
F5 Alejandria
F5 EHIPTO
G1 BITINIA
G5 Jope
G5 Lida
G5 Gaza
H1 PONTO
H2 CAPADOCIA
H4 Damasco
H4 Pella
[Kadagatan]
D4 Dagat Mediteranyo
[Hulagway sa panid 33]
Teatro sa Mileto, ang siyudad diin si Pablo nakigtagbo sa mga ansiyano gikan sa Efeso
[Hulagway sa panid 33]
Halaran ni Zeus sa Pergamo. Ang mga Kristohanon niining siyudara nagpuyo “diin anaa ang trono ni Satanas”—Pin 2:13