Maayong Panglawas Alang sa Tanang Tawo—Kanus-a?
“Ang serbisyo sa maayong panglawas sa publiko sa 67 labing kabos nagakaugmad nga kanasoran, walay labot sa Tsina, nagagugol ug menos diha sa tanang pag-atiman sa panglawas kay sa ginagugol sa datong kanasoran diha lamang sa mga trangkilayser.”—Health Crisis 2000.
“MAAYONG panglawas alang sa tanan sa pagkatuig 2000”—kana nga eslogan gisublisubli sukad ilabina sa Internasyonal nga Komperensiya Bahin sa Pangunang Pag-atiman sa Panglawas, nga giesponsor niadtong 1978 sa WHO (World Health Organization) ug sa UNICEF (United Nations Children’s Fund). Nga gitambongan sa mga delegado gikan sa mga 134 ka nasod, kadtong komperensiyaha nag-awhag sa pagtagad sa tibuok kalibotan bahin sa kon unsay nakulang sa natad sa panglawas sa kalibotan.
Ang niadto ehekutibo direktor sa UNICEF, si Henry R. Labouisse, miingon: “Usa sa mga hinungdan nga kita nagakatigom dinhi karong adlawa mao ang atong halalom nga pagtuo nga ang eskandalosong mga deperensiya tali sa kahigayonan bahin sa panglawas sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan, ug sa sulod usab sa kanasoran, dili na katugotan.”
Sa wala pa ang komperensiya, ang usa ka taho naghisgot mahitungod sa labihan ka dakong tibuok-yutang kal-ang tali sa mga aduna bahin sa panglawas diha sa datong kanasoran ug sa mga wala sa laing dapit. Ang usa ka taho sa UNICEF niadtong tuiga miingon nga sa pila ka mas kabos nga kanasoran “10% lamang nianang mga tawhana ang makaabot sa desenteng pag-atiman sa panglawas” ug “kawhaang porsiento—tingali—ang nagainom ug limpiyong tubig.”
Ang komperensiya miawhag sa “pagpauswag sa suplay sa pagkaon ug sa tukmang nutrisyon, igong suplay sa luwas nga tubig ug paninugdang pagpanglimpiyo; pag-atiman sa inahan ug anak, . . . tagana sa kinahanglanong mga droga.”
Kini maoy mga butang nga mahal tanan, ilabina alang sa katawhan diha sa kabos nga kanasoran. Diin ba hikaplagi ang salapi alang nianang mga panginahanglana? Ang komperensiya miingon nga “ang pakigdait, detente ug disarmamento” nakapagawas sa labihan ka dagkong kantidad sa salapi alang sa maong mga katuyoan. Busa, ang magasing World Health, nga gipatik sa WHO, natukmod sa pagkomento: “Handurawa ra gud ang usa ka mithianong kalibotan nga niana ang tanang kamamugnaon, gastos ug tawhanon ug materyal nga kahinguhaan nga karon ginabubo sa militaryong armas ihatag hinuon ngadto sa pagpauswag sa panglawas sa kalibotan!”
Apan sa katuigang milabay sukad sa 1978, nakit-an ba nimong nahitabo ang maong pakigdait, détente, ug disarmamento? Dili ba ang kanasoran nagapadulong sa atbang gayong direksiyon, samtang ang suliran sa panglawas nagapadayon sa pagtubo?
[Letrato sa panid 3]
Mga batang nagtungha sa Colombia gibakunahan
[Tinubdan]
P. Almasy/WHO