Mga Esmeralda—Kinamahalan sa Tanang Mutya

MAHAL kaayo ug bili tungod sa magilakong berdeng kolor niini, ang mga esmeralda nagdayandayan sa mga korona ug nahimong bahin sa adorno sa mga trono sa ubang labing karaang harianong mga dinastiya sa kasaysayan. Karong adlawa, sama sa miagi, kini maoy mga simbolo sa bahandi ug gahom.

Sa tibuok-kalibotan, ang mga esmeralda giisip sa kadaghanan nga mas mahal kay sa mga brilyante. Sa katibuk-an, ang rubi lamang ang giisip nga mas mahal. Bisan pa niana, ang teknisyan labot sa geolohiya nga si Terri Ottaway nangangkon, “sa matag kilatis, ang mga esmeralda nga primera klase mao ang labing mahal nga mga mutya sa kalibotan.” Depende sa kalidad niini, ang esmeralda nga mosibo sa palad sa imong kamot ug motimbang ug tulo ka gramo mobalor ug usa ka milyong dolyares!

Ang bahin sa bili sa mga esmeralda maoy tungod sa pagkanihit niini. Kini sila maoy matang sa kristal nga beryl. Ang mga esmeralda maporma gikan sa kombinasyon sa komong mga elemento nga aluminum ug silicon nga may tagsaong elementong beryllium. Ang gagmayng gidaghanon sa mga trace element, nga chromium o vanadium, naghatag sa mga esmeralda sa matahom nga berdeng pulog niini.

Gimina Gikan pa sa Karaang Panahon

Sa libolibong katuigan, halos ang tanang suplay sa kalibotan sa mga esmeralda nagagikan sa Ehipto. Ang gibantog nga Mga Mina ni Cleopatra, nga nahimutang duolan sa 700 kilometros sa habagatan-sidlakan sa Cairo, masubsob nga gimina una sa mga Ehiptohanon ug sa ulahi sa mga Romano ug sa mga Turko. Pagkahago gayod niadtong trabahoa! Ang naglagiting nga kainit sa adlaw sa desyerto ug ang makakagos nga abog ug ang mamilit nga mga hugaw sa ilalom sa mina dayag nga nagpahinabog hilabihang kalisod sa mga trabahante. Dugang pa, ang tanang suplay kinahanglang dad-on pinaagi sa mga biyahedor sa desyerto gikan sa Subang Nilo, nga usa ka semanang panaw, sa labing maayong kahimtang. Bisan pa sa dagkong mga kalisod, ang mga mina kanunayng gimina gikan sa mga 330 W.K.P. ngadto sa 1237 K.P.

Sa karaang mga panahon gikaibgan sa mga tawo ang mga esmeralda, tungod sa katahom ug tungod sa ilang ginaingong madyikanhon, makaayong mga gahom niini. Ang mga esmeralda giila nga tambal alang sa daghang matang sa mga sakit. Gituohan usab nga kini makaimpluwensiya sa pagkamaanakon ug sa seksuwal nga gana sa mga babaye. Masabtan, ang kusog ug dakog-ganansiya nga negosyo naugmad tali sa Ehipto ug ubang mga nasod hangtod pa sa India.

Kining maong monopoliya milungtad hangtod sa Katsilang mga konkistadores nga miabot sa Amerika del Sur sa unang bahin sa ika-16 nga siglo. Wala magdugay human niadto, nakonkista ni Jiménez de Quesada kanang nailhan na karon ingong Colombia. Sa pipila ka tuig sa ulahi, sa 1558, nakit-an sa mga Katsila ang usa ka mina sa Muzo. Ang mga esmeralda nga nakita didto hilabihan gayod ka matahom sa kalidad ug sa gidak-on.

Dalidaling giilog sa mga Katsila ang mina ug giulipon ang lokal nga molupyo, gigamit sila sa pagtrabaho sa makakapoy, delikadong trabaho sa pagkalot sa mga mutya. Sulod sa pipila ka tuig, ang pagbaha sa dagko, halos walay depektong mga esmeralda nakaabot sa Uropa, ang kadaghanan niini nakaabot ngadto sa mga kamot sa mga Sultan nga Turko, sa mga Hari sa Persia, ug bisan sa harianon sa India. Kining mga batoha gisilsilan ug gikulitan, nga nahimong sukaranan sa daghang mahalong mga koleksiyon sa mga alahas.

Estriktong Pagguwardiya Wala Mosaler

Karong adlawa ang kinapobrehan sa mga tawo sa kalibotan mabudlayong nagpangutkot niining mga mutyaa gikan sa gahi, lisod tibhangong yuta, nga nagtukmod sa magsusulat nga si Fred Ward sa pag-ingon: “Kini maoy usa sa dagkong mga baligho sa negosyo sa esmeralda nga ang kadaghanan sa mga tawong nakakaplag sa mga bato dili gani makahanduraw nga makabaton ug igong salapi aron makasul-ob ug usa.” Sanglit ang tentasyon alang sa mga trabahante sa pagtago sa bato ug pagpayuhot niana dako kaayo, ang kadaghanang mina adunay kaugalingong mga guwardiya. Ang mga guwardiya nga nagdaladalag mga masinggan nagbantay pag-ayo sa mga trabahante samtang sila mabudlayong nagpangalot ug nagpangutkot.

Apan, bisan pa niining maong mga pamaagi, ang mga eksperto nangangkon nga ang kadaghanan sa negosyo sa tibuok-kalibotan sa mga esmeralda ilegal gihapon. “Ang kadaghanang esmeralda pinayuhot, wala makuhaig buhis, wala-makita, nalubong sa usa ka tiyanggihan sa kalibotan nga gitawag ug black market. Hapit ang matag primera-klase nga mga esmeralda gipayuhot sa pila ka panahon sa kasaysayan niini,” nag-ingon ang magasing National Geographic.

Pumapalit Pagbantay!

Tungod sa paagi sa pagtubo niini, ang mga kristal nga esmeralda adunay daghang kinaiyanhon, sulodnong mga depekto nga gitawag ug mga inclusion. Sa dihang kining mga depektoha makaabot sa gawas sa nawong sa bato, kini makita ingong mga liki, nga magdaot sa pagkasinaw sa bato ug makamenos ug dako sa balor niini. Sa daghang kasiglohan gitagoan sa mga negosyante kining mga depekto sa ibabaw pinaagi sa paghulom sa nais-is ug nasinaw nang mga mutya diha sa mainit nga lana, sama sa cedarwood o palma. Ang init magpugos sa hangin sa paggawas diha sa mga liki sa mga bato ug mohunob ang lana, nga magtabon sa mga depekto nga dili na mamatikdan. Dayon ang gimaneobrang mga mutya ibaligya ingong primera-klase. Apan, sulod sa usa ka tuig o duha, moalisngaw ang lana ug ang mga depekto madayag, nga magpalibog ug magpahigawad sa mga kustomer.

Ang pumapalit angay usab magbantay sa mga imitasyon. Sa Edad Media, ang paggamit ug berdeng kristal nga gipasinaw ug gitabas aron masundog ang esmeralda maoy usa ka dugay nang batasan. Sa nangaging mga katuigan daghang wala-magdudang mga tawo nalimbongan sa pagtuo nga tinuod nga bato ang ilang nabatonan nga sa aktuwal imitasyon ang anaa kanila. Ang National Geographic nag-ingon: “Ang mga propesyonal nalimbongan duyog sa publiko.” Apan, may mabatonang mga paagi sa pagsusi nga maghimo sa mga eksperto sa mahalong bato sa paggarantiya nga tinuod ang esmeralda.

Bisan pag ang kahakog sa tawo nakadaot sa larawan niini, ang mga esmeralda matahom, tagsaon, ug mahal gihapon. Kini nagpabiling usa ka bililhong katingalahan sa kalalangan sa Diyos.

[Picture Credit Lines sa panid 25]

Tanang esmeralda: S. R. Perren Gem and Gold Room, Royal Ontario Museum; Ancient Egypt Gallery, Royal Ontario Museum