Tambal sa Tanang Sakit—Makaplagan Kini!

SA TIBUOK nga katuigan, gihimo ang tanang paningkamot sa pagpangitag tambal sa tanang sakit. Sa matag tuig, bilyonbilyong dolyares gigasto sa mga serbisyo sa panglawas. Ang pipila sa labing hawod sa kalibotan, ginamit ang labing abanseng mga teknolohiya, nakigbahin sa pagdukiduki sa medisina. Apan ang mga tawo sa tibuok yuta nag-antos gihapon sa sakit, ug ang makamatayng sakit nagpabilin kanato. Ang atong kahimtang wala mausab sukad sa mga adlaw ni Moises. Kapin sa 3,000 ka tuig kanhi siya misulat: “Ang mga adlaw sa among panuigon may kapitoan ka tuig; kon bisan tungod sa kabaskog may kawaloan ka tuig, apan ang ilang kalungtaran mao ang kabudlay ug kasub-anan.”—Salmo 90:10.

Usa ka Mahimsog nga Sinugdan

Apan ang katawhan adunay hingpit nga sinugdan. Si Adan ug Eva nagpuyo sa mahinlo, walay sakit nga palibot, ang matahom nga tanaman sa Eden. Gitagan-an sila sa dagayang makapahimsog, lamiang pagkaon. Sila adunay makapalagsik, magantihong buluhaton. Ug mahimsog ang ilang panglawas ug hunahuna.—Tan-awa ang Genesis 1:26-30.

Gisultihan usab sila sa Diyos kon unsaon sa pag-atiman sa ilang hingpit nga kahimtang. Una iyang gisultihan sila kon unsay ilang buhaton: “Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-a ang yuta ug magagahom niana.” Dayon iyang gisultihan sila kon unsay dili nila buhaton: “Ug mahitungod sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan dili ka magakaon niana, kay sa adlaw nga mokaon ka niana mamatay ka gayod.” (Genesis 1:28; 2:17) Kon sila, ug sa ulahi ang iyang mga anak, mosunod ning duha ka dakong sugo, mahuptan nila ang ilang mahimsog, malipayon, ug hingpit nga kahimtang sa walay kataposan.

Gituohan sa daghang mga tawo karon nga ang asoy ni Adan ug Eva dili siyentipikanhon, nga usa lamang ka sugilambong. Apan imbes isalikway kining mga butanga, atong susihon kini pag-ayo.

Sa mga termino nga pamilyar nato karon, ang unang sugo nagsulti kanila nga kinahanglang ilang atimanon ang ilang palibot. Ang ikaduha nagsugo kanila nga kinahanglang ilang huptan ang ilang paagi sa kinabuhi diha lamang sa pipila ka utlanan nga gihatag sa Diyos kanila. Usa ba kini ka dili siyentipikanhong sugilambong o nagsugyot ba hinoon kini ug pasukaranan alang sa mahimsog nga pagkinabuhi? Matikdi ang gipahayag sa librong Health and Diseases ni René Dubos ug Maya Pines bahin ning butanga: “Ang usa nga wala kaayo hatagig pagtagad nga maoy makadala sa sakit mao ang palibot. Kon diin nagpuyo ang tawo ug kon unsay iyang paagi sa pagkinabuhi adunay dakong epekto sa iyang panglawas—nga sa kasagaran sa dili madahom nga mga paagi—kay sa mga mikrobyo nga motakod kaniya o sa genes nga iyang mapanunod.”

Unsa Kining Sakit?

Niining kontekstoha, ang sakit dakog kalangkitan sa atong paagi sa pagkinabuhi ug sa paagi sa atong pag-atiman sa atong palibot. Karon atong gibati nga ang atong sibilisadong paagi sa kinabuhi adunay dakog kalabotan sa pagpauswag sa kinatibuk-ang kahimtang sa panglawas. Apan matikdi ang gipamulong ni Dubos ug Pines: “Ang mga netibo sa Australia, nga nagkinabuhi sa kinaraang paagi sa Stone Age, sa pagkatagsaon walay sakit. Sa pagkatinuod, diha lamang sa labing abanseng katilingban nga ang sibilisadong tawo, pinaagi sa siyensiya sa modernong medisina, misugod sa paglantaw sa maayong panglawas nga ginatagamtam sa dili kaayo sibilisadong mga tawo ingong ilang katungod sa pagkatawo.”

Laing “dili kaayo sibilisadong mga tawo” nga gikutlo sa mga awtor mao ang mga Mabaan sa Sudan. “Gitagamtam sa mga Mabaan ang pagkataas ug kinabuhi nga tagsaon sa labing pinatuyangang katilingban sa medisina. Dugang pa, ang ilang katuigan sa pagkatigulang halos luwas sa kasagarang makadaot nga mga sakit sa pagkatigulang. Natingala gihapon ang mga siyentipiko sa tagsaong panglawas sa mga Mabaan, apan ang ilang timbang, malinawng palibot sa pagkatinuod maoy usa ka hinungdanong butang.” Sa pagpasiugda sa impluwensiya sa palibot, ang mga awtor midugang: “Kon mobalhin ang usa ka Mabaan gikan sa iyang gipuy-an ngadto sa siyudad sa Khartoum, 650 ka milya [1,050 km] ang kalay-on, sugaton siya sa mga sakit nga wala pa niya mahibalag sukad.”

Sa kasukwahi, nakahatag ang atong “sibilisadong” paagi sa kinabuhi ug polusyon sa hangin ug tubig, pagpapha sa lasang, sobrang populasyon, ug kakulang sa pagkaon alang sa dakong bahin sa populasyon. Ang pagkawalay pagtagad sa tawo sa palibot nakahatag dili lamang seryosong kapeligrohan sa iyang panglawas kondili nagahulga usab sa umaabot nga paglungtad niya sa yuta.—Tan-awa ang Pinadayag 11:18.

Busa, dili ikatingala, nga batbaton usahay ang sakit ingong “bunga sa sibilisadong paagi sa kinabuhi.” Atong giisip ang atong kaugalingon nga sibilisado tungod kay wala na kita magpuyo sa kasulupan. Hinunoa, tingali nagpuyo kita sa kasiyudaran nga haduol sa, kon dili sa literal sa ibabaw, sa usag usa. Sa pagkatinuod, ang pulong “sibilisado” nagagikan sa Latin nga pulong nga nagkahulogang lungsoranon o pumoluyo sa siyudad. Apan diin gikan ang ideya sa pagpuyo sa siyudad?

Ang unang rekord bahin niini gihatag diha sa Genesis 11:4: “Ug miingon sila: ‘Umari! Magbuhat kita alang kanato ug usa ka lungsod ug usa ka torre nga ang iyang ibubungan moabot sa langit, ug kita magbuhat alang kanato ug usa ka ngalan, kay tingali unya pagpatlaagon kita sa halayo sa tibuok nawong sa yuta.’” Kanang planoha sa mga adlaw ni Nimrod sukwahi sa katuyoan sa Diyos nga gipamulong kang Adan, nga mao, alang sa mga tawo sa “pagpuno sa yuta ug magagahom niana.” Sa pagbuhat sa ingon, kinahanglang magkatag sila sa modaghan sila. Tungod kay midumili sa pagbuhat niini, si Nimrod sa ulahi nailhang “nagabatok kang Jehova.” (Genesis 10:9) Kanang masukihong dalan, dugang pa sa rebelyon sa tanaman sa Eden, nakapatulin sa katawhan ngadto sa dalan sa pagkadunot, sakit, ug kamatayon.

Bisan karon, ang kadaghanan sa mga sakit nga mihampak niadtong datong kanasoran maoy epekto sa paagi ilang sa kinabuhi.

Ang Pagpangitag Mahimsog nga Panglawas

Naamgohan sa mga awtoridad nga ang suliran sa panglawas sa katawhan dili masulbad pinaagi sa pagbaton ug dugang medisina, dugang mga doktor, ug mga ospital, bisan tuod kini sa walay duhaduha makahatag ug mubog abot nga kauswagan. Sa pagkatinuod, bug-os nga kausaban sa pagkinabuhi ug sa paagi sa pag-atiman sa tawo sa palibot ang gikinahanglan. Pananglitan, si Dr. Halfdan Mahler, direktor-heneral sa WHO (World Health Organization), diha sa mubong sulat bahin sa World Health Day, sa Abril 7, 1983, misulat:

“Unsay mahimo sa mga tawo bahin sa ilang panglawas? Sa paghatag pipila ka pananglitan, sila makahimo sa tagsatagsa ug sa komunidad sa paglihok sa pagseguro nga sila adunay igong pagkaon sa hustong matang. Sila mahimong magkahiusa sa pag-ambitay sa labing hinlong tubig nga mabatonan, ug mahimong mabatonan, sa pagpaneguro nga kini mapanalipdan batok sa polusyon. Makainsister sila sa pagpasunod sa maayong mga sukdanan sa kahindikan sa sulod ug sa palibot sa ilang mga balay, sa tiyanggihan ug mga tindahan, sa mga tunghaan, sa pabrika, sa kan-anan ug sa mga restawran. Makatuon sila kon unsaon sa pagpanganak nga dili sunodsunod nga ilang gitinguha aron makahatag sa matag usa ug sa tanan kanila ug maayong higayon sa kaluwasan, igoigong edukasyon, ug desenteng kalidad sa kinabuhi.”

Sa matin-aw, kini maoy mga lakang padulong sa maayong panglawas. Apan ang dayag nga mga pangutana mao: Sa unsang paagi makabaton ang pobreng mga tawo sa dili-ugmad nga kanasoran ug igong pagkaon, limpiyong tubig, ug maayong kahindikan? Asa man sila mokuhag puhonan ug mga katakos nga gikinahanglan sa pagtagana niining hinungdanong mga butang?

Makaikag, diha sa artikulo sa World Health, ang opisyal nga magasin sa WHO, miingon: “Handurawa lang ang matahom nga kalibotan nga niini ang tanang katakos, gastos ug tawhanon ug materyal nga kahinguhaan nga sa karon gibubo sa hinagiban sa militar gamiton pa unta sa pagpauswag sa panglawas sa kalibotan!” Unsay mahimo niana? Buweno, kanang artikuloha mibanabana nga nakagasto ang kalibotan sa lumba sa armas ug mga $600 ka libo ka milyon sa usa ka tuig, o usa ka milyong dolyares sa usa ka minuto, sa pag-atiman niini. Apan “ang 14 ka tuig nga kampaniya sa pagwagtang sa pumapatay nga sakit nga buti tali sa 1967 ug sa 1980 mibalor sa kalibotan ug $300 milyones lamang.” Busa kini mitapos: “Sa matin-aw, bisan ang usa ka bahin sa mga kahinguhaan sa karon nga gigahin alang sa gastos sa militar ibali alang sa pagpanagana, tambal ug sa natad sa pagdukiduki sa panglawas, mahatagan ang kalibotan ug dakong tabang padulong sa tumong sa Maayong Panglawas sa tanan sa tuig 2000.”

Komusta ang mga tawo sa naugmad nang kanasoran? Tingali mas maayo ang ilang kahimtang sa pipila ka bahin, apan, sumala kang Dr. Mahler, sila usab, “kinahanglang magpauswag sa ilang mga kaakohan sa maayong panglawas, sa pagkaon nga maalamon, sa timbang nga pag-inom, sa dili pagpanabako, sa pagmanehong mainampingon, sa paghimog igong ehersisyo, sa pagtuon sa pagkinabuhi bisan ilalom sa kalisdanan sa siyudadnong kinabuhi, ug sa pagtabang sa usag usa sa pagbuhat niini.”

Busa kita mangutana: Andam ba ang kanasoran sa pag-usab sa ilang mga polisa ug hatagan ug pangunang pagtagad ang pangagpas sa maayong panglawas? Andam ba sila sa paghiklin sa ilang politikal nga kasungian ug gamiton ang ilang mga kahinguhaan ug mga paningkamot sa pagbuntog sa sakit? Ug usbon ba sa mga tawo ang ilang paagi sa kinabuhi nianang usa nga mas makapahimsog? Sa pagkatinuod, kinahanglang imong dawaton nga halayo kining mahitabo. Ang tambal sa tanang sakit dili gayod makab-ot kon molaom kita sa mga kanasoran alang niini.

Haduol na ang Sulbad!

Nan, asa kita molaom? Buweno, hinumdomi ang panan-awong nakita ni apostol Juan. Iyang gibatbat kini ning paagiha:

“Iyang gipakita kanako ang suba sa tubig sa kinabuhi, nga matin-aw morag kristal, nga nagaagay gikan sa trono sa Diyos ug sa Kordero sa taliwala sa dakong agianan niini. Ug diha sa masigkadaplin sa suba dihay mga kahoy nga magahatag kinabuhi nga may napulog duha ka matang sa mga bunga, nga nagapamunga matag bulan. Ug ang mga dahon sa mga kahoy maoy alang sa pag-ayo sa kanasoran.”—Pinadayag 22:1, 2.

Ang simbolikong “suba sa tubig sa kinabuhi” nakita nga nagaagay gikan sa “trono sa Diyos ug sa Kordero.” Nan, sa matin-aw, diha kang Jehova nga Diyos ug sa Mesiyanikong Gingharian ug sa iyang Anak nga kita makalaom alang sa “pag-ayo sa kanasoran.” Dili ba makataronganon kana? Ang Diyos mao ang Maglalalang sa tawhanong lawas ug sa tibuok yuta. Siya—labaw sa kang bisan kinsang doktor o siyentipiko—ang nasayod kon unsaon sa pag-atiman sa mga butang aron ang sakit mabuntog. Ilalom sa pagmando sa Gingharian sa Diyos, malibre ang katawhan gikan sa makahatag sakit ug makapatayng impeksiyon nga mihampak kanato karon. Mapalagsik ug mapabaskog sa matin-aw, morag kristal nga “tubig sa kinabuhi” ug sa mga bunga ug sa mga dahon sa “mga kahoy nga magahatag kinabuhi”—ang bug-os nga tagana ni Jehova aron makabaton ug kinabuhing walay kataposan—ang katawhan mamaayo sa walay kataposan sa tanang mga sakit niini, sa espirituwal ug sa pisikal.a Agakon pagbalik ang mga tawo ngadto sa malipayon, mahimsog, hingpit nga kahimtang nga gitagamtam sa ilang mga katigulangan, si Adan ug Eva, sa sinugdan.

Ang panahon alang sa Gingharian sa Diyos sa paglihok sa “paglaglag niadtong nagalaglag sa yuta” haduol na. (Pinadayag 11:18) Dayon ang daghag bahing mga tagna sa Bibliya mamatuman diha sa napasig-uling paraiso. (Isaias 33:24; 35:5, 6) Kini maoy maayong balita alang niadtong nagtinguhag mahimsog nga panglawas sa paagi sa Diyos. Sa dili madugay ang “bag-ong yuta” nga nakita ni Juan moabot dinhi, nga niini ang “kamatayon mawala na, ni paghilak ni kasakit.”—Pinadayag 21:1, 4.

Usa ka ba unya niadtong makalabang sa kataposan niining mahugaw ug nagakadunot nga sistema sa mga butang ngadto nianang mahinlo “bag-ong yuta”? Pinaagi sa paggamit nga maalamon sa nahibiling panahon sa pagtuon ug dugang pa bahin sa Gingharian sa Diyos ug sa pagbuhat sa iyang gisugo, mabuhi ka sa pagkakita sa adlaw sa dihang ang tambal sa tanang sakit makaplagan.

[Mga footnote]