Fel Ngeni Jiowa, ewe Kingen Feilfeiló Chék

1, 2. (a) Ié “ewe King mi nonom tori feilfeilachök,” me pwata sia tongeni erá ena? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.) (b) Pwata sia mochen nóm fán án Jiowa nemenem?

KING SOBHUZA II a nemeni ewe fénú itan Swaziland ren úkúkún arapakkan 61 ier. A mmen amwarar langattamen an nemenem. Inaamwo ika ina, nge a wor emén king ese kaúk an nemenem ren mwochomwochen ttamen manawen aramas. Ewe Paipel a mwo nge erá pwe i “ewe King mi nonom tori feilfeilachök.” (1 Tim. 1:17) Emén soumakken kélfel a affata iten ei Samol mi tekia seni meinisin, a apasa: “Jiowa i King tori feilfeiló, feilfeiló chék.”​—Kölf. 10:16, NW.

² Ttamen án Kot nemenem a asókkalóói an nemenem seni án ekkewe aramas. Iwe nge, napanapen án Jiowa nemenem, ina met a lukiikich ach sipwe arap ngeni i. Emén kingen Israel lóóm mi nemenem úkúkún 40 ier a mwareiti Jiowa ren ekkeei kapas: “Ewe Samol mi Lapalap a lukpwetete o kirikiriöch, a songomang o wöün tong ellet. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a anüküchara an lenien motun king me lon ekewe läng.” (Kölf. 103:8, 19) Jiowa, i ach King me pwal i Semach we mi tong lón láng. Ei mettóch a eppiietá ruu kapas eis: Ifa usun Jiowa a usun emén Sam? Ifa usun Jiowa a áeá an manamanen King seni ewe féfférún ú ngeni lón Eten? Pélúwen ekkeei kapas eis repwe amwékútúkich le arap ngeni Jiowa me fel ngeni i seni unusen letipach.

EWE KINGEN FEILFEILÓ CHÉK A FÉRATÁ EÚ FAMILI LÓN LÁNG ME FÉNÚFAN

3. Ié ewe áeménún chón án Jiowa we famili wóón unuselapen láng me fénúfan, me ié kewe Kot a pwal fériiretá pwe repwe usun “nöün”?

³ A ifa me pwapwaan Jiowa lupwen a fératá Néún we áláemén! Me ren Jiowa, néún na a mmen aúchea. A tongei usun emén Nau me a etiwa an epwe fiti le pwapwaiti an angangen fératá ekkewe fite million chónláng mi unuséch. (Kol. 1:15-17) Ewe Paipel a erá pwe ekkena chónláng ra angang ngeni Jiowa fán pwapwa usun “nöün kewe chon angang mi föri letipan.” A pwal asúfélúr ren an kér ngeniir “nöün.” Iir chón án Jiowa we famili wóón unuselapen láng me fénúfan.​—Kölf. 103:20-22; Hiop 38:7.

4. Ifa usun aramas ra kapachelong lón án Jiowa we famili wóón unuselapen láng me fénúfan?

⁴ Lupwen Jiowa a wes le fératá ekkewe mettóch fán láng, me ewe fénúfan, Jiowa a awatteelóói an we famili. Mwirin an ammólnatá ei fénúfan pwe epwe eú leenien aramas mi ling, a féri ewe áeménún mwán Atam lón pwisin napanapan. (Ken. 1:26-28) Pokiten Jiowa a féri Atam, iwe a wor an pwúúng le kútta seni an epwe álleasochisi. Usun chék emén Sam, Jiowa a ngeni an kapasen emmwen fán tong me kirekiréch. Ekkena kapasen emmwen rese angei seni an pwúúng le pwisin filatá.​—Álleani Keneses 2:15-17.

5. Met Jiowa a akkóta pwe epwe ouraló fénúfan ren néún aramas?

⁵ Jiowa ese usun ekkewe kingen fénúfan. A lúkúlúk wóón chókkewe ra nóm fán an nemenem usun iir pwisin chón an famili, iwe a pwapwa le ewisa ngeniir ekkóch wis. Áwewe chék, a ewisa ngeni Atam an epwe nemenem wóón ekkewe ménúmanaw meinisin, a pwal mwo nge ewisa ngeni an epwe eita ekkewe man, ina eú angang mi apwapwa me ámmeseik. (Ken. 1:26; 2:19, 20) Kot ese féri fite fite million aramas mi unuséch ar repwe nóm wóón fénúfan. Nge a filatá an epwe féri emén álisien Atam mi unuséch, ina i ewe fefin itan Efa. (Ken. 2:21, 22) Mwirin a suuk ngeni ei pean pwúpwúlú ar repwe ouraló fénúfan ren néúr kewe. Mettóch meinisin lón manawer a unuséch, iwe ra tongeni áwatteelóói ewe Paratis wóón unusen fénúfan. Iwe, iir me ekkewe chónláng lón láng ra tongeni fel ngeni Jiowa usun eú famili tori feilfeiló chék. A ifa me amwararen ena ápilúkúlúk me pwal án Jiowa pwáraatá enletin an tong usun emén Sam ren an awora ena ápilúkúlúk!

NÉÚN KOT KEWE RA Ú NGENI AN NEMENEM

6. (a) Ifa usun a poputá ewe féfférún ú ngeni lón án Kot we famili? (b) Ifa usun sia silei pwe Jiowa a chúen tongeni nemeni fénúfan?

⁶ A elichippúng pwe Atam me Efa rese menemenéch án Jiowa epwe néúr Sou Nemenem. Nge ra filatá le fiti Satan, ewe chónláng mi ú ngeni Kot. (Ken. 3:1-6) Manawer lúkún án Kot nemenem a atoto ngeniir me mwirimwirin kewe riáfféú, metek me máló. (Ken. 3:16-19; Rom 5:12) Ese chúen wor néún Kot mi álleasochis wóón fénúfan. Iwe, a itá wewe ngeni pwe Kot ese chúen tongeni nemeni fénúfan, me a fen fangóló an nemenem wóón aramas? Aapw! A áeá an manamanen King le atowu ewe mwán me ewe fefin seni ewe tánipiin Eten me a pinei ar repwe liwinsefállilóng ren an ewisa ngeni ekkewe chónláng ar repwe mammasa ewe leenien tolong. (Ken. 3:23, 24) Nge lón ena atun Kot a pwal pwáraatá an tong ren an alúkúlúkú pwe epwe chúen pwénútá minne a tipeni pwe epwe wor ewe familien néún kewe chón angang mi tuppwél lón láng me fénúfan. A pwonei pwe epwe wor ewe ‘mwirimwir’ epwe nieló Satan me amóeló meinisin feiengaw án Atam tipis a efisatá.​—Álleani Keneses 3:15.

7, 8. (a) Ifa úkúkún ngawen ewe fénúfan lón fansoun Noa we? (b) Met Jiowa a féri pwe epwe limeti ewe fénúfan me túmúnú aramas?

⁷ Ren fitepúkú ier, ekkóch aramas ra filatá ar repwe tuppwél ngeni Jiowa, áwewe chék ren Epel me Enok. Iwe nge, lap ngeni aramas rese mochen Jiowa epwe Semer me ar King. Iwe, lón fansoun Noa we, ewe fénúfan a ur ren “föförün mwäneson ekis meinisin.” (Ken. 6:11) Iwe itá weween pwe Jiowa esap chúen tongeni nemeni met a fiffis wóón fénúfan? Met uruwoon aramas a pwáraatá?

⁸ Nengeni pwóróusen Noa. Jiowa a ngeni éúréúr mi tichik ren ifa usun epwe falei efóch waimw mi watte, pwe epwe amanawa i me an we famili. Kot a pwal pwáraatá watteen an tong ngeni aramas meinisin lupwen a ewisa ngeni Noa an epwe “chon afalafala usun pwüng.” (2 Pet. 2:5) Ese mwáál Noa a pesei ekkewe aramas ar repwe aier me a éúréúrer usun ewe kata epwele toriir. Nge aramas rese aúseling ngeni. Ren fite ier, Noa me an we famili ra manaw lón ewe fénúfan mi ur ren féfférún akkachofesá me féfféringaw. Jiowa a usun emén Sam mi tong, a túmúnú me efeiéchú ekkewe walimén aramas mi tuppwél. Ren an tiinaato ewe Noter wóón unusen fénúfan, Jiowa a áeá an péchékkúlen nemenem wóón ekkewe aramas me chónláng mi ú ngeni. Ewer, a pwáraatá pwe Jiowa a chúen wesewesen wor an nemenem.​—Ken. 7:17-24.

ÁN JIOWA NEMENEM MWIRIN EWE NOTER

9. Mwirin ewe Noter, met Jiowa a suuk ngeni aramas ar repwe féri?

⁹ Lupwen Noa me an we famili ra kerán towu seni ewe waimw me ipwelong lón ewe fénúfan mi limeliméchúló me ra ngaseri ewe ásepwál mi ekinamwe, iwe letiper a ur ren kilisou ren án Jiowa túmúnúúr. Mwittir chék, Noa a ssenatá eú roong me ra eáni asor pwe repwe fel ngeni Jiowa. Kot a efeiéchú Noa me an we famili me a ereniir: “Oupwe nöünöü o achomongakemi pwe fanüfan epwe masou remi.” (Ken. 8:20–9:1) Iwe, a suuksefál ngeni aramas ar repwe fel ngeni Kot fán tipeeú me ouraló fénúfan.

10. (a) Ineet me ifa usun a fis sefál ewe féfférún ú ngeni Kot mwirin ewe Noter? (b) Met Jiowa a féri pwe epwe pwénútá letipan?

¹⁰ Iwe nge, ewe Noter ese amóeló án aramas tipis, me a chúen lamot aramas repwe fiffiu ngeni etipetipaen Satan me néún kewe chónláng mi ngaw. Ekiseló chék mwirin, a fis sefál ekkewe féfférún ú ngeni án Jiowa nemenem mi múrinné. Áwewe chék, néún néún néún Noa we itan Nimrot a fókkun ú ngeni án Jiowa nemenem. Nimrot i “eman chon tapweri man, pwal eman chon pwora mi ü ngeni Kot.” A aúetá ekkewe telinimw watte, áwewe chék ren Papel, me seikaatá pwisin i pwe epwe kingen “ewe fanü Papilon.” (Ken. 10:8-12) Met Jiowa epwe féri ngeni ena king mi ú ngeni? Met epwe féri ren án Nimrot ekiekin ataieló minne a tipeni? Kot a efitikokooi án aramas fós, iwe pokiten ekkewe aramas rese chúen weweitifengenniir ra toropasfetál “won unusen fanüfan.” Ra uwei ar fel ngeni kot chofona me eérenien ar nemenem wóón aramas.​—Ken. 11:1-9.

11. Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe a tuppwél ngeni chiechian we Apraham?

¹¹ Inaamwo ika chómmóng ra fel ngeni kot chofona mwirin ewe Noter, nge a wor ekkóch mwán mi tuppwél ra chúen fel ngeni Jiowa. Emén me leir, ina i Apraham. A álleasochisi Kot ren an likitaló nónnóméchún manawan lón leenian we itan Ur me nónnóm lón tento ren fite fite ier. (Ken. 11:31; Ipru 11:8, 9) Atun án Apraham siamúfetál, fán chómmóng a nóm lein ekkewe king ra nóm lón telinimwer mi ttittiló. Nge Jiowa a túmúnú i me an we famili seni feiengaw. Iei alon emén soumakken kélfel usun án Jiowa túmúnúúr usun chék emén sam: “Kot esap mwüt ngeni eman pwe epwe ariaföüür. A apwüngü ekewe king pokiter.” (Kölf. 105:13, 14) Pokiten Jiowa a tuppwél ngeni chiechian we Apraham, iei met a pwonei ngeni: “Epwe pwal wor king me lein mwirimwirum kana.”​—Ken. 17:6; Jas. 2:23.

12. Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe a péchékkúl an nemenem seni Isip, me ifa usun ena mettóch a álisi néún kewe aramas?

¹² Kot a apasa sefál ngeni Isaak me néún we Jakop an we pwon ngeni semelaper we Apraham pwe epwe efeiéchúúr, me epwe wor mwirimwiriir kewe repwe king. (Ken. 26:3-5; 35:11) Iwe nge, me mwen ar wiliti king, mwirimwirin Jakop kewe ra wiliti slave lón Isip. A itá wewe ngeni pwe Jiowa esap chúen apwénúetá an we pwon are a fen fangóló an nemenem wóón fénúfan? Aapw! Lón ewe fansoun mi fich, Jiowa a pwáraatá an manaman me ánnetatá pwe i a péchékkúl seni Farao ewe mi lamalam tekia. Ekkewe chón Israel mi fétek ra lúkúlúk wóón Jiowa, me i a angasereló lón ewe napanap mi amwarar me lón ewe Setipar. A ffat pwe Jiowa i mi chúen Sou Nemenemen Unuselapen láng me fénúfan, me a usun emén Sam mi tong, a áeá an watteen manaman pwe epwe túmúnú néún kewe aramas.​—Álleani Ekistos 14:13, 14.

JIOWA A WILITI KINGEN ISRAEL

13, 14. (a) Lón án chón Israel kél met ra apasa usun án Jiowa nemenem? (b) Met Kot a pwonei ngeni Tafit?

¹³ Mwirin án Jiowa angasaaló chón Israel seni Isip, ra eáni eché kélún mwareiti Jiowa a mak lón Ekistos sópwun 15. Lón wokisin 18 a erá: “SAMOL, en kopwe king feinfeino chok.” (Kapasen God) Enlet, Jiowa epwe king wóón ewe mineféén mwúún Israel. (Tut. 33:5) Iwe nge, ekkewe aramas rese menemenéch án Jiowa epwe ar King ewe rese tongeni kúna. Órun 400 ier mwirin ar towu seni Isip, ra tingorei Kot an epwe ngeniir emén aramas pwe epwe ar king, usun chék ekkewe mwú únúkkúr mi fel ngeni kot chofona. (1 Sam. 8:5) Iwe nge, Jiowa a chúen ar King me a fókkun ffatoló ena atun Tafit a nemenem, ewe arúúeménún king lón Israel.

¹⁴ Tafit a uwealó ewe pworun etipeeú ngeni Jerusalem. Atun ena fansoun mi apwapwa, ekkewe chón Lefi ra eáni eché kélún mwareiti, ra kélú: “Esilefeili lein chón ekkewe mwú: ‘Jiowa a wiliti King!’” (1 Kron. 16:31, NW) Nge pokiten Jiowa i ewe Kingen feilfeiló chék, ifa usun a wiliti King lón ena atun? Jiowa a wiliti King atun a áeá an péchékkúlen nemenem are filatá emén an epwe tupuni i. A fókkun lamot ach sipwe weweiti ifa usun Jiowa a wiliti King. Me mwen án Tafit epwe máló, Jiowa a pwonei pwe an nemenem epwe sópwósópwóló tori feilfeiló, iei met a erá: “Üpwe seikätä eman noum mwän pwe epwe king, üpwe pwal anüküchara mwün.” (2 Sam. 7:12, 13) A pwénútá ena pwon lupwen ‘eman nöün’ Tafit a pwá lap seni 1,000 ier mwirin. Epwe ié ena, me ineet a wiliti King?

JIOWA A FILATÁ EMÉN MINEFÉÉN KING

15, 16. Lupwen Jesus a kefilitá pwe epwe King, met a akkóta lupwen a chúen nóm wóón fénúfan fán iten an we nemenem?

¹⁵ Lón ewe ier 29, Johannes Soupapatais a poputá le afalafala ngeni aramas pwe “a arap Mwün Läng.” (Mat. 3:2) Lupwen Johannes a papataisi Jesus, Jiowa a filatá Jesus pwe i ewe Messaia mi pwonetiw, me i epwe King lón án Kot we Mwú. Jiowa a pwáraatá an tongei Jesus usun Seman we ren ekkeei kapas: “Iei i nei mi achengicheng, üa unusen pwapwa ren.”​—Mat. 3:17.

¹⁶ Lón unusen án Jesus angangen afalafal, a elingaaló Seman we. (Joh. 17:4) A féri ei ren an afalafala ngeni aramas usun án Kot we Mwú. (Luk. 4:43) A pwal mwo nge áiti ngeni néún kewe chón káé ar repwe iótek pwe ena Mwú epwe war. (Mat. 6:10) Pokiten i ewe King mi filitá, a tongeni ereni ekkewe chón oputa: “Ewe mwüün Kot a nóm lefilemi.” (Luk. 17:21, Agapé) Mwirin, lón ewe pwinin me mwen án Jesus epwele máló, a féri eú pwonen etipeeú fán iten eú mwú ngeni néún kewe chón káé. Iwe, a ngeni ekkóch néún kewe chón káé mi tuppwél ewe ápilúkúlúk pwe repwe eti le king lón án Kot we Mwú.​—Álleani Lukas 22:28-30.

17. Ifa usun Jesus a poputá le nemenem lón ewe ier 33, nge met epwe chúen witiwiti?

¹⁷ Ineet Jesus epwe poputá le nemenem usun emén King lón án Kot we Mwú? Ese tongeni mwittir féri ena. Sorotáán chék ena rán, mwirin leolowas, Jesus a ninniiló me ekkewe chón tapweló mwirin ra parasfesen. (Joh. 16:32) Iwe nge, Jiowa a chúen áeá an péchékkúlen nemenem le nemeni mettóch meinisin usun chék me lóóm. Lón ewe aúlúngátin rán, a amanawasefállietá Néún we, me lón ewe ránin Pentikost, lón ewe ier 33, Jesus a poputá le nemenem wóón ewe mwichefelin Chón Kraist mi kepit. (Kol. 1:13) Iwe nge, Jesus ewe “mwirimwirin” Tafit mi pwonetiw, epwe chúen witiwiti an epwe angei ewe manamanen king pwe epwe unusen nemeni fénúfan. Jiowa a ereni Néún na: “Kopwe mot lepelifichi tori üpwe anomu chon oputom pwe repwe lenien puun pecheöm.”​—Kölf. 110:1.

FEL NGENI EWE KINGEN FEILFEILÓ CHÉK

18, 19. Letipach a chúng ach sipwe féri met, me met sipwe káé lón ewe lesen mwirin ei?

¹⁸ Ren fite fite ngeréú ier, ekkewe chónláng me aramas ra ú ngeni án Jiowa nemenem. Iwe nge esap fán eú Jiowa a fangóló an nemenem, a sópwósópwóló le ákkáeá an manamanen King le nemeni mettóch. Usun emén Sam mi tong, i a túmúnú néún kewe chón angang mi tuppwél, ren choweán Noa, Apraham me Tafit. Ei mettóch ese amwékútuk óm kopwe álleasochisi ach we King me pacheéch ngeni i?

¹⁹ Nge neman sipwe eis: Ifa usun Jiowa a wiliti King lón ach ei fansoun? Ifa usun sipwe néún Jiowa chón angang mi tuppwél me wiliti néún mi unuséch lón an we famili wóón unuselapen láng me fénúfan? Met weween ach iótek pwe án Kot we Mwú epwe war? Ekkeei kapas eis repwe pélú me lón ewe lesen mwirin ei.