Pwata A Kon Choufetal Foffor mi Ppwor?
“Kosap angei lifangen amichimich, pun ei sokun lifang a achuna mesen nouwis o sorei pwungun chokewe mi pwung.”—Ekistos 23:8.
ULUNGAT ngerou limepuku ier lom, ewe Allukun Moses a pinei liffangen amichimich. Lon ekkewe fitepuku ier mwirin, a fen chommongolo forutaan ekkewe alluk mi pinei foffor mi ppwor. Iwe nge, ekkewe alluk rese fen aukalo foffor mi ppwor. Iteiten ran a wor fite milion liffangen amichimich, me fite bilion aramas ra kuna riaffou ren.
Foffor mi ppwor a fen kon choufetal me monomonelo pwe a tufichin ataietiu longolongun an aramas manaufengen. Lon ekkoch fonu, a ussun ita nge esap tongeni pwonuta och angang ika esor liffangen amichimich. Eu liffangen amichimich ngeni emon mi wor ewe wis mi lamot epwe tongeni atufichi an emon pasini eu test, angei noun laisenin unteng, winneni eu contract, are win lon kapwung. Arnaud Montebourg, emon loier lon Paris, a apasa fan letipechou pwe “Foffor mi ppwor a ussun och mettoch mi fokkun limengau mi chouni letipen aramas.”
Liffangen amichimich a akkaewin choufetal lon angangen sopai. Ekkoch kompani ra nounou eu na aulungatin winner fan iten liffangen amichimich ngeni nouwiisen muu mi ppwor. Me ren ewe chassi, The Economist lon Britain, 10 percentin ewe $25 billion chala ekkewe muu ra nounou iteiten ier fan iten liwinin pisekin maun won unusen fonufan a kaimulo fan iten liffangen amichimich ngeni ir mi ekiekin mooni ekkena pisekin maun. Pokiten an a lapalo ena esin foffor mi ppwor, pwunungauan a fokkun watte. Lon ekkewe engol ier ra lo, aramas ra ekieki pwe ekkewe foffor mi ppwor lon pekin sopai fan asengesin ekkewe ekkoch mi pacheoch a fen ataietiu angangen sopai lon unusen fitu fonu.
Le sopwoloon, ekkewe mi woungau ra akkaewin riaffou pokiten foffor mi ppwor me ewe watteen kata a kan efisata lon pekin sopai, nge sap minne chokkana ra kan tufichin awora liffangen amichimich. Ussun The Economist a affata, “foffor mi ppwor eu chok lein ekkewe fofforun eriaffou aramas.” Ena sokkun minen eriaffou a tongeni molo, are foffor mi ppwor eu mettoch aramas resap tongeni su seni? Ren ach sipwe polueni ena kapas eis, sipwe akkom weweiti ekkoch mettoch mi efisata foffor mi ppwor.
Met a kan Efisata Foffor mi Ppwor?
Pwata aramas ra filata ewe alen foffor mi ppwor nge esap ewe alen pwung? Ren ekkoch, eli a mecheres ar repwe angei minne ra tipeni ika repwe eani foffor mi ppwor, are ina ewe eu chok mettoch repwe tongeni fori. Fan ekkoch, eli eu liffangen amichimich epwe suuki ewe alen ngaselo seni liwinin tipis. Chommong mi kuna pwe ekkoch nouwiisen muu, polis, me sou kapwung ra tunalo foffor mi ppwor are pwal mwo nge eani ena esin foffor, ra chok appiru fofforur.
Lupwen foffor mi ppwor epwe lapalapelo, aramas repwe kan eorenalo, iwe, a ussun ita chufoch ngeni manauer. Ekkan aramas mi fokkun kisikis peiofur ra kan meefi pwe esap wor och alillis ngeniir. Iwe, ika ra mochen anafa nour moni, repwe kutta liffangen amichimich. Iwe, lupwen chokkewe mi kutta are awora liffangen amichimich ren ar repwe kuna alillis mwaal seni rese kan kuna liwinin tipisir, ese lien wor aramas mi ekiekin fiu ngeni ekkena foffor mi ppwor. King Solomon a makkei pwe “Are liwinin tipisin eman esap muttir fis, aramas repwe chok mochen fori fofor mi ngau.”—Eklesiastis 8:11.
Ruu mettoch mi pochokkul ra kan akkalapalo foffor mi ppwor: maicha me tipemmong. Pokiten maicha, aramas mi ppwor rese afanni ewe riaffou ar kkewe foffor mi ppwor a kan efisata lon manauen aramas, me rese ekieki pwe a ngau liffangen amichimich pun ra kan kuna winner seni. Lupwen epwe lapalo winner, epwe pwal lapalo tipemmongun chokkewe mi eani foffor mi ppwor. Solomon a apasa pwe “Eman mi efich moni esap menemenoch ren an moni tolong, nge eman mi efich wou esap pwal menei mine a tori.” (Eklesiastis 5:10) Pwungun pwe eli tipemmong epwe lamot fan iten an emon awattei noun moni, iwe nge, lo, lo, esap ekieki pwe a ngau foffor mi ppwor me fofforun atai alluk.
Iei pwal eu mettoch sisap tunalo, weween, angangen ewe sou nemenemen fonufan mi monomon, nge Paipel a apasa pwe i Setan ewe Tefil. (1 Jon 5:19; Pwarata 12:9) Setan a fokkun angang weires le alapalo foffor mi ppwor. Ewe liffangen amichimich mi kon watte seni meinisin, iei ewe mettoch Setan a sotun liffang ngeni Kraist. ‘Upwe ngonuk muun fonufan meinisin ika kopwe chapetiu o asamoluei.’—Mattu 4:8, 9.
Iwe nge, Jises ese fokkun tongeni fori och mettoch mi mwaal, me a aiti ngeni noun kkewe chon kaeo pwe repwe pwal ina ussun. An Kraist kkewe afalafal repwe tufichin akukkunalo foffor mi ppwor ikenai? Ena eu poraus mwirin ei epwe polueni ena kapas eis.