Met Sókkun Napanap Ka Pwáraatá?
“Úméúméchún ach Samol Jesus Kraist epwe nónnóm remi pokiten ewe napanap oua pwáraatá.”—FILIM. 25, NW.
KA TONGENI PÉLÚWENI?
Met popun sipwe ekieki usun ewe napanap sia pwáraatá?
Ikkefa ekkewe napanap sia mochen túmúnúkich seni me ifa usun sipwe féri ena?
Met sia tongeni féri pwe sipwe pwáraatá ewe napanap mi pwúng lón ewe mwichefel?
1. Lón néún Paulus kewe taropwe, met a apasa fán chómmóng ngeni ekkewe mwichefel?
LÓN néún aposel Paulus kewe taropwe ngeni chienan kewe chón lúkú, fán chómmóng a áneánei pwe Kot me Kraist repwe pwapwaiti ewe napanap ewe mwichefel a pwáraatá. Áwewe chék, a mak ngeni chón Kalatia: “Úméúméchún ach Samol Jesus Kraist epwe nónnóm remi meinisin pwii kana, pokiten ewe napanap oua pwáraatá. Amen.” (Kal. 6:18, NW) Met weween an na apasa “ewe napanap oua pwáraatá”?
2, 3. (a) Met weween án Paulus apasa “ewe napanap oua pwáraatá”? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pwisin eisinikich usun napanapach?
2 Paulus a fós usun ewe sókkun napanap mi nóm lón ekiekich are letipach mi nemeni ach féffér me fós. A tongeni nóm ren emén ewe napanap epwe amwékútú le pwáraatá tong, tipepwetete, úméúméch, kisáseú, are tipemecheres le omusaaló tipisin ekkóch. Ewe Paipel a apasa pwe a múrinné an epwe nóm rech ewe napanap “tipemecheres o lukpwetete” me “mosonotam,” are nemenifichi meefiach. (1 Pet. 3:4; SalF. 17:27) Nge a pwal tongeni nóm ren emén ewe napanap a kan amwékútú an epwe kon alamota moni are eáni kapas mi tunochif are mwittir song are oput an epwe nóm fán nemenien emén. Pwal mwo nge ren ekkóch, napanapen ar ekiek a limengaw are ú ngeni Kot.
3 Ina popun, lupwen Paulus a néúnéú ekkewe kapas usun chék, “Samol Jesus Kraist epwe nónnóm remi pokiten ewe napanap oua pwáraatá,” a pesei pwiin kewe ar repwe áppirú Kraist me eáni ewe sókkun napanap mi apwapwaai Kot. (2 Tim. 4:22, NW; álleani Kolose 3:9-12.) Ikenái, a múrinné ach sipwe pwisin eisinikich: ‘Ifa ewe napanap ua pwáraatá? Ifa usun upwe tongeni amúrinnéló napanapei pwe upwe apwapwaai Kot? Ifa usun upwe tongeni apéchékkúla ekkewe ekkóch lón ewe mwichefel ar repwe eáni ewe napanap mi apwapwaai Kot?’ Áwewe chék, lón eú leenien ataken iráán ling, epé me epé ekkewe péén irá mi fókkun lingéch ra álisatá unusen lingéchún ewe pwiin péén irá. Kich sia usun epé me lein ekkena péén irá? Sia kan álillis pwe unusen ewe mwichefel epwe lingéch? A lamot sipwe achocho le féri ena mettóch. Iei sipwe ppii ifa usun sipwe pwáraatá ekkewe napanap mi apwapwaai Kot.
TÚMÚNUK SENI EKIEKIN FÉNÚFAN
4. Met weween “ngünün fanüfan”?
4 Ewe Paipel a apasa pwe sise angei “ewe ngünün fanüfan,” nge sia angei án Kot we manaman mi fel. (1 Kor. 2:12) Met ena “ngünün fanüfan”? Ina ewe ekiekin fénúfan. Ena ekiekin fénúfan, ina met Paulus a pwal mak usun lupwen a ereni ekkewe chón Efisos pwe rese chúen feffetál “lon pungun ei fonufan,” ewe mi pop seni Satan, ewe “mi samoluni manamanen asapwal . . . mi akangang iei lon ekkewe aramas mi lukumach.” (Ef. 2:2, TF) Ena “asapwal,” are “ngünün fanüfan,” ina napanapen án chón fénúfan ekiek. Usun chék ásepwál, a eniitikich. Áwewe chék, chómmóng aramas ra eáni ekkeei ekiek: ‘Esor emén epwe nemeni met upwe féri!’ are, ‘Fiu fán iten pwisin óm pwúúng!’ Iir ekkewe “aramas mi lukumach” lón án Satan ei fénúfan.
5. Ifa ewe napanap mi ngaw ekkóch chón Israel ra pwáraatá?
5 Seni lóóm, a fen nóm ren aramas ekkena esin napanap. Lón fansoun Moses we, Kora a ú ngeni ekkewe chón emmweni Israel, ákkáeúin ngeni Aaron me néún kewe, ekkewe ra wisen souasor. Eli Kora a kúna ar apwangapwang pún iir rese unuséch. Are eli a ekieki pwe Moses a ewisa ngeniir ekkena wis mi kkóló aúchean pokiten chék iir aramasan. Ese lifilifil met Kora a ekieki, nge a ffat pwe ese chúen eáni án Jiowa ekiek. Kora a súfélúngaw ngeni ekkewe mwán Jiowa a filatá lupwen a ereniir: “Ämi oua kon alapala nemeniemi. . . . Pwota oua püsin atekiakemiitä won än ewe Samol mi Lapalap mwich?” (Num. 16:3) Tatan me Apiram ra pwal ngúnúngúnúngawa Moses me ereni pwe a sótun nemenem woor. Lupwen Moses a tingorer ar repwe chufengen, ra ereni: “Äm aisap feila.” (Num. 16:12-14) Jiowa ese fókkun pwapwaiti napanaper, iwe, a nieló meinisin ekkewe chón ú ngeni.—Num. 16:28-35.
6. Ifa usun ekkóch mwán lón fansoun ekkewe aposel ra pwáraatá eú napanap mi ngaw? Eli met popun a ina usun ar ekiek?
6 Ekkóch mwán lón fansoun ekkewe aposel ra pwal poputá le “puratiu an ekkewe samol nemenem.” Ra súfélúngaw ngeni ekkewe chón emmweni ewe mwichefel ren ar ákkápiir. (Jut. 8, TF) Neman ekkeei mwán ra ekieki pwe mi fichitiir an epwe pwal lapóló wiser lón ewe mwichefel. Ra pwal etipetipa ekkewe ekkóch ar repwe súfélúngaw ngeni ekkewe chón emmwen mi fil me ren Kot, ekkewe ra fókkun achocho le angang fán iten ewe mwichefel.—Álleani 3 Johannes 9, 10.
7. Ifa ewe napanap mi lamot sipwe túmúnúkich seni?
7 Ena sókkun napanap itá esap fis lón ewe mwichefel, ina popun mi lamot kich meinisin sipwe túmúnú pwe sisap eáni ena esin ekiek. Ekkewe elter, iir rese unuséch, usun chék ekkewe mwán mi ásimaw lón fansoun Moses we me ekkewe lón fansoun ewe aposel Johannes. Ekkewe elter ra tongeni mwáálliló, nge minne ra mwáál wóón eli a tongeni kkúúkich. Ika a fis ngenikich ena mettóch, sisap áppirú chón ei fénúfan ren ach erá: “A fich an epwe wor pwúngiéch!” are “Ese fich án enan mwán epwe chúen emén elter!” Sipwe chechchemeni pwe Jiowa a tongeni filatá le tunaló án ekkewe elter mwáál mi kisikis. Sia pwal tongeni féri ena mettóch? Pokiten ekkóch mi féri tipis mi chou rese sani och napanapen ekkewe elter ra fen kefil pwe repwe álisiir, iwe, rese mochen chufengen pwe repwe angei álillis. Iir ra usun chék emén mi semmwen, pokiten a oput och napanapen ewe tokter, iwe, ese mochen etiwa och sáfei itá epwe echikara.
8. Ikkefa ekkewe wokisin ra tongeni álisikich le eáni ekiek mi pwúng usun ekkewe elter lón ewe mwichefel?
8 Sia tongeni túmúnú seni ena esin napanap ika sipwe chechchemeni pwe a nóm “lon pöüifichin” Jesus ekkewe “füföü fü.” Ekkewe “fü” ra wewe ngeni ekkewe elter mi kepit, nge ra pwal tongeni weneiti meinisin ekkewe elter lón ekkewe mwichefel. Jesus a tongeni emmweni ekkewe “fü” lón péún ar repwe féri minne chék a tipeni. (Pwär. 1:16, 20) Pokiten Jesus i mékúren ewe mwichefel, a wesewesen kúna mwékútúkútún ekkewe elter. Ewe Paipel a erá pwe mesen Jesus “ra wewe ngeni pulopulen ekkei” me a kúna mettóch meinisin. Iwe, ika a wor och mwáál ren emén elter nge a lamot epwe áwena, Jesus epwe fókkun túmúnú pwe epwe áwena lón ewe napanap me fansoun mi fich. (Pwär. 1:14) Tori ewe fansoun Jesus epwe mwékút, mi lamot sipwe súféliti ekkewe elter, iir kewe ra nóm “lon pöüifichin” Jesus. Paulus a makkeei: “Oupwe aleasochisi nöümi kewe souemwen o föri mine ra allük ngenikemi. Ra mamasa ngünümi fansoun meinisin, pun ra wisen pwäri ngeni Kot usun mine ra föri lon ar angang. Are oua aleasochisiir, repwe föri ar angang fän pwapwa, nge are oua lükümach, repwe föri ar angang fän letipeta. Ren ei ousap feiöch ren.”—Ipr. 13:17.
9. (a) Met a tongeni pwá ika emén Chón Kraist a kúna kapwúng? (b) Met a fen éch sipwe féri ika sia kúna kapwúng?
9 Lupwen ekkewe elter ra áwena emén are angei seni wisan kewe a tongeni pwá ika eménna a eáni napanap mi éch are ngaw. Fán kirekiréch ekkewe elter ra apwúngú emén pwiich alúwél pokiten a kan play ekkewe esin fitio game mi ur ren féfférún akkachofesá. A elichippúng pún pwiich na ese etiwa ewe fén, iwe pokiten ese chúen apwénúetá met ewe Paipel a kútta seni ekkewe chón álillis lón ewe mwichefel (ministerial servant), iwe ese chúen fich ngeni ena wis. (Kölf. 11:5; 1 Tim. 3:8-10) Mwirin, pwiich na a apwóróusafetálei pwe ese tipeeú ngeni met ekkewe elter ra fen apwúngaló. A pwal mwo nge mak ngeni ewe keangen ofesilap fán chómmóng me esiita ekkewe elter, me sótun etipetipa ekkóch lón ewe mwichefel ar repwe pwal mak ngeni ewe keangen ofesilap. Nge ren enletin, ika sia kúnetipingen ren ach kewe féffér mi mwáál, sia tongeni atai kinamween ewe mwichefel me esap pwákini och mettóch. Lupwen sia kúna kapwúng, a fen éch ach sipwe ekieki met sia tongeni káé seni minne sia mwáál wóón me etiwa ewe apwúng fán mosonoson.—Álleani Kölün Kechü 3:28, 29.
10. (a) Met James 3:16-18 a áiti ngenikich usun ewe napanap mi pwúng me napanap mi mwáál? (b) Ika féfférúch a tipeeú ngeni ewe tipachem seni Kot, epwe met mwirilóón?
10 Ewe wokisin lón James 3:16-18, a áiti ngenikich ewe napanap mi pwúng me ewe napanap mi mwáál emén a tongeni eáni lón ewe mwichefel. A erá: “Pun ia a wor ie lolowo me ekieki chök en me püsin an, ikenan a pwal wor kotongau me sokun föför mi ngau meinisin. Nge ewe tipachem seni läng a fokun limelimöch, a pwal akinamwe, tipepwetete me kirikiröch, a uren tong o awora chomong föför mi mürina, esap lifilifil aramas, esap pwal atuputup. Ekewe chon afisätä kinamwe mi fofot fän kinamwe repwe kini ewe uän pwüng.” Ika féfférúch a tipeeú ngeni ewe tipachem seni Kot, sipwe áppirú napanapan kewe. Ren ei, sia apéchékkúlafengenikich pwe sipwe pwáraatá ewe napanap mi pwúng, me epwe wor kinamwe lón ewe mwichefel.
PWÁRAATÁ EWE NAPANAP SÚFÉL LÓN EWE MWICHEFEL
11. (a) Ika sia eáni ewe napanap mi pwúng, met sisap kon alamota? (b) Met sia tongeni káé seni án Tafit leenien áppirú?
11 Sipwe chechchemeni pwe Jiowa a mochen ekkewe elter repwe “chon masen ewe mwichefelin Kot.” (Föf. 20:28; 1 Pet. 5:2) Sipwe súféliti napanapen án Kot féri mettóch, ese lifilifil ika kich elter are esap. Ika sia eáni ewe napanap mi pwúng, sise kon lien alamota ach wiseni eú wis. Lupwen King Saul lón Israel, a poputá le ekieki pwe Tafit epwe tongeni siwili lón wisan we wisen King, Saul a “meselolowo ngeni Tafit seni lon ewe ränin feila.” (1 Sam. 18:9) Ewe king a ekiekingaw, a pwal mwo nge mochen nieló Tafit. Sisap usun Saul a kon ekilapei wisan we, nge sipwe áppirú Tafit. Inaamwo ika Tafit a kúna chómmóng pwúngúngaw, nge lón fansoun meinisin a pwáraatá súfél ngeni chókkewe Kot a fen filiretá pwe repwe nemenem.—Álleani 1 Samuel 26:23.
12. Met sia tongeni féri pwe epwe wor tipeeú lón ewe mwichefel?
12 Pokiten a sókkofesen meefiach, fán ekkóch sia tongeni asongafengenikich. Ena mettóch a pwal tongeni fis lefilen ekkewe elter. Ekkewe kapasen fén lón Paipel ra pwáraatá ekkewe napanap mi lamot sipwe eáni, a erá: “Oupwe fokun asamolufengenikemi” me, “Ousap ekieki pwe oua tipachem.” (Rom 12:10, 16) Weween sisap kon eipé pwe kich chék sia pwúng, nge sipwe pwal ekieki pwe án ekkóch memmeef a pwal tongeni pwúng. Ika sia achocho le weweiti án ekkóch ekiek, sia tongeni álisatá ewe tipeeú lón ewe mwichefel.—Filip. 4:5.
13. Met itá sipwe féri mwirin ach sia fen pwáraawu meefiach? Menni pwóróus lón Paipel a áiti ngenikich met itá sipwe féri?
13 Ei mettóch a itá wewe ngeni pwe a mwáál ach sipwe uwawu meefiach ika sia meefi pwe mi wor och mi ngaw lón ewe mwichefel mi lamot repwe áwena? Aapw. Lón fansoun ekkewe aposel, a wor och mettóch chómmóng lón ewe mwichefel ra tipefesen wóón. Iwe, pwiich kewe “ra filätä Paulus me Parnapas fiti ekoch chon lükü Jesus seni Antiokia pwe repwe feila Jerusalem o churi ekewe soukünö me souakom usun ei osukosuk.” (Föf. 15:2) Ese mwáál, emén me emén pwiich kewe a wor pwisin meefier ren ifa usun repwe pwákini ewe osukosuk. Nge mwirin án emén me emén uwawu meefian, ren álillisin ewe manaman mi fel a pwúngúló met repwe féri, iwe pwiich kewe ra kaúló le fós usun pwisin meefier usun ena osukosuk. Mwirin án ekkewe mwichefel angei ewe taropwe usun met a fen pwúngúló “ra uren pwapwa ren ekewe kapas mi apöchöküla leluker” me “ra pöchökülela lon ar lükülük.” (Föf. 15:31; 16:4, 5) Lón ei fansoun, mwirin ach pwáraawu meefiach ngeni ekkewe elter usun minne sia lólileniesini, mi lamot sipwe lúkúlúk pwe repwe ekiekifichi minne sia apasa me pwúngúpwúng wóón ika mi lamot repwe angang wóón.
PWÁRAATÁ NAPANAP MI PWÚNG LEFILEMI ME EKKEWE EKKÓCH
14. Ifa usun sipwe tongeni pwáraatá ewe napanap mi pwúng lefilach me ekkewe ekkóch?
14 Lón ach riri ngeni ekkewe ekkóch, a wor chómmóng fansoun sia tongeni pwáraatá ewe napanap mi pwúng. Áwewe chék, epwe éch ika emén me emén leich sipwe mwittir omusaaló tipisin chókkewe ra fen asongakich. Án Kot we Kapas a pesekich: “Oupwe songomangfengen o amusamusfengen are eman a chou ngeni eman. Oupwe fokun amusamusfengen usun ach Samol a amusala ämi tipis.” (Kol. 3:13) Ewe itiitin kapas “are eman a chou ngeni eman,” a pwáraatá pwe fán ekkóch eli epwe wor popun mi múrinné sipwe chou ren ekkóch. Nge lap seni ach sipwe mángaw ren napanapen emén me atai kinamween ewe mwichefel, mi fen lamot sipwe achocho le áppirú Jiowa ren ach tipemecheres le omusaaló tipisin pwiich kewe me sópweló ach angangfengen lón ach fel ngeni Jiowa.
15. (a) Met sia tongeni káé usun omusaaló tipis seni pwóróusen Hiop? (b) Ifa usun iótek a tongeni álisikich le pwáraatá ewe napanap mi pwúng?
15 Sia tongeni káé seni Hiop eú lesen ren omusaaló tipis. Úlúmén mwán itá repwe aururu Hiop, nge ra fen eletipengawa ren ar eáni kapas mi atatakkisi letipan. Iwe nge Hiop a omusaaló tipisiir. Met a álisi an epwe féri ena? A “iotek fän iten chiechian kewe.” (Hiop 16:2; 42:10) Ach iótek fán iten ekkewe ekkóch epwe tongeni siwili ach ekiek usur. Lupwen sia iótek fán iten pwiich kewe meinisin, a álisikich le meefieni meefien Jesus usur. (Joh. 13:34, 35) Mi lamot sipwe pwal tingor án Kot we manaman mi fel. (Luk. 11:13) Ena manaman mi fel epwe álisikich le pwáraatá napanapen Chón Kraist kewe lefilach me ekkewe ekkóch.—Álleani Kalatia 5:22, 23.
NAPANAPOM MI MÚRINNÉ EPWE ÁLISI UNUSEN EWE MWICHEFEL
16, 17. Ifa ewe napanap sia mochen pwáraatá?
16 Lupwen emén me emén chón ewe mwichefel a achocho le eáni napanap mi múrinné, unusen ewe mwichefel epwe feiéch. Eli ei lesen a amwékútuk le amúrinnéló napanapom me apéchékkúla ekkewe ekkóch. Ika ina, mut ngeni án Kot we Kapas epwe emmwenuk le féri siwil lón manawom. (Ipr. 4:12) Paulus, emén a mochen isetiw eú leenien áppirú mi múrinné fán iten ekkewe mwichefel, a erá: “Letipei a limöch, nge ei esap alletätä pwe esap wor ai tipis. Ach Samol chök i ewe epwe apwüngüei.”—1 Kor. 4:4.
17 Sia tongeni apéchékkúlafengenikich me pwiich kewe pwe sipwe eáni ewe napanap mi pwúng lón ewe mwichefel. Sia tongeni féri ena ren ach ákkáppirú napanapen Kot kewe, me ach sisap ekkeipé ren pwisin meefiach are ekieki pwe mi fich ach sipwe wiseni pwal ekkóch wis. Ika sia mwittir omusaaló tipisin ekkewe ekkóch me eáni ekiek mi pwúng usur, sipwe akkamwéchú ewe kinamwe lefilach me pwiich kewe. (Filip. 4:8) Ika sia féri ekkena, sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa me Jesus repwe pwapwaiti ewe napanap sia pwáraatá.—Filim. 25.
[Sasing lon pekin taropwe 20]
Ifa usun ach ekieki wisen Jesus lón ewe mwichefel epwe álisikich lupwen sia angei kapasen fén?