Ämi Mwän Pwüpwülü kana—Esinna pwe Kraist, I Möküremi me Äkkäppirü I
“Mokuren mwan meinisin Kraist.”—1 KORINT 11:3.
IFA ussun kopwe aükü lipwäköchün emön mwän pwüpwülü? Ren tufichin lon pekin ekiek are inis? Ren angöchun le awora alen moni? Are äkkäeüin ren an tongei me kirekiröch ngeni pwülüwan me nöün kewe? Ika kopwe aükü lipwäköchün mwän pwüpwülü ren ükükün ar pwäratä tong me kirekiröch, chommong rese lipwäköch pun ra nom fän nemenien ngünün ei fönüfan me ekiekin aramas. Pwata a ina ussun? Pokiten rese apwönüetä ewe emmwen seni ewe Sou Akkota pwüpwülü, ewe Emön a föri ewe fefin “seni chürärän ewe aramas . . . o uwato ren.”—Keneses 2:21-24.
2 Jises Kraist a apöchökküla ewe pworaus seni Paipel pwe Kot a poputäni ewe kokkotun pwüpwülü. A ereni ekkewe chon ü ngeni: “Ouse mo alleani pwe ewe Chon Fori aramas me le popun a fori mwan me fefin, o a apasa, ‘Iei minne, emon mwan epwe likitalo seman me inan o epwe pacha ngeni puluan, nge ekkewe ruemon repwe wiliti eu chok fituk’? Iei minne, resap chuen ruemon pwe emon chok. Iwe, minne Kot a apachafengenni [lon pwüpwülü], aramas resap aimufeseni.” (Mattu 19:4-6) Ina popun, ewe kiien sopwöchün pwüpwülü, ina ach mirititi pwe pwüpwülü a popu seni Kot, me sopwöchün a alongolong woon ach apwönüetä ewe emmwen seni Paipel.
Ewe Kiien Sopwöchün ewe Mwän Mi Pwüpwülü
3 Än emön mwän käkkäeö alon Jises me äkkäppirü minne a föri epwe älisatä sopwöchün an pwüpwülü. Jises a silefichi ussun pwüpwülü pun a nonnom lupwen a förütä ewe äeüin pean aramas me a pwal nom lon ar we apwüpwülü. Jiowa Kot a kapas ngeni: “Sipwe föri aramas mi wewe ngenikich.” (Keneses 1:26) Wuu, Kot a foffos ngeni Emön a fen förütä me mwen förian kewe meinisin me a “nom ren Kot usun eman sousile angang.” (Än Salomon Fos 8:22-30) Emönna i “mwanichien forien Kot kewe meinisin” me “popun förien Kot meinisin,” a fen nonnom me mwen förütään läng me fönüfan.—Kolose 1:15; Pwarata 3:14.
4 Jises a iteni “ewe Lamen Kot,” me i a ussun emön mwän pwüpwülü lon kapas monomon. Emön chonläng a apasa: “Kopwe etto pwe upwe aküna ngonuk ewe Fin apwüpwülü söfö, iei i pwülüen ewe Lam.” (Jon 1:29; Pwarata 21:9) Iwe, iö ena fin apwüpwülü söfö are pwülüwen ewe Lam? “Pwülüen ewe Lam” ir nöün Kraist kewe chon käeö mi kepit ren ngün mi fel, ir kewe repwe fiti i lon an nemenem lon läng. (Pwarata 14:1, 3) Ina minne, napanapen än Jises föfför ngeni nöün kewe chon käeö lupwen a nonnom rer woon fönüfan, ina eü leenien äppirü ngeni ekkewe mwän lon ar föfför ngeni pwülüwer kewe.
5 Pwüngün pwe Jises i eü leenien äppirü fän iten nöün kewe chon käeö meinisin, ussun sia älleäni: “Kraist a pwal riafföü fan äsengesimi o isetiu eu leenien appiru mwemi, pwe ami oupwe tapwela mwirin lon ipwan.” (1 Piter 2:21) Iwe nge, Jises i äkkäeüin leenien äppirü ngeni ekkewe mwän. Ewe Paipel a apasa: “Mokuren mwan meinisin Kraist, o mokuren emon fefin puluan, o mokuren Kraist Kot.” (1 Korint 11:3) Pokiten Kraist möküren mwän, a lamot än ekkewe mwän pwüpwülü repwe äppirü Jises. Ina minne, ika ewe famili epwe sopwöch me pwapwa, chon ewe famili repwe apwönüetä alon Paipel ussun tettelin nemenem. Ren an epwe fis ena, ekkewe mwän repwe pwäratä tong ngeni pwülüwer ussun chök Jises a pwäratä tong ngeni pwülüwan we lon kapas awewe, nöün kewe chon käeö mi kepit.
Angang woon ekkewe Osukosuk lon Pwüpwülü
6 Lon ei fönüfan mi osukosuk ikenäi, mwän pwüpwülü repwe äkkäeüin äppirü än Jises mosonottam, tong, me üppos le apwönüetä ekkewe allük mi pwüng. (2 Timoti 3:1-5) Ren ewe leenien äppirü Jises a likitatiu, sia älleäni lon Paipel: “Ämi mwän kena, oupwe nonnom ren pwülüemi kana fän mirit.” (1 Piter 3:7) Enlet, mei lamot ekkewe mwän pwüpwülü repwe pwäkini ekkewe osukosuk fän tipatchem me mirit ussun chök Jises a pwäkini an kewe osukosuk. A küna riäfföü lap seni minne aramas ra fen küna, nge a weweiti pwe an kewe sossot ra popu seni Setan, nöün kewe timon, me pwal seni ei fönüfan mi ngaü. (Jon 14:30; Efisus 6:12) Jises ese mäirü lupwen a piitä sossot, ina minne, ekkewe mi pwüpwülü resap pwal mäirü lupwen repwe küna “chommong osukosuk lon manauer.” Ewe Paipel a öüröüra pwe ekkewe mi pwüpwülü repwe pwal küna ekkena sokkun osukosuk.—1 Korint 7:28.
7 Ewe Paipel a apasa pwe ekkewe mwän repwe nonnom ren pwülüwer “fän mirit, pun inisiir a apwangapwang mwen inisimi.” (1 Piter 3:7) Ewe Paipel a oesini pwe ekkewe mwän repwe kan arochongaü ngeni pwülüwer, nge emön mwän mi küna chen seni Kot esap ina ussun nge epwe fen asamolu i. (Keneses 3:16) Epwe fen echeni pwülüwan we ussun chök pisekin mi fokkun aüchea, iwe, esap äeä pöchökkülen inisin an epwe awata neminewe. Nge, epwe kan äfänni meefian me pwal süföliti me asamolu iteitan.
8 Met popun ekkewe mwän pwüpwülü repwe asamolu pwülüwer kewe? Ewe Paipel a pölüeni: “Pun pwal ir repwe angei än Kot we liffangen manau usun chök ämi. Oupwe föri iei usun, pwe esap wor och mine epwe epeti ämi iotek.” (1 Piter 3:7) A lamot ngeni mwän pwüpwülü ar repwe weweiti pwe Jiowa ese ekieki pwe ekkewe mwän mi fel ngeni i ra tekia seni fefin. Ekkewe fefin mi nom lon än Kot we chen repwe pwal angei ewe liffangen manau esemuch ussun chök ekkewe mwän—chommong me leir ra fen mwo nge eäni ewe manau lon läng, ikewe esap wor sokkofesennin lefilen “mwän me fefin” ie. (Kalesia 3:28) Ina popun, a lamot ekkewe mwän pwüpwülü repwe chechchemeni pwe än emön tuppwöl, ina ewe mettoch mi aüchea mwen mesen Kot. Ese lifilifil ika i emön mwän ika fefin, mwän pwüpwülü are fin pwüpwülü, are emön semirit.—1 Korint 4:2.
9 Ewe aposel Piter a menlapei lamoten än emön mwän asamolu pwülüwan we lon ena chök wokisin lupwen a erä, “pwe esap wor och epwe epeti ämi iotek.” Epwe fokkun efeiengaü ika a fen pinepin ach kewe iotek! Epwe tongeni eppeti än ewe mwän kewe iotek ussun chök an a fis loom ngeni ekkoch nöün Kot kewe chon angang mi tümününgaü. (Kölün Kechü 3:43, 44) Ina popun, ekkewe mwän chon Kraist, ir mi fen pwüpwülü are ir mi ekiekin pwüpwülü, repwe mirit ika repwe käeö napanapen än Jises asamoluöchü ekkewe fefin. Jises a etiwa ekkewe fefin ar repwe fiti i me chienan kewe lon ewe angangen afalafal. A pwal süfölitiir me kirekiröch ngeniir. Fän eü, Jises a pwal mwo nge akkom pwär ngeni ekkewe fefin eü pworaus mi fokkun amwarar me a ereniir pwe repwap apworausa ngeni ekkewe mwän!—Mattu 28:1, 8-10; Luk 8:1-3.
Eü Leenien Äppirü Äkkäeüin fän iten Mwän Pwüpwülü
10 Ussun sia fen küna me mwan, ewe Paipel a alöllöfengenni ririin emön mwän ngeni pwülüwan me ririin Kraist ngeni ewe “fin apwüpwülü söfö,” weween, an we mwichefelin chon Kraist mi kepit. Ewe Paipel a apasa: “Pun ewe mwan i mi mokuren puluan, usun chok Kraist mokuren inisin, ewe mwichefel.” (Efisus 5:23) Ekkeei kapas repwe apöchökküla ekkewe mwän pwüpwülü ar repwe ätittinaöchü napanapen än Jises nemeni nöün kewe chon käeö. Ren chök ei sokkun ätittin ekkewe mwän repwe tongeni enletin äppirü Jises me awora ewe sokkun fön, tong, me tümün ngeni pwülüwer kewe ussun chök met Jises a föri ngeni an we mwichefel.
11 Ewe Paipel a pesei ekkewe Chon Kraist: “Ami mwan kena, oupwe tongei puluemi, usun chok Kraist a pwal tongei ewe mwichefel, o a pwisin fangelo manauan fan asengesin i.” (Efisus 5:25) Lon Efisus sopwun 4, “ewe mwichefel” a iteni “inisin Kraist.” Chommong mwän me fefin ra kapachelong lon inisin Kraist we lon kapas monomon, nge ir meinisin ra älisatä mwökütükütün ewe inis. Jises i “mokuren ewe inis, nge ewe inis, iei mi ewe mwichefel.”—Efisus 4:12; Kolose 1:18; 1 Korint 12:12, 13, 27.
12 Jises a pwäratä tong ngeni “ewe mwichefel,” inisin we lon kapas awewe, äkkäeüin ren an tüttümünüöchü chon ewe mwichefel. Ren chök awewe, lupwen nöün kewe chon käeö ra meefi pekkus, a ereniir: “Ousipwe feila oukich chök lon eu leni toau seni leenien aramas, pwe oupwe tongeni ekis asösö.” (Mark 6:31) Emön me lein nöün kewe aposel a aweweei ussun met Jises a föri fitu chök aua me mwen an epwe mälo, a makkei: “Jises. . . , a echeni noun kewe [weween kifetin inisin we lon kapas awewe] . . . , a echeniir tori sopolan manauan.” (Jon 13:1) A ifa öchchün än Jises we leenien äppirü fän iten ekkewe mwän pwüpwülü lon ar föfför ngeni pwülüwer kewe!
13 Ewe aposel Paul a sopwelo le aweweei än Jises leenien äppirü ngeni mwän pwüpwülü. A peseer: “Epwe chok pwal iei usun ren mwan, pwe repwe tongei puluer usun chok pwisin inisir.” Mwirin a pwal sopwelo: “Oupwe chok tongei en me puluan usun chok pwisin ami.”—Efisus 5:28, 29, 33.
14 Ekieki mwo ussun alon Paul kana. Itä emön mwän mi mirit epwe ekiekin efeiengaüa pwisin inisin? Ika emön mwän a chepeti och mettoch woon autunlapen pechen, iwe, epwe itä pwisin pisiri autun pechen pun a feiengaü ren? Aapwi! Itä emön mwän epwe tongeni pwisin aitengaüa pwisin i me lein chiechian kewe are apworausa ussun pwisin an kewe apwangapwang? Aapw! Ina minne, met popun epwe kapas pöchökkül ngeni are fen awata pwülüwan we ika neminewe a mwäällilo? Ina popun, a lamot ekkewe mwän resap chök ekieki ussun pwisin ir, nge repwe pwal äfänni pwülüwer kewe.—1 Korint 10:24; 13:5.
15 Ekieki mwo ifa ussun Jises a pwäratä an tongei nöün kewe chon käeö lon ewe pwinin me mwen an epwe mälo, lupwen a pwälo ar apwangapwang. Inaamwo ika a fen ereniir fän chommong pwe repwe iotek, nge ra fen möürülo fän ülüngät lon ewe mälämälen Ketsemeni. Ekiselo chök, eü mwichen sounfiu ra wareitir me ra pwellirelo. Jises a eisiniir: “Iö oua kütta?” Lupwen ra pölüeni: “Jesus seni Nasaret,” a ereniir, “Ngang ätewe.” Pokiten Jises a silei pwe a “tori ewe fansoun” an epwele mälo, a ereniir: “Üa fen ürenikemi pwe ngang ätewe. Iei mine are oua küttaei, oupwe mwüt ngeni ätekei pwe repwe feila.” Jises a chök fokkun ekkekieki nonnomun nöün kewe chon käeö—chon ewe fin apwüpwülü söfö—iwe, a föri eü alen ngaselo fän äsengesiir. Ren ach käeö ussun än Jises föfföröch ngeni nöün kewe chon käeö, ekkewe mwän pwüpwülü repwe tongeni küna chommong minen emmwen ren ifa ussun repwe föfför mürinnö ngeni pwülüwer kewe.—Jon 18:1-9; Mark 14:34-37, 41.
Än Jises we Tong Ese Chök Alongolong woon Memmeef
16 Ewe Paipel a apasa: “Jises a tongei Marta me pwin we, pwal Laseres,” ekkewe ra awasölai lon imwer fän chommong. (Jon 11:5) Nge, Jises ese pwal fanafanelo nge a fönöü Marta lupwen a kon ekilapei mmolnotään möngö lap seni an epwe käit me ren Jises. A apasa ngeni: “Marta, Marta, ka aurek me lolileniesini mettoch mi chommong. Nge sia osupwang ren eu chok.” (Luk 10:41, 42) Marta a tipemecheres le etiwa än Jises fön pun a pwälo än Jises echeni i. Epwe pwal ina ussun ren ekkewe mwän, repwe pwal kirekiröch me echeni pwülüwer kewe me kapas pwotete ngeniir. Iwe nge, ika epwe lamot ar repwe apwüngü och mwäällin pwülüwer, epwe mürinnö ika repwe kapas wenewen ussun chök Jises a fen föri.
17 Fän eü, Jises a pwäri ngeni nöün kewe aposel pwe epwe fokkun feilo Jerusalem, ikewe ie epwe küna riäfföü me ren “ekewe souakom, ekewe souasor mi lap me ekewe Sensen Allük. Repwe niela, nge mürin ülüngat rän epwe manausefälitä.” Nge Piter a emmwenalo Jises ekis me popuetä le apwüngü i, a apasa: “Ai Samol! Amo Kot a pinei! Esap mo fis reom iei ussun!” A ffatöch pwe än Piter ekiek a mwääl pun a fen topulo ren pöchökkülen an memmeef. A lamot epwe apwüngü ekiekin. Ina minne, Jises a ereni: “Kopwe sü seniei, Satan, en eu leenien chepetek ngeniei. Pun om ekiek esap pop seni Kot, nge a pop seni aramas.”—Mattu 16:21-23.
18 Jises a kerän apasa pwe letipen Kot an epwe küna chommong riäfföü me ninnilo. (Kölfel 16:10; Aisea 53:12) Ina popun, mi mwääl an Piter poputä le äpwüngü Jises. Ewer, a lamot an epwe awenechara an Piter ekiek, ussun chök a pwal lamot ngenikich fän ekkoch. Pokiten ewe mwän pwüpwülü, i möküren ewe famili, wisan epwe emiriti chon an famili pachelong pwülüwan we. Inaamwo ika epwe tipeppos le emiritiir, nge epwe chök föri fän kirekiröch me tong. Iwe, ussun chök än Jises älisi Piter pwe epwe eäni ekiek pwüng ren ekkoch mettoch, ekkewe mwän pwüpwülü repwe pwal älisi pwülüwer kewe. Ren chök awewe, fän ekkoch, epwe lamot ngeni emön mwän an epwe awena ekiekin pwülüwan we fän kirekiröch ussun napanapen üfan me föütan ika ese kon fichiiti fin Kraist.—1 Piter 3:3-5.
A Lamot Ngeni Mwän Pwüpwülü Mosonottam
19 Ika a wor eü mwääl mi lamot epwe awenewen, ekkewe mwän pwüpwülü resap itä ekieki pwe ar achocho le ataweei ewe mwääl epwe mwittir pwönüetä. Än Jises awena napanapen nöün kewe a fis lon fansoun langattam. Awewe chök, emmisfengen lefilen ekkewe chon künö a fisitä me mwen sopwoloon än Jises angangen afalafal. Ra äninifengen woon iön leir epwe lapalap. (Mark 9:33-37; 10:35-45) Ese ttam mwirin an a fis ena, Jises a akkota pwe repwe chüfengen le föri ewe apwapwaan Pasofer. Lon na atun, ese wor emön me leir a mochen tölü pechen ekkewe ekkoch, nge ina eü angang mi tekisosson lon eörenien chon Jus. Nge Jises a föri. Iwe, mwirin a ereniir: “Ua ngenikemi eu leenien appiru.”—Jon 13:2-15.
20 Ekkewe mwän pwüpwülü mi pwäratä ei sokkun tipetekison ussun chök Jises repwe küna tipeeü me älillis seni pwülüwer kewe. Nge a lamot mosonottam. Mwirin, lon ena chök pwinin Pasofer, ekkewe aposel ra pwal äninisefäl ren iön leir epwe lapalap. (Luk 22:24) Fän chommong, siwil lon napanapen me föfförün aramas epwe fis ekis me ekis ren fansoun langattam. Iwe nge, a mmen apwapwa lupwen sipwe küna uwaaöchün ach mosonottam ussun chök an a fis ngeni nöün Jises kewe aposel!
21 Ikenäi, ekkewe pwüpwülü ra küna osukosuk watte lap seni me loom. Chommong rese chüen alamota ewe pwonen pwüpwülü. Ina minne, ämi kana mwän pwüpwülü, oupwe ekiekifichi ewe popun kkotun pwüpwülü. Chechchemeni pwe pwüpwülü mi pin, pun a förütä me poputä me ren ewe Kot mi tong, Jiowa. Iwe, a fen awora Nöün we Jises, pwe epwe ach Chon Amanau, me pwal eü leenien äppirü ngeni mwän pwüpwülü ar repwe äkkäppirü.—Mattu 20:28; Jon 3:29; 1 Piter 2:21.
Ifa Ussun Kopwe Pölüeni?
• Pwata mi lamot sipwe esinna ewe popun kkotun pwüpwülü?
• Ifa ussun ekkewe mwän pwüpwülü repwe pwäratä ar tong ngeni pwülüwer kewe?
• Ikkefa ekkoch pworausen än Jises föfför ngeni nöün kewe chon käeö ra aweweei ifa ussun emön mwän pwüpwülü epwe äkkäppirü Kraist le apwönüetä wisan we, wisen möküren an famili?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1, 2. (a) Kaükün sopwöchün emön mwän pwüpwülü epwe pwälo ren met? (b) Pwata mi lamot ach sipwe esinna pwe pwüpwülü a popu seni Kot?
3, 4. (a) Met popun Jises a silelap ussun pwüpwülü? (b) Iö ewe a ussun itä pwülüwen Jises me epwe ifa ussun föfförün ekkewe mwän ngeni pwülüwer kewe?
5. Jises i eü leenien äppirü fän iten iö?
6. Ifa ussun ekkewe mwän repwe nonnom ren pwülüwer kewe?
7, 8. (a) Met epwe kapachelong lon än ekkewe mwän pwüpwülü nonnom ren pwülüwer fän mirit? (b) Met popun a fichiiti ekkewe fin pwüpwülü ar repwe küna asamol?
9. (a) Me ren Piter, ifa ewe popun ekkewe mwän pwüpwülü repwe asamolu pwülüwer kewe? (b) Ifa ussun Jises a pwäratä an asamolu ekkewe fefin?
10, 11. (a) Met popun a fokkun lamot ngeni mwän pwüpwülü ar repwe käeö än Jises we leenien äppirü? (b) Ifa ussun mwän pwüpwülü repwe pwäratä tong ngeni pwülüwer kewe?
12. Ifa ussun Jises a pwäratä tong ngeni inisin we lon kapas awewe?
13. Ifa ussun Paipel a pesei ekkewe mwän pwüpwülü ar repwe tongei pwülüwer kewe?
14. Ifa ussun emön mwän pwüpwülü a tümünü inisin we ese unusöch, me ifa ussun ei napanap epwe pwal weneiti an tümünü pwülüwan we?
15. (a) Met Jises a föri lupwen a pwälo än nöün kewe chon käeö apwangapwang? (b) Ikkefa ekkewe lesen sipwe tongeni käeö seni än Jises we leenien äppirü?
16. Met meefien Jises ussun Marta, iwe, ifa ussun a fönöü i?
17, 18. (a) Ifa ussun Piter a apwüngü Jises, me pwata a lamot ngeni Piter an epwe küna emirit? (b) Met wisen emön mwän mi pwüpwülü?
19, 20. (a) Ifa ewe osukosuk a fisitä lein nöün Jises kewe aposel, me ifa ussun Jises a pwäkini ewe osukosuk? (b) Ifa ussun än Jises emiritiir a sopwöch?
21. Fän ekkewe osukosuk watte ikenäi, ifa ewe kapasen pesepes ekkewe mwän pwüpwülü repwe chechchemeni me föri?
[Lios lon pekin taropwe 20]
Pwata ekkewe mwän pwüpwülü repwe käeö napanapen än Jises föfför ngeni ekkewe fefin?
[Lios lon pekin taropwe 19]
Lupwen nöün kewe chon käeö ra pekkus, Jises a äfänniir
[Lios lon pekin taropwe 18]
Mwän pwüpwülü repwe fönöü pwülüwer kewe fän kapas pwotete me kirekiröch