Muze Mutu Yoze Wazanga Chinji Mafwa

“Muze yaya wa lunga afwile susumuku, nevwile ngwe nguli ukawami. Hakupalika cha amwe tukweji, yinguputuka kumwiwuluka chinji, yino yangunehenene yikola yinji ngwe kangutuwa pwoko ku mbunge. Mashimbu amwe, te nakwivwa uli, ni kulihula ngwami: Mumu liaka ndumbwami mwe watamba kufwa? Yinguputuka kulilamikiza mulonga, mumu te chishi kupalikisa mashimbu anji ni iye muze te ali ni mwono.”—Vanessa, wa ku Australia.

NYI hiunafwisa umwe mutu yoze wazanga chinji, kota hiunevu yikola yinji mu mbunge, yinyengo ni kulivwa ngwe uli ukawe. Chikwo nawa, muhasa kwivwa uli, woma ni kulisuma mulonga. Hachino, hanji muhasa kulihula nyi kununga ni mwono chili ni ulemu.

Nyingika ngwe, ha mashimbu amwe hi chipiko kwivwa yikola ku mbunge. Yikola yakusolola ngwo, kumana te wakuzanga chinji mutu wacho. Shina kuli yize muyihasa kukukwasa kukumba yikola ye?

YIZE YAKWASHILE ATU AMWE KUNYONGONONA

Chipwe ngwe yipikalo ye yinasoloka ngwe kuyishi kuhwa, muhasa kuwana utakamiso nyi mukaula yikuma yino:

HA MASHIMBU AMWE HI CHIPIKO KULILA

Hita mutu kali ni chize akusolola yinyengo yenyi, amwe kakulila ha mashimbu anji akwo ha mashimbu akehe. Chipwe chocho, kulila muchihasa kukukwasa kutepulula yikola. Vanessa yoze twatongola ku uputukilo wa mutwe uno, yamba ngwenyi, “Te nakulila chinji; te ngunazange kutuhwisa yikola yize ngunevu ku mbunge.” Sofia, yoze wafwishile yayo, kambile ngwenyi: “Kupinda ni yinyengo ku mbunge chakuneha yikola yinji, chili ngwe kukosa ha chilonda. Yikola yacho yakupwa yinji, alioze yakukwasa kuwuka chilonda chacho.”

HANJIKA NI UMWE MUTU HA YIZE UNEVU NI YIZE UNANYONGO

Ha mashimbu amwe, hanji muzanga kupwa ukawe. Alioze kupinda ni yikola ya kufwisa mutu ukawe, chapwa ngwe kumbata yuma yilemu. Jandira yoze wafwishile tato ha miaka shimbiali kunyima yamba ngwenyi: “Nahanjikile ni akwetu hakutwala ku yize te ngunevu. Te nakumona ngwe chino te kuchichi kungukwasa, alioze chapwile chipema ha kupwa ni uhashi wa kulweza akwetu yize te ngunevu.” Joana, yoze twatongolanga ku uputukilo, yamba nawa ngwenyi: “Kuhanjika ni akwetu te chakungukwasa chinji. Te nakwivwa ngwami, ayo kanangupanjika chishi ukawami.”

TAYIZA UKWASO

Umwe ndotolo kambile ngwenyi: “Atu waze akutayiza ukwaso wa asoko ni masepa muze hafwisa umwe usoko, kakuhasa kuhuzuluka kawashi ku mbunge ni kulivwa kanawa.” Lweza masepa je yize mahasa kulinga hanga akukwase, mumu ayo mahasa kupwa ni nyonga liakukukwasa, alioze kechi kunyingika chize mahasa kuchilinga.—Yishima 17:17.

KUNDAMA KULI ZAMBI

Tina yamba ngwenyi: “Muze lunga liami afwile ni yikola ya câncer, yami te nakuhanjika ni Zambi ni kumulweza yipikalo yami, ni yikola yeswe yize te nakwivwa! Hita tangwa te nakumwita hanga angukwase kupwa ni mwono ngwe uze napwile nawo. Zambi kangukwashile mu majila anji.” Teresa uli ni miaka 22, yoze wafwishile naye, yamba ngwenyi: “Kutanga Mbimbiliya matangwa eswe te chakungutakamisa. Te nakuwanamo sango jize ja kungutakamisa.”

LIHULIKILE HA UHINDUKILO WA AFU

Tina yanunga ngwenyi: “Ku uputukilo, kutalatala cha uhindukilo wa afu te kuchishi kungutakamisa, mumu te ngunazange lunga liami, ni ana jami no te mafupiwa tato. Alioze, haliapwila nakulihulikila ha kutalatala, chipwe ngwe hikwapalika miaka yiwana, mumu che chakungukwasa hanga ngunyongonone. Kunyonga ngwami, mungwiza kamumona cheka nawa, chakungunehena sambukila ni uwahililo!”

Nyi twafwisa mutu, kwakupalika amwe mashimbu mba tuhuzuluke mu mbunge. Kashika, chilweza cha Vanessa muchihasa kututakamisa. Iye yamba ngwenyi: “Muhasa kwivwa ngwe yikola yacho kuyichi kuhwa, alioze hakehe-hakehe muyiputuka kutepuluka.”

Iwuluka ngwe, chipwe ngwe muchipwa chikalu kuvulama mutu yoze wafwa, nihindu mwono we uchili ni ulemu. Ni ukwaso wa Zambi, muhasa kupwa ni masepa apema ni kuwahilila ku mwono. Chikwo nawa, kwasala hakehe hanga Zambi ahindwise atu waze hanafu. Iye kanazange hanga uliwane cheka ni usoko we yoze wafwile. Yikola yize unevu mu mbunge, makayiwuka ku miaka yeswe!