Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
3-9 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 13-14
“Manenu, Numone Ulamwino wa Yehova”
(Kutuhuka 14:13, 14) Mba Mose yamba kuli e atu ngwenyi, Kanda nwivwa woma, manenu, numone ulamwino wa Yehova, manulingilawo musono. Mumu A-Engitu nwamona musono, kunuchi kwiza kuamona nawa nilimwe tangwa. 14 Yehova kumakanwashila jita. Enu munukahola kwenu.
w13 1/2 4
Mose—Lunga Yoze te Ukwete Ufulielo
Mose kota kakanyongene ngwo te kwasala hakehe Zambi ahandunune Kalunga-lwiji Muchila hanga alamwine A-Izalele. Alioze, yafuliela ngwo Yehova mahasa kulinga chimwe chuma hanga afunge atu Jenyi. Mose yazanga hanga A-Izalele no apwe ni nyonga liacho. Mose yamba kuli atu ngwenyi: “Kanda nwivwa woma, manenu, numone ulamwino wa Yehova, manulingilawo musono.” (Kut 14:13) Shina Mose kahashile kukolesa ufulielo wa A-Izalele? Ewa, mumu Mbimbiliya yinambe ngwo: ‘Ku ufulielo ayo apalikile ndusu mu Kalunga-lwiji Muchila ngwe hashi homu.’ (Hep 11:29) Ufulielo wa Mose wamuyukishile hamwe ni waze akawile chilweza chenyi.
(Kutuhuka 14:21, 22) Mose yolola kwoko lienyi ha kalunga-lwiji mba ufuku weswe Yehova yasosolola kalunga-lwiji ni fuji ya tachi ya ku Chivumbuko; yalumuna kalunga-lwiji hashi homu. Meya yahandunuka. 22 A-Izalele yanjila mukachi ka kalunga-lwiji nikwenda hashi homu. E meya yapwa ngwe chipanga kuli ayo ni ku chindume cho ni ku chimeso cho.
w18/09 25 ¶13
Mukwa-Ndundo-Jeswe, Alioze Kakulihulumba Hali Atu
13 Tanga Kutuhuka 14:19-22. Achinyonga ngwe uli hamwe ni A-Izalele. Hinwafwa mu muheto. Tujita twa A-Engitu kaneza kunyima lienu, kulutwe nawa kuli Kalunga-Lwiji Muchila. Mba Zambi malinga chimwe. Nguji lia lelwa lize te lia kupwa kulutwe mulifuna hanyima lia chilombo, himulipwa mukachi ka yenu ni A-Engitu. Haliapwila A-Engitu kali mu milima, alioze mu chilombo chenu muli zwalala ni pangu lia chikomokeso! Chocho himumona Mose kanolola kwoko lienyi ha kalunga-lwiji, mba ku chivumbuko yimukwiza fuji yinji, yize muyazulula jila mu meya ndo ha sali likwo. Mba ena, asoko je ni yimuna yenu munupalika kanawa mu jila yacho hamwe ni atu akwo. Yena mukomoka mumu haze nunapalika heshi malowa nawa heshi kusenena. Mavu kanomu nawa kanakale mba chili chashi kwendaho. Hachino, chipwe waze akwenda makoke, kanahase kutambuka hanga ahete kawashi ku chana.
(Kutuhuka 14:26-28) Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Olola kwoko lie ha kalunga-lwiji, hanga meya azemukine A-Engitu ni matemba jo ni akwa tuvwalu two. 27 Mose yolola kwoko lienyi ha kalunga-lwiji mba muze hikwacha kalunga-lwiji yatakana ni tachi jenyi. A-Engitu yeseka kuchina alioze Yehova yakumba A-Engitu mukachi ka kalunga-lwiji. 28 Meya ahilukile, yafuka e matemba ni e akwa tuvwalu, chendo cheswe cha Falau waze aakawile mu kalunga-lwiji. Kukwasalile chipwe umuwika wa ayo, ka.
w09 15/3 7 ¶2-3
Kanda Nukavulama Yehova
Muze A-Engitu te analihulumba ni matemba jo a jita waze te anapihia, chocho A-Izalele eswe yapwa ni mashimbu akututuka ku chana. Mba hi Mose yolola kwoko lienyi ha Kalunga-lwiji Muchila. Hachino, Yehova yapuzula yikalakala ya meya yize yahandunwine kalunga-lwiji. Meya yafuka Falau ni tujita twenyi, chocho eswe yafwa mu kalunga-lwiji. Niumwe wa kuli akwa-kole jacho wasalile ni mwono wakuhi. A-Izalele yaatusula mu undungo!—Kut 14:26-28; Sam 136:13-15.
Sango jacho yijivwisa woma atu a mu yifuchi yize yapwile hakamwihi. (Kut 15:14-16) Muze hikwapalika miaka makumi awana, Rahape, wa mu Yeriku yalweza A-Izalele aali waze ayile ku zuwo lienyi ngwenyi: “Woma wa yenu hiwatukwata, . . . mumu hitunevu chize Yehova omishine meya a Kalunga-Lwiji Muchila kumeso jenu muze nwakatukile ku Engitu.” (Yos 2:9, 10) Chipwe mavungu jacho waze te keshi kuwayila Yehova kakavulamine chize Yehova anakapulwila atu jenyi. Chochene, A-Izalele kapwile ni yuma yinji yize te muyakwasa kwiwuluka Yehova.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 13:17) Muze Falau echele atu kuya, Zambi te kaatwalile ku jila ya kupalikila ku chifuchi cha A-Filistea chipwe kwapwile kwihi; mumu Zambi ngwenyi, Kuchina hanji e atu makalikonyeka muze makamona jita mba makahiluka ku Engitu.
it-2 51 ¶10
Jila, Tapalo
Kukatuka ku mashimbu akunyima, jila ni matapalo waze atu te akulingila mingoso eswe te kakuya mu mambonge ni mu yihunda ya mu Palestina. (Kwa 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Yos 2:22; Kuy 21:19; 1Sa 6:9, 12; 13:17, 18; tala chikuma, ESTRADA REAL.) Tapalo ya pundu yapwile yize te yakukatuka ku Engitu ndo ku mambonge ja A-Filistea, Ngaza ni Asekalone, hakujinga ndambu hakehe sali lia Norte ngwe unayi ku Megidu. Tapalo yacho yiyinunga ndo ku Hozore, ku Norte ya kalunga-lwiji wa Ngalileya, nawa yiyiheta ndo ku Ndamaseku. Jila yino te yakupalika mu chifuchi cha A-Filisteia, ye yapwile yihi, kukatuka ku Engitu ndo ku Chifuchi cha Chilakenyo. Alioze ni kulihulumba cheswe, Yehova yasongwela A-Izalele apalikile mu jila yeka hanga A-Filistea achine kwalukukila.—Kut 13:17.
(Kutuhuka 14:2) Amba A-Izalele ahiluke, ajike mbalaka jo kulutwe lia Paihahiro, hakachika Mingondele ni kalunga-lwiji, hatalanganyi ni Mbale-Zefwone ku sesa lia kalunga-lwiji, kwe kuze nukajike mbalaka jenu.
it-2 78 ¶5-6
Kutuhuka
Halihi Ahandununwine Kalunga-lwiji Muchila mba A-Izalele Azauke?
Hanyima lia kwenda ha tangwa liamuchiali mu wenyi wo, A-Izalele yaheta ku Etame “kuze kwaputuka puya,” mba Zambi yalweza Mose hanga “ahiluke, ajike mbalaka jo kulutwe lia Paihahiro, . . . ku sesa lia kalunga-lwiji.” Chino te muchitwala Falau hanga anyonge ngwo, A-Izalele ‘kanachamangila mu chifuchi.’ (Kut 13:20; 14:1-3) Akwa-mana waze akuhanjikila kanawa jila ya El Haja kakwamba ngwo liji lia Hepreu “kuhiluka kunyima” likwete shindakenyo, nawa kuliatalile wika “kukondoloka” hanji “kusosoloka,” alioze linalumbunuka kufuna kunyima, hanji ngwetu, kukondoloka mu jila yeka. Ayo kakwamba ngwo muze ahetele ku Norte, kuto ya chikonja cha Suez, A-Izalele yahiluka kuze te anayi, chocho yaputuka kuya sali lia Este ya Yebel Atake kuze kuli milundu yinji sali lia ku Oeste. Unji wa atu ngwe A-Izalele, te kechi kuwana uhashi wakuheta kawashi-washi kuze te anayi, mumu nyi te akwa-kole jo maakawila sali lia Norte te maakwachila ku kalunga-lwiji.
Mianda ya A-Yunda ku sekulu yitangu M.J. yinasolola chize yuma yacho yapwile. (Tala chikuma PI-HAIROTE.) Chikuma chilemu chili ngwo, yuma yacho yinalite kanawa ni yize Mbimbiliya yakwamba, alioze manyonga ja akwa-mana anji keshi kulita ni chikuma chacho. (Kut 14:9-16) Chinasoloka ngwe, A-Izalele kanakazaukila kusuku ni chikonja cha ngenge ya kalunga-lwiji hanga tujita twa Falau ahone kwawana sali likwo lia kalunga-lwiji.—Kut 14:22, 23.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 13:1-20) Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, 2 Nungusele ku usandu tupula-majimo eswe hakachi ka A-Izalele, atangu kusemuka kuli atu ni kuli yimuna; ninyami. 3 Mose yamba kuli atu ngwenyi, Iwulukenu lino tangwa muze nwakatukile ku Engitu, ewa ku zuwo lia upinji, mumu Yehova wanuchijile ku chihela chize ku tachi ja kwoko lienyi. Kanda nukalia mbolo niyimwe ya futunwiso. 4 Nunakatuka musono ha kakweji wa Ambimbi. 5 Chikapwe muze Yehova makanuhetesa ku chifuchi cha A-Kanana, ni cha A-Hete, ni cha A-Amore, ni cha A-Hevwe, ni cha A-Yepushe, chize alishingile kuli tulamba twenu mukunwaha, chifuchi kuze kunokela yamwa ni wuchi, ngwami, Ha kakweji yono mwene nukalinge uvumbiko uno. 6 Munukalia mbolo kuyishi futunwiso ha matangwa shimbiali mba ha tangwa liamuchishimbiali hakapwe chiwanyino hali Yehova. 7 Munukalia mbolo kuyishi futunwiso ndusu e matangwa shimbiali. Kanda awana kuli yenu mbolo niyimwe ya futunwiso chipwe kuwana futunwiso yimwe kuli yenu, ku mazuwo jenu eswe. 8 Ukambulwile mwane wa lunga ha tangwa lize ngwe, Te mumu ha chize angulingilile Yehova muze nakatukile ku Engitu. 9 Chikapwe chilayi kuli yenu ha moko jenu ni chiwulwiso mukachi ka meso jenu, hanga shimbi ya Yehova yikapwe mu makanwa jenu, mumu Yehova hananuchiza ku Engitu ni kwoko lia tachi. 10 Kashika nukafunge shimbi yino ha kakweji kayo mwaka ha mwaka. 11 Mba muze Yehova makanuhetesa ku chifuchi cha A-Kanana chize alakenyene ni shingo kuli yenu ni kuli tulamba twenu akanwehecho, 12 nukasele kuli Yehova waze eswe atangu kusemuka ni tupula-majimo eswe a kuli yimuna. Lunga mweswe ni kuji mweswe akapwe ambala a Yehova. 13 Kapula-jimo wa chimbulu mweswe nukamukuule ni mwana-panga, alioze nyi kunwamukuulile nukamumakune kota. Ni tupula-majimo eswe hakachi ka ana jenu, nukaakuule. 14 Muze manuhula kuli ana jenu kulutwe ngwo, Acho kuchi chinalumbunuka? Nukaambulwile ngwenu, Ni kwoko lia tachi, Yehova watuchijile ku Engitu ku zuwo lia upinji. 15 Mba muze Falau kasolo kututusula Yehova washihile tupula-majimo eswe a mu chifuchi cha Engitu, ni tupula-majimo a atu, ni tupula-majimo a yimuna. Kashika twakulambula kuli Yehova kuji eswe tupula-majimo, alioze tupula-majimo eswe a ana jetu a malunga twakuakuula. 16 Chikapwe chilayi ha moko jenu ni cha kukashila hakachi ka meso jenu, mumu Yehova watuchijile ku Engitu ni kwoko lia tachi. 17 Muze Falau echele atu kuya, Zambi te kaatwalile ku jila ya kupalikila ku chifuchi cha A-Filistea chipwe kwapwile kwihi; mumu Zambi ngwenyi, Kuchina hanji e atu makalikonyeka muze makamona jita mba makahiluka ku Engitu. 18 Alioze Zambi yaajingisa ku jila ya puya, ya kupalikila ku Kalunga-lwiji Muchila. A-Izalele nikwenda mu mikana akatukile ku chifuchi cha Engitu. 19 Mose yatwala hamwe nenyi yifwaha ya Yosefwe mumu Yosefwe te washingishile A-Izalele ni shingo ngwenyi, Pundu, Zambi kumeza kunutala, nukambate yifwaha yami hamwe ni yenu. 20 O ayile wenyi wo chize ku Sukote ndo ku Etame kwenako yajika mbalaka jo, kuze kwaputukila puya.
10-16 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 15-16
“Halisenu Yehova ni Miaso”
(Kutuhuka 15:1, 2) Hohene Mose ni A-Izalele embilile Yehova mwaso uno. Yamba ngwo, Mungwimbila Yehova mwaso, mumu iye hanangama kuhiana. Tuvwalu ni akwa kuaendesa yaanyasa mu kalunga-lwiji. 2 Yehova iye tachi jami ni mwaso wami. Iye hanapu ulamwino wami. Yono mwe Zambi yami. Kumungumuhalisa yono Zambi ya tata. Kumungumunangamisa.
w95 15/10 11 ¶11
Mumu liaka Twatamba Kuvwila Zambi Woma Haliapwila?
11 Chize Yehova anongesele tujita twa A-Engitu chamunangamishine kumeso ja tuvumbi twenyi, nawa chahanyine uchela unene ha jina lienyi. (Yos 2:9, 10; 4:23, 24) Chochene, jina lienyi kalinangamishine helu lia tuzambi a mahuza, keshi ndundo amu Engitu, waze kakahashile kulamwina tuvumbi two. Kujikijila hali tuzambi ni hali mwana mutu yoze mahasa kufwa ni ha ndundo ja tujita chahwile chipi. (Sam 146:3) Kashika, hi kukomoka ko muze A-Izalele embile mwaso wa uhaliso uze te unasolola woma wo kuli Zambi ya mwono, yoze ukwete ndundo ja kulamwina atu jenyi!
(Kutuhuka 15:11) Yehova—hakachi ka tuzambi walita ni yenu iya? Walita ni yenu iya? Mulemu ni musandu—yenu. Ha kunuhalisa, yenu kole ni woma. Kunwakulinga yikomokeso.
(Kutuhuka 15:18) Yehova kumakayula ndo ku miaka yeswe ya mutolo.
w95 15/10 11-12 ¶15-16
Mumu liaka Twatamba Kuvwila Zambi Woma Haliapwila?
15 Ni yetu, nyi katulamwinyine hamwe ni Mose kachi twevwile kuwaha ha kwimba ngwo: “Yehova—hakachi ka tuzambi walita ni yenu iya? Walita ni yenu iya? Mulemu ni musandu—yenu. Ha kunuhalisa, yenu kole ni woma. Kunwakulinga yikomokeso.” (Kut 15:11) Manyonga jacho hali Zambi yanunga ni kwaewuluka ha miaka yinji kulutwe. Mu mukanda wa kasula wa Mbimbiliya, postolo Yoano yahanjika hali chimwe chizavu cha tuvumbi twa Zambi akuwayisa nawa ashishika ngwenyi: Ayo “yemba mwaso wa Mose, ndungo ya Zambi, ni mwaso wa mwe Mwana-panga.” Mwaso uka wenawo? Yoano yanunga ngwenyi: “Mwene Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe! Yitanga yenu yinene ni ya kukomwesa, Majila jenu amwenemwene ni a ululi, Mwanangana wa mavungu! Mwene, iya kechi kanuvwila woma? Iya kechi kuchichimieka jina lienu?”—Uso 15:2-4.
16 Ni musono nawa, kuli tuvumbi twa Zambi waze atuswile nawa akusakwilila hi wika ko ha yuma yize Zambi atangile, alioze ni ha shimbi jenyi. Atu a ku mavungu eswe hanaatusula ku spiritu mu chifuchi chino chipi, mumu ayo hanatayiza shimbi ja Zambi ni kujikaula ku mwono wo. Hita mwaka, tununu a tununu twa atu kakuhichika chifuchi chino chipi ni kwiza mu ululikiso walinanga wa tuvumbi twa Yehova. Muze Zambi manongesa uwayilo wa mahuza ni hano hashi hapi, atu jacho makatwama ku miaka ya mutolo mu chifuchi chaha.
(Kutuhuka 15:20, 21) Profeta wa pwo Miriame, ndumbu ya Arone, wakwachile kamukupiela mu kwoko lienyi mba mapwo eswe yatuhuka hamwe nenyi ni tumikupiela nikuhangana. 21 Miriame walakanyine ngwenyi, Embilenu Yehova mwaso mumu iye hanangama kuhiana. Ni kavwalu ni mukwa kumwendesa yaanyasa mu kalunga-lwiji.
it-3 47 ¶4
Miaso
Miaso yinji yize A-Izalele te akwimba mu yizavu, kota kapwile ni kuyimba (mu antifônico) hamuwika, chekwamba amwe memba hamuwika hanji umwe maputuka kwimba mba eswe makumbulula. Kwimba chino, mu Yisoneko kanachivuluka ngwo, ‘kulitayiza.’ (Kut 15:21; 1Sa 18:6, 7) Mutapu uno wakwimba, unasoloka ha chize asonekene samu jimwe, ngwe Samu 136. Yizavu yaali yinene-yinene ya ngimba waze achichimiekene Zambi ha mashimbu ja Nehemia, ni muze ahwishile kutunga yipanga ya Yerusaleme, yinasolola ngwo ayo kapwile ni kwimba mu mutapu wacho.—Neh 12:31, 38, 40-42; Tala MIASO.
it-3 339 ¶5
Profeta wa Pwo
Miriame kali pwo mutangu yoze avuluka mu Mbimbiliya ngwo profeta. Zambi kota kambulwile umwe lusango hanji jinji kupalikila muli iye, mujihasa kupwa kupalikila mu miaso yize ahwimine. (Kut 15:20, 21) Kashika, iye ni Arone ambile kuli Mose ngwo: “[Yehova] kahanjikile ni yetu nawa?” (Kwa 12:2) Yehova mwene, kupalikila muli profeta Mika yamba ngwenyi katumine “Mose, ni Arone ni Miriame” kulutwe lia A-Izalele muze te anaatuhwisa mu Engitu. (Mik 6:4) Chipwe ngwe Miriame kamuzachishile kuli Zambi, nihindu chiteli chenyi chapwile mushi lia chiteli cha ndumbwenyi Mose. Muze iye ahianyine makano, chocho Zambi yamumwesa lamba.—Kwa 12:1-15.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 16:13) Chocho ha ngoloshi, ngwali yeza, o yapwa kweswe ku chilombo. Mba muze hikwacha mume wapwile hashi, kweswe kwa kujingilika chilombo.
w11 1/9 14
Unachinyingika nyi?
Mumu liaka Zambi asakwile ngwali ngwe kulia cha A-Izalele mu puya?
Muze A-Izalele atuhukile mu Engitu, ha yisuho yaali Zambi yaaha ngwali anji hanga alie.—Kut 16:13; Kwa 11:31.
Ngwali kali amwe tujila waze akwete usuhwe wa centimetro 18 nawa akulema 100 grama. Tujila jacho katwama chinji mu Azia ya kuchitokelo ni mu Europa. Amu ali tujila waze akwenda chinji, mu inverno ayo kakuya mu África ni mu Arábia. Muze anayi ku chihela cheka, anji kakupalika ku sesa lia Kalunga-lwiji Mediterrâneo hakamwihi ni Sinai.
Kulita ni umwe mukanda wa kuhanjika hakutwala ku Mbimbiliya, ngwali kali tujila waze “akuhumuka fuji jinji, ayo kakukaula fuji kuze yinayi, alioze nyi fuji muyalumuka hanji tujila jacho mahonga mumu lia kuhumuka ha tando jinji, chizavu cheswe chakuholoka hashi hi kechi kuhasa nawa kuhumuka ha shimbu liacho.” Hachino, mba anunge mu wenyi wo, ayo kakufupiwa kuhwima tangwa limuwika hanji matangwa aali, chino chakupwa chashi kwakwata. Ku uputukilo wa sekulu 20, hita mwaka A-Engitu te kakulanjisa ngwali tununu 3 a tununu mu yifuchi yikwo hanga alie.
Ha yisuho yeswe yaali yize A-Izalele alile ngwali, yapwile ha kusokoloka cha mitondo (primavera). Chipwe ngwe tujila wano kakuya chinji ku Sinai, nihindu ha mashimbu jacho Yehova mwe ‘wanehene fuji’ yize yatwalile tujila jacho ndo mu chilombo cha A-Izalele.—Kwa 11:31.
(Kutuhuka 16:32-34) Mose yamba ngwenyi, Chuma chechino ambile Yehova ngwenyi, Tulikilenu yisemuko yenu kachisoka ka too, hanga akatale kulia chino nanulishile mu puya muze nanuchijile ku chifuchi cha Engitu. 33 Mose yamba kuli Arone ngwenyi, Anda ndeho, usemo kachisoka ka too ni manaa ukayitulikile kumeso ja Yehova ukayifungile yisemuko yenu yeswe. 34 Chizechene ngwe Yehova ambile kuli Mose chocho Arone yayitulikila kulutwe lia Shindakenyo akayifunge.
w06 15/1 31
Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu
Ha amwe mashimbu muze te haatusula mu Engitu, A-Izalele yaputuka kulinyenyeta hamukunda wa kulia. Hachino, Yehova yaaha manaa. (Kut 12:17, 18; 16:1-5) Ha mashimbu jacho, Mose yalweza Arone ngwenyi: “Anda ndeho, usemo kachisoka ka too ni manaa ukayitulikile kumeso ja Yehova ukayifungile yisemuko yenu yeswe.” Lusango wacho kanambe ngwo: “Chizechene ngwe Yehova ambile kuli Mose chocho Arone yayitulikila kulutwe lia Shindakenyo [chihela cha kutulikila mikanda yilemu] akayifunge.” (Kut 16:33, 34) Tuli ni shindakenyo ngwetu, ha shimbu liacho Arone kasele manaa mu ndeho, alioze kota kahashile kwasa kulutwe lia Shindakenyo hanyima lia Mose kulinga Mushete wa usendo ni kusamo yihanda ya mapaya.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 16:1-18) O akatukile ku Elime ayile wenyi wo. Chikungilwila cheswe cha A-Izalele yichiheta ku puya ya Shini yize yili mukachi ka Elime ni Sinai. Ha tangwa kumi ni liamuchitano lia kakweji wamuchiali, chize ku tangwa lize akatukile ku chifuchi cha Engitu. 2 Chikungulwila cheswe cha A-Izalele chalinyenyetene ni Mose ni Arone mu puya. 3 A-Izalele yamba kuli ayo ngwo, Kachi twafwile ni kwoko lia Yehova mu chifuchi cha Engitu muze twatwamine ku ndeho ja yifwo, muze twalile nikukuta. Mumu yenu hinwatuhetesa ku puya yino mukushiha ni zala chikungulwila chino cheswe. 4 Henaho Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Mungukanokesa mbolo ya kukatuka kwilu. Atu makatuhuka akakunge kulia cha tangwa ha tangwa hanga yami ngukaeseke, nyi shina o makenda mu shimbi yami, nyi shina ka. 5 Mba muchikapwa tangwa liamuchisambano muze o makalulika kulia chize makakunga chikapwe chihanda cha kuheta ha matangwa aali, hi limuwika ko. 6 Mose ni Arone yamba kuli A-Izalele eswe ngwo, Ha chingoloshi kumunukanyingika ngwenu, Yehova watuchijile ku chifuchi cha Engitu. 7 Mba muze mu kucha kumunukamona ulemu wa Yehova, mumu iye kanevu kulinyenyeta chenu. Yetu aya mba nulinyenyete ni yetu? 8 Mose yamba ngwenyi, Muze ha chingoloshi Yehova makanwaha yifwo nukalie; mba ha kucha mbolo nukakute henaho mununyingika ngwenu Yehova kanevu kulinyenyeta chenu. Yetu aya kevwe? Kunwalinyenyetene ni yetu, ka, alioze ni Yehova. 9 Mose yamba kuli Arone ngwenyi, Ambulwila chikungulwila cheswe cha A-Izalele ngwe, Kundamenu kumeso ja Yehova mumu iye hevwa kulinyenyeta chenu. 10 Chocho shimbu Arone machihanjika ni chikungulwila cheswe cha A-Izalele, o yatala ku puya, kumanyi uhenya wa Yehova te unasoloka mu lelwa. 11 Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, 12 Hinevwa kulinyenyeta cha A-Izalele, hanjika no ngwe, Ha chingoloshi munukalia yifwo mba muze mu kucha, kumunukakuta ni mbolo. Munukanyingika ngwenu, Mwe Yehova, Iye Zambi yetu. 13 Chocho ha ngoloshi, ngwali yeza, o yapwa kweswe ku chilombo. Mba muze hikwacha mume wapwile hashi, kweswe kwa kujingilika chilombo. 14 Muze mume wa hashi hiwalukumuka, kumanyi, he hashi, ha puya hashi hapwile chuma chimwe chikepekepe cha chikendengele, chikepekepe ngwe chiwe hashi. 15 Muze A-Izalele achimwene, yaliamba umwe kuli mukwo ni mukwo ngwo, Achi chika? Mumu kanyingikine chize chipwa. Mose yamba kuli ayo ngwenyi, Yino ye mbolo yize Yehova hanwaha nukalie. 16 Chuma chino, Yehova hanwamba ngwenyi, Mutu mweswe akunge nikulita ni chize mahasa kulia, kachisoka hali mutu, kachisoka hali mutu, nikulita ni kwalula cha atu jenu. Mutu mweswe akungile waze ali mu mbalaka yenyi. 17 Chocho alingile A-Izalele, amwe yakunga chinji, akwo chikepe. 18 Muze achesekele ni kachisoka, kuli yoze wakungile chinji kukwasalile nichimwe, mba kuli yoze wakungile chikepe kukwapwile kuhona nichimwe. Mutu mweswe yakunga nikulita ni chize mahasa kulia.
17-23 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 17-18
“Malunga Alikehesa, Kakufumba Akwo ni Kwaha Yiteli”
(Kutuhuka 18:17, 18) Tato-weno ya Mose yamba kuli iye ngwenyi, Chuma chino unalingi kuchapemene. 18 Kumujikuhwa ni yena ni atu wano ali hamwe ni yena. Che chuma chakulemena naye. Kwahashile kuchilinga yena ukawe.
w13 1/2 6
Mose—Lunga wa Zango
Mose kasolwele zango kuli A-Izalele-ni-akwo. Ayo kanyingikine ngwo, Yehova kanazachisa Mose hanga asongwele tuvumbi twenyi, kashika te akuya kuli iye ni kwita ukwaso wa chize mahasa kuhwisa milonga yeka ni yeka. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Atu te kanamana kumeso ja Mose chize ku chimene ndo ku chingoloshi.” (Kut 18:13-16) Achinyonga ha chize te Mose mahasa kuhonga ha kupanjika A-Izalele muze mamulweza milonga yo ha maola anji! Chipwe chocho, Mose kapwile ni kuwahilila ha kukwasa atu waze te akuzanga.
(Kutuhuka 18:21, 22) Chikwo nawa ukalitalile malunga yitakame a kuli atu, waze akuvwila woma Zambi, malunga amwenemwene, a kuvwila lwaji chipululu. Ukaapwise miata jo; akapwe akwa kuyula tununu twa atu, akwa kuyula makulakaji, akwa kuyula makumi atano, akwa kuyula kumi lia atu. 22 O akapatule matangwa eswe mba makunehena yuma yeswe yikalu, alioze yuma yeswe yashi ene akayipatule, chocho makalelumuna chiteli hali yena. Kumakalitwikacho hamwe ni yena.
w03 1/11 6 ¶1
Ujikijilo Wakuneha Uwahililo
Malunga jacho kasolwele yimwe yitanga ya Zambi shimbu te kanda aatongola hanga atambule yiteli. Ayo te kakusolola ku mwono wo ngwo kakuvwila Zambi woma, kapwile ni woma walita hali Sakatanga nawa te kakwivwa woma wa kumuvwisa chinyengo. Atu eswe kanyingikine ngwo, malunga jacho kasele tachi hanga akalile shimbi ja Zambi. Ayo te keshi kulinga yuma ya kalimbalimba, chino chinasolola ngwo kapwile ni manyonga apema waze te akwakinda kuzachisa chipi wata wo. Te keshi kuzachisa chipi wata wo hanga aliyukise ene hanji ayukise asoko ni masepa jo.
(Kutuhuka 18:24, 25) Chocho Mose wapanjikile ku liji lia tato-weno. Yalinga yize yeswe ambile. 25 Mose wasakwile malunga yitakame a kuli A-Izalele eswe. Yaapwisa miata ja atu, akwa kuyula tununu, akwa kuyula makulakaji, akwa kuyula makumi atano, akwa kuyula kumi.
w02 15/5 25 ¶5
Akwa-Ululi Kakwasongwela ni Ululi
Mose kapwile nawa mukwa-kulikehesa. Iye te kakuhonga hakutwala ha milonga ya akwo, tato-weno Yetoru, yamwaha chiyulo chipema ngwenyi: Hana yiteli yikwo kuli malunga waze ajama. Mose, yanyingika haze hasulila tachi jenyi, chocho yatayiza chiyulo chino. (Kut 18:17-26; Kwa 12:3) Mutu yoze walikehesa, keshi kulipikala ha kuhana yiteli kuli akwo, hanji kwivwa woma wa kuteta yiteli ni malunga waze ajama. (Kwa 11:16, 17, 26-29) Alioze, kakulihulumba hanga aakwase akole ku spiritu. (1Ti 4:15) Ni yetu che twatamba kulinga.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 17:11-13) Muze Mose azundwile kwoko lienyi, A-Izalele akumbile, alioze muze iye azeyesele kwoko lienyi A-Amaleke akumbile. 12 Alioze moko ja Mose te halema, kashika o yanda liwe, yalitenga chitwamo mba iye watwamineho. Arone ni Hure akundwijile moko jenyi, mukwo sali limwe, mukwo sali likwo. Chocho moko jenyi ajikijile ndo tangwa hilianjila. 13 Chocho Yoshua yashiha tachi ja A-Amaleke ni ja atu jenyi ni tutana.
w16/09 10 ¶14
“Moko Je Kanda Ahonga”
14 Arone ni Hure katakamishine moko ja Mose muze te anase jita ni A-Amaleke. Ni musono, mutuhasa kuwana jila ja kutakamishinamo akwetu ni kwakwasa. Mandumbu amwe kanalipikala ni ushinakaji, misongo, yihungumiona kukatuka kuli asoko jo, yinyengo ni kufwisa asoko. Mutuhasa kutakamisa akweze waze akushinjila chinji hanga alinge yuma yipi hanji kufupa lufuma wa hano hashi. (1Te 3:1-3; 5:11, 14) Tupwenu ni kuwana jila ja kusolwelamo zango kuli akwetu ku Zuwo lia Wanangana, mu munda, muze tunali no hamuwika ni muze mutuhanjika no ha telefone.
(Kutuhuka 17:14) Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Soneka chuma chino mu mukanda hanga chikapwe chiwulwiso, uchitange kuli Yoshua, mumu kumungukajimuna jimu A-Amaleke; kechi kuaewuluka nawa hashi.
it-1 422 ¶10
Mikanda Yize Yinalingi Chihanda cha Mbimbiliya
Mikanda yize asonekene Mose kayihwimine kuli Zambi, nawa yikwete usongwelo ungunu hakutwala ku uwayilo wamwenemwene, kashika kutushi ni kuyambashana ha yize yili mu mikanda yacho. Hi Mose mwene ko walipwishile kasongo ka A-Izalele, mumu ku uputukilo iye kalitunyine chiteli chacho. (Kut 3:10, 11; 4:10-14) Alioze, Zambi yakwasa Mose ni kumwaha ndundo ja kulinga yikomokeso, jize jatwalile chipwe yimbanda a Falau kunyingika ngwo, yize Mose apwile ni kulinga te yinakatuka kuli Zambi. (Kut 4:1-9; 8:16-19) Chipwe chocho, Mose mwene kakafupile kwenyi kupwa mukwa-kuhanjika ha mbunga hanji mukwa-kusoneka. Alioze, ha kwononokena shimbi ja Zambi ni usongwelo wa spiritu yisandu, chocho Mose yalianga kuhanjika, mba hanyima yasoneka mikanda yize yinalingi chihanda cha Mbimbiliya.—Kut 17:14.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 17:1-16) Chikungulwila cheswe cha A-Izalele ayile wenyi wo, chize ku puya ya Shini, chilombo ha chilombo nikulita ni liji lia shimbi ya Yehova, ndo yatunga chilombo cho ku Refwindimi. Kukwapwile meya a kunwa niamwe. 2 Kashika e atu alitachikile ni Mose ngwo, Twehe meya tunwe. Mose yamba kuli ayo ngwenyi, Yika te nunalitachikila ni yami? Kuchi te nuneseka Yehova? 3 Kwe kuze atu evwile pwila ya meya. E atu yalinyenyeta ni Mose ngwo, Kuchi te watuchijile ku Engitu? Mukutushiha ni pwila, ni ana jetu ni yimuna jetu nyi? 4 Mose watetele kuli Yehova ngwenyi, Ngulinge kuchi ni wano atu? Anambe kungwasa mawe. 5 Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Palika kulutwe lia atu, uye ni amwe makulwana A-Izalele hamwe ni yena, ukwate nawa mu kwoko lie mulumbu we uze walambile nawo lwiji, ukaye. 6 Yami mungumana kumeso je, ha liwe lize lili ku Horepe. Ukalambe lie liwe mba meya mapukukamo, hanga atu akanwe. Chocho alingile Mose kumeso ja makulwana A-Izalele. 7 Yaluka kuma kuze jina ngwenyi, Masa kanda Meripa, mumu ha kulitachika cha A-Izalele, mumu o esekele Yehova ha kwamba ngwo, Shina Yehova kwali hakachi ketu nyi shina ka? 8 Henaho ahetele A-Amaleke. Yasa jita ni A-Izalele mu Refwindimi. 9 Mose yamba kuli Yoshua ngwenyi, Tongola malunga, nukaye, nukase jita ni A-Amaleke. Hamene mungukamana ha mbulwa mulundu ni mulumbu wa Zambi mu kwoko liami. 10 Chocho alingile Yoshua ngwe amwambile Mose. Yasa jita ni A-Amaleke, Mose ni Arone ni Hure yakanduka ndo ha mbulwa mulundu. 11 Muze Mose azundwile kwoko lienyi, A-Izalele akumbile, alioze muze iye azeyesele kwoko lienyi A-Amaleke akumbile. 12 Alioze moko ja Mose te halema, kashika o yanda liwe, yalitenga chitwamo mba iye watwamineho. Arone ni Hure akundwijile moko jenyi, mukwo sali limwe, mukwo sali likwo. Chocho moko jenyi ajikijile ndo tangwa hilianjila. 13 Chocho Yoshua yashiha tachi ja A-Amaleke ni ja atu jenyi ni tutana. 14 Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Soneka chuma chino mu mukanda hanga chikapwe chiwulwiso, uchitange kuli Yoshua, mumu kumungukajimuna jimu A-Amaleke; kechi kuaewuluka nawa hashi. 15 Mose watungile chilumbilo, yachiluka jina ngwenyi, Yehova-Nissi. 16 Ngwenyi, Yehova halishinga ni shingo, Yehova kumakasa jita ni A-Amaleke chize ku chisemuko chimwe ndo ku chisemuko chikwo.
24-30 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 19-20
“Chize Kumi lia Shimbi Yinakwate ku Mwono We”
(Kutuhuka 20:3-7) Kanda ukapwa ni tuzambi tweka kumeso jami. 4 Kanda ukalisongela kaponya, chipwe wa kulifwa ni chuma chimwe cha mwilu, chipwe chuma cha hashi, chipwe chuma cha mu meya mushi lia hashi. 5 Kanda ukafukama kuli ayo, chipwe kualingila, ka, mumu yami Yehova Zambi ye, nguli Zambi ya ukwa, nikufwetesa ana uhenge wa atato ndo ku chisemuko chamuchitatu ni chamuchiwana cha waze akunguvwila kole; 6 nikulweza utu wa zango kuli tununu twa waze akunguzanga, kuli waze akufunga shimbi jami. 7 Kanda ukavuluka ni mahuza jina lia Yehova Zambi ye, mumu Yehova kechi kusambisa yoze mavuluka ni mahuza jina lienyi.
w89 15/11 6 ¶1
Yika Kumi lia Shimbi Yinalumbunuka kuli Yena?
Shimbi jiwana jitangu jinalumbununa yiteli yize tukwete kumeso ja Yehova. (Yitangu) Iye kali Zambi yoze watela uwayilo wetu. (Mat 4:10) (Yamuchiali) Niumwe kavumbi kenyi katambile kuwayila mahamba hanji tuponya. (1Yo 5:21) (Yamuchitatu) Twatamba kuzachisa jina lia Zambi mu jila yalita ha kulilemesa ni kulivumbika. (Yo 17:26; Ro 10:13) (Yamuchiwana) Twatamba kutwama kulita ni shimbi ja Zambi ku mwono wetu weswe. Chino chakutwaha uhashi wa kuhwima, hanji ‘kuchiza yimwe Sambata’ kulita ni ululi.—Hep 4:9, 10.
(Kutuhuka 20:8-11) Iwuluka tangwa lia Sambata, ukalifunge lisandu. 9 Ukahondangane matangwa asambano. Ukalingeho milimo ye yeswe. 10 Alioze tangwa liamuchishimbiali Sambata kuli Yehova Zambi ye. Kanda ukalingaho milimo niyeyimwe, chipwe yena, chipwe mwane wa lunga, chipwe mwane wa pwo, chipwe ngamba ye wa lunga, chipwe ngamba ye wa pwo, chipwe yimuna je, chipwe njize yoze uli mu chihunda che. 11 Mumu ha matangwa asambano Yehova alingile malilu, ni hashi, ni kalunga-lwiji ni yuma yeswe yilimo. Yahwima ha tangwa liamuchishimbiali. Kashika Yehova wawahishile lie tangwa lia Sambata. Yalipwisa lisandu.
(Kutuhuka 20:12-17) Lemesa tatenu ni noko, hanga matangwa je akapwe anji mu chifuchi chize Yehova Zambi ye kanakwehe. 13 Kanda ukashiha mutu. 14 Kanda ukalinga utanji. 15 Kanda ukeya. 16 Kanda ukatayila mahuza mwenyembo we. 17 Kanda ukavwila chipululu zuwo lia mwenyembo we. Kanda ukavwila chipululu pwo lia mwenyembo we, chipwe ngamba yenyi wa lunga, chipwe ngamba yenyi wa pwo, chipwe ngombe yenyi, chipwe chimbulu chenyi, chipwe chuma chimwe cha mwenyembo we.
w89 15/11 6 ¶2-3
Yika Kumi lia Shimbi Yinalumbunuka kuli Yena?
(Yamuchitano) Ana nyi mononokena yisemi jo, mu usoko mwakupwa sambukila hamwe ni yiwape ya Yehova. “Shimbi yino yitangu ya chilakenyo yinatwehe” kutalatala chipema! Hi wika ko “chikapwe chipema kuli yena,” alioze hanga ‘ukapwe ni mwono miaka yinji mu chifuchi.’ (Efw 6:1-3) Amu tuli “ha matangwa a kusula” a chifuchi chino cha Satana, kwononoka chacho chakuhana kuli akweze kutalatala cha mwono wa mutolo.—2Ti 3:1; Yo 11:26.
Kuzanga mwenyembo wetu muchitutwala tuhone kumulinga upi kupalikila mu yitanga yetu ngwe (Yamuchisambano) kushiha, (Yamuchishimbiali) kulinga utanji, (Yamuchinake) kwiya, (Yamuchilivwa) kuhanjika mahuza. (1Yo 3:10-12; Hep 13:4; Efw 4:28; Mat 5:37; Yis 6:16-19) Mba yika mutwamba ha yize twakunyonga? Shimbi (Yamuchikumi) yize yinahanjika ha chipululu, yakutwiwulula ngwo Yehova kakutwita hanga tupwe akwa-ululi kumeso jenyi.—Yis 21:2.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 19:5, 6) Kashika haliapwila, nyi munuzeya chamwenemwene ku liji liami nikufunga usendo wami, mba kumunukapwa kuli yami upite wami wa kutongola hakachi ka mavungu eswe, mumu hashi heswe ha mbala ha yami. 6 Kumunukapwa kuli yami munyachi wa asasendote, vungu lisandu. Wano e maliji muwambulula kuli A-Izalele.
it-3 488 ¶3-4
Sasendote
Usasendote wa Akwa-Kristu. Yehova kalakenyene ngwenyi, nyi A-Izalele manunga ni kufunga usendo wenyi, te kumapwa kuli Iye “munyachi wa asasendote, ni vungu lisandu.” (Kut 19:6) Hachino, sasendote wa ku munyachi wa Arone, te manunga wika ndo ku kwiza cha sasendote munene. (Hep 8:4, 5) Te muununga ndo ku kumanunuka cha usendo wa Shimbi ni kuputuka cha usendo waha. (Hep 7:11-14; 8:6, 7, 13) Chawana chino chitangu, kachihanyine wika kuli A-Izalele hanga apwe asasendote a Yehova, ha kukalakala mu ululikiso wa Wanangana uze Zambi alakenyene. Hakupalika cha mashimbu, chawana chino yachihana ni kuli akwa-mavungu.—Yi 10:34, 35; 15:14; Ro 10:21.
Alioze A-Yunda amwe e wika atayijile Kristu, ni kwecha hanga vungu linehe atu a ku wanangana wamwenemwene wa asasendote ni vungu lisandu. (Ro 11:7, 20) Hamukunda wa kuhona kushishika cha A-Izalele, Zambi yalianga kwaatoweza kupalikila muli profeta Hozeia hakwamba ngwenyi: “Se hinwambila yinyingi, kashika ni yami ngunanumbila ku usasendote wami. Se hinwavulama shimbi ya Zambi yenu, ni yami nawa munguvulama ana jenu.” (Hoz 4:6) Chizechene nawa, Yesu yamba kuli tusongo twa A-Yunda ngwenyi: “Kumakachiza wanangana wa Zambi kuli yenu, makauhana ku vungu limwe lia waze mema mihuko yawo.” (Mat 21:43) Kashika, amu Yesu Kristu apwile mushi lia Shimbi muze te ali hano hashi, kanyingikene ngwenyi usasendote wa Arone te muchinunga, chocho yamba kuli waze awukile yikola ya mbumba hanga aye kuli sasendote ni kuhana yawana.—Mat 8:4; Mar 1:44; Lu 17:14.
(Kutuhuka 20:4, 5) Kanda ukalisongela kaponya, chipwe wa kulifwa ni chuma chimwe cha mwilu, chipwe chuma cha hashi, chipwe chuma cha mu meya mushi lia hashi. 5 Kanda ukafukama kuli ayo, chipwe kualingila, ka, mumu yami Yehova Zambi ye, nguli Zambi ya ukwa, nikufwetesa ana uhenge wa atato ndo ku chisemuko chamuchitatu ni chamuchiwana cha waze akunguvwila kole;
w04 15/3 27 ¶1
Yikuma Yilemu ya Mukanda wa Kutuhuka
20:5—Kuchi Yehova te akufwetesa ana “uhenge wa atato” ndo ni ku yisemuko ya kulutwe? Hita mutu muze te akupwa mukulwana, te kakumupatwila kulita ni yitanga yenyi. Alioze, amu vungu lia Izalele linakafunyina uwayilo wa mahamba, chocho yisemuko yize yejile kulutwe yiyimona lamba. Chipwe A-Izalele ashishika no kamwene lamba liacho, mumu chapwile chikalu kuli ayo kufunga ungunu wo mukachi ka yihulia waze te akuwayila mahamba.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 19:1-19) Ha kakweji wamuchitatu chize ku kutuhuka cha A-Izalele mu Engitu, ha tangwa lizeliene o yaheta ku puya ya Sinai. 2 Muze te hakatuka ku Refwindimi haheta ku puya ya Sinai, yajika mbalaka jo ku puya. Kwe kuze hatalanganyi ni mulundu A-Izalele yatunga chilombo. 3 Mose wakandukile kuli Zambi mba Yehova yatambika kuli iye ni liji lia kutuhuka mu mulundu ngwenyi, Chocho ukambe kuli A-Yakomba, nikwambulwila A-Izalele ngwe, 4 Nwamwene chize nalingile kuli A-Engitu, nanumbachile ngwe ha mapulwa ja pupa nikunuhetesa kuli yami mwene. 5 Kashika haliapwila, nyi munuzeya chamwenemwene ku liji liami nikufunga usendo wami, mba kumunukapwa kuli yami upite wami wa kutongola hakachi ka mavungu eswe, mumu hashi heswe ha mbala ha yami. 6 Kumunukapwa kuli yami munyachi wa asasendote, vungu lisandu. Wano e maliji muwambulula kuli A-Izalele. 7 Mose yaya, yatambika makulwana ja atu, yatumbika kumeso jo maliji aze eswe Yehova wamwambile. 8 Atu eswe yakumbulula hamuwika ngwo, Yuma yeswe hamba Yehova, kumutukalinga. Mose yambulwila Yehova maliji jo. 9 Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Mungwiza kuli yena mu lelwa lilaa hanga akevwe muze munguhanjika ni yena, akakufuliele nawa ndo ku miaka ya mutolo. Mose yambulwila Yehova maliji jo. 10 Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Yako kuli atu, uasele ku usandu ni musono ni hamene. Akakose mazalo jo. 11 Akalilulieke ndo ha tangwa liamuchitatu mumu ha tangwa liamuchitatu Yehova makahulumuka ndo ha mulundu wa Sinai kumeso ja atu eswe. 12 Ukasele atu njiza ya kujingilika. Amba ngwe, Nukanyame. Kanda nukanduka ha mulundu chipwe kukwata ku njiza yawo, ka. Mweswawo makwata ku mulundu akamushihe lume. 13 Kwoko nilimwe kanda likasungako, alioze akamwase mawe lume, hanji mwivu, chipwe kashitu chipwe mutu. Kanda atwama ni mwono. Muze memba chitavwi, embye-e o akakundame ku mulundu. 14 Mba Mose yapalumuka ku mulundu; yaheta kuli e atu. Yasela atu ku usandu. O yakosa mazalo jo. 15 Iye yamba kuli e atu ngwenyi, Liluliekenu ndo ha tangwa liamuchitatu. Kanda nukundama kuli mapwo jenu. 16 Mba ha tangwa liamuchitatu muze te hikwacha kwapwile kukulunguza ni mihenyo ni lelwa lilaa ha mulundu, ni liji lia tachi lia chitavwi. Atu eswe mu chilombo yachikima. 17 Mose yatuhwisa atu haze lia chilombo akatakane ni Zambi. O yamana ku kulwa mulundu. 18 Mulundu weswe wa Sinai te unatuhwisa mwishi mumu Yehova te hahulumukinaho mu kahia. Mwishi wacho yiwanduka ngwe mwishi wa ku lutengo. Mulundu weswe yiunyika chikolo. 19 Mba lie liji lia chitavwi te linayi ni kuhiohia hi tachi. Mose yahanjika, mba Zambi yamukumbulula ni liji.
31 AGOSTO–6 SETEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 21-22
“Mona Mwono ngwe Chize Yehova Akuumona”:
(Kutuhuka 21:20) Nyi kachi mutu malamba ni mbwechi ndungo yenyi wa lunga, hanji ndungo yenyi wa pwo, mba mafwila ku kwoko lienyi, akamukale.
it-2 18 ¶1
Kulamba
Ka-Hepreu te kakumutayiza kulamba ndungo yenyi wa lunga hanji wa pwo ni mbwechi, nyi ndungo yenyi keshi kumwononokena. Alioze, nyi ndungo mafwa mumu lia kumulamba, mwata wenyi te kakumuzangamisa. Nyi kwapalika tangwa limuwika hanji aali ndungo kafwile, muchisolola pundu ngwo, mwata wenyi kapwile ni nyonga lia kumushiha. Iye te kakwete ulite wakufumba ndungo yenyi, mumu kamulanjile ni “mbongo jenyi.” Chapwile chikalu mutu kupihisa yikumba yenyi yeswe ya ndando hanga amone lamba. Chikwo nawa, nyi ndungo mafwa hakupalika cha tangwa limuwika hanji anji, te kukushi kupwa shindakenyo yize yakusolola nyi kafwa mumu lia kumulamba nyi hanji chuma chikwo chamushiha. Kashika, nyi ndungo matwama tangwa limuwika hanji aali hanyima lia kumulamba, mwata wenyi te keshi kumuzangamisa.—Kut 21:20, 21.
(Kutuhuka 21:22, 23) Nyi kachi atu amwe mazwela, mba malemeka kafumbakaji chocho maselumuna mwana, alioze kukuchi kupwa ulema, akamufwetese lume, nikulita ni chize mukwo-lunga mamusela. Iye akafwete ngwe ngaji matongola. 23 Alioze nyi kachi ulema umwe muusoloka kachi akahane mwono ha mwono,
Shina Wakulemesa Mwono Ngwe Chize Yehova Akuulemesa?
16 Mwono wa atu eswe uli ulemu kumeso ja Yehova. Chipwe mwono wa mwana yoze uchili mu jimo, newo uli ni ulemu unji kumeso jenyi. Shimbi ya Mose, te yakwamba ngwo, nyi mutu malemeka umwe kafumbakaji, nawa nyi kafumbakaji wacho mafwa hanji maselumuna, mutu wacho te mapwa ni mulonga kumeso ja Yehova. Chino chinalumbunuka ngwo, chipwe ngwe yuma yacho yalingiwa mumu lia ponde nawa mutu mafwa, iye te katamba kufweta mwono ha mwono. (Tanga Kutuhuka 21:22, 23.) Chipwe mwana yoze uchili mu jimo, neye kali ni ulemu kumeso ja Zambi. Hachino, nyonga lika Zambi akwete hali atu waze akuchiza ufumba? Ku nyonga lie, kuchi Zambi akwivwa muze akumona atu anji machiza ufumba ha miaka yeswe?
(Kutuhuka 21:28, 29) Nyi kachi umwe ngombe mapupa ni mbinga lunga hanji pwo, mba mafwa, akase mawe mwe ngombe. Kanda akalia yifwo yenyi. Kako wa mwe ngombe kanda amusuma mulonga. 29 Alioze nyi mwe ngombe wapwile nikupupa matangwa a kunyima, mba yachishindakenya kuli kako, hindu kamwajilile, mba hashiha lunga hanji pwo, akase mawe mwe ngombe. Akashihe nawa mwe kako.
w10 15/4 29 ¶4
Yehova Kanazange hanga Tutwame Kanawa
Upatwilo uze wakatukile ha Shimbi te wakutala nawa hali yimuna nyi maneha ponde. Chakutalilaho, nyi umwe ngombe mapupa umwe mutu chocho mafwa, mwenyayo te katamba kushiha ngombe wacho hanga afunge atu ku ponde. Hachino, amu iye te katambile kulia chipwe kulanjisa yifwo ya kashitu wacho, kashika kushiha kashitu wacho chapwile kutokesa chinene. Alioze, yika te yakulingiwako nyi ngombe malemeka mutu, mba mwenya-ngombe mahona kumwajila mu tanga? Nyi kulutwe ngombe wacho mashiha mutu, mwenya-ngombe hamwe ni mwe ngombe eswe te katamba kwashiha. Shimbi yino te yakukwasa atu eswe anyonge ha chikuma cha kulengulula kufunga kanawa yimuna yo.—Kut 21:28, 29.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 21:5, 6) Alioze nyi ndungo mapatula pundu ngwenyi, Ami kunazanga kaka ni mukwetu-pwo ni ana jami, chazangile kutusuka. 6 Henaho kako akamuhetese kuli ngaji. Amunehe ku chikolo chipwe ku yipamba ya chikolo. Mwe kako akamutuwe twitwi lienyi ni katwalo. Iye akamuvumbike ndo ku miaka ya mutolo.
w10 15/1 4 ¶4-5
Mumu liaka Twakulihana kuli Yehova?
4 Kulihana cha akwa-Kristu kuli Zambi chili chikuma chilemu. Chili chilemu chinji kuhiana chuma chize walitesa ni umwe mutu. Alioze, kuchi kulihana chetu kuli Zambi chakutuyukisa? Tutalenu yize yakulingiwa kuli atu nyi malitesa kulinga yimwe. Chakutalilaho hakutwala ku usepa, mba upwe ni umwe sepa watamba kutayiza chiteli chakupwa sepa. Chino chinachingi kulitesa kulinga yimwe, ni kulivwa ngwe watamba kulihulumba hali sepa lie. Usepa umwe uze tunanyingika chinji mu Mbimbiliya, uli wa Ndawichi ni Jonata. Ayo kalingile umwe usendo wa usepa wo. (Tanga 1 Samuele 17:57; 18:1, 3.) Chipwe ngwe usepa wa mutapu au kuushi kulingiwa chinji, alioze usepa unji wakukola nyi waze analingi usepa wacho malivwa ngwe kali ni chiteli cha kulizanga umwe ni mukwo.—Yis 17:17; 18:24.
5 Shimbi ya Zambi kuli A-Izalele yakuhanjika ha usepa ukwo uze te wakuyukisa atu ha kutesa kulinga yimwe. Chakutalilaho, nyi umwe ndungo malweza mwata wenyi ngwenyi, kanazange kutwama nenyi ku miaka yeswe, iye te katamba kulinga nenyi chimwe chilakenyo cha miaka yeswe. Shimbi yakwamba ngwo: “Nyi ndungo mapatula pundu ngwenyi, Ami kunazanga kaka ni mukwetu-pwo ni ana jami, chazangile kutusuka. Henaho kako akamuhetese kuli ngaji. Amunehe ku chikolo chipwe ku yipamba ya chikolo. Mwe kako akamutuwe twitwi lienyi ni katwalo. Iye akamuvumbike ndo ku miaka ya mutolo.”—Kut 21:5, 6.
(Kutuhuka 21:14) Nyi mutu mavwila kole mwenyembo wenyi mukumushiha ni kalimbalimba, ukamuchize ku chilumbilo chami, akafwe.
it-1 497 ¶3
Mbinga, Chitavwi
Maliji ali ha Kutuhuka 21:14 kota kanalumbunuka ngwo, chipwe sasendote nyi mashiha mutu neye te katamba kumushiha, hanji ngwo kukwata mbinga ku chilumbilo te kuchishi kufunga mutu yoze washiha mukwo kutachi.—Tesa ni 1Mi 2:28-34.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 21:1-21) Yiyulo yino mukayisa ku meso jo. 2 Nyi kachi mulanda ndungo Ka-Hepreu, akavumbike miaka yisambano. Ha mwaka wamuchishimbiali akatusuke chawana. 3 Nyi kachi iye manjila ukawenyi, kachi akatuhuke ukawenyi. Nyi kachi hambata pwo, kachi pwo lienyi akatuhuke hamwe nenyi. 4 Nyi kachi kako mamwaha pwo mba iye mamusemena ana, a malunga ni a mapwo, mwe pwo ni e ana mapwa a mbala a kako, alioze lunga akatuhuke ukawenyi. 5 Alioze nyi ndungo mapatula pundu ngwenyi, Ami kunazanga kaka ni mukwetu-pwo ni ana jami, chazangile kutusuka. 6 Henaho kako akamuhetese kuli ngaji. Amunehe ku chikolo chipwe ku yipamba ya chikolo. Mwe kako akamutuwe twitwi lienyi ni katwalo. Iye akamuvumbike ndo ku miaka ya mutolo. 7 Nyi kachi umwe lunga malanjisa mwanenyi wa pwo akapwe ndungo, kanda akatuhuka chizechene ngwe ndungo ja malunga. 8 Kachi mapihila kako yoze wamutendele nyi mataa, akamukuule. Kechi kuhasa kumulanjisa kuli tundaka se halinga nenyi ni mafwefwe. 9 Nyi kachi mamuhangisa kuli mwanenyi wa lunga kachi akalinge nenyi nikulita ni shimbi ya anenyi a mapwo. 10 Nyi mambata mukwo, kanda akakehesa kulia chenyi, chipwe mahina jenyi, chipwe ndako ya ulo wenyi. 11 Mba nyi lunga kechi kumulingila yino yuma yitatu, aho iye akatusuke chawana. Kechi kufweta mbongo, ka. 12 Mweswawo malamba mutu ni kumushiha, neye nawa akamushihe lume. 13 Nyi mutu te kajikinyinyine mukwo alioze Zambi mamukunjika ku kwoko lienyi, yami mungukamusela chihela cha kuchinyinako. 14 Nyi mutu mavwila kole mwenyembo wenyi mukumushiha ni kalimbalimba, ukamuchize ku chilumbilo chami, akafwe. 15 Yoze malamba tato hanji naye, akamushihe lume. 16 Yoze meya mutu nikumulanjisa, hanji mamuwana nenyi, akamushihe lume. 17 Yoze mashililika tato hanji naye, akamushihe lume. 18 Nyi malunga mazwela, umwe malamba mukwo ni liwe chipwe ni kome, mba mapomba ha muhela nikuyiza hindu kafwile; 19 Nyi kachi iye mahinduka nawa, maya haze nikujikijila ha mulumbu wenyi, kanda akasuma mulonga yoze unakamulamba. Akafwete wika matangwa aze a kuyiza chenyi. Akamuwuke liakulu. 20 Nyi kachi mutu malamba ni mbwechi ndungo yenyi wa lunga, hanji ndungo yenyi wa pwo, mba mafwila ku kwoko lienyi, akamukale. 21 Alioze nyi iye matwama ni mwono matangwa amwe, kanda akamukala mumu wamulanjile ni mbongo jenyi.