Chize Jita ni Mbwanja Yakukwata Hali Atu Eswe
“Hano hashi hanalingiwa jita ni mbwanja jinji chize muze kwapwile Jita Yamuchiali ya Hashi Heswe ndo musono. Chikwo nawa, unji wa atu 2 biIhões, che kwamba, chihanda cha atu hashi heswe, katwama ku yihela kuze kunalingiwa chinji jita hanji mbwanja.”
Deputado das Nações Unidas Secretário-Geral Amina J. Mohammed, 26 ya Janeiro ya 2023.
Jita muyihasa kuputuka susumuku ku yihela kuze kutushi ni kushimbwila. Kashika, chipwe lume atu waze katwamine ku yihela kuze jita yinalingiwa, no mahasa kumona lamba. Chikwo nawa, chipwe muze jita yakuhwa, nihindu lamba lize yakuneha, liakununga ku mashimbu anji. Tutalenu yilweza yimwe:
Jita yakuneha zala yinji. Mukanda avuluka ngwo, Programa Mundial Alimentar, wakwamba ngwo: “Jita ye yakuneha zala yinji hano hashi. Atu anji waze keshi ni kulia chinji katwama ku yihela kuze kunalingiwa jita.
Jita yakuneha kapinda ku mujimba ni ku manyonga. Muze atu akwivwa ngwo kuze atwama mukupwa jita, atu jacho kakusakalala ni kulipikala chinji. Waze atwama ku yihela kuze kwakulingiwa jita, kakupwa mu ponde ya kwalemeka chipwe lume kupinda mu manyonga. Ha mashimbu anji, keshi kuhasa kupwa ni ukwaso uze atela.
Jita yakutwala atu kuhichika mazuwo jo. Umwe chilolo wa Nações Unidas yoze watala ku yuma ya Yilambala yamba ngwenyi: Putu ha kakweji wa Setembro ya 2023, hashi heswe unji wa atu kuhiana 114 milhões, kahichikile mazuwo jo. Ayo kachilingile mumu lia jita ni mbwanja.
Jita yakuneha kapinda wa mbongo. Kanji-kanji, jita yakuneha kapinda wa mbongo. Ngwe chilweza, yuma yakufwika ndando yinji kuhiana muze kukushi jita. Chikwo nawa, atu kakumona lamba linji mumu manguvulu kakukisa mbongo jinji hanga afumbe maswalale, shimbu ajikalakalise ku ma shikola ni ku ma shipitali. Kashika muze jita yakuhwa, chakupwa chikalu kutungulula yuma yeswe.
Jita yakupihisa hashi. Atu kakumona lamba linji muze akumona yuma yize atungile mu mbonge yo kanayipihisa chipwe lume kuyonona. Jita neyo yakupihisa meya waze twakunwa, mwiku uze twakuhwima ni mavu. Mumu yuma yacho muyihasa kutunehena misongo yeka ni yeka ha mashimbu anji chipwe lume kupwa mu ponde mumu lia mina yize yakusala mu mavu muze jita yakuhwa.
Kwamba pundu, jita yakupihisa yuma yinji ni kutunehena lamba linji.