Jehovah Nih Minung Lung A Hneksak
“Nun nan duh ahcun keimah sinah ra u.”—AMOS 5:4.
1, 2. Jehovah nih cun “lungthin kha a zoh” tiah Baibal nih a ti tikah zeidah a chim duhmi asi?
JEHOVAH PATHIAN nih profet Samuel kha “mi nih cun lenglei langh ning kha an zoh, sihmanhsehlaw Bawipa nih cun lungthin kha a zoh” tiah a rak ti. (1 Samuel 16:7) Zeitindah Jehovah nih “lungthin kha a zoh”?
2 Baibal ah, lungthin ti tikah minung chunglei asimi, a duhnak, a ruahnak, a lungduhnak le a dawtnak hna kha hmelchunhnak in a langhter tawn. Cucaah Baibal nih Pathian nih lungthin a zoh a ti tikah, lenglei lawng zoh loin minung a chunglei ah zeibantuk dah asi ti kha a zoh tinak asi.
Pathian nih Israelmi Kha A Hneksak Hna
3, 4. Amos 6:4-6 ningin Israel phun-hra pennak ah zei sining dah a rak um?
3 Lungthin a Hneksaktu nih Amos chan i Israel phun-hra pennak kha a rak zoh tikah Zeidah a rak hmuh? Amos 6:4-6 nih mi hna cu ‘vui ho in ṭamhmi ihkhun ah khan an it i ṭhutdan nem cungah khan an zau’ tiah a ti. Annih nih cun ‘saṭil run chung i a thaumi tufa hna le cawfa hna kha an ei hna.’ “Tingtang kha an i tum” i “a kheng ningpipi in mitsurhang kha an din.”
4 Vun zoh ta duak ahcun aa nuammi an lo men lai. Mi rum pawl cu an inn ṭha an inn nuam ahcun, rawl le zu thaw bik le aw dawh tumnak thilri ṭha bik hna he an i nuam. ‘Vuiho ihkhun’ zong an ngei fawn. Israel ram khualipi, Samaria ah dawh ngaiin tuahmi vuiho hna kha hlan thil kherhlaitu pawl nih an hmuh. (1 Siangpahrang 10:22) Mah hna lak i a tamdeuh cu ṭhutdan cabuai ah an benh hna i vanpang zong ah ṭamhmoih dawh asi.
5. Zeicah Amos chan i Israel mi nih Pathian an lawmhter lo?
5 Israel mi hna cu nuam ngaiin an um, rawl thawthaw an ei, zu thawthaw an din le aw dawh ṭhaṭha an ngaih mi nih maw Jehovah Pathian cu a lawmhter lo? Si hrimhrim hlah! A tak le a ngai ahcun, amah nih kha thil hna kha minung i nuamhnak caah a pek hna. (1 Timote 6:17) Jehovah a lawmhter lomi cu an ruahnak hmaan lo, an lungput ṭhalo le a hmaanmi Pathian le an Israel hawi hna cung i upatnak an ngeih lomi kha asi.
6. Amos chan i Israel mi hna thlaraulei sining cu zeibantuk in dah asi?
6 ‘An ṭhutdan nem cungah a zau i, saṭil run chungah a thaumi tufa le cawfa a ei i tingtang aa tummi hna’ cu an khuaruah a rak har lai. Annih cu ‘harnak ni cu nan lung chungin nan ṭhawl maw?’ tiah hal an rak si. Israel umtuning ruangah khan lungretheih ngai ding an si nain, ‘Josef nih rawhralnak a in ni ah khan an ngaih a chia lo.’ (Amos 6:3-6) Ram mi hna cu an rum ko nain, Pathian nih Josef asiloah Israel i thlaraulei a rawhralnak kha a rak hmuh cia chung. Asinain, mi hna nih siaherhnak ngei loin nifate an tuah ṭuanmi thil kha an tuah ko. Nihin mi tampi hna zong cutin an si ve. Harnak caan ah kan nung ti cu an pom ko nain, anmah theng a hnorsuan hna hlan tiang kha cu midang harnak siseh thlaraulei thil kong siseh an sia a herh lo.
Israel—A Ṭumchukmi Ram
7. Israel mi hna nih Pathian ralrin pekmi an ngaih lo ahcun zeidah a tlung lai?
7 Lenglei cun an rum ko nain ram chung dihlak sining a ṭumchuk mi kha Amos cauk nih a langhter. Pathian ralrin peknak zei an rel lo i an ruahning an i remh lo caah, Jehovah nih an ral hna sinah a pek hna lai. Asiria nih aa dawh ngaingaimi an voiho ihkhun khan an tlaih hna lai i sal ah hramhram in an lak hna lai. Nuam ngaiin an um kho ti lai lo!
8. Zeitindah Israel ram ah thlaraulei sining a hung chiat?
8 Israel mi hna cu zeitindah cutin an rak si? A fapa Rehoboam nih Solomon Siangpahrang a chan i Judah le Benjamin phun in Israel phun-hra aa ṭhen caan, B.C.E. 997 ah kha sining kha tlin hram a rak i thawk. Israel phun-hra ram i hmasa cem siangpahrang cu “Nebat i a fapa” Jeroboam a rak si. (1 Siangpahrang 11:26) Jeroboam I nak nih Jehovah va biak awkah Jerusalem i va kal cu a har tuk tiah a ram chungmi hna kha a ruahter hna. Sihmanhsehlaw, ram chung mi ṭhatnak kha a rak ruat taktak lo. Mahnak cha cun, amah ca tu a rak kilvenmi asi. (1 Siangpahrang 12:26) Jeroboam I nak nih Israel mi hna Jerusalem biakinn i kum fate tuahmi puai ah an i tel i Jehovah an va biak lengmang ahcun, a donghnak ah Judah pennak cungah zumhawktlak an si sual lai ti a rak phang. Khakha kham awkah, Jeroboam I nak nih sui cawfa pahnih a ser i, Dan ah pakhat, Bethel ah adang pakhat a rak chiah. Cuticun cawfa biaknak cu Israel Ram i biaknak a hung si.—2 Chanrelnak 11:13-15.
9, 10. (a) Siangpahrang Jeroboam I nak nih zei biaknak puai hna dah a rak timhtuah? (b) Siangpahrang Jeroboam II nak chan lio i Israel ram i an tuahmi puai hna kha Pathian nih zeitindah a rak hmuh?
9 Jeroboam I nak nih mah biaknak thar kha a upatmi aa lawhter. Jerusalem i an tuahmi bantuk biaknak lei puai kha a rak timhpiak hna. 1 Siangpahrang 12:32 ah hitin kan rel: “Cun Jeroboam nih thla riatnak thla a ni hleinga ni ahkhan, Judah ram chung i a ummi puai bantuk puai pakhat ngeih awk asi lai, a ti i biakṭheng cungah raithawinak kha a pek chanh hna; cu bangin Bethel khua ahcun a tuah.”
10 Mah bantuk a hmaan lomi biaknak puai hna kha Jehovah nih a cohlang bal lo. Mah kha kum zabu pakhat leng a liam hnu Jeroboam II nak Israel phun-hra pennak siangpahrang a hung si tik, B.C.E. 844 hrawngah Amos hmangin hlangfang tein a rak langhter. (Amos 1:1) Amos 5:21-24 ningin Pathian nih hitin a ti: “Nan puai hna cu ka huat hna i zei ah ka rel hna lo, nan sunhsak mi nan pumhnak hna cu ka duh hna lo. Nannih nih nan rai thawinak hna le nan thawhlawm hna kha nan ka pek tikah ka cohlang hna lai lo, raithawinak ca i nan hmanmi naa hna zong kha ka cohlang duh hna lai lo. Nan hla aw kha ka theihter ti sawh hna hlah u; nan lawi aw kha ka celh ti hna lo. Sihmanhsehlaw biading tu kha ti bantuk in luanter u law dinnak tu kha a cat lomi tiva bantukin luanter camcin ko u.”
Tuchan He Aa Lawhnak Hna
11, 12. Hlanlio Israel ram biaknak le Khrihfaram biaknak karlak ah zei aa lawhnak dah hmuh khawh asi?
11 Jehovah nih Israel ram puai hna i aa telmi hna lungthin kha ṭha tein a hneksak i an tuah mi an puai hna le an pekchanhmi a cohlang hna lo ti cu a fiang ko. Cubantuk cun nihin ah, Christmas le Easter ti bantuk a hmaan lomi Khrihfaram puai hna kha a cohlang lo. Jehovah a biatu hna caah, a dingmi le a ding lomi, ceunak le muihnak cu kawmh khawh cawh khawh asi lo.—2 Korin 6:14-16.
12 Sui cawfa a biami Israel mi hna biaknak le Khrihfaram biaknak ah adang aa lawhnak hmuh khawh asi. Khrihfa kan si aa timi hna nih Pathian Bia biatak kha an cohlan ko nain, Khrihfaram i biaknak cu Pathian a daw taktakmi dawtnak cungah aa hngat lo. Kha bantuk dawtnak kha an ngeih ahcun, Jehovah kha “thlarau le biatak in” an biak hnga, zeicahtiah Pathian nih cutin biak kha a duh. (Johan 4:24) Cupinah, Khrihfaram nih ‘biading tu kha ti bantuk le tiva bantuk in a luanter’ lo. Mah canah, Pathian halmi ziaza hna kha zei hmanh lo ah a chiah. Nu pa sualnak le adang a lang tukmi sualnak hna kha a ngaihthiam hna lengah nu le nu, pa le pa ṭhitumnak hmanh kha a cohlan i thluachuah a pek hna!
“Ṭhatnak Kha Duh U”
13. Zeicahdah Amos 5:15 bia zulh kan herh?
13 Jehovah nih a cohlan phun biakning in biak a duhmi vialte hna sinah hitin a chim: “Ṭhatlonak kha hua u law ṭhatnak kha duh u.” (Amos 5:15) Duhnak le huatnak cu langhtermi lungthin in a chuakmi a ṭhawng ngaimi lung cawlcanghnak asi. Kan lungthin cu a zer caah, khakha asi khawh tawkin kilven a hau. (Phungthlukbia 4:23; Jeremiah 17:9) A palh tawnmi kan lung duhnak kha nawl kan pek asi ahcun, ṭhatlonak kha kan duh lai i ṭhatnak kha kan huat khawh. Duhnak ningin sualnak kan tuah ahcun zei tluk teima in a rian kan ṭuan len hmanhah Pathian mithmai ṭha kan hmu lai lo. Cucaah ‘ṭhatlonak kha kan huat i ṭhatnak kha kan duh’ nakhnga Pathian bawmhnak hmuh awkah thlacam u sih.
14, 15. (a) Israel ram ah, ahote dah ṭhatnak a tuahmi an si, sihmanhsehlaw a cheu nih zeitindah an rak pehtlaih hna? (b) Nihin i caan-tling rian a ṭuanmi hna kha zeitindah thazang pek khawh an si?
14 Jehovah hmaika ah thil ṭhalo kha Israel mi dihlak nih an rak tuah lo. Tahchunhnak ah, Hosea le Amos cu ‘ṭhatnak kha an duh’ i profet in Pathian rian kha zumhawktlak tein an rak ṭuan. Adang cu Nazir mi in biakamnak an rak tuah. Nazir mi in an um chung vialte mitsur in tuahmi thil, a hleiin mitsur zu kha an hrial. (Nambar 6:1-4) Thil ṭha a tuahmi hna i kha bantuk an i pekchanhnak kha Israel mi hna nih zeitindah an rak hmuh hna? Mah biahalnak i lau awk asimi a phi nih khan minung hna an thlaraulei a ṭumchuk ning kha a langhter. Amos 2:12 nih hitin a ti: “Nannih nih Nazir mi kha zu nan dinter hna i Profet hna cu bia chim hlah u, nan ti hna.”
15 Nazir mi hna le profet pawl i zumhawktlak an nunning kha an hmuh tik hna ah mah Israel mi hna cu an ning a zah i an nunning an i thlen awk a rak si. Mah canah, Pathian sunparnak a pemi zumhfekmi hna kha an lung donghter an i zuam. Khrihfa hawi asimi hmaikal pawl, misinari pawl, khualtlawng rianṭuantu pawl asiloah Bethel chungkhar pawl kha caan-tling rian an ṭuannak kha ngol in nunning sawhsawh in nun awkah zei tik hmanhah forhfial sual hna hlah u sih. Mahnak cha cun, an rianṭha an pehzulh nakhnga forhfial hna u sih!
16. Zeicahdah Israel mi hna cu Amos chan nakin Moses chanah an sining a rak ṭhat deuh?
16 Amos chan i Israel mi tampi hna cu thilrilei in lungsi ngaiin an nung ko nain “Pathian hmuhnak i a rum ṭung lomi cu an si.” (Luka 12:13-21) An pupa hna cu ramlak ah kum sawm li chung manna lawng an rak ei. Annih cu a thaumi cawsa an rak ei lo asiloah vuiho ihkhun ah thathu ngaiin an rak it lo. Sihmanhsehlaw, Moses nih a hmaan tein hitin a rak chimh hna: “Bawipa nan Pathian nih nan kut rianṭuannak vialte ah thluachuah an pek hna; . . . hi kum sawm li chung hi Bawipa nan Pathian cu nan sinah a um i zeihmanh nan bau lo.” (Deuteronomi 2:7) A tak le a ngai ah, Israel mi hna cu ramlak an um lioah an herh taktak mi kha an rak ngei peng. Cu nakin cun, Pathian dawtnak, kilvennak le thluachuah an rak hmu!
17. Zeicah Jehovah nih hlanlio Israel mi hna kha Biakammi Ram ah a rak hruai hna?
17 Jehovah nih Biakammi Ram ah annih a hringsortu hna kha a rak hruai hna i an ral vialte ṭhawl awkah a rak bawmh hna kha Amos chanmi hna kha a rak theihter ṭhan hna. (Amos 2:9, 10) Sihmanhsehlaw zeicahdah Pathian nih hlanlio Israel mi hna kha Izipt in a chuahpi hna i biakammi ram ah a rak hruai hna? Nun nuam ngaiin nun i Sertu hlawt awkah asi hnga maw? Asi lo! Zalawng tein um i thlaraulei a thiangmi miphun in amah biak khawh awk caah asi. Asinain Israel phun-hra pennak chungmi hna nih ṭhatlonak kha an hua lo i ṭhatnak kha an rak duh lo. Jehovah Pathian si loin, serchommi siasal tu kha sunparnak an rak pek. Ning zak a va si dah!
Jehovah Nih Dan A Tat
18. Zeicah Jehovah nih thlaraulei luatnak a kan pek?
18 Israel mi hna i ningzak asimi an tuahsernak kha Pathian nih i hmuhter loin a rak um lo. A ruahning kha fiangte in hitin a rak chim: “Nan ṭhatlonak vialte ruangah hin dan kan tat hna lai.” (Amos 3:2) Mah bia nih khan tuchan Izipt, hi thil ningcang ṭhalo in kanmah theng kan rak luatnak kha a kan ruahter ṭhan awk asi. Jehovah nih thlaraulei luatnak a kan pek-mi hi mah ca ṭhatnak kawltung hna dawi khawhnak dingah asi lo. Mah canah, a thiangmi biaknak ah a luatmi miphun in lungtak in amah kan thangṭhat khawh nakhnga caah luatnak a kan pekmi cu asi. Kan zapi in Pathian pekmi luatnak kan hmanning ah kan kong kan i chim cio lai.—Rom 14:12.
19. Amos 4:4, 5 ningin, Israel mi a tamdeuh cu zei a duhmi dah an hung si?
19 Ngaihchiat awk ngai cu Amos chimmi a fakmi thawngpang kha Israel ram chungmi a tamdeuh nih zei ah an rak rel lo. Profet nih Amos 4:4, 5 i ṭialmi hi bia hna hin thlaraulei an lungthin a zawtnak kong kha a rak phuan: “Bethel ah ra u law ral tho [“sualnak tuah,” NW] u, Gilgal ah ra u law tho [“tuah,” NW]chinchin u! . . . Zeicahtiah nannih Israel mi nih nan tuah duhmi [asi].” Israel mi hna nih cun a hmaan a dikmi duhnak kha an ṭhanter lo. An lungthin kha an kilveng lo. Cucaah, annih mi tamdeuh cu ṭhatlonak kha a duh i ṭhatnak kha a huami an hung si. Kha mi lunghak cawfa-bia pawl cu an rak i thleng lo. Jehovah nih annih cu bia a ceih hna lai i an sual ruangah an thi lai!
20. Amos 5:4 he aa tlakmi lam kha zeitindah zulh khawh asi?
20 Mah lio chanah Jehovah cungah zumh-awktlak tein hmunh cu Israel ram i a ummi ahopaoh caah a rak fawi hrimhrim lai lo. Langhternak in, tuchan Khrihfa tar no thlu lo nih atu lio zapi duh uarmi doh a har ti cu ṭha tein hngalh asi. Asinain, a cheu Israelmi hna cu Pathian an dawt le a lungton an duh caah a hmaanmi biaknak ah an rak um. Amos 5:4 i ṭialmi ah Jehovah nih “nun nan duh ahcun keimah sinah ra u” tiah lungtho ngaiin a rak sawm hna. Nihin ah, a dik a hmaami hngalhnak, a Bia kha an kawl i a duhning in an nunnak thawngin aa ngaichiah i amah a kawlmi hna cung zongah zangfahnak a langhter ve. Cu lam zulh cu a fawi lo, asinain cutin tuahnak nih zungzal nunnak ah mi a hruai.—Johan 17:3.
An Rum Nain Thlaraulei An Mangṭam
21. A hmaanmi biaknak ah a um lomi hna cu zei mangṭam nih dah a tlunh hna?
21 A hmaanmi biaknak a cohlang lomi hna cu zeidah an ton? Mangṭam fak bik, thlaraulei mangṭam asi! Nawlngei bik Bawi Jehovah nih “ram chungah mangṭam, rawl ca i mangṭam si loin le ti ca i ti haal si loin, Bawipa bia theih duh ca i mangṭam cu ka tlunter ni a ra lio” tiah a rak chim. (Amos 8:11) Kha bantuk a fak ngaimi thlaraulei mangṭam kha Khrihfaram cungah a tlung. Sihmanhsehlaw a lungthin a ṭhami a bu chungmi hna nih cun Pathian mi hna thlaraulei an rum kha an hmuh i Jehovah bu ah an rak ra. Khrihfaram le a hmaanmi Khrihfa hna i an sining aa dannak kha Jehovah i hi bia nih hin tlak ngaiin a langhter: “Keimah a ka bia i ka nawl a zulmi cu ei awk le din awk tampi an ngei lai nain nannih cu nan rawl a ṭam lai i nan ti a hal lai. Annih cu an lung aa lawm lai, sihmanhsehlaw nannih cu ningzahnak nan hmu lai.”—Isaiah 65:13.
22. Zeicah i lawmh awk a ruang kan ngeih?
22 Jehovah salle in, thlaraulei ti le rawl le thluachuah kan hmuhmi kha kan upat hna maw? Baibal le Khrihfa cauk hna kan hlathlai i pumhnak hna, civui le civuipi hna i kan i pumh tikah, kan lungthin sining a ṭhat caah lunglawmhnak he au kan duh taktak ko. Amos profet chimchungbia telin Pathian Bia kha fiangte in kan hngalhthiam caah kan lung aa lawm.
23. Pathian a sunpartermi hna cu zeiahdah an i lawmh?
23 Amos profet chimchungbia ah, Pathian a daw i sunparnak pek a duhmi paoh caah ruahchannak thawngpang a um. Atu kan pawcawmnak zeitin a hei har hmanhah asilole hi harnak vawlei ah zei hneksaknak kan hei ton hmanhah, Pathian a dawmi kannih cu Pathian thluachuah hna le a ṭha bikmi thlarau rawl kan ngei. (Phungthlukbia 10:22; Matthai 24:45-47) Cu asi caah kan ca ṭhatnak dingah zeizong vialte siang ngaiin a kan petu Pathian cu kan sunparter ding asi. Cucaah Pathian kha kan lungtak in thangṭhat zungzal awkah bia khiak hna u sih. Lungthin a Hneksaktu, Jehovah kha kan kawl ahcun cucu kan lung aa lawmhnak tinvo asi lai.
Zeitindah Na Leh Lai?
• Amos chan i Israel ram ah zeibantuk thil umtuning dah a cang?
• Israel phun-hra pennak i zei umtuzia hi dah tuchan he aa lawh?
• Atu ah zei chimchungbia mangṭam dah a tlung, sihmanhsehlaw ahote sinah dah a tlun lo?
[Cahmai 24nak i Hmanthlak]