Mino Hna—Zei Bantuk Nunnak Phun Dah Ngeih Nan Duh?

1. Jehoash, Uzziah le Josiah nih zei a harmi thil sining dah an ton?

NA NGAKCHIAT lio tein Pathian miphun siangpahrang na hung si tiah na mitthlam ah cuanter hmanh. Na nawlngeihnak kha zeitindah na hman lai? Baibal ah Judah siangpahrang a hung simi mino tampi kong kha a langhter. Tahchunhnak ah, Jehoash cu kum 7, Uzziah cu kum 16 le Josiah cu kum 8 an si ah siangpahrang an hung si. Mah cu a har tuk ko lai. Asinain Jehovah le midang nih an bawmh hna caah thil ṭha tampi an tuah khawh.

2. Jehoash, Uzziah le Josiah kong hlathlai cu zeicah a ṭhat?

² Kannih cu siangpahrang asiloah siangpahrangnu kan si lo nain Baibal ah langhtermi mah mi pathum hna sin in a sunglawi tukmi kong kan cawn khawh. A ṭhami biakhiahnak zong an tuah i a ṭhalomi biakhiahnak zong an tuah. An kong in hawikom ṭha i thim, toidor tein um peng le Jehovah kawl peng cu zeicah a biapit tuk ti kha kan theih hna lai.

Hawikom Ṭha I Thim Hna

3. Siangpahrang Jehoash nih Tlangbawi Ngan Jehoiada pekmi lamhruainak kha zeitindah a lehrulh?

³ Jehoash i a ṭhami biakhiahnak kha i zohchunh. Siangpahrang Jehoash nih a no lioah a ṭhami biakhiahnak a rak tuah. Pa a ngeih lo caah zumhfekmi Tlangbawi Ngan Jehoiada lamhruainak kha a rak zulh. Mah tlangbawi nih Jehoash kha a fapa taktak bantuk in lamhruainak a pek. Jehoiada nunning ruang ah Jehoash nih Jehovah biak awk le midang nih Jehovah an biak ve nakhnga bawmh awkah bia a khiah. Jehoash nih Jehovah biakinn remh ṭhan a si nakhnga ca zong ah a rak timhtuah.—2 Chan. 24:1, 2, 4, 13, 14.

4. Jehovah nawlbia kan zulh tikah zeitindah ṭhathnemhnak kan hmuh? (Phungthlukbia 2:1, 10-12)

⁴ Jehovah dawt awk le a phunglam ning in nun awkah cawnpiak na si ahcun a sunglawi tukmi laksawng pek na si tinak a si. (Phungthlukbia 2:1, 10-12 rel.) Na nu le na pa nih lam tampi in an in cawnpiak khawh. A ṭhami biakhiahnak tuah awkah unaunu Katya a pa nih zeitindah a bawmh ti kha ruathmanh. Nifatin sianginn kai a thlah pah in a pa he nicaang Baibal kha an i ruahṭi. Hitin a ti: “Mah kan i ruahceihmi nih mah ni ah ka tonmi harnak hna kha tawnghtham khawh awkah a ka bawmh.” Asinain na nu le na pa nih Baibal hrambunh in dingrep an in serpiakmi cu mi a khengkham tuk tiah na ruah ah tah zeitin? An nawlngaih awkah zeinihdah aan bawmh khawh? A nu le a pa nih phunglam an serpiaknak a ruang kha a caan pe in an ka chimh tiah unaunu Anastasia nih a ti. Hitin a ti: “Mah nih phunglam an sermi cu an ka khenkham caah si loin an ka dawt i kilven an ka duh caah a si ti kha hngalhthiam awkah a ka bawmh.”

5. Na tuahsernak nih na nulepa le Jehovah kha zeitindah a hnorsuan khawh hna? (Phungthlukbia 22:6; 23:15, 24, 25)

⁵ Nang zong Baibal in ruahnak an in cheuhmi kha na zulh ahcun na nu le na pa cu an i nuam lai. A biapi bikmi cu Pathian zong aa nuam lai i nan i hawikomhnak zong a fek chinchin lai. (Phungthlukbia 22:6; 23:15, 24, 25 rel.) Mah cu Jehoash a no lio kong kan i zohchunh awk a sinak a ruang ṭha a si.

6. Jehoiada a thih hnuah Jehoash nih ahote ruahnak cheuhnak dah a ngaih, a phichuak cu zeidah a si? (2 Chanrelnak 24:17, 18)

⁶ Jehoash i a ṭhalomi biakhiahnak in cawn khawhmi. Jehoiada a thih hnuah Jehoash nih hawikom ṭha lo pawl kha aa hun i komh hna. (2 Chanrelnak 24:17, 18 rel.) Jehovah a daw lomi Judah bawi pawl ruahnak cheuhnak kha a rak ngaih. Annih nih ṭhatlonak an tuah caah Jehoash nih a hrial hna awk a si. (Ptb. 1:10) Asinain hrial canah ruahnak an cheuhmi tu kha a rak ngaih. A unau Zekhariah nih a ruahnak remhpiak awk aa zuam tikah amah tu kha a thah. (2 Chan. 24:20, 21; Matt. 23:35) Mah cu zeitluk in dah ṭih a nun i hruh a si. A hramthawk ahcun Jehoash nunnak cu a ṭha ko nain ngaihchiat awk ngai a simi cu zumhpialmi le lainawngmi a hung si. A donghnak ah, a salle nih an rak thah. (2 Chan. 24:22-25) Jehovah le amah a dawmi hna bia kha ngai peng sehlaw a nunnak cu cutin a rak si hnga lo. A kong in zeidah na cawn khawh?

7. Ahote dah hawikom in naa thim hna awk a si? (Hmanthlak zong zoh.)

⁷ Jehoash i a ṭhalomi biakhiahnak in kan cawn khawhmi pakhat cu Jehovah a dawmi le a lung lawmhter a duhmi hna kha hawikom in kan i thim hna a hau ti kha a si. Mah kan hawile nih a ṭhami thil tuah awkah an kan bawmh lai. Kanmah nakin a upa deuhmi asiloah a ngakchia deuhmi hna he hawikom kan si kho. Jehoash cu a hawikom Jehoiada nakin kum tampi a ngakchia deuh ti kha philhhlah. Naa thimmi hawikom pawl kong he aa tlaiin hitin i hal: ‘Jehovah cung ah ka zumhnak fehter awkah an ka bawm maw? Pathian phunglam ning in nun awkah tha an ka pe maw? Jehovah le a sunglawi tukmi biatak kong kha an chim maw? Pathian phunglam an upat kha an langhter maw? Theih ka duhmi kong lawng maw an ka chimh asiloah lam ka pial sual ahcun remhpiak awkah ralṭhatnak an ngei maw?’ (Ptb. 27:5, 6, 17) Cucaah na hawile nih Jehovah kha an dawt lo ahcun kom hna hlah. Asinain Jehovah a dawmi hawikom na ngeih ahcun kom peng hna law annih nih an in bawmh zungzal lai.—Ptb. 13:20.

8. Internet kan hman tikah zei kong dah kan ruah awk a si?

⁸ Internet hmang in kan chungkhar le kan hawile he kan i chawnhbiakmi cu a ṭha tukmi a si. Asinain mi tampi nih mi lungthin lak an duh caah mah kha zeidah an cawk asiloah zeidah an tuah timi hmanthlak le video hna taarnak caah an hman. Internet na hman ahcun hitin i hal: ‘Midang lungthin lak awkah kaa zuam maw? Kaa tinhnak cu midang ṭhatnak an hmuh nakhnga ca maw a si asiloah keimah an ka thangṭhat nakhnga caah dah a si? Ka ruahnak, ka biachim le ka tuahsernak ah midang ruahnak kha huham kaa iapter maw?’ Uktu Bu chungtel a simi unaupa Nathan Knorr nih hitin ruahnak a kan cheuh: “Minung lunglawmhter awkah i zuam hlah u. Cutin nan tuah ahcun aho lung hmanh nan lawmhter hna lai lo. Jehovah lung nan lawmhter ahcun amah a dawmi dihlak lung zong nan lawmhter khawh hna lai.”

Toidor Tein Um Peng A Herh

9. Jehovah nih Uzziah kha zei tuah awkah dah a bawmh? (2 Chanrelnak 26:1-5)

⁹ Uzziah i a ṭhami biakhiahnak kha i zohchunh. Siangpahrang Uzziah cu a no lioah aa toidormi a si. “Bawipa ṭih” awkah a cawn. Cucaah Jehovah nih a nunchung, kum 68 tiang i awk in thluachuah a rak pek. (2 Chanrelnak 26:1-5 rel.) Uzziah nih an ral tampi kha a tei hna i Jerusalem zong kha ṭha tein a rak kilven khawh. (2 Chan. 26:6-15) Pathian nih a tuahmi thil kip ah a bawmh caah Uzziah cu aa nuam tuk lai ti cu a fiang ko.—Pct. 3:12, 13.

10. Uzziah cung ah zeidah a cang?

¹⁰ Uzziah i a ṭhalomi biakhiahnak in cawn khawhmi. Siangpahrang Uzziah nih a lamhruainak zulh ding in midang kha a fial lengmang hna. Mah cu ka duhmi paoh ka tuah khawh tiah a ruah caah a si kho men. Nikhat cu porhlaw ngaiin siangpahrang nih tuahnak nawl an ngeih lomi biakṭheng i zihmui khangh awkah Jehovah biakinn ah a lut. (2 Chan. 26:16-18) Tlangbawi Ngan Azariah nih a thlauh ko nain Uzziah cu a thin tu a hung. Ngaihchiat awk ngai a simi cu zumhfek tein a um peng lo caah Jehovah nih thinghmui zawtnak in dan a rak tat. (2 Chan. 26:19-21) Toidor tein um peng sehlaw a nunnak cu a rak ṭha deuh tuk hnga.

11. Toidor tein um peng awkah zeinihdah a kan bawmh khawh? (Hmanthlak zong zoh.)

¹¹ Uzziah cu nawl a hun ngeih tikah Jehovah cu ṭhawnnak le rumnak a petu a si ti kha a philh. Mah in zeidah kan cawn khawh? Thluachuah le tinvo sung kan hmuhmi cu Jehovah nih a kan pekmi an si ti kha kan philh lo awk a si. Kan rak liim khawhmi thil caah i porhlawt canah cutin tuah khawh awkah a kan bawmtu Jehovah tu kha kan thangṭhat awk a si.b (1 Kor. 4:7) Mitling lo le dingrep a herhmi kan si ti kha toidor tein kan cohlan a hau. Kum 60 hrawng a simi unaupa pakhat nih hitin a ti: “Midang nih ka palhnak an ka chimh tikah thinhun asiloah lungdongh lo awkah kaa zuam. A caan ah ka tuah sualmi palhnak ruang ah chimhhrin ka si tikah ṭhancho deuh awk le Jehovah kha a ṭha bikmi pek awkah kaa zuam.” Jehovah nawl kha kan ngaih i kan i toidor peng ahcun a nuammi nunnak kan ngei kho lai.—Ptb. 22:4.

Jehovah Kha Kawl Peng

12. Josiah nih a no lioah Jehovah kha zeitindah a kawl? (2 Chanrelnak 34:1-3)

¹² Josiah i a ṭhami biakhiahnak kha i zohchunh. Josiah nih kumhra fai a si lioin Jehovah kha kawl hram a thawk. Jehovah kong cawn le a duhnak tuah kha a duh. Asinain mah mino siangpahrang caah nunnak cu a fawi lo. Mah caan lioah mi tam deuh cu a hmaan lomi pathian a biami an si caah mah kha ngolter hna awkah ralṭhatnak a ngeih a hau. Anih cu a ral a ṭha taktakmi zong a si. Kum 20 a tlin hlanah Josiah nih a ram chung i a hmaan lomi biaknak pawl kha hloh hram a hun thawk.—2 Chanrelnak 34:1-3.

13. Jehovah sin naa pumpek tikah na nunnak cu zeitindah aa thleidan lai?

¹³ Na ngakchiat tuk rih hmanh ah Jehovah kong le a ṭha tukmi a sining kong kha tam deuh in na hlathlainak thawng in Josiah kha i zohchunh awkah bia na khiah khawh. Cutin na tuah ahcun Pathian sinah nangmah le nangmah i pumpek na duh lai. Naa pumpekmi nih na nunnak ah zeitindah ṭhatnak a chuahter lai? Kum 14 a si lioah tipil a ingmi Luke nih hitin a ti: “Atu thawk in ka nunnak ah Jehovah kha pakhatnak ah ka chiah lai i a lunglawmhter awkah kaa zuam lai.” (Marka 12:30) Nang zong cutin tuah awkah biakhiahnak na tuah ahcun thluachuah na hmu ve lai.

14. Mino cheukhat nih Siangpahrang Josiah an i zohchunh ning kha tahchunhnak pe.

¹⁴ Jehovah sal a simi mino pakhat nih zei zuamcawhnak hna dah a ton khawh? Kum 12 a si ah tipil a ingmi Johan nih ka khaanhawi pawl nih electronic in kuak zuk awkah an ka hnek tiah a ti. Mah hneknak tei khawh awkah electronic in kuak zuknak nih a ngandamnak siseh, Jehovah he an i pehtlaihnak siseh a hnorsuan khawh ti kha amah le amah ralring aa pe peng. Kum 14 a si ah tipil a ingmi Rachel nih sianginn ah a tonmi zuamcawhnak tawnghtham awkah zeinihdah a bawmh timi kong he aa tlaiin hitin a ti: “Baibal le Jehovah kong a ka hngalhter ṭhanmi a kong hna kha hmuh awkah kaa zuam. Tahchunhnak ah, tuanbia kong pakhat nih Baibal asiloah chimchungbia kong pakhat kha a ka hngalhter ṭhan khawh. Asiloah sianginn ah mi pakhat he bia kan i ruah tikah ka chimh khawh dingmi Baibal caang pakhat cu ka lung ah a hung chuak.” Na tonmi zuamcawhnak cu Siangpahrang Josiah tonmi he cun aa lo men lai lo nain amah bantuk in fimkhur te le zumhawktlak tein na um kho ve. Mino pakhat in zuamcawhnak hna tawnghthamnak nih hmailei ah na ton dingmi a dang zuamcawhnak caah aan timhtuah lai.

15. Zumhfek tein Jehovah rianṭuan awkah Josiah kha zeinihdah a bawmh? (2 Chanrelnak 34:14, 18-21)

¹⁵ A hun upat tikah Siangpahrang Josiah nih biakinn kha remh ṭhan a hun thawk. Mah rian a ṭuan lioah “Moses sinin pekmi BAWIPA phungbia cauk” kha a rak hmuh. Siangpahrang nih mah ah aa ṭialmi kong kha a theih tikah mah ning in zulh awkah thlennak a tuah colh. (2 Chanrelnak 34:14, 18-21 rel.) Nang tah Baibal kha hmaan tein rel na duh maw? Cutin na rel ahcun zeidah na hmuh lai? Aan bawm kho dingmi Baibal caang hna kha naa cinken hna maw? A hmasa ah langhtermi Luke nih a hmuhmi, hngalh duh awk ngai a simi a kong hna kha aa ṭial. Cutin tuahnak nih Baibal caang asiloah mah in cawn khawhmi a kong hna kha i cinken awkah aan bawmh khawh. A konglam tam deuh na hngalh i Baibal kha na sunsak ahcun Jehovah rianṭuan kha na duh deuh lai. Cun Baibal nih Siangpahrang Josiah a hmaanmi thil tuah awkah a bawmh bantuk in nang zong aan bawmh ve lai.

16. Josiah nih zeicah palhnak nganpi a tuah, mah in zeidah kan cawn khawh?

¹⁶ Josiah i a ṭhalomi biakhiahnak in cawn khawhmi. Kum 39 a si ah Josiah cu palhnak a tuah ruang ah a nunnak a rak sung. Jehovah sinah lamhruainak hal canah amah le amah tu kha aa bochan. (2 Chan. 35:20-25) Mah in kan cawn khawhmi cu kum zeizat kan si hmanh ah asiloah Baibal kan hlathlainak cu zei can sau a si cang hmanh ah Jehovah kan kawl peng a hau ti kha a si. Mah ah Pathian lamhruainak caah thlacam, Baibal hlathlai le Khrihfa nutling, patling a simi hna nih ruahnak a kan cheuhmi ngaih aa tel. Cutin kan tuah ahcun sualnak ngan tuah kha kan hrial khawh deuh lai i kan i nuam deuh lai.—Jeim 1:25.

Mino Hna, A Nuammi Nunnak Nan Ngei Kho

17. Judah siangpahrang pathum hna sinin zei a biapi tukmi kong hna dah kan cawn khawh?

¹⁷ Na no lioah lung cawlcang awk ngai a simi thil tampi na tuah khawh. Cucaah mino pawl nih a ṭhami thimnak an tuah khawh i Jehovah lung a lawmhtermi lam in an nung kho ti kha Jehoash, Uzziah le Josiah kong nih a langhter. Annih nih palhnak an tuah caah thil ṭha lo an tong ti cu a hmaan ko. Asinain an tuahmi thil ṭha kha kan i zohchunh i an tuahmi palhnak kha kan hrial ahcun a nuammi nunnak kan ngei kho lai.

18. A nuammi nunnak na ngei kho ti kha zei Baibal kong hna nih dah a langhter? (Hmanthlak zong zoh.)

¹⁸ Baibal chung ah Jehovah a naihmi, a mithmai ṭha a hmumi le lungsi hnangamnak a ngeimi a dang mino pawl kong zong aa tel. An lak ah pakhat cu David a si. David nih a no lio tein Pathian biak awkah aa thim i a hnu ah zumhfekmi siangpahrang a hung si. Palhnak a tuah caan zong a um ko nain Pathian nih David kha zumhfekmi pakhat in a hmuh. (1 Si. 3:6; 9:4, 5; 14:8) David kong na hlathlai ahcun a kong nih zumhfek tein Jehovah rianṭuan awkah aan bawmh lai. Cun Marka asiloah Timote kong zong tam deuh in na hlathlai khawh. An no lio tein Jehovah rian kha an ṭuan i zumhfek tein an ṭuan peng. Amah rianṭuan ding timi an biakhiahnak nih Jehovah lung a lawmhter i anmah zong an i lawm ve.

19. Zei bantuk nunnak phun dah na ngeih khawh?

¹⁹ Atu ah na nunnak na hman ning cu hmailei na nunnak cung ah huham a ngei lai. Nangmah hngalhnak i bochan loin Jehovah kha naa bochan ahcun Jehovah nih a ṭhami biakhiahnak tuah awkah aan bawmh lai. (Ptb. 20:24) A nuam tukmi le a ṭha tukmi nunnak na ngei kho. A caah na tuahmi kha Jehovah nih a sunsak tuk ti kha philhhlah. Kan dawtmi vancung kan Pa rian ṭuan nakin a ṭha deuhmi nunnak a um ti lo.