ZANNOO YƐLƐ 20
YIELOŊ 7 Jehovah, Our Strength (Jehoova La Te Faŋa)
Te Na Baŋ Taaɛ Sagediibu Ka Jehoova Na Dii La Te Sukyie
“A nembaalonzoe Saa ane mooreteroo zaa Naaŋmen nyɛ puubu.”—2 KOR. 1:3.
YƐLƐ TE NAŊ NA ZANNE
Jehoova da dii la a Izerayɛl biiri naŋ da be gbaŋgbaaloŋ poɔŋ Baabilɔŋ teŋɛ na sukyie. Te na nyɛɛ yelnimizeere teŋ na baŋ zanne yi be.
1. Wala ka zemmo da waa ko a Izerayɛl biiri Baabilɔŋ teŋɛ na?
A IZERAYƐL biiri sããkommine da erɛɛ yɛlɛ naŋ ba tori Jehoova nimitɔɔreŋ. Azuŋ, ba biiri meŋ da tɔglɛɛ ba ewuli faa na. Ba yelfaare na baŋ da erɛ na zuŋ, Jehoova da terɛɛ sori ka a Baabilɔŋ noba wa sãã ba teŋɛ na, a kyɛ nyɔge ba gaaneŋ Baabilɔŋ. Wala ka zemmo da waa Baabilɔŋ paaloŋ? (2 Tun. 36:15, 16, 20, 21) Yelmeŋɛ la, a Baabilɔŋ noba da ko la a Izerayɛl biiri vuo baŋ erɛ ba bebiri zaa yeltaree. (Jer. 29:4-7) Kyɛ zemmo da ba e mɔlɔ ko ba fẽẽ zaa. Ane meŋ, Baabilɔŋ teŋɛ na naane ka a Izerayɛl biiri da boɔrɔ ka ba zeŋ. Azuŋ, wala baŋ pãã na e a yɛlɛ ŋa poɔŋ? A Izerayɛl bie kaŋa naŋ da puoro Jehoova yelmennoŋ poɔŋ da yeleeŋ ka: ‘Baabilɔŋ kɔn-gbɛɛ na noɔreŋ teŋ daaŋ zeŋ. Beŋ teŋ koŋ saŋa na teŋ daaŋ teɛre Zaayɔŋ yɛlɛ.’ (Yiem. 137:1) Nɔkpeɛne zaa kyebe ka a Izerayɛl biiri ŋa da boɔrɛɛ sukyiridii. Kyɛ, nembuoŋ na dii ba sukyie?
2-3. (a) Bo ka Jehoova da e ko a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ teŋɛ na? (b) Bo yɛlɛ teŋ na zanne a zannoo ŋa poɔŋ?
2 Jehoova la a “mooreteroo zaa Naaŋmen.” (2 Kor. 1:3) Jehoova nɔŋ la o puorebiiri yaga zaa, azuŋ, o maŋ yi la o poɔ zaa a diire ba sukyie. Jehoova da baŋɛɛŋ ka a Izerayɛl biiri mine na sagɛɛ o dɛnnoo na, a leɛre ba eebo, a leɛ wa o zie. (Aiz. 59:20) Azuŋ, aŋa yuomo naŋ pare 100 mine sɛre baŋ na wa nyɔge a Izerayɛl biiri gaaneŋ Baabilɔŋ teŋɛ na, Jehoova da de la o vooroŋ soŋ na soŋ daŋyele Aizeeya oŋ sɛge a gane na teŋ boɔlɔ zenɛ ka Aizeeya gane na. Bonso ka Jehoova da e lɛ? Aizeeya yeleeŋ ka: “‘Yɛ dii N noba sukyie, yɛ dii N noba sukyie,’ yɛ Naaŋmen la yele lɛ.” (Aiz. 40:1) Yɛlɛ naŋ be Aizeeya gane na poɔŋ wuleeŋ ka Jehoova da de la sukyiridii naŋ seŋ neŋ ko a Izerayɛl biiri naŋ da be gbaŋgbaaloŋ poɔŋ na.
3 Zenɛ ŋa, te meŋ eɛ noba naŋ maŋ boɔrɔ sukyiridii wagre mine. A zannoo ŋa poɔŋ, te na nyɛɛ soe ata mine Jehoova naŋ da tu a dii a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ teŋɛ na sukyie. A dɛndɛŋ soba, o da eŋɛɛ noɔre ka o na di la a Izerayɛl biiri naŋ e kaŋdabaŋkalɛ na yelfaare suuri ko ba. Ayi soba, o da ko baŋ teɛretɔ. Ata soba, o da yelee yɛlɛ naŋ vɛŋ baŋ ba lɛ zoro dabeɛ̃ ko ba. A zannoo ŋa na soŋ teŋ ka te nyɛ sori na Jehoova naŋ maŋ tu a soe ata ŋa poɔŋ a diire te meŋ sukyie.
JEHOOVA MAŊ YI LA NIMIBAALOŊ POƆŊ A DIRE SUURI KORƆ TE
4. Wala ka Jehoova e a de wuli ka o eɛ Naaŋmen naŋ taa nembaalonzoe? (Aizeeya 55:7)
4 Jehoova la “a nembaalonzoe Saa.” (2 Kor. 1:3) Jehoova da eŋɛɛ noɔre ka o na di la a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ a leɛre ba eebo na yelfaare suuri ko ba. (Kanne Aizeeya 55:7.) Jehoova da yeleeŋ ka: ‘Nɔmmo naŋ ba taa baaraa maŋ na de wuli yɛ nembaalonzoe.’ (Aiz. 54:8) Sobuo ka Jehoova na tu a zo ba nembao? Yelmeŋɛ la, a Izerayɛl biiri tokpeɛne zuŋ baŋ da tuoro yelkpeɛne. Kyɛ, Jehoova da eŋɛɛ noɔre ko ba ka ba koŋ be Baabilɔŋ teŋɛŋ tegitegilɛ. Jehoova da vɛŋɛɛŋ baŋ baŋ ka o na faa baŋ yi a Baabilɔŋ noba nuuriŋ. (Aiz. 40:2) A yɛlɛ ŋa da dii la a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ a leɛre ba eebo, a boɔrɔ ka ba erɛ yɛlɛ naŋ pɛlɛ Jehoova poɔ na sukyie.
5. Bo yɛlɛ la vɛŋ teŋ baŋ peɛlaaŋ ka Jehoova na wuli teŋ nembaalonzoe?
5 Bo yɛlɛ teŋ zanne yi be? Ka teneeŋ e yelfaare ka a e tegroŋ seŋ wala, kyɛ Jehoova eɛ siri ka o na di la suuri ko te kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. A Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ na da taaɛ sagediibu ka Jehoova na di la suuri ko ba. Zenɛ ŋa, te meŋ na baŋ taaɛ sagediibu kpɛlɛŋkpɛlɛŋ ka Jehoova na di la te yelfaare suuri ko te. Ananso la wala? Ananso la ka, te baŋɛɛ yɛlɛ na Jehoova naŋ nare biŋ, a maŋ tu lɛ eŋɛŋ a dire te yelfaare suuri korɔ te. Saŋa na Aizeeya naŋ wa sɛge o daŋyelbo yɛlɛ ŋa baare na, yuomo 700 mine puoriŋ, Jehoova da toŋ la o Bidɔɔ-nɔŋnaa oŋ wa a teŋɛzu a wa de o nyɔvore iri neŋ sareka te yelbebe zuŋ. Azuŋ, a tuuro a yɔɔdeɛbo sareka ŋa eŋɛŋ, neɛzaa naŋ e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo na “nyɛ la yelbebe sudi” meŋɛmeŋɛ. (Tom. 3:19; Aiz. 1:18; Efe. 1:7) Ho ba nyɛ ka Jehoova sereŋ eɛ Naaŋmen naŋ taa nembaalonzoe bee?
6. Ka teneeŋ teɛrɛ Jehoova nembaalonzoe na yɛlɛ, sobuo aŋ na toɔ̃ dii te sukyie? (Kaa a foto.)
6 Ka teneeŋ e yelfaa kaŋa ka a dɔɔnɔ te yaga zaa te gaali, yɛlɛ naŋ be Aizeeya 55:7 na baŋ dii la te sukyie. Ka teneeŋ wa ŋmɛ gbɛre kaŋa saŋa kaŋa naŋ pare, a kyɛ e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre te eebo, kyɛ a yɛlɛ naŋ na baŋ dɔɔnɔ teŋ. A yɛlɛ faa zie la ka, ka a gbɛre na teŋ ŋmɛ naŋ wa de toɔrɔ waneŋ te zuŋ, a maŋ maaleŋ dɔɔnɔ teŋ yaga. Kyɛ, ka teneeŋ kyiiri te yelfaare a leɛre te eebo, te na baŋ taaɛ sagediibu ka Jehoova na di la suuri ko te. Jehoova daaŋ koŋ lɛ teɛre yelfaare na teŋ e na yɛlɛ zaa. Ka onaŋ wa di suuri ko te, o maŋ eɛrɛɛ a yelfaare bare kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. (De manne neŋ Jeremaiya 31:34.) Jehoova ba maŋ lɛ teɛrɛ yelfaare na teŋ e na, azuŋ a ba seŋ ka te meŋ maŋ teɛrɛ a yɛlɛ. Yɛlɛ Jehoova naŋ kaara la yɛlɛ na teŋ moɔ̃ niŋe a erɛ pampana ŋa, kyɛ a ba e yelfaare na teŋ e saŋa kaŋa naŋ pare na. (Izik. 33:14-16) A koŋ kɔɔre, Jehoova naŋ waa a nembaalonzoe zaa Saa na zuŋ, o na iree toɔrɔ na zaa te yelfaare naŋ de waneŋ te zuŋ na bare.
Yɛlɛ Jehoova naŋ kaara la yɛlɛ na teŋ moɔ̃ niŋe a erɛ pampana ŋa, kyɛ a ba e yelfaare na teŋ e saŋa kaŋa naŋ pare na (Kanne wɛlbo 6)
7. Ka teneeŋ wa sɔglɔ erɛ yelfaa kaŋa, boŋ na baŋ soŋ te ka te bɔ sommo?
7 Kyɛ, te de ka te sɔglɔ erɛɛ yelfaa kaŋa, ka lɛ vɛŋ ka te zoma dɔɔnɔ te yaga zaa, wala aŋ seŋ ka te e? A Baabole eŋ teŋ faŋa ka te gaa a lantaapuoruu nembɛrɛ zie a te bɔ sommo. (Gyi. 5:14, 15) Yelmeŋɛ la, a ba maŋ e mɔlɔ ka te manne yelfaa na teŋ erɛ na ko ba. Kyɛ, ka teneeŋ sereŋ yi te sukyie poɔŋ a e kaŋdabaŋkalɛ, a na eɛ mɔlɔ ko te ka te gaa manne a yɛlɛ ko ba. Aseŋ ka te leɛteɛre meŋ ka, Jehoova neŋ a lantaapuoruu nembɛrɛ na yi la nembaalonzoe poɔŋ a de sommo naŋ seŋ neŋ ko te. Te yɔɔdɔɔ Arthura wa nyɛɛŋ ka Jehoova nembaalonzoe na maŋ vɛŋeŋ ka neɛ nyɛ sukyiridii. Te yɔɔdɔɔ Arthur da erɛɛ yelfaa kaŋa, azuŋ o zoma da dɔɔnoo yaga zaa. Ŋaaŋ oŋ yeli: “N da kaarɛɛ pornography aŋa yuoni gbuli. Kyɛ, N da woŋee yelyaga kaŋa a kyaare zoma, azuŋ, N da mannɛɛ a yɛlɛ ko a lantaapuoruu nembɛrɛ. Saŋa na maŋ wa e lɛ na, sase-noɔ̃ kaŋa da fu eŋ maŋ. Kyɛ, ka maaŋ wa teɛre yɛlɛ na maŋ da erɛ na, N eŋɛ maŋ kyoɔreŋ. A lantaapuoruu nembɛrɛ da leɛteɛre maŋ ka Jehoova ba gyɛ ma bare. Kyɛ, Jehoova naŋ nɔŋ te zuŋ oŋ maŋ de dɛnnoo naŋ seŋ neŋ korɔ te. A yɛlɛ ŋa da tɔɛ N sukyiri yaga zaa, a lɛ soŋ ma maŋ leɛre N teɛroŋ meŋ.” Zenɛ ŋa, Arthur eɛ paaneɛ ane a lantaapuoruu nembɛrɛ sonnɔ kaŋa. Ho nyɛɛ, ka teneeŋ sereŋ e kaŋdabaŋkalɛ, Jehoova na zo la te nembaaloŋ. A yɛlɛ ŋa diiree sukyiri yaga zaa.
JEHOOVA MAŊ KORƆ TEŊ TEƐRETƆ
8. (a) Bo teɛretɔ ka Jehoova da ko a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ na? (b) Aŋa lɛ na Aizeeya 40:29-31 naŋ wuli na, sobuo ka teɛretɔ na Jehoova naŋ da ko a Izerayɛl biiri na da soŋ ba yaga zaa?
8 Aminekaŋaŋ, a Izerayɛl biiri da teɛrɛɛŋ ka ba daaŋ koŋ toɔ̃ leɛ gaa ba paaloŋ na zaa. Ana saŋa na, Baabilɔŋ da dire kpeɛ̃o a tendaa noba zaa zuŋ. Ba da ba maŋ sage ka ba bare ba gbaŋgbaare ka ba leɛ gaa ba paaloŋ. (Aiz. 14:17) Kyɛ, Jehoova da ko la o puorebiiri na teɛretɔ. O da eŋɛɛ noɔre ka o na faa la o noba yi a Baabilɔŋ noba nuuriŋ. Neɛzaa kyebe a na toɔ̃ pigi Jehoova sori ka o ta e lɛ. (Aiz. 44:26; 55:12) Baabilɔŋ da waa ŋa uuruŋ Jehoova nimitɔɔreŋ. (Aiz. 40:15) Ka hooŋ fu saseɛ eŋ uuruŋ, a saseɛ maŋ de la a uuruŋ gaa mɔlɔ lɛ. Lɛ aŋ na e mɔlɔ ko Jehoova ka o faa a Izerayɛl biiri yi neŋ a Baabilɔŋ noba nuuriŋ. Sobuo ka a yɛlɛ ŋa da soŋ a Izerayɛl biiri? A da dii la ba sukyie. Kyɛ, a da lɛ soŋ baŋ so-yuo kaŋa meŋ poɔŋ. Aizeeya da sɛgɛɛŋ ka: “Noba naŋ taa teɛretɔ Jehoova eŋɛŋ na leɛ nyɛɛ kpeɛ̃o.” (Kanne Aizeeya 40:29-31.) A teɛretɔ ŋa da vɛŋɛɛŋ ka a Izerayɛl biiri da waa ŋa baŋ taa “kpaŋkpama a ɛgrɛ aŋa tuu-kpoŋ.” Bonso, teɛretɔ na Jehoova naŋ ko ba na da eŋ baŋ faŋa yaga zaa.
9. Bo sieree la ka Jehoova da wuli a Izerayɛl biiri naŋ be Baabilɔŋ na, ka lɛ vɛŋ baŋ sagedi ka o nɔ-ennee na nyɛɛ eebo?
9 Jehoova da wulee a Izerayɛl biiri bon nanso baŋ na toɔ̃ taa sagediibu ka o na paalɛɛ o nɔ-ennee zaa. Bo sieree ka Jehoova da ko ba? A Izerayɛl biiri naŋ da e gbaŋgbaare na da de la ba menne nimie nyɛ Jehoova daŋyelbo mine naŋ nyɛ eebo. Ba da nyɛɛ Asiiriya noba naŋ wa zɔɔtoɔ̃ a Izerayɛl bale pie na, a nyɔge ba gaaneŋ gbaŋgbaaloŋ poɔ. (Aiz. 8:4) Ba da nyɛɛ lɛ na a Baabilɔŋ noba naŋ wa sãã Gyɛruzɛlɛm, a kyɛ nyɔge a noba gaaneŋ Baabilɔŋ teŋɛ. (Aiz. 39:5-7) Ba da bebeŋ a nyɛ saŋa na baŋ da nyɔge Naa Zedekaiya, a kyɔge o nimie ŋmare, a kyɛ de o gaaneŋ Baabilɔŋ teŋɛ. (Jer. 39:7; Izik. 12:12, 13) Yelzaa Jehoova naŋ da yelka a na pɔgɛɛ a Izerayɛl biiri da pɔge baŋ. Kaŋa zaa da ba le teŋɛŋ. (Aiz. 42:9; 46:10) A yɛlɛ ŋa da eŋɛɛ a Izerayɛl biiri faŋa baŋ baŋ ka noɔre na Jehoova naŋ eŋ ka o na faa baŋ yi a Baabilɔŋ noba nuuriŋ na meŋ na nyɛɛ eebo.
10. Bo yɛlɛŋ na baŋ soŋ te ka te nyɔge te teɛretɔ na kpeɛŋaakpeɛŋaa a bebi-baaree ŋa poɔŋ?
10 Bo yɛlɛ teŋ zanne yi be? Ka te enneŋ wa kyoɔre, teɛretɔ na baŋ dii la te sukyie, a soŋ te ka te lɛ nyɛ faŋ-paalaa. Zemmo ba e mɔlɔ fẽẽ zaa a donɛɛ ŋa poɔŋ, Naaŋmen dɔndɔnne naŋ e kpeɛne meŋ maŋ iri zɔɔrɔ ne teŋ. Kyɛ, te taaɛ teɛretɔ. Jehoova eŋɛɛ noɔre ko te ka o na ko teŋ nyɔvore naŋ ba taa baaraa. Ana saŋa na, te na taaɛ emmaaroŋ neŋ zeŋ laafeɛ. Aseŋ ka te maŋ teɛrɛ a teɛretɔ ŋa yɛlɛ wagre zaa. Te de yelmannaa kaŋa wuli a muni. Te de ka ho eŋɛɛ nimi-kyaanaa naŋ dɛge, ho teɛre ka ho na nyɛrɛɛ velaa bee? Ai. Lɛ neŋ o zu la, ka teneeŋ ba kaa soŋ, a donɛɛ ŋa yɛlɛ na baŋ pili-pɔge teŋ, ka lɛ vɛŋ ka te koŋ lɛ nyɛrɛ te teɛretɔ na yɛlɛ velaa. Boŋ na toɔ̃ soŋ te ka te nyɔge te teɛretɔ na kpeɛŋaakpeɛŋaa? Aseŋ ka te maŋ teɛrɛ lɛ na zemmo naŋ na soma aseŋ a donpaalaa poɔŋ. Te na baŋ kannɛɛ te puoruu gama, a kaa vidiori, a lɛ wono yiele naŋ manna te teɛretɔ na yɛlɛ. Ka teneeŋ wa puoro sɔrɔ meŋ, te na baŋ mannɛɛ yɛlɛ na teŋ kaara soriŋ ka a nyɛ eebo paradiisi poɔŋ ko Jehoova.
11. Boŋ soŋ te yɔɔpɔge kaŋa naŋ taa baaloŋ faa kaŋa oŋ nyɛ faŋ-paalaa?
11 Te yɔɔpɔge Joy taaɛ baaloŋ faa kaŋa. O wa nyɛɛŋ ka teɛretɔ na oŋ taa na maŋ dii la o sukyiri, a lɛ emoo faŋa meŋ. Ŋaaŋ oŋ yeli: “Ka yɛlɛŋ wa dɔɔnɔ ma yaga zaa te gaali, N maŋ puore sɔrɛɛ Jehoova a manne N sukyiri poɔ yɛlɛ zaa koo. N baŋɛɛŋ ka Jehoova baŋɛɛ lɛ na yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ ma aseŋ. Jehoova maŋ iree N puore sɔroo na nɔɛ ko ma. O maŋ ko maŋ ‘kpeɛ̃o naŋ ba taa mannoo.’” (2 Kor. 4:7) Joy maŋ ŋmaaɛ foto o teɛroŋ poɔŋ a nyɛ o meŋɛ a donpaalaa poɔŋ. O baŋɛɛŋ ka a donpaalaa poɔŋ, “neɛzaa koŋ yelka: ‘N beɛrɛŋ.’” (Aiz. 33:24) Ka teneeŋ maŋ manne te sukyie poɔ yɛlɛ zaa ko Jehoova puore sɔroo poɔŋ, a de te teɛroŋ zaa meŋ eŋ te teɛretɔ na eŋɛŋ, a na soŋ teŋ ka te nyɛ faŋ-paala.
12. Bo yɛlɛ la vɛŋ teŋ na baŋ taa sagediibu ka Jehoova na paalɛɛ o nɔ-ennee zaa? (Kaa a foto.)
12 Jehoova wuli teŋ bon nanso aŋ seŋ ka te taa sagediibu ka o na paalɛɛ o nɔ-ennee zaa. Aŋa mannoo poɔŋ, te zaa nyɛrɛɛ Baabole daŋyelbo naŋ nyɛrɛ eebo. Yɛlɛ na a Baabole naŋ yelka a Anglo-Amɛrika naaŋ diibu kpeɛ̃o “kyɛlee na eɛ kpeɛŋaa ka o kyɛlee meŋ e bambaala” na nyɛrɛɛ eebo zenɛ ŋa. (Daan. 2:42, 43) Te wonee ‘teŋgbigre naŋ erɛ ziiri yaga pooreŋ’ meŋ. Te lɛ nyɛɛ lɛ na baŋ moɔlɔ a duorisoŋ “a tendaa lombori zaa.” (Mat. 24:7, 14) A Baabole daŋyelbo ŋa neŋ a taa gyamaa maŋ vɛŋeŋ teŋ maaleŋ taa sagediibu naŋ e kpeɛŋaa ka Jehoova na paalɛɛ o nɔ-ennee zaa. A yɛlɛ ŋa maŋ dii la te sukyie yaga zaa.
Lɛ na Baabole daŋyelbo naŋ nyɛrɛ eebo zenɛ na wulo teŋ ka, te na baŋ dɛlɛɛ nɔɛ na zaa Jehoova naŋ eŋ na (Kanne wɛlbo 12)
JEHOOVA MAŊ SOŊ TEŊ TEŊ BA ZORO DABEƐ̃
13. (a) Ka wagreŋ wa ta ka Jehoova faa a Izerayɛl biiri yi neŋ a Baabilɔŋ noba nuuriŋ, bo yelkpeɛne baŋ na tuore? (b) Aŋa lɛ na Aizeeya 41:10-13 naŋ wuli na, sobuo ka Jehoova da tu a dii a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ na sukyie?
13 Aneazaa ka Jehoova da ko la a Izerayɛl biiri teɛretɔ, a dii ba sukyie meŋ, kyɛ Jehoova da lɛ baŋɛɛŋ ka ba na tuoree yelkpeɛne saŋa na wagre naŋ na wa ta ka o faa ba yi a Baabilɔŋ noba nuuriŋ na. Jehoova da daŋyeleeŋ ka sogya-neŋkpoŋ kaŋa neŋ o sogyare na wa zɔɔtoɔ̃ la tenne naŋ ŋmaa gyeere Baabilɔŋ na. A puoriŋ, a sogyare na wa zɔɔ neŋ la Baabilɔŋ meŋ. (Aiz. 41:2-5) Aseŋ ka a yɛlɛ ŋa vɛŋ ka dabeɛ̃ kpɛ a Izerayɛl biiri bee? Yuomo yaga sɛre ka a yɛlɛ ŋa na nyɛ eebo na, Jehoova da yelee sukyiridii yɛlɛ ko a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ na. Jehoova da yelka: “Ta zoro dabeɛ̃, bonso N be la ho zieŋ. Ta vɛŋ ka yelzaa dɔɔnɔ bo, bonso maaŋ la ho Naaŋmen.” (Kanne Aizeeya 41:10-13.) Jehoova da yeleeŋ ka “maaŋ la ho Naaŋmen,” wala oŋ da boɔrɔ ka o wuli? Jehoova da boɔrɔŋ ka a Izerayɛl biiri baŋ ka o naŋ be la ba zieŋ, o ba gyɛ ba bare meŋ. Lɛ na Jehoova naŋ yeli na ba wuli ka o leɛteɛrɛɛ a Izerayɛl biiri ka ba puoruu, bonso a Izerayɛl biiri da baŋɛɛŋ ka aseŋ ka ba erɛ lɛ.—Yiem. 118:6.
14. Bo yɛlɛ ka Jehoova da lɛ e a de soŋ a Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ na baŋ ba lɛ zoro dabeɛ̃?
14 Jehoova da vɛŋɛɛŋ ka a Izerayɛl biiri naŋ be Baabilɔŋ na baŋ ka o taaɛ kpeɛ̃o naŋ ba taa baaraa, ane bammo naŋ e zuluŋ. A yɛlɛ ŋa da dii la ba sukyie yaga zaa. Jehoova da yelko baŋ ka ba gbole ba zuri a kaa ŋmarbie naŋ be sazuŋ na. Jehoova da vɛŋɛɛŋ baŋ baŋ ka onaŋ maale a zaa, a maŋ lɛ boɔle kaŋa zaa neŋ o yuori. (Aiz. 40:25-28) Jehoova baŋɛɛ a ŋmarbiri kaŋa zaa yuori, lɛ wuleeŋ ka o baŋɛɛ o puorebie kaŋa zaa meŋ yuori. Kpeɛ̃o na Jehoova naŋ taa na la oŋ de maale a ŋmarbie zaa, lɛ wuleeŋ ka o taaɛ a kpeɛ̃o ka o soŋ o puorebiiri meŋ. Azuŋ, a Izerayɛl biiri naŋ be Baabilɔŋ paaloŋ na ba seŋ ka ba zoro dabeɛ̃ fẽẽ zaa.
15. Bo yɛlɛ ka Jehoova da yelka a Izerayɛl biiri e saŋa na baŋ wa sããna Baabilɔŋ na?
15 Jehoova da wulee o puorebiiri yɛlɛ naŋ seŋ ka ba e, ka ba faabo saŋaŋ wa ta. Naaŋmen da tu la daŋyele Aizeeya zie a yelko ba ka: ‘Yɛ kpɛ yɛ debilii poore, a pɔge yɛ denɔɛ eŋ yɛ menne. Yɛ sɔgle belaŋ lɛ a waana wagre a suuri naŋ na wa pare.’ (Aiz. 26:20) Saŋa na Naa Sairus naŋ da wa sãã Baabilɔŋ teŋɛ na, aminekaŋaŋ a sɛgre ŋa da nyɛɛ eebo. Giriki dɔɔ kaŋa naŋ maŋ sɛgrɛ takoreŋ yɛlɛ yeleeŋ ka, saŋa na Sairus naŋ da wa kpɛ Baabilɔŋ teŋɛ na, o “da ko la [o sogyare na] noɔre ka ba ko neɛzaa naŋ be yeŋeŋ.” A yɛlɛ ŋa da vɛŋɛɛŋ ka dabeɛ̃ kpɛ a Baabilɔŋ noba yaga zaa. Aminekaŋaŋ a Izerayɛl biiri naŋ da de Jehoova sowuli toŋ neŋ toma na zuŋ, a da vɛŋɛɛŋ baŋ nyɛ faabo.
16. Bonso aŋ ba seŋ ka te zoro yɛlɛ naŋ na e a dɔgroŋ kpoŋ saŋa na dabeɛ̃? (Kaa a foto.)
16 Bo yɛlɛ teŋ zanne yi be? A koŋ kɔɔre, dɔgroŋ kpoŋ kaŋa naŋ daaŋ ba e nensaaleba zemmo zaa poɔŋ na wa la a tendaa noba zaa zuŋ. Ka a dɔgroŋ kpoŋ wa piili, dabeɛ̃ na kpɛɛ noba, azuŋ ba na be la buroŋburoŋ poɔŋ. Kyɛ, Jehoova puorebiiri yɛŋ na baŋɛɛ yɛlɛ naŋ seŋ ka ba e. Te baŋɛɛŋ ka Jehoova la te Naaŋmen. Azuŋ, te na taaɛ nyaa kpoŋ ana saŋa na, bonso te baŋɛɛŋ peɛlaaŋ ka “[te] faabo saŋa tara la.” (Luk. 21:28) Haali ka a paalonneŋ wa iri wa ka ba zɔɔ ne te, kyɛ te naŋ na dɛlɛɛ Jehoova. Jehoova na toŋɛɛ a malekere ka ba wa go te, a lɛ ko te sowuli meŋ naŋ na vɛŋ ka te nyɛ nyɔvore. Sobuo ka Jehoova na tu a ko te a sowuli ŋa? Tɔɔ, te ba baŋ te baare. Azuŋ, aseŋ ka te di kannyiri a kyɛnlɛ. Aminekaŋaŋ o na tu la a lantaapuoruu zieŋ a ko te a sowuli ŋa. Ka onaŋ wa e lɛ, te na baŋ yeliŋ ka a ‘debilii’ la te lantaapuoree na. Te na taaɛ gomeŋɛ a lantaapuoruu poɔŋ. Wala teŋ na baŋ e a de nare te menne a ko yɛlɛ na zaa naŋ na e na? Aseŋ ka te tagra peɛlɛ te yɔɔmine, a de sowuli zaa Jehoova naŋ korɔ te tonɔ neŋ toma. Aseŋ ka te lɛ taa sagediibu naŋ e kpeɛŋaa ka Jehoova la wulo a laŋnoɔre puoruu ŋa sori zenɛ ŋa.—Hib. 10:24, 25; 13:17.
Jehoova taaɛ a kpeɛ̃o ane a boɔbo ka o faa te, ka teneeŋ maŋ teɛrɛ a yɛlɛ ama, te koŋ zoro a dɔgroŋ kpoŋ dabeɛ̃ (Kanne wɛlbo 16)b
17. Wala aŋ seŋ ka ho e a toɔ̃ nyɛ sukyiridii yi Jehoova zie?
17 A Izerayɛl biiri naŋ da be Baabilɔŋ na da tuoree yelkpeɛne, kyɛ Jehoova da de la sukyiridii naŋ seŋ neŋ ko ba. Lɛ ka Jehoova na e ko te meŋ. Azuŋ, lɛ zaa zemmo naŋ e tuo aseŋ, kyɛ yɛ vɛŋ ka te maŋ taa sagediibu ka Jehoova na ko teŋ sukyiridii. Ɛɛ, sagedi peɛlaaŋ ka Jehoova na wuli boŋ nembaalonzoe. Nyɔge ho teɛretɔ na kpeɛŋaakpeɛŋaa. Nyɛ, ka Jehoova Naaŋmeneŋ wa are ho puoriŋ, a ba seŋ ka ho zoro neɛzaa bee bonzaa dabeɛ̃.
YIELOŊ 3 Our Strength, Our Hope, Our Confidence (Hooŋ La Te Faŋa, Te Teɛretɔ, Ane Neɛ Teŋ Dɛle)
a Ba leɛrɛɛ a yoe mine.
b A FOTO POƆ YƐLƐ: Te yɔɔmine bawala mine la lantaa. Ba taaɛ sagediibu ka zie zaa ba naŋ be a teŋɛzuŋ, kyɛ Jehoova taaɛ a kpeɛ̃o neŋ a boɔbo ka o faa ba.