Kunnafoni wɛrɛw
1. Babilonɛba ye mun lo ye?
Mun na a fɔra ko Babilonɛba ye ngalon diinanw bɛɛ jɛnkulu lo ye? (Yirali 17:5). An ka koo saba nunu lajɛ:
A nɔɔ be mɔgɔw kan duniɲa kuru bɛɛ la. Bibulu b’a fɔ ko Babilonɛba siginin be “jamanaw n’u kɔnɔna siyaw” kan ani ko a be “dugukolo masaw bɛɛ kunna.”—Yirali 17:15, 18.
A tɛ se ka kɛ politiki wala jagoko jɛnkulu dɔ ye. A halakinin kɔ, dugukolo kan ‘masaw’ ani ‘jagokɛlaw’ bele bena kɛ yen.—Yirali 18:9, 15.
A ka kɛwalew be Ala tɔgɔ tiɲɛ. A weelela ko “kakalamuso” sabu a be jɛn ni gofɛrɛnɛmanw ye koo caaman na walisa ka wari wala nafa wɛrɛw sɔrɔ (Yirali 17:1, 2). A be siyaw bɛɛ mɔgɔw lafili. Ani, ale lo kɛra sababu ye mɔgɔ miliyɔn caaman sara.—Yirali 18:23, 24.
2. Masiya tun bena na wagati juman le?
Bibulu tun kɔnna k’a fɔ ko “saan wolonwula sigiyɔrɔman wolonwula” ani “saan bi wɔɔrɔ ni fila sigiyɔrɔman wolonwula” tɛmɛnin kɔ le Masiya tun bena na.—Daniyɛli 9:25 kalan.
O wagati daminɛna tuma juman? O daminɛna saan 455 ka kɔn Krista tile ɲɛ, tuma min na gofɛrɛnɛrɛ Neemi sera Zeruzalɛmu walisa k’o “dugu lalaga k’a lɔ.”—Daniyɛli 9:25; Neemi 2:1, 5-8.
O wagati mɛɛnna saan joli? “Saan wolonwula sigiyɔrɔman wolonwula” be bɛn saan 49 ma. Ani, “saan bi wɔɔrɔ ni fila sigiyɔrɔman wolonwula” be bɛn saan 434 ma. O kɔrɔ ko o wagati fila lajɛnnin mɛɛnna saan 483 (49+434=483).
O wagati banna tuma juman? Neemi sera Zeruzalɛmu saan min na (saan 455), n’an ye jatiminɛ daminɛ o saan ma, saan 483 nunu be ban saan 29 lo la Krista tile la. O saan na le Yezu batizera ani a kɛra Masiya ye!—Luka 3:1, 2, 21, 22.
3. Furakɛcogo dɔw, joliko be minw na
Furakɛcogo dɔw be yen, o minw na dɔgɔtɔrɔw be baara kɛ ni banabagatɔ yɛrɛ ka joli ye. Kerecɛn tɛ sɔn u dɔw la, i n’a fɔ: k’i joli di walisa u ka mɔgɔ wɛrɛ fura kɛ n’o ye, wala k’i joli bɔ ka mara operasɔn dɔ kama.—Deteronɔmu 15:23.
Nka, furakɛcogo wɛrɛw be yen, kerecɛn be se ka sɔn minw na, i n’a fɔ: ka joli bɔ k’a filɛ, emodiyalizi, emodilisiyɔn, ka banabagatɔ joli cɛ operasɔn kɛtɔ, wala k’a kɛ joli be tɛmɛ mansin dɔ la min be sɔnkun ni fɔgɔfɔgɔ baara kɛ (cœur-poumon artificiel). Kerecɛn kelen kelen bɛɛ lo ka kan k’a latigɛ n’a bena sɔn baarakɛcogo dɔw la n’a joli ye, i n’a fɔ: operasɔn tuma na, n’u b’a fɛ k’a joli bɔ k’a filɛ, wala n’u b’a fɛ k’a furakɛ cogo dɔ la. Dɔgɔtɔrɔ kelen kelen bɛɛ ka furakɛcogo be se ka kɛ dan na dɔɔni ni tɔɔw ta ye. O kama, kerecɛn ka ɲi k’a ɲini k’a lɔn fɔlɔ dɔgɔtɔrɔw bena min kɛ n’a joli ye ka sɔrɔ ka sɔn furakɛcogo dɔ ma. I yɛrɛ ɲininga ko:
N’u y’a kɛ ne joli hakɛ dɔ bɔra n’ fari la ka tɛmɛ sira wɛrɛ fɛ do? N’a nana kɛ ko o joli tɛ bolibolila tugun wagati dɔ la do? Yala n’ dusukun bena sɔn a ma n’ k’a jati k’o joli bele be n’ fari la ani ko a man kan ka “bɔn duguma” wa?—Deteronɔmu 12:23, 24.
N’ furakɛtuma na, n’u ye n’ joli dɔ bɔ ka taga a saniya ani ka tila k’a don n’ fari la do? N’ ye min kalan Bibulu kɔnɔ, ka kɛɲɛ n’o ye, yala n’ dusukun bena n’ kɛlɛ o kosɔn wa? Wala, n’ be se ka sɔn o furakɛcogo la wa?
4. Ka faran i furuɲɔgɔn na
Ala ka Kuma tɛ mɔgɔ jija a ka faran a furuɲɔgɔn na. Bibulu b’a fɔ ka gwɛ ko ni cɛɛ n’a muso faranna ɲɔgɔn na, o tɛ sira di u ma ka furu mɔgɔ wɛrɛ ma (1 Korɛntikaw 7:10, 11). Nka koo dɔw la, kerecɛn dɔw y’a jati ko a ka fisa u ma u ka faran u furuɲɔgɔn na.
Ni furucɛ banna k’a ka denbaya ladon: Furucɛ be se ka ban k’a ka denbayamɔgɔw ladon fɔɔ u be dɛsɛ dumuni ni fɛɛrɛbɔ la.—1 Timote 5:8.
Fariyakow, i n’a fɔ bugɔri: O fariyakow be kɛra furuɲɔgɔn min na, a be se k’a jati ko a ka kɛnɛyako n’a niin be farati la.—Galatikaw 5:19-21.
N’a gwɛnin lo ko kerecɛn dɔ ka Alakow be farati la: N’a furuɲɔgɔn b’a bali ka baara kɛ Jehova ye.—Kɛwaliw 5:29.
5. Fɛtiw ani landako dɔw
Fɛtiko minw bɛnnin tɛ Jehova ma, kerecɛnw t’u niin don u la. Nka, kerecɛn be se k’a yɛrɛ sɔrɔ koo dɔ la min ɲɛsinna fɛtiko dɔ ma. O koo ɲɔgɔn na, kerecɛn kelen kelen bɛɛ ye min kalan Bibulu kɔnɔ, a ka ɲi ka basigi o lo kan k’a latigɛ a bena min kɛ. An ka misali damanin lajɛ.
Ni mɔgɔ dɔ ye duga kɛ i ye fɛti dɔ sen fɛ. I be se k’a tigi jaabi dɔrɔn ko: “I ni ce.” N’a tigi b’a fɛ k’a lɔn fɛɛn min kama i y’a jaabi ten, i be se k’a ɲɛfɔ a ye fɛɛn min kama i t’o fɛti kɛ.
N’i furuɲɔgɔn tɛ Jehova Seere ye ani a b’a ɲini i fɛ aw ka jɛn ka fɛti dumuni kɛ ni somɔgɔw ye. N’i dusukun t’i kɛlɛ o la, i be se ka min kɛ, o ye k’a ɲɛfɔ i furuɲɔgɔn ye ko ni kafiriyako dɔ be kɛra o dumuni tuma na, i tɛna i seen don o la.
N’i ka patɔrɔn y’a latigɛ ka dɔ fara i ka sara kan fɛtiw tuma na. I ka ɲi ka ban o la wa? Waajibi tɛ i ka ban o la. I ka patɔrɔn b’a fɛ ka min fara i ka sara kan, a b’o jati fɛti ka landako lo ye wa? Wala, a b’a fɛ k’a yira ko i ka baara ka di a ye le dɔrɔn?
Ni mɔgɔ dɔ ye kado d’i ma fɛti tuma na. A tigi be se k’a fɔ i ye ko: “Ne b’a lɔn ko i tɛ fɛti nin kɛ. Nka, ne b’a fɛ i ka sɔn nin kado nin na.” N’a sɔrɔ a tigi b’o kɛra ni ŋaniya ɲuman lo ye. Faan wɛrɛ fɛ, yala a tigi b’a ɲinina k’i ka limaniya kɔrɔbɔ le, wala k’i lasun k’o fɛti kɛ wa? N’i miirila o la ka ɲɛ, ele yɛrɛ lo ka ɲi k’a latigɛ n’i bena sɔn o kado la wala n’i tɛna sɔn a la. An t’a fɛ an dusukun k’an jalaki koo si la. Nka, an b’a fɛ ka kantigiya kɛ Jehova ye.—Kɛwaliw 23:1.
6. Bana minw be se ka yɛlɛma mɔgɔ wɛrɛ la
Komi an b’an mɔgɔɲɔgɔnw kanu, o kama an b’an janto an kana bana dɔ yɛlɛma u la n’a y’a sɔrɔ ko an man kɛnɛ wala n’a b’an ɲɛɛ na ko bana yɛlɛmata dɔ b’an na. O cogo la, an b’a yira ko an be Bibulu ka cikan nin labato: “I k’i tɔɲɔgɔn kanu i n’a fɔ i yɛrɛ.”—Ɔrɔmukaw 13:8-10.
An be se k’o kɛ cogo di tigitigi? Ni bana yɛlɛmata be mɔgɔ dɔ la, a tigi man kan k’a ɲini k’a ka kanuya yira mɔgɔw la a kɛtɔ ka meleke u la wala ka bizu di u ma. A man kan ka dimi ni dɔw t’a fɛ k’a weele ka na u ka soo sabu u b’a fɛ k’u ka denbayamɔgɔw latanga. Sanni a tigi ka batize, a ka kan k’a ka bana kofɔ diinan mɔgɔkɔrɔw jɛnkulu ka koow labɛnbaga ye. O la, labɛn dɔw bena kɛ walisa ka batɛmu ɲinila tɔɔw latanga. A be se ka kɛ ko kerecɛn dɔ tun jɛnna ni mɔgɔ dɔw ye bana yɛlɛmata be minw na. N’o lo, n’a b’a fɛ ka teriya kɛ ni mɔgɔ wɛrɛ ye furu kama, a ka kan ka tag’a joli bɔ k’a filɛ dɔgɔtɔrɔw fɛ fɔlɔ. O cogo la, a ben’a yira ko a b’a janto tɔɔw la, ko a tɛ “miiri a yɛrɛ la dɔrɔn,” nka a be ‘miiri a tɔɲɔgɔn na fana.’—Filipikaw 2:4.
7. Jagokow ani kitikow
N’an bɛnna ni mɔgɔ dɔ ye jagoko dɔ la, hali n’an kerecɛnɲɔgɔn lo, an bɛnna min na, a ka ɲi an k’o sɛbɛ ka bila. O la, an bena an yɛrɛ tanga gwɛlɛya caaman ma (Zeremi 32:9-12). O bɛɛ n’a ta, a be se ka kɛ ko bɛnbaliya donna kerecɛn dɔw cɛ wari wala fɛɛn wɛrɛ kosɔn, nka o bɛnbaliya ma juguya. U ka kan ka teliya k’o koo ɲɛnabɔ hɛɛrɛ la u ni ɲɔgɔn cɛ.
Nka ni kojuguba lo do, i n’a fɔ nanbara wala nafigiya? (Matiyo 18:15-17 kalan). Yezu ye ladili saba nunu di an ma o koo la:
A’ y’a ɲini k’o koo ɲɛnabɔ aw ni ɲɔgɔn cɛ.—Vɛrise 15 lajɛ.
N’o ma ɲɛ, a ɲini kerecɛn kolɔnbaga kelen wala fila fɛ u k’i bila sira.—Vɛrise 16 lajɛ.
’o bele ma ɲɛ, o tuma na le i be se ka kaan bɔ diinan mɔgɔkɔrɔw ma.—Vɛrise 17 lajɛ.
O koow fanba la, an man kan k’an balimaw weele kititigɛso la sabu o be se ka Jehova ni kafo tɔgɔ tiɲɛ (1 Korɛntikaw 6:1-8). Nka koo dɔw be yen, n’a sɔrɔ a ka fisa ka taga u ɲɛnabɔ kititigɛso la, i n’a fɔ: furusa, denbaya ladonwari, ka sira ɲini ka kɛ deenw ladonbaga ye, ka dusudiyasara ɲini asiransi fɛ, n’i ka baarada datugura, wala ŋaniyalabansɛbɛ. Ni kerecɛn tagara n’o koo ɲɔgɔnw ye kititigɛso la ani a y’o kɛ hɛɛrɛ la, o t’a yira ko a banna ka Bibulu ka ladiliw sira tagama.
Kerecɛn dɔ be se ka kojuguba dɔ kɛ i n’a fɔ: ka mɔgɔ waajibiya ka la n’a ye, ka deen fitinin niin tɔɔrɔ, ka mɔgɔ bugɔ, ka mɔgɔ faga, wala ka dɔ ka fɛɛnba sonya. Ni kerecɛn dɔ y’o koo fɔ faamanw ye, o t’a yira ko a banna ka tugu Bibulu ka ladiliw kɔ.