Nunana​—Woakpɔ Mɔ Nɛa?

ÐEWOHĨ ènya nyuie be kɔnu dzie wonɔa te ɖo zi geɖe naa nu ame. Le dekɔnu akpa gãtɔ me la, azã aɖewo li siwo dzi wokpɔa mɔ na nunanawo. Nunana mawo ate ŋu anye bubudeameŋu ƒe dzesi alo lɔlɔ̃ ɖeɖefia. Nunanaxɔla la mezãa nuawo dometɔ geɖe kura o; bubuwo kpɔa nuhiahiã veviwo gbɔ eye wodzea ame ŋu vevie.

Ne wodzi vi le Denmark la, xɔlɔ̃wo kple ƒometɔwo va srãa ame kpɔ eye wotsɔa nunana siwo wokpɔ mɔ be aɖe vi na vidzĩa la ɖe asi vɛ. Le dukɔ bubuwo me la, xɔlɔ̃wo te ŋu ɖoa kplɔ̃ eye afimae wona nuwo le tsɔ nɔa mɔ kpɔm na ɖevia dzidzi.

Nudzɔdzɔ siwo me wokpɔa mɔ na nunanawo le zi geɖe la nyea ƒe sia ƒe nuwo wɔɣiwo. Togbɔ be Kristotɔ gbãtɔwo meɖu azã siawo o hã la, amesiwo gblɔna be Kristotɔwoe yewonye kple amesiwo menye Kristotɔwo o siaa ƒe akpa gãtɔ ɖua wo. Dzigbezãnunanawo nu ate ŋu atso le dukɔ bubuwo me ne ɖeviwo le tsitsim, gake Helatɔwo ƒe kɔnuwo bia nu bubu kura. Wodoa vivi ɖe dzigbezãwo ŋu le Greece ŋutɔ. Wonaa nu ame le eƒe “ŋkɔtsɔgbe” hã. Nukae nu ma fia? Subɔsubɔkɔnuwo tsɔ “ame kɔkɔe” bubu na ŋkeke ɖesiaɖe le ƒea me, eye wotsɔ “ame kɔkɔewo” ƒe ŋkɔwo na ame geɖe. Ne “ame kɔkɔe” la ƒe ŋkeke dzi ɖo la, amesiwo tsɔ eŋkɔ xɔa nunanawo.

Hekpe ɖe dzigbezã ɖuɖu na wo viwo ŋu la, Koreatɔwo gaɖua dukɔa ƒe ŋkekenyui si woyɔna be Ðeviwo ƒe Ŋkeke. Gbemagbe ƒomewo doa go ɖia tsa eye wonaa nu ɖeviwo eɖanye gbekagbee wodzi wo o. Koreatɔwo ɖua Dzilawo ƒe Ŋkeke hã, ŋkeke si dzi ɖeviwo naa nu wo dzilawo le, kple Nufialawo ƒe Ŋkeke, gbesigbe sukuviwo dea bubu woƒe nufialawo ŋu henaa nu wo. Ne ame xɔ ƒe 60 le Koreatɔwo ƒe kɔnu nu la, eɖoa kplɔ̃ gã aɖe. Ƒometɔwo kple xɔlɔ̃wo va dia agbenɔnɔ didi kple dzidzɔkpɔkpɔ ƒe nyui nɛ eye wonaa nu amesi tsi xɔ ƒe ma le agbe me la.

Srɔ̃kpekpee ganye nudzɔdzɔ bubu si me amewo lɔ̃a nunana ame le. Ne ŋutsu kple nyɔnu ɖe wo nɔewo le Kenya la, wokpɔa mɔ be ŋugbetɔsrɔ̃ ƒe ƒomea natsɔ nunanawo ayi na ŋugbetɔ ƒe ƒomea. Vavalawo hã tsɔa nunanawo vɛ. Ne ŋugbetɔ kple ŋugbetɔsrɔ̃ wɔ ɖe kɔnua dzi la, woanɔ anyi ɖe agba aɖe dzi eye vavalawo natsɔ woƒe nunanawo vɛ. Nusianu si woatsɔ ana la, woɖea gbeƒãe be “Asimasi va na nu srɔ̃tɔawo.” Ate ɖe nunala geɖe dzi vevie ne womeɖe gbeƒãe nenema o.

Ne ame aɖe aɖe srɔ̃ le Lebanontɔwo dome la, xɔlɔ̃wo kple aƒelikawo, kple amesiwo menya srɔ̃tɔawo nyuie o gɔ̃ hã, tsɔa nunanawo vɛ ŋkeke geɖe hafi srɔ̃ɖegbea ɖona. Wofiaa wo tso ɖevime ke be nunana ame nye agbanɔamedzi abe fe si wonyi xexe ene. Lebanon-ŋutsu aɖe gblɔ be: “Ne mèwɔe o la, mavivi nuwò o. Kɔnue.”

Gake le nudzɔdzɔ siwo katã me wokpɔa mɔ na nunanawo le dome la, Kristmas ye nye vevitɔ wu le dukɔ geɖe me. Menye nenemae wòle le mia gbɔ oa? Nyitsɔ laa le ƒe 1990 me la, wobu akɔnta be Amerikatɔwo zãa dɔlar biliɔn 40 kple vɔ ɖe Kristmas nunanawo ŋu. Buddhatɔ kple Shintotɔ siwo le Japan hã doa vivi ɖe azã ma ɖuɖu ŋu vevie, eye azãɖuɖua ƒomevi vovovowo le Europa, Anyiehe Amerika, kple Afrika ƒe akpa aɖewo.

Kristmas nye ɣesiɣi amewo kpɔa mɔ be yewoakpɔ dzidzɔ, gake ame geɖe mekpɔnɛ o. Eye ame geɖe kpɔnɛ be dzitsitsi ɖe nunanawo ƒeƒle ŋu kple dzimaɖeɖi si le feawo xexe me va tsyɔa dzidzɔ ɖesiaɖe si wokpɔna dzi.

Evɔ Biblia gblɔ be dzidzɔ le nunana me. Nyateƒee, dzidzɔ le eme le gbɔgbɔ si wotsɔ na nuae nu.—Dɔwɔwɔwo 20:35.