August

Sia Abraham ekesikopde uyo Jehovah idem ke n̄kpri n̄kpọ, emi ama anam enye enen̄ede ekpere Jehovah. Abraham ama esikeme nditịn̄ ikọ ye Jehovah mban̄a n̄kpọ ekededi, idem obụpde Jehovah n̄kpọ oro akafịnade enye. Ke uwụtn̄kpọ, ama afịna Abraham ke ini Jehovah ọkọdọhọde ke imọ imọn̄ isobo obio Sodom ye Gomorrah. Ntak emi akafịnade enye? Enye ekekere ke Jehovah oyosobo nti owo ye ndiọi owo. Anaedi enye ekenen̄erede ekere aban̄a Lot eyen eyeneka esie ye ubon Lot oro ẹkedụn̄de ke Sodom. Abraham ama osụhọde idem etịn̄ se ikafịnade enye ọnọ Jehovah, koro enye ama ọbuọt idem ye Jehovah emi edide “Ebiereikpe ofụri ererimbot.” Jehovah ama enyene ime ye Abraham onyụn̄ owụt enye ke imọ idi Abasi mbọm. Jehovah ama ọdọhọ Abraham ke imọ imesinyan̄a nti owo ke ini isobode ndiọi owo. (Gen. 18:22-33) Se Abraham ọkọfiọkde aban̄a Jehovah ye se iketịbede ke uwem esie ama anam enye enen̄ede ekpere Jehovah. w16.02 1:11, 12

Nnyịn imesima mbon oro ẹsisọn̄ọde ẹda. Edi, ndi n̄kukụre ntak emi imade Jonathan edi koro enye ama ọsọn̄ọ ada ye David? Baba. Se ikakam inamde Jonathan ọsọn̄ọ ada ye David edi ke Jonathan ama ọsọn̄ọ ada ye Jehovah, ndien se ikakam ibehede enye ikan edi oro. Enye ikefịbeke David kpa ye oro Abasi ekemekde David ndidi edidem utu ke enye. Jonathan ama akam an̄wam David eberi edem ke Jehovah. Mmọ mbiba ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ye Jehovah inyụn̄ ikpọn̄ke kiet eken. Mmọ ikabiatke ediomi oro mmọ ẹkenamde. Ana nnyịn n̄ko isọn̄ọ ida ye mbonubon, mme ufan nnyịn, ye nditọete nnyịn ke esop. (1 Thess. 2:10, 11) Edi se idide akpan n̄kpọ ikan edi ke ana nnyịn isọn̄ọ ida ye Jehovah. Enye enịm nnyịn uwem. (Edi. 4:11) Nnyịn imọdiọn̄ọ ke ana isọn̄ọ ida ye Jehovah idem ke ini n̄kpọ ọsọn̄de. Iyenen̄ede ikop inemesịt edieke isọn̄ọde ida ye Jehovah. w16.02 3:3, 4

Uyen oro ọdiọn̄ọde idem idikpọn̄ke se enye enịmde ke akpanikọ. Enye isidịghe owo Abasi ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ edi ama esịm ufọkn̄wed enye edi owo ererimbot. Enye esisọn̄ọ ada ke ini ẹdomode enye idomo. (Eph. 4:14, 15) Imọdiọn̄ọ ke idụhe owo eke ọfọnde ama, ikpọ owo ye nditọwọn̄ ẹsinam ndudue ndusụk ini. (Eccl. 7:20) Edi edieke oyomde ndina baptism, ọkpọfọn odụn̄ọde idemfo ese m̀mê emenen̄ede ebiere ndinịm ewụhọ Jehovah. Bụp idemfo ete, ‘Ndi emehe mi ndisikop uyo Jehovah?’ Afo akanam n̄kpọ didie ke ini ẹkedomode fi idomo? Ndi ama ọdiọn̄ọ nnennen n̄kpọ emi akpanamde? Ndi enyene n̄kpọ emi enen̄erede ọdiọn̄ọ, ndien owo ọdọhọ fi esịn idem anam man edi n̄kpọ ke ererimbot Satan emi? Edieke se ikọwọrọde Daniel ọkpọwọrọde fi, ndi ọkpọdiọn̄ọ se Jehovah oyomde fi anam?—Eph. 5:17. w16.03 1:7-9

Nnyịn idu uwem ke “mme akpatre usen” ererimbot emi, ndien ibịghike imọn̄ ikụt ukụt oro akanam mîdụhe ke ererimbot emi. (2 Tim. 3:1) N̄ko, ẹma ẹsio Satan ye mme demon esie ẹduọn̄ọ mi ke isọn̄, ndien mmọ ẹnam mme owo ẹbọ ufen etieti. (Edi. 12:9, 12) Adianade do, nnyịn ke inam ewụhọ oro Jesus ọkọnọde nnyịn, sia imọkwọrọ ikọ ke ofụri ererimbot inọ ata ediwak owo ye ke ata ediwak usem ikan nte akanam ikwọrọde. Edieke iyomde Jehovah ọdiọn̄ nnyịn, ana itiene kpukpru ndausụn̄ oro enye adade esop esie ọnọ nnyịn mfịn. Edieke itienede ndausụn̄ esop Abasi idahaemi, idisọn̄ke nnyịn nditiene ndausụn̄ oro ẹdinọde nnyịn ke ini “akwa ukụt,” kpa ini oro ẹdisobode idiọk ererimbot Satan emi. (Matt. 24:21) Ke oro ebede, ẹyenọ nnyịn obufa ndausụn̄ oro ididade idu uwem ke obufa ererimbot. w16.03 4:16, 18

Ke eyo mme apostle, apostle John ama okụt ke n̄kukụt nte angel itiaba ẹfride obukpon̄. Ke ini ọyọhọ angel ition ekefride obukpon̄, John ama okụt “ntantaọfiọn̄ oro okotode enyọn̄ ediduọ ke isọn̄.” “Ntantaọfiọn̄” oro ama ada ukpọhọde ọkpọhọde n̄kịmn̄kịm editụn̄ọ ukpe. Ata obubịt nsụn̄ikan̄ ama ọwọrọ ke ukpe oro. Ekem ata ediwak n̄kukun̄kpọyọriyọ ẹma ẹwọn̄ọ ke nsụn̄ikan̄ oro. Mmọ ikataha eto m̀mê ikọn̄, edi ẹkekam ẹtop mbon oro “mînyeneke ufịkn̄kpọ Abasi ke ọkpọiso mmọ.” (Edi. 9:1-4) John ama ọdiọn̄ọ ke n̄kukun̄kpọyọriyọ emi ẹwakde ntem ẹsinen̄ede ẹbiat n̄kpọ, ukem nte ẹkebiatde ke Egypt ke eyo Moses. (Ex. 10:12-15) N̄kukun̄kpọyọriyọ emi John okokụtde ẹda ẹban̄a mme Christian oro ẹyetde aran, emi ẹkwọrọde ke ẹmọn̄ ẹsobo kpukpru nsunsu ido ukpono. Ata ediwak mbon en̄wen emi ẹdoride enyịn ndidu uwem mi ke isọn̄ ẹtiene mmọ ẹkwọrọ etop emi. Mmọ ẹdiana kiet ẹnam utom emi. Utom ukwọrọikọ emi an̄wam ediwak owo ẹkpọn̄ nsunsu ido ukpono ẹnyụn̄ ẹwọrọ ke ufụn Satan. w16.03 3:3

Ọkpọfọn ebiowo emi oyomde ndinọ owo ukpep ọdiọn̄ọ nte Ikọ Abasi esinamde owo oro ekere n̄kpọ onyụn̄ anam n̄kpọ. Ebiowo oro ekeme ndibụp enye nte enye ndiyak idem nnọ Abasi anamde enye odu uwem idahaemi. Mbụme emi ekeme ndinam mmọ ẹneme ẹban̄a nte ẹkpenamde n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt. (Mark 12:29, 30) Ke ẹma ẹkeneme emi ẹma, ebiowo oro ekeme ndibọn̄ akam mben̄e Jehovah ọnọ eyenete oro edisana spirit man enye ekeme ndinam se enye ekpepde. Eyenem eyenete oro etieti ndikop ebiowo oro ọbọn̄de akam asiak imọ enyịn̄! Ke ini ebiowo ọtọn̄ọde-tọn̄ọ ndinọ owo ukpep, enye ekeme ndikot mme itie N̄wed Abasi emi ẹdin̄wamde owo oro okụt ke ọfọn imọ inyịme ndinam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen, inam akpanikọ, inyụn̄ isụhọde idem. (1 Ndi. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Utom 18:24-26) Mme edu emi ẹtie nte n̄kpọ emi ẹdọn̄de ke isọn̄ man se ẹtọde eye idem. Mmọ ẹyenam owo oro ọbọde ukpep ọsọsọp anam se enye ekpepde, onyụn̄ atat enye enyịn man enye okụt “mme utịben̄kpọ” ke Ikọ Abasi. w15 4/15 2:3, 4

Ndineme nneme ye Jehovah ayanam enen̄ede ekpere enye. Edi edisan̄a didie itịn̄ ikọ ye Abasi? N̄kukụre usụn̄ emi ekemede nditịn̄ ikọ ye Jehovah edi ndibọn̄ akam nnọ enye kpukpru ini. (Ps. 142:2) Edi edinam didie ikop se Jehovah etịn̄de? Ke ini okotde Bible onyụn̄ etiede ekere se okotde kpukpru ini, ọwọrọ ke akpan̄ utọn̄ okop se Abasi etịn̄de. (Isa. 30:20, 21) Jehovah ekeme ndibọrọ akam owo, edi owo oro isọpke idiọn̄ọ. Edi edieke asiakde nnennen se oyomde, ọyọsọsọp ọdiọn̄ọ ini emi ẹbọrọde akam fo. Esịt eyenem fi ndinyene Jehovah nte ata ufan ke ini okụtde nte enye ọbọrọde akam fo. N̄ko, ama awak nditịn̄ nte etiede fi ke idem nnọ enye, enye eyenen̄ede esịk ekpere fi. Ndisịk n̄kpere Jehovah idịghe n̄kpọ usen kiet; edi n̄kpọ emi idinamde ke ofụri eyouwem nnyịn. Mmọdo, yak ikot Bible kpukpru ini man ikop se Jehovah etịn̄de ọnọ nnyịn. Ana isibọn̄ akam n̄ko inọ enye. Edieke inamde n̄kpọ mbiba emi, iyekpere Jehovah ikan nte ikesikperede, ndien enye ayan̄wam nnyịn iyọ idomo ekededi. w15 4/15 3:3, 14, 16

Itien̄wed emi owụt nte Satan abakde ibak eketre. Kpa ye emi ofụri ererimbot esịnede enye ke ubọk, enye ke oyoyom mbon en̄wen emi enye editade. Satan oyom ndisobo ikọt Jehovah mfep. Nte ẹkọbọde mme Christian toto ke eyo mme apostle tutu esịm eyo nnyịn owụt adan̄a nte Satan abakde ibak. Ekpe emi biọn̄ ọdọn̄de isituaha unam ekededi emi odụkde enye ubọk mbọm, esịt isinyụn̄ imiaha enye ufen ama ata ama. Satan n̄ko isituaha mbon emi enye oyomde ndita mbọm. Ke uwụtn̄kpọ, ekere ke eketie Satan didie ke idem ke ini enye okokụtde nte nditọ Israel ẹnamde oburobụt ido ẹnyụn̄ ẹdiọkde itọn̄? Esịt ama enem enye etieti ke ini enye okokụtde se oburobụt ido Zimri ye idiọkitọn̄ Gehazi ẹkedade ẹdi.—Num. 25:6-8, 14, 15; 2 Ndi. 5:20-27. w15 5/15 1:8, 9

Didie ke ikeme ndin̄wana ye Satan n̄kan? Jesus ọkọdọhọ mbet esie ete: “Mbufo ẹdibọ ukpọn̄ mbufo ẹnyene ebe ke ndiyọ.” (Luke 21:19) Idụhe se owo akpanamde nnyịn yak afịna nnyịn ke nsinsi. Inyụn̄ idụhe eke ekemede ndidian̄ade nnyịn n̄kpọn̄ Abasi ibọhọke nnyịn ke idem nnyịn inyịme. (Rome 8:38, 39) Idem ekpededi asan̄autom Abasi akpakpa, oro iwọrọke ke Satan akan, sia Jehovah iditreke-tre ndinam asan̄autom esie eset. (John 5:28, 29) Edi Satan ọdiọn̄ọ ke Abasi oyosobo imọ. Ke ẹma ẹkesobo ererimbot esie, ẹyekọbi enye ke isua 1,000. (Edi. 20:1-3) Ke utịt Tọsịn Isua Ukara Christ, “ẹyekpọhọde [enye] ke n̄kpọkọbi esie ẹyak” ke esisịt ini. Akpatre ifet emi enye edinyenede ndidomo mfọnmma owo edidi emi. Ekem ẹyesobo enye ẹfep. (Edi. 20:7-10) Abasi iditreke-tre ndisobo Satan, edi idịghe ntre ye afo. Sọn̄ọ da ke mbuọtidem, n̄wana ye Satan. (1 Pet. 5:9) Emekeme ndin̄wana ye Satan n̄kan! w15 5/15 2:1, 18

Owo emi enyenede mbufiọk ọfiọk ke ekikere etie nte ikan̄. Ikan̄ ọfọn etieti, sia ekeme ndida enye ntem udia. Edi edieke owo mîkpemeke, ikan̄ ekeme ndita ufọk nnịm ke isọn̄ onyụn̄ owot mme owo. Kpasụk ntre, ọfọn nditie n̄kere n̄kpọ, akpan akpan edieke ikerede nte ikpekpebede Jehovah. Edi ọkpọdiọk etieti edieke ikpetiede ikere oburobụt n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, edieke isimade ndikere mban̄a idan̄ m̀mê idiọk edinam ekededi, imekeme ndinam n̄kpọ oro usen kiet usen kiet. Ke nditịn̄ ibio ibio, nditie n̄kere oburobụt n̄kpọ ekeme ndinam owo ọkpọn̄ Abasi. (Jas. 1:14, 15) Jesus ama odụri nnyịn utọn̄ ete ikûsutie ukere oburobụt n̄kpọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Owo ekededi eke owụkde enyịn ese n̄wan tutu udọn̄ idan̄ edemede enye, enye esesịn efịbe ye enye ama ke esịt esie.”—Matt. 5:28. w15 5/15 4:11, 12, 14

Ke ini Jesus akasan̄ade ọkwọrọ eti mbụk, enye ama anam ediwak utịben̄kpọ. Mme utịben̄kpọ emi ẹwụt ke enye enen̄ede ama mme owo. Isan̄ kiet, enye ama okụt owo emi ọdọn̄ọde akpamfia, ata idiọk udọn̄ọ. (Mark 1:39, 40) Udọn̄ọ ete oro ama ọdiọk tutu Luke, emi ekedide abiausọbọ, ọdọhọ ke ‘akpamfia ọkọyọyọhọ enye idem.’ (Luke 5:12) “Ke ini enye okụtde Jesus enye ọduọ ekịbi iso ke isọn̄ onyụn̄ eben̄e enye, ete: ‘Ọbọn̄, edieke afo akam amade, emekeme ndinam mi nsana.’” Owo akpamfia oro ama ọfiọk ke Jesus ekeme ndinam imọ isana, edi mfịna esie ekedi m̀mê Jesus ayama ndinam. Nso ke Jesus edinam inọ owo emi akpamfia ama akabiat idem mi? Enye ama anyanade ubọk otụk owo akpamfia oro, n̄kpọ emi owo ndomokiet mîkpamaha ndinam, onyụn̄ etịn̄ uko uko ete: “Mmama. Sana.” Ndien kpa idaha oro, “akpamfia okụre” ete oro. (Luke 5:13) Jesus ama owụt ke imenen̄ede ima mme owo.—Luke 5:17. w15 6/15 2:3-5

Ekeme ndisọn̄ fi nditịn̄ ndiọi udọn̄ emi enyenede nnọ owo. Edi edieke etịn̄de ọnọ eyenete emi anamde n̄kpọ Jehovah ebịghi, enye ayada N̄wed Abasi an̄wam fi. Ndien emi idiyakke ekere ke ndiọi udọn̄ oro inen̄ekede idiọk. (Heb. 3:12, 13) Eyenete emi ayan̄wam fi ọdiọn̄ọ se akpanamde. Mbọk, domo ndinam se enye etemede fi man aka iso edi ufan Jehovah. Mbiowo ẹnen̄ede ẹdot ndin̄wam owo. (Jas. 5:13-15) Enen̄ede ọfọn owo aka ebịne mbiowo akpan akpan edieke edide ndise idan̄ esinam oburobụt n̄kpọ ọdọn̄ enye. Edieke owo mîsọpke-sọp ibịne mbiowo, oburobụt n̄kpọ emi ọdọn̄de enye ekeme ndikpon tutu “aman idiọkn̄kpọ.” Idiọkn̄kpọ emi enye anamde ayabiak mbon en̄wen, onyụn̄ ekeme ndinam mme owo ẹtịn̄ ndisịme ye Jehovah. Ediwak nditọete emi ẹyomde ndinem Jehovah esịt ẹnyụn̄ ẹyomde ndika iso ndu ke esop Christian, ẹma ẹka ẹbịne mbiowo ẹkeyom un̄wam ẹnyụn̄ ẹnam item oro ẹnọde mmọ.—Jas. 1:15; Ps. 141:5; Heb. 12:5, 6. w15 6/15 3:15-17

Ndi emi ọwọrọ ke ẹyesobo kpukpru mbon oro ẹkesikade nsunsu ido ukpono ke ini ẹdisobode Akwa Babylon? Ihih, iwọrọke ntre. Ndusụk mme etubom ufọkabasi ẹyefehe ẹkpọn̄ ufọkabasi mmọ, ẹkan̄ inua asat ke akanam mmimọ ikaha utọ ufọkabasi oro. (Zech. 13:5, 6) N̄kpọ editie didie ye ikọt Abasi ini oro? Jesus ọkọdọhọ ete: “Ke akpanikọ, ke owo mîkpesịbeke mme usen oro ẹmụhọ, baba owo kiet ikpọbọhọke; edi ke ntak ndimek ikọt Abasi ẹyesịbe mme usen oro ẹmụhọ.” (Matt. 24:22) Ẹma ẹsịbe mme usen afanikọn̄ ẹmụhọ ke isua 66 eyo mme apostle. “Ndimek ikọt Abasi,” oro edi, mme Christian oro ẹyetde aran, ẹma ẹda ifet oro ẹfehe ẹwọrọ ke Jerusalem. Kpasụk ntre, ke ẹma ẹkesobo Akwa Babylon, ẹyesịbe usen afanikọn̄ oro omụhọ ke ntak “ndimek ikọt Abasi.” Abasi idiyakke “nnụk duop” oro osobo ikọt esie ẹfep. (Edi. 17:16) Ekpri ini emem oyodu. w15 7/15 2:5, 6

Nnyịn kiet kiet inyene ndibiere m̀mê iyebe idomo Satan m̀mê idibehe. (Matt. 6:13; Jas. 1:13-15) Ke ini Satan okodomode Jesus idomo, Jesus ama ọsọsọp okot Ikọ Abasi ọnọ enye, inyụn̄ iduọhọ idụk idomo esie ndomokiet. Enye akada emi owụt ke ida inọ Jehovah. Edi Satan ikosion̄oke idem ikpọn̄ Jesus. Enye ama adaha kan̄a “tutu ifet afiak eberede” ini en̄wen. (Luke 4:13) Satan ama odomo nsio nsio usụn̄ en̄wen ndinam Jesus ọsọn̄ ibuot ye Abasi, edi Jesus ama ọsọn̄ọ ada. Satan ke odomo ndinam kpukpru ikọt Abasi eken ẹkpọn̄ Abasi, ye afo nde. Jehovah ayak Satan odomo nnyịn ke ntak se Satan eketịn̄de aban̄a ukara Abasi. Idịghe Jehovah esidomo nnyịn; Satan esidomo. Edi Jehovah enen̄ede enịm ke nnyịn imekeme ndibe idomo Satan, esinyụn̄ an̄wam nnyịn ke ini idomo. Edi enye isibiọn̄ọke nnyịn ke ini iyomde ndidụk idomo sia enye ama ọnọ nnyịn ifụre ndimek se idinamde. Ana inen̄ede isịn idem inam n̄kpọ Abasi, inyụn̄ ibọn̄ akam kpukpru ini mbak nnyịn ididuọ ke ini ẹdomode nnyịn. w15 6/15 5:13, 14

Edieke mme Christian mîkpemeke idem, mmọ ẹkeme ndida ye mbon mmọ ke n̄kpọ emi akpanade Christian ada san̄asan̄a. Ntem, ana mme Christian ẹkpep ndida san̄asan̄a. (Rome 14:19) Da Mirjeta ke uwụtn̄kpọ. Enye oto kiet ke otu n̄kpri n̄kpri idụt emi ẹkesịnede ke Yugoslavia. Ẹma ẹkpep enye toto ke edet iba ndisua mbon Serbia. Serbia okodu n̄ko ke Yugoslavia. Edi ke ini ẹkekpepde Mirjeta ke Jehovah imaha asari, ke Satan anam mme owo ẹsari mbon en̄wen, enye ama odomo ndima kpukpru owo. Edi ke ini en̄wan ọkọtọn̄ọde ke Yugoslavia, enye ama afiak ọtọn̄ọ ndisua mbon Serbia tutu ọsọn̄ enye ndikwọrọ ikọ nnọ mmọ. Edi enye ama ọfiọk n̄ko ke usua emi idiwọrọke imọ ke esịt edieke imọ mînamke n̄kpọ iban̄a. Enye ama ekpe Jehovah ubọk ete an̄wam imọ isio usua emi ifep ke esịt imọ. Enye ọdọhọ ete: “Ndinen̄ede nsịn idem n̄kwọrọ ikọ an̄wam mi nnen̄ede mma mbon Serbia. Mma ntre ndisua mme owo sụn̄sụn̄ ke ini n̄kafiakde ntọn̄ọ ndima kpukpru mbon oro nsobode ke an̄wautom nte Jehovah amade mmọ.” w15 7/15 3:11-13

Kere ban̄a se Jehoshaphat emi akakarade Judah akanamde. Isan̄ kiet, enye ama esịme ndisịme etiene Ahab emi akakarade Israel aka ekọn̄. Nsunsu prọfet 400 ẹma ẹdọhọ idiọk Edidem Ahab ke enye ayakan ke ekọn̄ oro, edi Micaiah prọfet Jehovah ama ọdọhọ ke enye idikanke. Ahab ama akpa ke ekọn̄ oro, ndien akayak ekpri ẹkpekewot Jehoshaphat. Ke ini enye ọkọnyọn̄de edi Jerusalem, Jehu eyen Hanani emi ekedide okụt-n̄kukụt, ama asua ọnọ enye ke enye ndiketiene Ahab n̄ka ekọn̄ oro. Kpa ye oro, Jehu ama ọdọhọ Jehoshaphat ete: “Odu nti n̄kpọ emi ẹkụtde fi ke idem.” (2 Chron. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3) Imọdiọn̄ọ ke Jehoshaphat ama anam ndisịme n̄kpọ, edi Jehovah okosụk okokụt eti n̄kpọ oro enye akanamde. (2 Chron. 17:3-10) Mbụk Bible emi anam ifiọk ke kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima, Jehovah edisụk imama nnyịn edieke isịnde idem inam se inemde enye esịt. w15 8/15 1:8, 9

Didie ke ikeme nditịm idem nnọ obufa ererimbot? Yak idọhọ ke iyom ndiwọrọ n̄kodụn̄ ke idụt en̄wen. Didie ke ikpetịm idem? Imekeme nditọn̄ọ ndikpep usem idụt oro, n̄kpep nte mme owo do ẹsidude uwem, nnyụn̄ ntọn̄ọ ndidia ndusụk udia mmọ. Imekeme n̄ko ndisịn ukeme ndu uwem nte mbon idụt oro ẹsidude, koro nte idisidude uwem edi oro ima isịm do. Kpasụk ntre, oyom itọn̄ọ idahaemi idu uwem nte ididude ke obufa ererimbot. Ndusụk owo ẹma ndida ke idem nnyụn̄ nnam se ededi oro mmọ ẹmade, edi emi inamke ererimbot ọfọn. Utu ke oro, mme owo ẹkụt ukụt, ẹbọ ufen, inyụn̄ ikopke inemesịt sia mmọ mîyakke Abasi ada mmọ usụn̄. (Jer. 10:23) Enen̄ede ọdọn̄ nnyịn ndidu uwem ke ini oro kpukpru owo ẹdinyịmede Jehovah akara mmimọ! w15 8/15 3:4, 5

Enen̄ede oyom mme Christian oro ẹyomde owo emi mmọ ẹdidọde ẹkpeme owo emi mmọ ẹdụkde ndụk. Bible ọdọhọ ikọt Abasi oro ẹyomde ndimek owo emi mmọ ẹdidọde ete ẹdọ ndọ “ke Ọbọn̄ ikpọn̄-ikpọn̄,” oro ọwọrọ ke mmọ ẹnyene ndidọ owo emi ama akayak idem ọnọ Jehovah, ana baptism, onyụn̄ anam se enye ekpepde ke Bible. (1 Cor. 7:39) Owo emi ọdọde ndọ “ke Ọbọn̄ ikpọn̄-ikpọn̄” enyene nsan̄a emi ama akayak idem ọnọ Jehovah, edinyụn̄ an̄wamde enye ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi. Jehovah ọfiọk se ifọnde ye ikọt esie, ndien toto ke eset enye etịn̄ utọ owo oro enye oyomde asan̄autom esie ọdọ. Ibet oro enye ọkọnọde Moses edinọ nditọ Israel ama etịn̄ nte mmọ ẹdinamde n̄kpọ ye mme idụt oro mîkokponoke Jehovah. Jehovah ọkọdọhọ mmọ ete: “Kûdụk ediomi ndọ ye mmọ. . . . Koro enye ayanam eyeneren fo etre nditiene mi, mmọ ẹyenyụn̄ ẹnam n̄kpọ mme abasi efen.”—Deut. 7:3, 4. w15 8/15 4:12, 13

Didie ke ikeme ndinọ ubieresịt nnyịn ukpep? Ana isikpep Bible kpukpru ini, itie ikere se ikpepde, inyụn̄ iben̄e Abasi an̄wam nnyịn inam se ikpepde. Emi ọwọrọ ke nnyịn ikpekpepke Bible man inyene ifiọk ibuot kpọt, edi ikpekpep man inen̄ede idiọn̄ọ Jehovah, idiọn̄ọ mme edu esie, inyụn̄ idiọn̄ọ se enye amade ye se enye asuade. Emi ayanam nnyịn itetịm ima se Jehovah amade inyụn̄ isua se enye asuade, ndien nnyịn iyekeme ndinen̄ede n̄kpebe enye. Edi edieke eyenete nnyịn anamde ubiere oro mîn̄wan̄ake nnyịn, ifọnke isọsọp ibiere ikpe inọ enye m̀mê idomo ndinam enye okpụhọde ekikere. Ekeme ndidi ubieresịt esie ke osụk ‘ememem,’ mîdịghe n̄kpọ esisọp afịna enye.—1 Cor. 8:11, 12. w15 9/15 2:4, 8, 10

Isọn̄ kpọt ke mme owo ẹkeme ndidụn̄ ke otu kpukpru ekondo oro Jehovah Abasi obotde. Kam kere ise, ke otu anana-ibat ekondo oro ẹdude, Jehovah anam isọn̄ nnyịn eye, onyụn̄ edi se mme owo ẹkemede ndidụn̄ nnyụn̄ n̄kop idem inem. (Isa. 45:18) Emi owụt adan̄a nte Jehovah amade nnyịn. (Job 38:4, 7; Ps. 8:3-5) Kpa ye oro Jehovah okobotde ediye isọn̄ emi ọnọ nnyịn idụn̄, enye ọfiọk ke ndinọ nnyịn se idade idu uwem kpọt idinamke nnyịn inen̄erede ikop inemesịt. Eyen esinen̄ede okop inemesịt ke ini enye ọfiọkde ke ete imọ ama onyụn̄ ekere aban̄a imọ. Jehovah okobot mme owo ke mbiet esie, onyụn̄ anam mmọ ẹkeme ndifiọk ke imọ imama inyụn̄ ikere iban̄a mmọ. Enye ama onyụn̄ anam mme owo ẹkeme ndima imọ. (Gen. 1:27) Jesus ama ọdọhọ ete: “Mmọ oro ẹkerede ẹban̄a unana mmọ ke n̄kan̄ eke spirit ẹkop inemesịt.” (Matt. 5:3) Sia Jehovah amade nnyịn, enye ọnọ “nnyịn kpukpru n̄kpọ uwak uwak ete ida ikop inemesịt,” esịnede se idade idu uwem ye se idin̄wamde nnyịn inam n̄kpọ esie.—1 Tim. 6:17; Ps. 145:16. w15 9/15 4:6, 7

Andiwet Psalm ama owụt ke imenen̄ede ima Jehovah inyụn̄ ibuọt idem ye enye. Enye ọkọdọhọ ete: “Bet Abasi, koro nyosụk ntoro enye nte akwa edinyan̄a mi. O Abasi mi, ukpọn̄ mi omofụhọ. Ntak edi oro ntide fi.” (Ps. 42:5, 6) Ndi afo n̄ko amama Ete fo eke heaven onyụn̄ ọbuọt idem ye enye? Ọkpọkọm amananam ntre, oyom etetịm ọbuọt idem ye Jehovah nte itien̄wed emi ọdọhọde: “Buọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt fo kûnyụn̄ uberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.” (N̄ke 3:5, 6) Jehovah ndibem iso mma nnyịn owụt nte enye oyomde nnyịn ima imọ. (1 John 4:19) Ẹyak nnyịn isiti kpukpru n̄kpọ oro enye anamde ọnọ nnyịn ndiwụt ke imama nnyịn. Ẹyak inyụn̄ ika iso inam n̄kpọ ndiwụt ke imama enye ‘ke ofụri esịt, ke ofụri ukpọn̄, ke ofụri ekikere, ye ke ofụri ukeme nnyịn.’—Mark 12:30. w15 9/15 5:17-19

Ke ini ikwọrọde ikọ, nnyịn imesinam mbon oro ikwọrọde ikọ inọ ẹnyene mbuọtidem, inyụn̄ inam mbuọtidem nnyịn etetịm ọsọn̄. Nnyịn imekpep ndibuọt idem ye Jehovah nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ ye uko, ukem nte mme Christian eyo mme apostle ẹkesinamde. (Utom 4:17-20; 13:46) Ke ini ikụtde nte Jehovah an̄wamde nnyịn ye nte enye ọbọrọde akam nnyịn, oro esinam itetịm inyene mbuọtidem. Se ikan̄wamde Joshua ye Caleb edi oro. Mmọ ẹma ẹwụt ke mmimọ imọbuọt idem ye Jehovah ke ini mmọ ẹkekade ẹkeyep Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Edi mbuọtidem mmọ ama etetịm ọsọn̄ ke ini mmọ ẹkekụtde nte Jehovah ẹkesin̄wamde mmọ. Ntak edi oro Joshua eketịn̄de uko uko ọnọ nditọ Israel ete: “Baba ikọ kiet ke otu kpukpru nti ikọ emi Jehovah Abasi mbufo eketịn̄de ọnọ mbufo ikpụhu.” Ekem enye ama ọdọhọ mmọ ete: “Ke emi, mbufo ẹbak Jehovah ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ esie ke edinen ido ye ke akpanikọ.” (Josh. 23:14; 24:14) Ke ini nnyịn itabide ise nte Jehovah ọfọnde, nnyịn n̄ko iyọbuọt idem ye enye nte Joshua ọkọbuọtde.—Ps. 34:8. w15 10/15 2:10, 11

Ndi emesiwet mme akpan n̄kpọ oro okopde ke utịn̄ikọ, ye ke n̄kpri ye ikpọ mbono? Ndidụn̄ọde mme akpan n̄kpọ emi nnyụn̄ ntie n̄kere mmọ, ayan̄wam fi eti se ekpepde ke Ikọ Abasi ye se esop Abasi ekpepde fi. Nnyịn imekeme nditie n̄kere n̄ko se ikotde ke Enyọn̄-Ukpeme ye Ẹdemede! oro isibọde kpukpru ọfiọn̄, ye mbufa n̄wed oro ẹsision̄ode ke ikpọ mbono. Ke ini okotde ifiọkutom ke N̄wedisua, tie kere se okotde man odụk fi esịt. Dụri udịm ke akpan n̄kpọ, mîdịghe wet se idin̄wamde fi ke ini etịmde idem ndika mfiakn̄ka, ndinam utom ubọkerọn̄, m̀mê se edisịnde ke utịn̄ikọ fo. Se idide akpan n̄kpọ ikan edi ke edieke esitiede ekere se esikotde ke mme n̄wed nnyịn, se okotde eyenen̄ede odụk fi esịt, afo oyonyụn̄ ọkọm Jehovah ke nti n̄kpọ oro ekpepde. w15 10/15 4:9, 10

Esịt esinen̄ede enem mme ete ye eka ke ini eyen mmọ anade baptism. Sista Berenice, emi nditọ esie inan̄ ẹkenade baptism mbemiso ẹkesịmde isua 14 ọdọhọ ete: “Esịt ama enem nnyịn tutu mmọn̄eyet idatesịt asiaha nnyịn ke enyịn. Ama enem nnyịn ndikụt nte nditọ nnyịn ẹbierede ndinam n̄kpọ Jehovah. Edi ima ifiọk ke mmọ ẹyesobo ediwak idomo sia mmọ ẹdide uyen.” Prọfesọ kiet emi esikpepde mme owo n̄kpọ aban̄a nte nditọwọn̄ ẹsikọride ọdọhọ ete: “Owo ikpekereke ke ini uyen edi ini emi uyen esinamde n̄kpọ ntịme ntịme m̀mê nte owo emi mîdiọn̄ọke idem. Edi, edi ini emi uyen esikerede ediwak n̄kpọ, oyomde ndinam ediwak ufan, onyụn̄ amade ndida ubọk nnam n̄kpọ.” Ntre, nditọ fo ẹkeme ndinen̄ede nsan̄a n̄kpere Abasi ke ini mmọ ẹdide uyen, ẹbiere se ẹdinamde ke utom ukwọrọikọ, ẹnyụn̄ ẹsịn idem ẹnam se ẹkebierede oro. Mmọ ẹkeme ndibiere n̄ko ndiyak idem nnọ Abasi nnyụn̄ n̄ka iso nnam n̄kpọ esie. Ekeme ndinen̄ede nnem mmọ ndinam n̄kpọ Jehovah ke ini uyen nte Jesus akanamde. w15 11/15 2:1, 2

Abasi ndinam ndutịm man Obio Ubọn̄ esie, emi onyụn̄ edide Obio Ubọn̄ Messiah, akara isọn̄ owụt n̄ko ke enye ama nnyịn. Jehovah Abasi emek Jesus Christ edi Edidem Obio Ubọn̄ oro, ndien Jesus ama mme owo, oyonyụn̄ akara nnyịn ke ata eti usụn̄. (N̄ke 8:31) Ke ini ẹdinamde owo 144,000 ẹset ẹketiene Jesus ẹkara ke heaven, mmọ n̄ko ẹyekara nnyịn ọfọn, sia mmọ ẹma ẹdu ke isọn̄ ẹnyụn̄ ẹfiọk mme n̄kpọ oro ẹsifịnade nnyịn. (Edi. 14:1) Jesus ekesiwak ndikwọrọ mban̄a Obio Ubọn̄ Abasi, enye ama onyụn̄ ekpep mme mbet esie ndibọn̄ akam nte Obio Ubọn̄ oro edi. Prọfesi Bible owụt ke Obio Ubọn̄ Abasi ama ọtọn̄ọ ndikara ke heaven toto ke 1914. Toto ke ini oro, Abasi aka iso nditan̄ nsụhọ mbon oro ẹditienede Jesus ikara ke heaven ye “akwa otuowo” mbon. “Akwa otuowo” ẹdi mbon emi ẹdibọhọde nsobo idiọk ererimbot emi ẹdụk obufa ererimbot.—Edi. 7:9, 13, 14. w15 11/15 3:16, 18

Apostle John okot Jesus “Ikọ,” ye “ntọn̄ọ edibotn̄kpọ Abasi.” (John 1:1; Edi. 3:14) Jehovah Abasi ama esineme nneme ye Akpan esie, onyụn̄ anam enye ọfiọk se imọ imade inyụn̄ isuade. (John 1:14, 17; Col. 1:15) Apostle Paul owụt ke mme angel n̄ko ẹsineme nneme ẹnyụn̄ ẹnyene usem mmọ, ndien usem emi enen̄ede okpụhọde ye usem mme owo. (1 Cor. 13:1) Jehovah ọfiọk kpukpru n̄kpọ aban̄a ediwak biliọn angel ye mme owo oro enye okobotde. Ata ediwak owo ẹsibọn̄ akam ẹnọ enye ke nsio nsio usem ke ukem ini. Kpa ye oro enye esikpan̄de utọn̄ ọnọ mme akam emi, enye esisụk ekekeme nditịn̄ ikọ ye mme angel nnyụn̄ nteme mmọ se ẹkpenamde kpa ke ukem ini oro. Man Jehovah ekeme ndinam emi, ọwọrọ ke ekikere esie okon akan ekikere owo, usem esie onyụn̄ akan usem owo. (Isa. 55:8, 9) Ntre, Jehovah isidaha usem esie itịn̄ ikọ ye mme owo, edi esida usem oro an̄wan̄ade mme owo etịn̄ ikọ ọnọ mmọ. w15 12/15 1:1, 2

Bible enen̄ede ọsọn̄ urua ke ediwak idụt, owo isinyụn̄ isọpke ikụt idep. Ntre, ndinyene Bible do edi akwa edidiọn̄. Ẹdọhọ “ke ata anyanini, ediwak mbon oro nditọete [ke Rwanda] ẹkesikpepde n̄kpọ ikanamke n̄kọri sia mmọ ikenyeneke Bible. Mmọ ikekemeke ndidep Bible oro ufọkabasi ẹkenyenede; inyụn̄ idịghe kpukpru n̄kpọ ke Bible oro ekesin̄wan̄a mmọ, emi n̄ko ikayakke mmọ ẹnam n̄kọri.” N̄kpọ ama okpụhọde ke ini mmọ ẹkenyenede Edikabade Eke Obufa Ererimbot ke usem mmọ. Ubon kiet ke Rwanda, emi ẹnyenede nditọ inan̄ ẹkedọhọ ẹte: “Nnyịn imenen̄ede ikọm Jehovah ye ofụn emi anamde akpanikọ, ke ndinọ nnyịn Bible emi. Nnyịn imebuene etieti, ikonyụn̄ ikemeke ndidep Bible nnọ kpukpru owo ke ubon nnyịn. Edi idahaemi, kpukpru nnyịn imenyene Bible. Nnyịn imesitie kiet ikot Bible emi kpukpru usen, man iwụt Jehovah ke imama Bible emi enye ọnọde nnyịn mi.” w15 12/15 2:15, 16

Ekeme ndidi David eketịn̄ ikọ emi ke ini Absalom eyen esie okodomode ndibọ enye ukara, ke ini David ọkọdọn̄ọde mînyụn̄ inyeneke odudu ndinam n̄kpọ ndomokiet. Kpa ye oro Abasi ekefende idiọkn̄kpọ David, David okosụk eteti idiọkn̄kpọ oro enye akanamde ye Bath-sheba, ye ufen oro enye ọkọbọde ke ntak idiọkn̄kpọ oro. (2 Sam. 12:7-14) Edi, David ama enịm ke Abasi ayan̄wam imọ ke ini udọn̄ọ imọ. Edi David ikeben̄eke Abasi ọkọk imọ udọn̄ọ ke utịbe utịbe usụn̄. Enye ekeben̄e Abasi an̄wam imọ nte enye esin̄wamde “owo ekededi emi ekerede aban̄a usụhọde owo.” Ndien emi ama esịne Abasi ndise mban̄a enye ke “bed udọn̄ọ esie.” (Ps. 41:3) Sia Abasi ama ekefen idiọkn̄kpọ David, emi ama anam enye ekeme ndikpe Abasi ubọk ete ọdọn̄ imọ esịt, an̄wam imọ, onyụn̄ anam idem ọsọn̄ imọ. (Ps. 103:3) Imekeme ndiben̄e Abasi an̄wam nnyịn ntre n̄ko. w15 12/15 4:8, 9

Idịghe owo esidọhọ mbon oro Abasi eyetde aran ke ẹyet mmọ aran. Jehovah esinam mmọ ẹdiọn̄ọ ke imọ imeyet mmọ aran. Apostle John ọdọhọ mbon oro ẹyetde aran ete: “Enye emi edide edisana emeyet mbufo aran; kpukpru mbufo ẹmenyụn̄ ẹnyene ifiọk.” Enye adian do ete: “Amaedi mbufo, aran oro enye eyetde mbufo osụk odu ye mbufo, mbufo inyụn̄ iyomke owo ndomokiet ekpep mbufo. Edi, aran oro enye eyetde mbufo ekpep mbufo kpukpru n̄kpọ onyụn̄ edi akpanikọ idịghe nsu. Ndien kpa nte enye ekekpepde mbufo, ẹka iso ẹbuana n̄kpọ ye enye.” (1 John 2:20, 27) Jehovah esikpep mbon oro ẹyetde aran n̄kpọ, kpa nte enye esikpepde kpukpru ikọt esie eken n̄kpọ. Edi owo isikpepke-kpep mbon oro ẹyetde aran ite ke ẹyet mmọ aran. Jehovah esida edisana spirit esie anam mmọ ẹfiọk ke ẹyet mmọ aran. w16.01 3:9, 10

Edieke ibuọtde idem ye Jehovah, nnyịn iyoyụhọ ye se inyenede. Didie ke emi edin̄wam nnyịn ima nditọete nnyịn? Edieke nnyịn iyụhọde ye se inyenede, nnyịn iditụkke nditọete ke ntak emi iyomde ndinyene ediwak okụk m̀mê inyene. (1 Tim. 6:6-8) Nnyịn idisan̄ake iseme idem inọ nditọete nnyịn m̀mê ndisụk mmọ uyo ke ini mmọ mîn̄wamke nnyịn. Nnyịn idifịbeke nditọete nnyịn, idinyụn̄ idiọkke itọn̄. Edi iyoyụhọ ke se inyenede inyụn̄ isitat ubọk inọ mme owo n̄kpọ. (1 Tim. 6:17-19) Edieke ibuọtde idem ye Jehovah, emi ayanam nnyịn inyene uko ndiyọ mme idomo. (Heb. 13:6) Ndinyene uko ayanam ikûkop ndịk iban̄a mme n̄kpọ oro isobode onyụn̄ an̄wam nnyịn ikeme ndisọn̄ọ nditọete nnyịn idem nnyụn̄ ndọn̄ mmọ esịt. (1 Thess. 5:14, 15) Edieke inyenede uko, ndịk idinamke nnyịn ke ini akwa ukụt edide, koro nnyịn imọfiọk ke edinyan̄a nnyịn asan̄a ekpere.—Luke 21:25-28. w16.01 1:16, 17

Ke ediwak isua, ibat mbon oro ẹsitade uyo ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄de wine ke ini Editi ekesisọsụhọde, utu ke ndidọdọk. Edi idahaemi, ibat emi edidọdọk kpukpru isua. Ndi akpana iyak emi afịna nnyịn? Baba. Yak ineme ntak emi nnyịn mîkpayakke n̄kpọ emi afịna nnyịn. Nditọete oro ẹsibatde mbon oro ẹtade uyo ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄de wine ke ini Editi isifiọkke m̀mê anie ke otu mbon oro mmimọ ibatde ke Abasi eyet aran, edi Jehovah ọfiọk. Ntre, ibat emi esisịne mbon oro ẹkerede ke Abasi eyet mmimọ aran, edi Abasi iyetke mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk mbon oro ẹkesitade uyo ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄de wine ke ini edem, ẹma ẹtre. N̄ko, mfịna ibuot ekeme ndinam ndusụk owo ẹkere ke ẹmek mmimọ nditiene Christ n̄kara ke heaven. Ke akpanikọ, nnyịn ikemeke ndifiọk ata ibat mbon oro Abasi eyetde aran, emi ẹsụk ẹdude ke isọn̄ mfịn. Bible itịn̄ke m̀mê owo ifan̄ ke otu mmọ ẹdidu ke isọn̄ ke ini akwa ukụt ọtọn̄ọde. w16.01 4:12-14