September

Mbemiso Abraham ọkọkpọn̄de mme asan̄autom esie, enye ama ọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹdu mi ye ass, edi ami ye eyen emi iyọdọk ika ko ikatuak ibuot ekem iyafiak itiene mbufo.” (Gen. 22:5) Nso ke ikọ Abraham ọkọwọrọ? Ndi enye okosu nsu ọnọ mme asan̄autom esie, ke ini enye ọkọdọhọde ke imọ ye Isaac iyafiak itiene mmọ, ke ini edide enye ama ọfiọk ke imọn̄ ikawa Isaac? Baba. Bible ọdọhọ ke Abraham ama ọfiọk ke Jehovah ekeme ndinam Isaac eset. (Heb. 11:19) Abraham ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah akanam imọ ye n̄wan imọ inyene eyen, kpa ye oro mmimọ ima ikọsọn̄. (Heb. 11:11, 12, 18) Enye ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke idụhe se isọn̄de ikan Jehovah. Enye ikọdiọn̄ọke se iditịbede usen oro. Edi enye ama enịm ke Jehovah ekeme ndinam eyen imọ eset man kpukpru se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde okposu. Ntak edi oro ẹkotde Abraham “ete kpukpru mmọ oro ẹnyenede mbuọtidem.”—Rome 4:11. w16.02 1:3, 13

Edidem Saul, ete Jonathan, ama ọsọn̄ ibuot ye Jehovah, ndien Jehovah ama ọkpọn̄ enye. (1 Sam. 15:17-23) Kpa ye oro, Jehovah ama ayak Saul aka iso akara ke ediwak isua. Ntre, ikememke utom nditọ Israel ndika iso nnam n̄kpọ Jehovah, koro edidem emi Jehovah ekemekde ete “etie ke ebekpo” esie ama anam ata ndiọi n̄kpọ. (1 Chron. 29:23) Kpa ye oro, Jonathan ama ọsọn̄ọ ada ye Jehovah. Nnyịn imekeme ndikpebe Jonathan ke ndisụk ibuot nnọ ukara ke ini odotde inam ntre. Jehovah ayak ukara owo, oro edi “mme odudu oro ẹkponde ẹkan” ẹkara nnyịn, ndien enye oyom nnyịn ikpono mmọ. (Rome 13:1, 2) Ntak edi oro akpanade ikpono mbon ukara, idem ke ini mmọ mînamke akpanikọ m̀mê ke ini ikerede ke mmọ idotke se ikpokponode. Ke akpanikọ, akpana ikpono kpukpru mbon oro Jehovah ọdọhọde isụk ibuot inọ.—1 Cor. 11:3; Heb. 13:17. w16.02 3:5, 6, 8

Bible ọdọhọ ke kpukpru ikọt Jehovah, esịnede mme uyen, “ẹyenọ idemmọ unyịme unyịme” m̀mê ẹnam n̄kpọ esie ke imaesịt. Ntem, ana owo emi oyomde ndina baptism okụt ete ke imọ ibiere ke idemmọ ndina baptism. Ntre, ọkpọfọn afiak odụn̄ọde ntak emi oyomde ndina baptism, akpan akpan edieke edide ẹkemaman fi ẹsịn ke esop. Ekeme ndidi omokụt ediwak owo ẹnade baptism, ndusụk ẹdi ufan fo m̀mê nditọeka fo. Edi ana enen̄ede ekpeme mbak udûkere ke imokpon ikem ndina baptism m̀mê ke akpana ina koro mbon en̄wen ke ẹna. Nso idin̄wam fi ada baptism nte Jehovah adade? Da ini tie kere ntak emi baptism edide ata akpan n̄kpọ. w16.03 1:11, 12

Ana kpukpru owo ke esop ‘ẹdiana kiet’ man ikeme ndinam utom emi. (Eph. 4:16) Oyom ẹnam ata eti ndutịm man nnyịn ikeme ndikwọrọ ikọ nnọ ata ediwak owo nte ikekeme. Ndausụn̄ oro ẹsinọde ke esop nnyịn esin̄wam nnyịn ikwọrọ ikọ. Ke ini ẹkụrede mbono an̄wautom, imesiwọrọ ikọkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ inọ mme owo. Imesinọ mme owo mme n̄wed oro ẹdade ẹkpep Bible. Imọnọ mme owo ke ofụri ererimbot ediwak miliọn n̄wed. Ndusụk ini, ẹsidọhọ nnyịn inam san̄asan̄a utom ukwọrọikọ. Ke ini inamde utom emi, ọwọrọ idiana ye ediwak miliọn owo emi ẹkwọrọde kpa etop kiet emi ke ofụri ererimbot. Mme angel, emi ẹn̄wamde ikọt Abasi ẹkwọrọ eti mbụk, ẹtiene nnyịn ẹnam utom emi n̄ko.—Edi. 14:6. w16.03 3:4, 5

Bible ọdọhọ ke ẹyenọ nnyịn mme n̄wed oro ẹdiwetde obufa ndausụn̄. Enen̄ede etie nte ke mme n̄wed emi ẹyetịn̄ nte Jehovah oyomde nnyịn idu uwem ini oro. Ke ini kpukpru owo, esịnede mbon oro ẹsetde ke n̄kpa, ẹkpepde mme n̄wed emi, mmọ ẹyefiọk se Jehovah oyomde mmọ ẹnam. Mme n̄wed emi ẹyen̄wam nnyịn inen̄ede ifiọk nte Jehovah ekerede n̄kpọ. Bible eyenen̄ede an̄wan̄a nnyịn n̄ko, ndien kpukpru owo ke Paradise ẹyema ẹnyụn̄ ẹkpono kiet eken. (Isa. 26:9) Kere adan̄a ediwak n̄kpọ oro idifiọkde idinyụn̄ ikpepde mbon en̄wen ke ini Edidem nnyịn, Jesus Christ, edikarade nnyịn! Edieke itienede ndausụn̄ oro “ẹwetde ke mme n̄wed emi” inyụn̄ isọn̄ọde ida ye Jehovah ke akpatre udomo, enye eyewet enyịn̄ nnyịn esịn ke “n̄wed uwem.” Ini oro ndien ke nnyịn ididu uwem ke nsinsi! w16.03 4:19, 20

Mbiowo oro ẹnyenede mbufiọk ẹdọhọ ke ọfọn ẹnọ n̄kpri nditọete iren ukpep, ẹnọ mmọ utom emi mmọ ẹdikemede ndinam. Ndibabak nnọ mmọ ukpep enyene ediwak ufọn. Idem ke mmọ ẹma ẹkekpon ẹtọn̄ọ ndikere ediwak n̄kpọ, eti ye idiọk, mmọ ẹdisụk ẹkekere nte ẹkpenamde se mmọ ẹkebierede ndinam nnọ Abasi. (Ps. 71:17) Eyenen̄ede enem owo emi mbufo ẹnọde ukpep ndinam se ẹkpepde enye edieke ẹtịn̄de se anade enye anam, ẹfiak ẹtịn̄ ntak emi anade enye anam n̄kpọ oro. Se Jesus, Akwa Andikpep, ekesinamde edi oro. Enye ama esitịn̄ ntak emi enye ọdọhọde owo anam n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, mbemiso enye ọdọhọde mme apostle esie ẹka ẹkenam mbet, enye ama etịn̄ ọnọ mmọ ntak emi anade mmọ ẹnam utom emi. Enye ọkọdọhọ mmọ ete: “Ẹnọ mi ofụri odudu ke heaven ye ke isọn̄. Mmọdo ẹka ẹkenam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet mi.”—Matt. 28:18, 19. w15 4/15 2:5, 6

Ikememke ndidi Christian ke Rome. Ẹma ẹsua ẹnyụn̄ ẹkọbọ mme Christian ke ntak emi ẹkedoride mmọ ikọ ẹte ke mmọ ẹsịn ikan̄ ke Rome ke isua 64 eyo mme apostle. Anaedi utọ ini emi ke ẹkesịn apostle Paul ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Rome ọyọhọ ikaba. Ekeme ndidi Paul ama ekere m̀mê mme Christian eken ẹyen̄wam imọ sia enye ọkọdọhọ Timothy ete: “Akpa ini emi ndade ke itie ikpe ndinyan̄a idem, baba owo kiet ikodụhe mi ke n̄kan̄, edi kpukpru owo ẹma ẹkpọn̄ mi.” (2 Tim. 4:16) Edi Paul ama ọfiọk ke imọ idụhe ikpọn̄. Enye ama enen̄ede enịm ke Jehovah ayan̄wam imọ iyọ mfịna emi imọ inyenede ini oro ye se ededi oro Satan edidade idi ke ini iso. Kpa ini oro ke enye ọkọdọhọ ete: “Ọbọn̄ ayanam mi mbọhọ kpukpru idiọk utom.” (2 Tim. 4:18) Ọtọn̄ọde ke ini oro, Paul ama ọdiọn̄ọ ke edieke owo mîdụhe ndin̄wam nnyịn ke ini inyenede mfịna, ke Jehovah ye Jesus iditreke ndin̄wam nnyịn! w15 4/15 4:1-3

Ke ini Jesus akamanade, Satan ama ọfiọk ke nsekeyen emi edidi Messiah ama okpon. Ndi emekere ke Satan ama ekere ke idịghe se ẹkpewotde utọ ekpri nsekeyen oro? Utọ eti n̄kpọ oro ikemeke-keme ndidụk enye esịt. Enye ama ọsọsọp oyom usụn̄ ndiwot Jesus. Didie ke enye akanam emi? Esịt ama enen̄ede ayat Edidem Herod ke ini mme asiak ntantaọfiọn̄ ẹkekade Jerusalem ẹkebụp m̀mê “enye emi amanade nte edidem mme Jew” odu m̀mọ̀n̄. Enye ama ebiere ndiwot Jesus. (Matt. 2:1-3, 13) Man okụt ete ke ẹwot Jesus, enye ama ọdọn̄ ẹkewot kpukpru nditọ irenowo emi mîbehe isua iba ke Bethlehem ye ke n̄kann̄kụk oro. (Matt. 2:13-18) Jesus ama ọbọhọ utọ afai afai n̄kpa oro, edi nso ke mbụk emi ekpep nnyịn aban̄a asua nnyịn emi? Enye owụt ke Satan idaha uwem owo ke n̄kpọ ndomokiet. Mbọm nditọwọn̄ isinamke enye. Bible enen ndidọhọ ke Satan edi “ekpe eke okụnide.” (1 Pet. 5:8) Ibak esie inyeneke mbiet. Kûdedei ukere ke inyeneke se enye ekemede ndinam fi! w15 5/15 1:10, 12, 13

Jehovah anam ata akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn. Enye anam nnyịn ikeme ndisitie n̄kere nte n̄kpọ emi akanam nnyịn mîkwe etiede. Emi esin̄wam nnyịn ikeme ndikọk ibuot mban̄a se idinamde inyụn̄ idori enyịn ndikụt nti n̄kpọ. Jehovah ọfiọk se iditịbede ke ini iso, ndien enye etịn̄ mme n̄kpọ emi ọnọ nnyịn ke Bible. Imekeme nditie n̄kere nte n̄kpọ editiede ke ini mme n̄kpọ emi ẹtịbede. Ntem, ibuọt idem ye Abasi sia imekeme nditie n̄kere nnyụn̄ n̄kụt se enye edinamde inọ nnyịn ke ini iso. (2 Cor. 4:18) Ke ini Hannah eketiede ekere usen emi imọ idimende Samuel eyen imọ akanam n̄kpọ Abasi ke tent utuakibuot, enye ekekere se ikemede nditịbe—n̄kpọ emi enye ama ekebebiere ndinam nnọ Abasi. Enye ndisitie n̄kere usen oro imọ idinamde n̄kpọ emi ama anam enye ekeme ndinam se enye ọkọn̄wọn̄ọde. (1 Sam. 1:22) Edieke itiede ikere se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam, nnyịn itie ikere n̄kpọ emi mîditreke-tre nditịbe. (2 Pet. 1:19-21) Ediwak mme asan̄autom Jehovah ke Bible ẹma ẹsitie ẹkere mme n̄kpọ oro Abasi ọn̄wọn̄ọde. w15 5/15 3:1-3

Ediwak owo ẹsitie ẹkere nte ikpenyenede enyọn̄ ye isọn̄ edi ikereke nte ikpesịnde idem inam n̄kpọ Abasi. Utọ ekikere emi ifọnke. Jesus ama ọnọ mbụk aban̄a ete kiet emi okobonde n̄kpọuto “ọnọ idemesie edi [inyeneke] inyene ke n̄kan̄ Abasi.” (Luke 12:16-21) Esịt esinem Jehovah ke ini inamde nti n̄kpọ. (N̄ke 27:11) Esịt esinem nnyịn n̄ko ndidiọn̄ọ ke Jehovah ama nte ibonde ‘n̄kpọuto nnyịn ke heaven.’ (Matt. 6:20) Nnyịn ndidi ufan ye Jehovah ọsọn̄ urua akan n̄kpọuto ekededi emi ikpenyenede. Esịt esitịmede mbon emi ẹdade ofụri ini mmọ ẹyom okụk. (Matt. 6:19) Jesus ama etịn̄ ke “editịmede esịt editịm n̄kpọ emi ye abian̄a abian̄a odudu inyene” ẹkeme ndibaba ikọ Abasi n̄wot ke esịt owo.—Matt. 13:18, 19, 22. w15 5/15 4:15, 16

Abasi ọkọnọ Jesus Christ odudu anam nsio nsio utịben̄kpọ emi akakpade mme owo idem. Ke ẹsiode owo akpamfia emi ẹfep, Jesus ama anam idem ọsọn̄ mbon emi ẹdọn̄ọde nsio nsio udọn̄ọ. Ke ini esịt owo, ekpụt, m̀mê edidiana ekpa enyenede mfịna mfịn, mbiausọbọ ẹsisio ndido emi ke idem owo emi mîdọn̄ọke ẹsịn ke idem owo emi ọdọn̄ọde. Jesus ikanamke ntre. Ndido oro enyenede mfịna do ke enye ekesinam afiak ọfọn. Ikesidaha enye ini ndinam idem ọsọn̄ owo, ndien ndusụk ini enye ama esitie ke ebiet kiet anam idem ọsọn̄ owo ke ebiet en̄wen. (John 4:46-54) Nso ke mme utịben̄kpọ esie emi ẹkpep nnyịn? Mmọ ẹkpep nnyịn nte ke Jesus Christ—Edidem nnyịn emi akarade idahaemi ke heaven—ekeme ndikọk owo udọn̄ọ ekededi, ke enye akam amama ndinam emi. Ke ini ikpepde nte enye ekesinamde n̄kpọ ye mme owo, imenen̄ede inịm ke “enye ayatua usụhọde owo ye ubuene mbọm” ke obufa ererimbot. (Ps. 72:13) Jesus ayanam idem ọsọn̄ kpukpru owo ini oro. Edinenem enye ndinam emi. w15 6/15 2:6

Ediwak owo ẹkeme nditịn̄ Akam Ọbọn̄ ke ibuot. Imesikot akam emi inọ mme owo ke ini ikwọrọde ikọ inyụn̄ inam mmọ ẹfiọk ke Obio Ubọn̄ Abasi edi ata ata ukara emi edinamde isọn̄ emi akabade Paradise. N̄ko, ke ini iyomde ndinam owo ọfiọk ke Abasi enyene enyịn̄, ke inaha ẹda mbat ẹyet enyịn̄ esie, imesikot itie ke Akam Ọbọn̄ emi ọdọhọde ete, “yak ẹnam enyịn̄ fo asana.” (Matt. 6:9) Ndi Jesus okoyom nnyịn isitịn̄ ata ukem ukem se enye eketịn̄de kpukpru ini emi ibọn̄de akam, nte ediwak mme aka ufọkabasi ẹsinamde? Ihih, ikoyomke. Mbemiso Jesus ekpepde mbet esie akam emi, enye ọkọdọhọ mmọ ete: “Ke ini ọbọn̄de akam, kûyịre nditịn̄ mfiak ntịn̄ n̄kpọ kiet.” (Matt. 6:7) Ke ini Jesus ekekpepde mbet esie akam emi ini en̄wen, enye iketịn̄ke ata ukem ukem se enye eketịn̄de akpa. (Luke 11:1-4) Jesus eketịn̄ mme n̄kpọ emi ikemede ndiben̄e Abasi ye se ikpebemde iso isiak ke akam nnyịn. Ntem, imekeme ndidọhọ ke Akam Ọbọn̄ edi uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn. w15 6/15 4:1, 2

Jehovah esinọ nnyịn edisana spirit esie man ọsọn̄ọ nnyịn idem onyụn̄ an̄wam nnyịn iyọ idomo. Enye ada Bible ye mme mbono esop anam nnyịn ifiọk se nnyịn mîkpanamke, utọ nte ndida ini, okụk, ye odudu nnyịn nnam n̄kpọ emi mînyeneke ufọn. Kere ban̄a nditọete nnyịn iba, Espen ye Janne n̄wan esie, mmọ ẹma ẹsinam utom usiakusụn̄, edi idahaemi mmọ ẹnyene nditọ iba. Espen ọdọhọ ete: “Imesikpe Jehovah ubọk kpukpru ini ite okûyak idụk idomo ke ntak emi nnyịn mîkemeke ndisịn idem ke utom ukwọrọikọ aba nte ikesisịnde. Imesiben̄e Jehovah ite an̄wam nnyịn ika iso ikpere enye inyụn̄ ima utom ukwọrọikọ nte ikesimade.” Satan ekeme ndidomo ndinam nnyịn ise ndise idan̄. Ndise idan̄ ọyọyọhọ kpukpru ebiet ke ererimbot esie, ndien ekeme ndidọn̄ nnyịn ndise. Idiọk ekikere emi ndusụk owo ẹsikerede esinam mmọ ẹse ndise idan̄. Ata ediwak nditọete nnyịn ẹbe idomo emi, nnyịn n̄ko imekeme ndibe.—1 Cor. 10:13. w15 6/15 5:15, 16

Nso iditịbe ke ẹma ẹkesobo kpukpru nsunsu ido ukpono? Ini emi ke ẹdinen̄ede ẹdiọn̄ọ se idude owo nnyịn kiet kiet ke esịt. Ata ediwak owo ke ererimbot ẹyedụk nsio nsio n̄ka man ẹkpeme mmọ. Ẹmen mme n̄ka emi ẹdomo ye “ikpọ itiat emi ẹdude ke obot.” Edi ikọt Jehovah ẹdibuọt idem ye Jehovah, sia enye ikpọn̄ ekeme ndikpeme mmọ. Ke eyo mme apostle, ekpri ini emem ama odu ke ini mbonekọn̄ Rome ẹkefiakde ẹnyọn̄ọ. Edi mme Jew ikadaha ini emi iwọrọ ikpọn̄ ido ukpono mmọ ikabade idi Christian. Mbet Jesus ẹkekam ẹtetie ẹbet utọ ini oro. Mmọ ẹma ẹsọsọp ẹnam se Jesus ọkọdọhọde mmọ. Kpasụk ntre, nnyịn ikereke ke mme owo ẹyebụn̄ọ ẹdụk esop Abasi ke ini oro ekpri emem edidude ke ẹma ẹkesobo Akwa Babylon. Edi ini emi edidi ata eti ini ọnọ kpukpru ikọt Abasi ndiwụt adan̄a nte mmimọ imade Jehovah, edinyụn̄ edi ini mmọ ndika iso n̄n̄wam nditọete Christ.—Matt. 25:34-40. w15 7/15 2:7

Edi ndi ebiet emi afo okodun̄de ye nte ẹkebọkde fi esinam fi ekere ke idụt mbufo ọfọn akan? Ndi ke osụk ẹkekere tutu emi ke idụt mbufo ọfọn akan? Ikpanaha Christian ayak ufreidụt anam enye ese mbon en̄wen ke usụhọde. Nso ke owo akpanam edieke enye okụtde ke enyene mbon obio emi enye mîmaha? Ọkpọfọn enye osụhọde etie ekere nte Jehovah adade ufreidụt ye asari. Imekeme ndinam ndụn̄ọde mban̄a n̄kpọ emi. Kpe Jehovah ubọk ete an̄wam fi ese mme owo nte enye esede. (Rome 12:2) Akpana inam emi sia ebebịghi awawara, kpukpru nnyịn iyosobo n̄kpọ emi anade ida san̄asan̄a—edide ke itieutom, ufọkn̄wed, ke ebiet emi idụn̄de, m̀mê ke esịt ufọk nnyịn. w15 7/15 3:14, 15

Jehovah esikop akam nnyịn onyụn̄ ọfiọk se ifịnade nnyịn ọkpọkọm owo ndomokiet ifiọkke. Enye ndibọrọ akam nnyịn owụt ke enye enen̄ede ama nnyịn. Nnyịn imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto mme akam oro ẹwetde ke Bible. Ndusụk ini, esinen̄ede ọfọn ida ini utuakibuot ubon nnyịn ineme mme itien̄wed oro mme akam emi ẹdude. Nditie n̄kere nte ikọt Jehovah ke eset ẹketịn̄de se idude mmọ ke esịt ẹnọ Abasi, ayan̄wam nnyịn ifiọk se ikpetịn̄de ke ini ibọn̄de akam. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a akam oro Jonah ọkọbọn̄de ekpe Jehovah ubọk ke ini enye ekesịnede ke idịbi akamba iyak. (Jonah 1:17–2:10) Kot akam oro Solomon ọkọbọn̄de ọnọ Jehovah ke ini enye okoyomde ndiyak temple nnọ enye. (1 Ndi. 8:22-53) Kere ban̄a akam oro Jesus ekekpepde nnyịn. (Matt. 6:9-13) Ata akpan n̄kpọ edi afo ndinam Abasi ọfiọk se oyomde, ‘ndien emem Abasi emi akande kpukpru ekikere eyekpeme esịt ye ekikere fo.’—Phil. 4:6, 7. w15 8/15 1:11, 12

Eyenem nnyịn nditiene ndausụn̄ oro Jehovah edinọde nnyịn ke obufa ererimbot ke nte idinamde isọn̄ eye, ikpepde mbon oro ẹsetde n̄kpọ, inyụn̄ inamde se Jehovah okoyomde mme owo ẹnam. Nnyịn idinam n̄kpọ didie edieke ẹdọhọde nnyịn inam utom oro nnyịn mînen̄ekede ima? Ndi iyetiene ndausụn̄ oro ẹdinọde nnyịn inyụn̄ isịn ofụri ukeme nnyịn inam utom oro ẹnọde nnyịn ye inemesịt? Ediwak nnyịn imekeme ndidọhọ ke iyanam! Edi, ndi imesitiene ndausụn̄ oro esop Abasi ọnọde nnyịn mfịn? Edieke edide ntre, ọwọrọ nnyịn ke iben̄e idem ndidu uwem nsinsi ke obufa ererimbot oro Jehovah edikarade nnyịn. Nditiene ndausụn̄ esop Abasi mfịn owụt ke nnyịn ke itịm idem inọ obufa ererimbot, edi oyom nnyịn ikpep n̄ko ndiyụhọ ye se inyenede inyụn̄ ibere ye mbon oro ẹdade usụn̄ ke esop. Edieke iberede ye mbon oro ẹdade usụn̄ ke esop Abasi mfịn, inyụn̄ ikopde inemesịt ke ini ẹnọde nnyịn obufa utom inam, nte idinyụn̄ inamde n̄kpọ edi oro ke obufa ererimbot. w15 8/15 3:6, 7

Idiọk nsan̄a ama anam Solomon oforo ndisịme, onyụn̄ anam enye etre ndituak ibuot nnọ Jehovah. (1 Ndi. 11:1-6) Akpana Christian emi ekerede ndidọ owo oro mîtuakke ibuot inọ Jehovah enen̄ede ekere aban̄a se iketịbede inọ Solomon! Nso ke owo emi edide edifiọk Jehovah ke enye ama ọkọdọdọ owo emi mîdịghe asan̄autom Abasi, ekeme ndinam? Bible ọdọhọ ete: “Mbufo iban, ẹsụk ibuot ẹnọ mme ebe mbufo, man, edieke ndusụk mmọ mîsụkke ibuot inọ ikọ Abasi, ẹkpedụri mmọ ẹda itoho ke editịn̄ ikọ edi oto ke edu uwem iban mmọ.” (1 Pet. 3:1) Kpa ye oro itien̄wed emi etịn̄de aban̄a iban, se ẹtịn̄de mi ebehe ebe emi edide edifiọk Jehovah ke enye ama ọkọdọdọ n̄wan emi mîkponoke Jehovah. Se itien̄wed emi etịn̄de edi: Nam n̄kpọ ọfọn ye ebe m̀mê n̄wan fo, nyụn̄ nam se Abasi ọdọhọde ebe m̀mê n̄wan anam man ndọ enem. Ediwak ebe oro mîkesinamke n̄kpọ Jehovah ẹtọn̄ọ ndinam, ke ntak eti edu uwem iban mmọ emi ẹkedide ẹdifiọk Jehovah, kpasụk ntre n̄ko ke edi ye iban emi mîkesinamke n̄kpọ Jehovah. w15 8/15 4:15, 16

Idịghe kpukpru udọn̄ọ ke ẹsikeme ndikọk. Ntre, ana nnyịn inen̄ede ikpeme idem ye usọbọ emi ẹdọhọde ke owo ama adada, udọn̄ọ esie okụre, edi akanam nnyịn ikwe owo emi ọbọde usọbọ oro. Apostle Paul ama ewet ete: “Ẹyak kpukpru owo ẹkụt eti ibuot mbufo.” (Phil. 4:5) Edieke inyenede eti ibuot, nnyịn ididaha kpukpru ini nnyịn isan̄a iyom ebiet oro ẹdikọkde udọn̄ọ nnyịn, inyụn̄ ifre iban̄a n̄kpọ Abasi. Edieke itakde ke ndikere mban̄a nsọn̄idem nnyịn kpọt, oro ekeme ndinam nnyịn idi ibụk. (Phil. 2:4) Utu ke oro, nnyịn ikpenen̄erede ikere iban̄a nte ikpanamde n̄kpọ Jehovah, sia imọfiọk ke idụhe nte ẹdikemede ndikọk kpukpru udọn̄ọ nnyịn ke idiọk ererimbot emi. (Phil. 1:10) Ke ini iyomde ndibiere utọ usọbọ oro ikpọbọde, oyom ibiere ke idem nnyịn inyụn̄ iyọ se ededi oro idikụtde. w15 9/15 2:8, 10

Jehovah edi “Abasi akpanikọ.” (Ps. 31:5) Enye ama nditọ esie onyụn̄ oyom akpanikọ esie emi etiede nte un̄wana ayama ọnọ mmọ, man ada mmọ usụn̄ ke kpukpru se mmọ ẹnamde, akpan akpan man an̄wam mmọ ẹfiọk nte ẹkpetuakde ibuot ẹnọ enye. Ewe akpanikọ ke Jehovah anam nnyịn ifiọk, ndien didie ke emi owụt ke enye ama nnyịn? Akpa, Jehovah anam nnyịn ifiọk owo emi imọ idide. Enye anam nnyịn ifiọk enyịn̄ esie, ndien enyịn̄ emi awak ke Bible akan enyịn̄ en̄wen ekededi. Emi anam Jehovah enen̄ede ekpere nnyịn onyụn̄ anam nnyịn idiọn̄ọ orụk Abasi emi enye edide. (Jas. 4:8) Jehovah anam nnyịn idiọn̄ọ n̄ko mme edu esie. Mme n̄kpọ emi Jehovah obotde ẹnam nnyịn ifiọk ke enye enyene odudu ye ọniọn̄; Ikọ esie n̄ko anam nnyịn ifiọk ke enye enen̄ede ama nnyịn onyụn̄ ama se inende. (Rome 1:20) Enye etie nte ete emi enyenede odudu ye ọniọn̄, ọfọn ido, onyụn̄ ama nditọ esie; ndien emi esinam nditọ esie ẹkeme ndinen̄ede nsan̄a n̄kpere enye. w15 9/15 4:8, 9

Ediwak owo ẹkere ke Abasi idọn̄ke enyịn ke se mmimọ inamde. Ndusụk owo ẹkam ẹkere ke se itịbede inọ mme owo ibeheke Abasi. Ke November 2013, ata idiọk oyobio emi ẹkotde Typhoon Haiyan ama abiat n̄kpọ etieti ke Philippines, ndien ọbọn̄ obio kiet do ama ọdọhọ ete: “Anaedi enyene ebiet emi Abasi akakade.” Ndusụk owo ẹsinam n̄kpọ nte ẹdọhọ ke Abasi ikwe se mmimọ inamde. (Isa. 26:10, 11; 3 John 11) Mmọ ẹtie nte mbon emi apostle Paul ọkọdọhọde ke ‘mmọ inyịmeke ndinyene nnennen ifiọk Abasi.’ Utọ mbon oro ‘ẹkeyọhọ ye kpukpru ukwan̄ido, idiọkido, edisịn esịt ke n̄kpọ owo, ye idiọkn̄kpọ.’ (Rome 1:28, 29) Nso kaban̄a nnyịn? Nnyịn itiehe nte mbon oro isụk itịn̄de ikụre do; imọfiọk ke Jehovah esikụt kpukpru se inamde. Edi, ndi nnyịn imenịm ke enye esikere aban̄a nnyịn onyụn̄ an̄wam nnyịn? w15 10/15 1:1-3

Nditiene n̄kwọrọ ikọ edi akpan n̄kpọ kiet oro ikemede ndinam man iwụt ke imenyene mbuọtidem. Ntak idọhọde ntre? Edieke inịmde ke utịt idiọk ererimbot emi enen̄ede ekpere nte Jehovah ọdọhọde, oro ayanam nnyịn isịn idem ikwọrọ ikọ inọ mme owo. (Hab. 2:3) Ndidụn̄ọde idem nnyịn nse m̀mê imesisịn ifịk ikwọrọ ikọ, ayan̄wam nnyịn ifiọk m̀mê imenen̄ede inyene mbuọtidem. Ndi imesinam se ededi oro ikemede man inen̄ede isịn idem ikwọrọ ikọ? (2 Cor. 13:5) Ke akpanikọ, ndikwọrọ etop edinyan̄a nnọ mme owo edi akpan n̄kpọ kiet oro ikemede ndinam man iwụt ke imenyene mbuọtidem. (Rome 10:10) Nnyịn ndisọn̄ọ nda nyọ mfịna uwem emi oyowụt ke imenyene mbuọtidem. Edide nnyịn idọdọn̄ọ, ikop mmemidem, ifofụhọ, idi ubuene, m̀mê isobo mfịna en̄wen ekededi, nnyịn imenịm ke Jehovah ye Eyen esie ẹyen̄wam nnyịn “ke nnennen ini oro nnyịn iyomde un̄wam.” (Heb. 4:16) Nnyịn ndibọn̄ akam mben̄e Jehovah ọnọ nnyịn se inanade nnyịn owụt ke imọbuọt idem ye enye. w15 10/15 2:12-14

N̄kpọ ekeme nditịbe ndien owo iyakke fi enyene Bible, edi owo idikemeke ndikpan fi nditie n̄kere se okokotde ọdọn̄ ke ibuot, utọ nte mme itie N̄wed Abasi ye mme ikwọ Obio Ubọn̄ emi enen̄erede ọfiọk. (Utom 16:25) Spirit Abasi ekeme n̄ko ndinam afo eti nti n̄kpọ oro afo ekekpepde. Ntre sisio usen nịm ke urua da kot mme itie N̄wed Abasi oro ẹsikotde kpukpru urua, nyụn̄ tie kere se okotde. Ọfọn esisio usen enịm n̄ko ada okot se Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde, onyụn̄ etie ekere se okotde. Mme mbụk Gospel ke Bible ẹnen̄ede ẹtịn̄ nte Jesus okodude uwem ye nte enye ọkọkwọrọde ikọ. (Rome 10:17; Heb. 12:2; 1 Pet. 2:21) Nnyịn imenyene n̄wed emi etịn̄de n̄kpọ ke adiana ke adiana aban̄a ini emi Jesus okodude ke isọn̄. N̄wed emi ekeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede ifiọk n̄kpọ iban̄a Jesus, akpan akpan edieke itịn̄de enyịn ikot mme Gospel oro ẹsiakde ke ibuot n̄wed emi kiet kiet, inyụn̄ itiede ikere se ikotde.—John 14:6. w15 10/15 4:11, 12

Jesus ama ama mme mbet esie onyụn̄ ada mmọ nte mme ufan esie. Ke eyo Bible, eteufọk ikesitịn̄ke ikọ idịbi esie ye se ifịnade enye inọ ifịn esie. Edi Jesus ikadaha mme apostle esie nte ifịn. Enye ama esinyene ini ọnọ mmọ, etịn̄ nte etiede enye ke idem ọnọ mmọ, esinyụn̄ akpan̄ utọn̄ ọnọ mmọ. (Mark 6:30-32) Emi ama anam mmọ ẹnen̄ede ẹsan̄a ẹkpere enye, onyụn̄ anam mmọ ẹben̄e idem ndinam utom oro Abasi edinọde mmọ ke ini iso. Jesus ama oyom mme mbet esie emi ẹkedide mme ufan esie ẹkop inem ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah. Ntre, enye ama ọdọhọ mmọ ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ẹkabade ẹdi mbet imọ. Enye ama onyụn̄ ọdọhọ mme mbet esie ke imọ iyan̄wam mmọ ẹkeme ndinam utom emi.—Matt. 28:19, 20. w15 11/15 2:3, 5

Ima edi akpan edu Jehovah Abasi. (1 John 4:16) Jesus edi akpa ke otu kpukpru se Jehovah okobotde. Enye ama odu ye Jehovah ke heaven ke ediwak biliọn isua onyụn̄ okụt ke Jehovah edi Abasi ima. (Col. 1:15) Ke ofụri ini oro Jesus okodude ke heaven, ndien ekem edidu ke isọn̄, enye ekesinam n̄kpọ ke ima ima usụn̄ nte Ete esie. Ntre, nnyịn imenen̄ede inịm ke Jehovah ye Jesus ẹyekara nnyịn ke ima ima usụn̄, ke nsinsi nsinsi. Ke ini owo kiet okobụpde Jesus m̀mê ewe ewụhọ okpon akan, Jesus ọkọdọhọ enye ete: “‘Afo enyene ndima Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo ye ke ofụri ukpọn̄ fo ye ke ofụri ekikere fo.’ Emi edi n̄kponn̄kan ye akpa ewụhọ. Udiana, eke ebietde enye, edi emi, ‘Afo enyene ndima mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.’” (Matt. 22:37-39) Jesus ekebem iso ọdọhọ ima Jehovah, ndien ekem edidọhọ ima mbọhọidụn̄ nnyịn. Emi owụt ke ima edi ata akpan edu oro anade inyene. w15 11/15 4:1-3

Idịghe usem Hebrew kpọt ke Jehovah ekesida etịn̄ ikọ ye mme owo. Ke mbon Babylon ẹma ẹkesana nditọ Israel ẹyak, ndusụk nditọ Israel ẹkesisem usem Aramaic. Ekeme ndidi ntak edi oro Jehovah ọkọnọde Daniel, Jeremiah, ye Ezra spirit esie ẹwet ndusụk ikpehe Bible ke usem Aramaic. Akwa Alexander eyen Greece ama akan ediwak idụt ke ererimbot, ndien emi ama anam ẹtọn̄ọ ndisem usem Greek emi ẹkekotde Koine, ke ata ediwak idụt. Ediwak mme Jew ẹma ẹtọn̄ọ ndisem usem emi, ndien emi ama anam ẹkabade N̄wed Abasi Usem Hebrew ẹsịn ke usem Greek. Ẹdọhọ ke owo 72 ẹkekabade enye, ẹkenyụn̄ ẹkot enye Septuagint. Enye ekedi akpa Bible oro ẹkekabarede, ama onyụn̄ enen̄ede enyene ufọn. Sia edide ediwak owo ẹkekabarede Bible emi, ndusụk mmọ ẹkekabarede ẹtiene nte ẹsibonde ikọ ke usem Hebrew, ndusụk ẹkabade ẹtiene nte ẹsitịn̄de ikọ ke usem Greek. Edi mme Jew oro ẹkesemde usem Greek ye mme Christian eyo mme apostle, ẹkeda enye nte Ikọ Abasi. w15 12/15 1:4-6

James ekemen edeme odomo ye ikan̄. James 3:6 ọdọhọ ete: “Edeme edi ikan̄.” Edeme ke itien̄wed emi ada aban̄a ikọ emi nnyịn isitịn̄de. Ikọ nnyịn ekeme ndibiat akamba n̄kpọ kpa nte ikan̄ esibiatde. Bible ọdọhọ ke “n̄kpa ye uwem ẹdu edeme ke ubọk.” (N̄ke 18:21) Edi, ndi oro ọwọrọ ke nnyịn idisitịn̄ke ikọ mbak nnyịn ididue itịn̄ se mîfọnke? Iwọrọke ntre. Kpa ye oro ikan̄ ekemede ndita nnyịn, nnyịn isisụk idada enye item n̄kpọ, iwebe ke ini etuep, inyụn̄ ida ikụt usụn̄ okoneyo. Edi esiyom ikpeme mbak enye edita nnyịn. Kpasụk ntre, oyom inen̄ede ikpeme ke ini itịn̄de ikọ, man se itịn̄de ọnọ Jehovah ubọn̄ onyụn̄ an̄wam mme owo. (Ps. 19:14) Edide ida inua m̀mê ubọk itịn̄ ikọ, ndikeme nditịn̄ ikọ ye mme owo edi enọ Abasi. Edi ana isitịn̄ se idin̄wamde mme owo, utu ke nditịn̄ se idinamde mmọ ẹfụhọ.—Jas. 3:9, 10. w15 12/15 3:1-3

Etie nte Luke ama esiteme Paul se akpanamde ke ini enye ọdọn̄ọde. Etie nte enye ama esisọbọ Paul idem, onyụn̄ ọsọbọ mbon eken oro ẹkesisan̄ade ye Paul ẹnam utom isụn̄utom. Ntak emi Luke ekesinamde emi? Koro Paul ama esidọn̄ọ ndusụk ini oro enye ekesikade utom isụn̄utom. (Gal. 4:13) Luke ama esisọbọ mbon oro idem mîkọsọn̄ke, sia enye ekedi abiausọbọ. Emi eti nnyịn se Jesus ọkọdọhọde ete: “Mbon emi idem ọsọn̄de isiyomke abiausọbọ, edi mbon emi idem mîsọn̄ke ẹsiyom.” (Luke 5:31) Bible isiakke ebiet m̀mê ini emi Luke ọkọbọde ukpep man edi abiausọbọ. Edi Bible ọdọhọ ke Paul ama ọdọn̄ Luke ete ọkọm nditọete ke Colossae. Ntre, ekeme ndidi Luke ọkọbọ ukpep ke ufọkn̄wed ukpep ibọkusọbọ oro okodude ke Laodicea, obio emi ekekperede Colossae. N̄ko, ke ini Luke ekewetde Gospel emi ekerede enyịn̄ esie ye n̄wed Utom Mme Apostle, enye ama esịn ndusụk ikọ emi okowụtde ke enye ekedi abiausọbọ. Sia enye ekedide abiausọbọ, enye ama esiwak nditịn̄ mban̄a nte Jesus ekesikọkde mme owo udọn̄ọ. w15 12/15 4:11, 12

Jehovah ndikọnọ Eyen esie Jesus, edikpa man afak nnyịn edi akakan enọ emi enye ọnọde nnyịn, ke ntak emi enye amade nnyịn. (John 3:16; 1 John 4:9, 10) Apostle Paul okokot enọ emi “enọ mfọn esie oro inua mîkemeke ndibụk.” Paul ama ọfiọk ke Jesus ndikakpa man afak nnyịn ọsọn̄ọ ke Abasi oyosu kpukpru se enye ọkọn̄wọn̄ọde. (2 Cor. 1:20) Emi ọwọrọ ke ‘enọ mfọn Abasi oro inua mîkemeke ndibụk’ esịne Jesus ndikakpa man afak nnyịn ye kpukpru nti n̄kpọ oro Jehovah anamde ọnọ nnyịn, ke ntak emi enye amade nnyịn. Ke akpanikọ, inua ikemeke ndibụk utọ enọ mfọn Abasi emi. Edi nso ke enọ mfọn emi akpanam nnyịn inam? Akpana ikpụhọde nte isidude uwem, itọn̄ọ nditat ubọk, ima mme owo, isinyụn̄ ifen inọ owo. Abasi ndikọnọ Eyen esie edifak nnyịn okpon akan enọ ekededi emi ẹkpenọde owo.—1 Pet. 3:18. w16.01 2:1, 2, 4, 5

Owo oro Abasi eyetde aran ekeme ndikere, ‘Ntak edide ami ke Jehovah emek?’ Enye ekeme ndikere ke idịghe utọ owo nte imọ ke Jehovah ekpemek. Edi oro iwọrọke ke enye inịmke ke Jehovah emek imọ ndika heaven. Enye enịm, ndien oro anam enye enen̄ede okop inemesịt onyụn̄ ọkọm Abasi ke utọ akwa ifet oro. Mbon oro ẹyetde aran ẹnyịme ye se Peter eketịn̄de emi ete: “Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, koro nte ekemde ye akwa mbọm esie enye okobon nnyịn obufa ete inyene odu-uwem idotenyịn ebe ke ediset Jesus Christ ke n̄kpa, ete inyene udeme eke mîkemeke ndibiara mînyụn̄ isabakede mînyụn̄ ikemeke ndibe mfep. Ẹnịm enye ke heaven ẹnọ mbufo.” (1 Pet. 1:3, 4) Ke ini mbon oro ẹyetde aran ẹkotde itien̄wed emi, mmọ ẹfiọk ke Ete mmimọ, Jehovah, etịn̄ ikọ emi ọnọ mmimọ. w16.01 3:11, 12