February

Jesus ama esinen̄ede okop mme owo mbọm. Mme owo ẹma ẹkụt ke enye ama mmimọ, ẹnyụn̄ ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop etop Obio Ubọn̄ emi enye ekesikwọrọde. Adan̄a nte inen̄erede ikop mme owo mbọm, ntre ke mmọ ẹdinen̄ede ikpan̄ utọn̄ ikop se ikwọrọde. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikere iban̄a mbon emi ikwọrọde ikọ inọ? Yak isida nte ke se iwọrọde mmọ ọwọrọ nnyịn inyụn̄ inam n̄kpọ ye mmọ nte ikpamade ẹnam ye nnyịn. (Matt. 7:12) Kere se idifọnde ye owo kiet kiet. Ke ini ọkwọrọde ikọ, ikpanaha odomo ndinam n̄kpọ ukem ukem ye kpukpru owo. Utu ke oro, ana odomo ndise nte n̄kpọ etiede ye owo onyụn̄ ekere aban̄a se owo kiet kiet ekerede. Da mbufiọk bụp mbụme man ọdiọn̄ọ n̄kpọ aban̄a enye ye se enye ekerede. (N̄ke 20:5) Ima ibụp mme owo utọ mbụme oro, iyayak mmọ ẹnam nnyịn idiọn̄ọ ntak emi mmọ ẹyomde eti mbụk. Ima idiọn̄ọ oro, iyekeme ndiwụt ke imekere iban̄a mmọ inyụn̄ in̄wam mmọ, kpa nte Jesus akanamde.—Men 1 Corinth 9:19-23 domo. w19.03 20 ¶2; 22 ¶8-9

Adam ye Eve ẹkewụt ke mmimọ imaha kpukpru nti n̄kpọ emi Jehovah akanamde ọnọ mmọ. Kpukpru nnyịn imenyene ifet ndiwụt ke nnyịn itiehe nte mmọ, utu ke oro, ke imama kpukpru se Jehovah anamde ọnọ nnyịn. Ima ina baptism, isiwụt ke imenịm ke Jehovah kpọt ekpebiere se idide eti ye idiọk ọnọ nnyịn. Imesiwụt n̄ko ke imama Ete nnyịn, inyụn̄ ibuọt idem ye enye. Ima ina baptism, mfịna emi isinyenede esidi ndidomo ndidu uwem kpukpru usen nte Jehovah ọdọhọde, utu ke nte nnyịn iyomde. Ediwak miliọn ikọt Jehovah ke ẹdu uwem nte Jehovah ọdọhọde kpukpru isua. Afo emekeme ndinam ntre n̄ko edieke akade iso esịn idem ekpep Ikọ Abasi yak an̄wan̄a fi, esisopde idem kpukpru ini ye nditọete fo, onyụn̄ esiwakde nditịn̄ se ekpepde aban̄a edima Ete fo nnọ mbon en̄wen. (Heb. 10:24, 25) Ke ini oyomde ndibiere n̄kpọ, nam item emi Jehovah adade Ikọ esie ye esop esie ọnọ nnyịn. (Isa. 30:21) Ama anam ntre, oyokụt unen.—N̄ke 16:20. w19.03 7 ¶17-18

Jehovah ọnọ nnyịn ata ediwak n̄kpọ emi an̄wamde nnyịn idiọn̄ọ Ikọ Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, enye esida se isikopde ke mbono esop, se isikotde ke mme magazine nnyịn, ye se idude ke mme ikpehe Intanet nnyịn ekpep nnyịn n̄kpọ. Ndi akanam omokop utịn̄ikọ, okot n̄kpọ ke n̄wed nnyịn, mîdịghe ese n̄kpọ ke Edinam TV nnyịn onyụn̄ ọdọhọ, ‘Se n̄koyomde edi oro’? Didie ke ikeme ndiwụt Jehovah ke imama se enye anamde ọnọ nnyịn? (Col. 3:15) Usụn̄ kiet edi ndisibọn̄ akam n̄kọm enye kpukpru ini ke nti n̄kpọ oro. Usụn̄ en̄wen emi isiwụtde ke imama se Jehovah ọnọde nnyịn edi ndinam Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nnyịn asana onyụn̄ eye. Imesikpọri ke ubọk ke ubọk, iyet, inyụn̄ itịm ikama. Nditọete emi ẹsisede ẹban̄a n̄kpọ ubre ikwọ, vidio, ye ukwak utịn̄ikọ ẹsinyụn̄ ẹtịn̄ enyịn man n̄kpọ idibiara. Ufọkmbono Obio Ubọn̄ idisọpke inyene mfịna ima ikama enye ọfọn, owo idinyụn̄ iwakke ndibiat okụk ndiọn̄ ikpọ n̄kpọ. Emi ayanam okụk odu se ẹdade ẹn̄wam ẹbọp ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ en̄wen ke ofụri ererimbot. w19.02 18 ¶17-18

Job ama ada ini ekere mme utịbe utịbe n̄kpọ emi Jehovah okobotde. (Job 26:7, 8) Uten̄e ama omụm enye ini enye ekekerede aban̄a isọn̄, ikpaenyọn̄, obubịt enyọn̄, ye obuma. Kpa ye oro, enye ama ọfiọk ke imọ ikpetke-kpet ndidiọn̄ọ n̄kpọ mban̄a kpukpru se Jehovah okobotde. Ikọ Jehovah ama anam enye uten̄e n̄ko. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmenịm ikọ . . . esie.” (Job 23:12) Idem ama akpa Job aban̄a se enye ọkọfiọkde aban̄a Jehovah, enye ama onyụn̄ okpono Jehovah. Enye ama ama Jehovah Ete esie onyụn̄ oyom ndinam se Enye amade. Oro ama anam enye ọdọdiọn̄ ebiere ke imọ idikpọn̄ke Jehovah. Akpana ikpebe Job. Imọfiọk n̄kpọ iban̄a se Jehovah okobotde ikan nte mbon eyo Job ẹkefiọkde, imonyụn̄ inyene ofụri Bible emi ekemede ndin̄wam nnyịn inen̄ede ifiọk Jehovah. Kpukpru se ikpepde iban̄a Jehovah ẹkeme ndinam nnyịn uten̄e. Uten̄e ye ukpono oro inyenede inọ Jehovah ayanam ima enye, ikop uyo esie, inyụn̄ inen̄ede ibiere ndisọn̄ọ nda ye enye.—Job 28:28. w19.02 6 ¶12

Ukara ẹsikọbọ ikọt Jehovah toto ke eset. Mmọ ẹkeme ndidọhọ ke imabiat ibet enye emi m̀mê enye oko, edi ata akpan n̄kpọ emi esibiakde mmọ esidi nnyịn “ndikop uyo Abasi nte andikara utu ke uyo owo.” (Utom 5:29) Mmọ ẹkeme ndisak nnyịn, ẹkọbi nnyịn, mîdịghe ẹkam ẹmia nnyịn. Edi Jehovah ayan̄wam nnyịn itie sụn̄sụn̄, ikûsio mmọ usiene. Yak ise uwụtn̄kpọ emi Hananiah, Mishael, ye Azariah ẹkenịmde ẹnọ nnyịn. Ẹma ẹmen nditọ Hebrew ita oro ẹka Babylon. Mmọ ẹma ẹdọhọ edidem sụn̄sụn̄ ntak emi mmimọ mîdituakke ibuot inọ mbiet emi edidem akanamde. Mmọ ẹma ẹben̄e idem ndinyịme se ededi oro Jehovah ayakde etịbe. (Dan. 3:1, 8-28) Didie ke ikeme ndikpebe nditọ Hebrew ita oro ke ini ẹyomde ndinam nnyịn ikpọn̄ Jehovah? Ana isụhọde idem inyụn̄ inịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn. (Ps. 118:7) Iditịn̄ ikọ ke ifụre ifụre ido ye mbon emi ẹdoride nnyịn ikọ, inyụn̄ ikpono mmọ. (1 Pet. 3:15) Nnyịn idinyụn̄ idehedei inyịme ndinam n̄kpọ ekededi emi edinamde itre ndidi ufan edima Ete nnyịn. w19.02 10-11 ¶11-13

Nnyịn ndikere mban̄a idotenyịn emi n̄kpa Christ anamde inyene ekeme ndinam itetịm inyene uko. (John 3:16; Eph. 1:7) Urua ifan̄ mbemiso Editi, imesinyene ifet nditie n̄kere se idin̄wamde nnyịn itetịm ima ufak emi ẹkekpede ke ibuot nnyịn. Da ini oro kot mme itie Bible emi ẹsidọhọde ikot ke ini Editi nyụn̄ tịm kere mme n̄kpọ emi ẹketịbede mbemiso ẹwotde Jesus. Ima isop idem ndinịm Udia Mbubreyo Ọbọn̄, eyenen̄ede an̄wan̄a nnyịn se uyo ye wine Editi ẹdade ẹban̄a, ye se akakan ufak emi Jesus ekekpede adade aban̄a. Ke ini se Jesus ye Jehovah ẹkenamde ẹnọ nnyịn enen̄erede an̄wan̄a nnyịn, nnyịn inyụn̄ ikụt ufọn emi nnyịn ye mbon nnyịn ibọde, iyetetịm inịm ke se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ọnọ nnyịn oyosu, iyonyụn̄ inen̄ede ibiere ndiyọ uko uko tutu esịm utịt. (Heb. 12:3) Enem nnyịn etieti nte Jesus akade iso ndisụhọde idem nnyụn̄ nnyene uko kpa ye emi enye edide Akwa Oku nnyịn ke heaven, onyụn̄ anamde n̄kpeubọk ọnọ nnyịn! (Heb. 7:24, 25) Ana isiti n̄kpa Jesus kpukpru isua nte enye ọkọdọhọde man iwụt ke imenen̄ede ima se enye akanamde ọnọ nnyịn.—Luke 22:19, 20. w19.01 22 ¶8; 23-24 ¶10-11

Jehovah ọnọ kpukpru nnyịn ifet nditoro enye. Ibọrọ nnyịn esịne ke “uwa ekọm” emi iwade inọ Jehovah, ndien enyene-idem ediwa uwa emi. (Heb. 13:15) Ndi Jehovah oyom kpukpru nnyịn iwa ukem ukem uwa, oro edi, ibọrọ mbụme ukem ukem? Iyomke! Da ndidụk mbono esop nte aka ndidia udia ye ndima ufan fo. Nso ke akpanam edieke nditọete ke esop mbufo ẹkotde fi usọrọ ẹnyụn̄ ẹdọhọde fi anam ekpri udia ada edi? Idem ekeme ndinyek fi ekpri, edi imekere ke akpanam ofụri se ekemede man se edimende ika enem kpukpru owo. Jehovah emi okotde nnyịn mbono esop etịm ediwak nti n̄kpọ eben̄e nnyịn. (Ps. 23:5; Matt. 24:45) Esinem enye n̄ko ke ini idade ekpri se inyenede idi, ama akam edi ofụri se ikemede ndinọ edi oro. Ntre tịm idem ọfọn nyụn̄ tiene sịn uyo nte ekekeme. Oro ayanam fi enyene se adade edinọ nditọete fo ke ini edide udia ke okpokoro Jehovah. w19.01 8 ¶3; 13 ¶20

Ke eyo Bible, ẹma ẹsiwak ndinam oburobụt idan̄ ini ẹtuakde ibuot ẹnọ nsunsu abasi. (Hos. 4:13, 14) Mbon emi ẹkemade oburobụt ido ẹma ẹma utọ utuakibuot oro, edi inemesịt mmọ ikebịghike. David ọkọdọhọ ke ‘ubiak mbon emi ẹtienede abasi efen awak.’ Inua ikemeke ndibụk ibak emi mmọ ẹkenamde ata ediwak nditọ mmọ. (Isa. 57:5) Utọ ibak oro ama ayat Jehovah esịt etieti! (Jer. 7:31) Mfịn n̄ko, nsunsu ido ukpono ẹnyịme oburobụt idan̄; mmọ ẹkam ẹnyịme irenowo ẹdan̄ ye irenowo, iban ẹdan̄ ye iban. Edi kpa nte mbon eyo Bible ẹkebọde utịp oburobụt uwem, mbon eyo nnyịn ke ẹbọ n̄ko. (1 Cor. 6:18, 19) Imenịm ke omokụt nte ‘ubiak mmọ awakde.’ Mme uyen nnyịn mbọk, ẹkop se Ete mbufo eke heaven etịn̄de. Ẹnen̄ede ẹnịm ke mbufo ndikop uyo esie edi ke ufọn mbufo. Ẹtịm ẹfiọk ke ufen emi utịp idiọkn̄kpọ akamade akan inemesịt a-minit ifan̄ emi idiọkn̄kpọ esinamde owo enyene.—Gal. 6:8. w18.12 27-28 ¶16-18

Edieke ebe m̀mê n̄wan eyenete esịnde efịbe, enye eken emi mîsịnke efịbe edibiere m̀mê iyaka iso idọ enye m̀mê ididọhọ. Jesus ọkọdọhọ ke enye oro mîsịnke efịbe enyene ntak ndidian̄ade ndọ oro onyụn̄ enyene unen ndidọ owo efen. (Matt. 19:9) Edi enye ekeme ndibiere ndifen nnọ ebe m̀mê n̄wan esie oro. Idiọkke ndinam ntre. Hosea ama efen ọnọ Gomer. Ke Gomer ama akafiak ọnyọn̄ ebịne Hosea, ikanaha enye afiak akadan̄ ye erenowo en̄wen. Hosea ikadan̄ke ye enye ke ndusụk ini. (Hos. 3:1-3, ik. id. NWT eke 2013.) Edi nte ini akakade, anaedi Hosea ama afiak ọtọn̄ọ ndidan̄ ye enye, ndien emi okowụt nte Abasi ekenyịmede ndifiak nda nditọ Israel nte ikọt esie nnyụn̄ mfiak nda mmọ nnam uduak esie. (Hos. 1:11; 3:4, 5) Nso ke emi ekpep nnyịn aban̄a ndọ? Edieke owo ebierede ke imọ idikpọn̄ke ebe m̀mê n̄wan imọ emi ekesịnde efịbe, enye ndifiak ntọn̄ọ nnyene ebuana idan̄ ye ebe m̀mê n̄wan esie oro ediwụt ke enye efen ọnọ enye. (1 Cor. 7:3, 5) Edieke enye afiakde ọtọn̄ọ ndinyene ebuana idan̄ ye ebe m̀mê n̄wan esie oro, enye idinyeneke aba isọn̄ ndidian̄ade ndọ oro. Sia mmọ ẹfiakde ẹdiana kiet nte ebe ye n̄wan, akpana mmọ ẹnam ndọ mmọ etie nte Abasi oyomde. w18.12 13 ¶13

Ke ini ikpepde Bible, ọfọn isikere se Jehovah ekerede aban̄a mfịna emi ikemede ndisobo ke ini iso. Ke ini isobode mfịna emi anade isọsọp ibiere se idinamde, nnyịn idifiọn̄ọke-fiọn̄ọ ubọk iyom se ikpanamde. Joseph ndikọsọsọp nsịn ndinam idiọkn̄kpọ emi n̄wan Potiphar ọkọdọhọde enye anam owụt ke enye ama ebebem iso ekere nte Jehovah esede efịbe mbemiso idomo oro. (Gen. 39:8, 9) Enye ndikonyụn̄ ndọhọ n̄wan Potiphar: “N̄keme didie ndinam utọ akwa idiọkn̄kpọ emi nnyụn̄ ndue Abasi?” owụt ke enye ekese edinam oro nte Jehovah esede. Nnyịn mfịn-e? Yak idọhọ ke owo itieutom mbufo ọtọn̄ọ ndisịme mbre ima ye afo mîdịghe owo ọnọ fi etop m̀mê ndise emi aban̄ade idan̄ ke fon. Edinam didie? Ekpedi ima ibebem iso ikere iban̄a nte Jehovah esede utọ ndiọi n̄kpọ emi inyụn̄ ibiere ndise mmọ nte enye esede, idisọn̄ke nnyịn ndinam nnennen n̄kpọ. w18.11 25 ¶13-14

Ndusụk mme anam ndụn̄ọde mban̄a Bible ẹdọhọ ke ẹkpekabade Habakkuk ibuot 3 ufan̄ikọ 18 ke ata ata usụn̄, ke ọwọrọ, “Nyọfrọ ke idatesịt ke Ọbọn̄; nyenek ke idatesịt ke Abasi.” Habakkuk 3:16-19 ọsọn̄ọ owo idem etieti! Jehovah ọn̄wọn̄ọ nsio nsio nti n̄kpọ ọnọ nnyịn, onyụn̄ owụt ke imọ ke inam n̄kpọ usọp usọp man uduak imọ osu. Akpan etop emi odude ke n̄wed Habakkuk edi yak ibuọt idem ye Jehovah. (Hab. 2:4) Se idin̄wamde nnyịn itọn̄ọ ndibuọt idem ye Jehovah inyụn̄ ika iso inam ntre edi (1) ndikọbọ ke akam, ntịn̄ kpukpru mfịna nnyịn nnọ Jehovah; (2) nditịm n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop se Jehovah adade Bible ye esop esie etịn̄ ọnọ nnyịn; ye (3) ndinyene ime n̄ka iso mbet Jehovah. Se Habakkuk akanamde edi oro. Kpa ye oro enye ọkọtọn̄ọde mbụk esie ye mfụhọ, ke utịt enye ama ọbuọt idem ye Jehovah onyụn̄ okop idatesịt. Ẹyak itiene uwụtn̄kpọ owo Abasi emi man Jehovah onyụn̄ afat nnyịn adian ke idem nte ete esifatde eyen esie! Nso ikpọdọn̄ owo esịt ikan oro ke utọ idiọk ererimbot emi? w18.11 17 ¶18-19

Enyene se Jehovah adade owụt ke imama ikọt imọ. John 3:16 ọdọhọ ete: “Abasi ama enen̄ede ama ererimbot tutu enye ọnọ ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye enye okûtak edi enyene nsinsi uwem.” Jesus ndikakpa nnọ nnyịn owụt ke enye n̄ko ama nnyịn ata ima! Oro n̄ko ọdọn̄ nnyịn esịt. Bible ọn̄wọn̄ọ ke ‘ukụt m̀mê nnanenyịn’ ikemeke ndinam Christ etre ndima nnyịn. (Rome 8:35, 38, 39) Ke ini inyenede mfịna oro anamde idem emem nnyịn, anamde ikpa ekikere, m̀mê oro anamde n̄kpọ Abasi okûnem nnyịn, nditi ke Christ ama nnyịn ata ima ayanam ikeme ndiyọ. (2 Cor. 5:14) Ima oro Jesus amade nnyịn ekeme ndin̄wam nnyịn ika iso iyọ idem ke ini ẹkọbọde nnyịn, ke ini n̄kpọ mîsan̄ake nte ikekerede, ke ini esịt etịmerede nnyịn, m̀mê ke ini afanikọn̄ ekededi esịmde nnyịn. w18.09 14 ¶8-9

Se idin̄wamde nnyịn isan̄a ke akpanikọ edi ndinyịme nnyụn̄ nnam kpukpru se Jehovah etịn̄de. Ana ida akpanikọ nte akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn, inyụn̄ idu uwem nte Bible etemede. Ukem nte David, ana ibiere ndika iso nsan̄a ke akpanikọ emi Abasi ekpepde nnyịn. Edieke nnyịn mînamke ntre, imekeme nditua n̄kpọfiọk mban̄a se ikayakde atak nnyịn man idep akpanikọ, imonyụn̄ ikeme ndidomo ndifiak mbịne ndusụk n̄kpọ emi ikayakde atak. Utu ke ndinam utọ n̄kpọ emi, ana inen̄ede imụm ofụri akpanikọ ikama ubọk ọsọn̄. Imọfiọk ke nnyịn ikemeke ndimemek akpanikọ N̄wed Abasi emi ikpamade ndinịm ye enye emi nnyịn mîdinịmke. Ana isan̄a ke “ofụri akpanikọ.” (John 16:13) Ana ikpeme nte idade ini nnyịn inam n̄kpọ mbak nnyịn idifiọrọ ikpọn̄ akpanikọ. Edieke nnyịn mîkpemeke, imekeme nditọn̄ọ ndibiat ini n̄kaha ke se idade inem idem esịt, se isimade ndinam, Intanet, m̀mê ke ndise TV. Mme n̄kpọ emi idiọkke-o, edi edieke ibiatde ini ikaha ke mmọ, sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄ mmọ ẹyeda ini oro isidade ikpep Ikọ Abasi ke idem nnyịn ye ini emi isidade inam n̄kpọ Abasi. w18.11 10 ¶7-8

Ke ini n̄kpọ emi nnyịn mîkodorike enyịn etịbede, esịt ekeme nditịmede nnyịn etieti, ibuot onyụn̄ oyon̄ nnyịn. (N̄ke 12:25) Ekeme nditie nnyịn nte n̄kpọ ndap. Nso ke ikpanam man esịt ana nnyịn sụn̄ ke utọ ini oro? (Ps. 131:1-3) “Emem Abasi” ekeme ndinam ekikere ana nnyịn sụn̄ inamke n̄kpọ m̀mê n̄kpọ ọdiọk adan̄a didie ye nnyịn. (Phil. 4:6, 7) Ntre edieke isemede inọ Jehovah ini esịt etịmerede nnyịn akaha, emem Abasi ekeme ndinam ika iso isọn̄ọ ida inam se ikebierede ndinam nnọ Abasi, idinyụn̄ iyakke iduọk idotenyịn. N̄kpọ efen emi spirit Abasi esinamde man esịt ana nnyịn sụn̄ edi ndinam iti mme itie N̄wed Abasi emi ẹdinamde ikûfre se inen̄erede idi akpan n̄kpọ ikan ke uwem.—John 14:26, 27. w18.10 27 ¶2; 28 ¶5, 8

Nso ke ẹsio ẹdi emi anamde owo n̄kpọ akan? Nsu ke edi! Nsu edi owo nditịn̄ n̄kpọ emi enye ọfiọkde ke idịghe akpanikọ man abian̄a owo en̄wen. Anie okosio nsu edi? Jesus ọkọdọhọ ke ‘Devil edi ete nsu.’ (John 8:44) Ini ewe ke enye okosu akpa nsu? Ekedi ke ata ediwak isua ko ke In̄wan̄ Eden. Uwem ama enem Adam ye Eve emi ẹkedide akpa ete ye eka nnyịn ke Paradise emi Abasi okobotde mmọ esịn. Edi, Devil ama ada mfịna edi. Enye ama ọfiọk ke Abasi ọkọdọhọ Adam ye Eve ẹkûdia mfri “eto ifiọk eti ye idiọk” mbak mmọ idikpan̄a. Kpa ye oro, Satan ama ada urụkikọt ọdọhọ Eve ete: “Mbufo idikpaha.” Akpa nsu ekedi oro! Enye ama afiak ọdọhọ ete: “Abasi ọmọfiọk ete ke usen eke mbufo ẹdidiade, enyịn mbufo ayatara, mbufo ẹyenyụn̄ ẹtie nte Abasi, ẹfiọk eti ye idiọk.”—Gen. 2:15-17; 3:1-5. w18.10 6 ¶1-2

Edieke iyomde esịt nnyịn asana, inaha isikere ndedehe n̄kpọ, inaha inyụn̄ ima ndiọi n̄kpọ. Nnyịn mînamke esịt nnyịn asana, Jehovah idinyịmeke utuakibuot nnyịn. (2 Cor. 4:2; 1 Tim. 1:5) Didie ke mbon oro esịt asanade ‘ẹkụt Abasi’ ke ini edide “baba owo kiet ikemeke ndikụt [Abasi] iso nnyụn̄ ndu uwem”? (Ex. 33:20) Ikọ Greek oro ẹkabarede “ẹyekụt” ekeme ndiwọrọ ‘ndikere nte n̄kpọ etiede, n̄kpọ ndin̄wan̄a owo, m̀mê ndifiọk n̄kpọ.’ Ntre, ‘ndikụt Abasi’ ọwọrọ ndinen̄ede mfiọk enye nnyụn̄ mma mme edu esie. (Eph. 1:18) Ke adianade ye ndifiọk mme edu Abasi, nti ikọt Abasi ẹda se enye anamde ọnọ mmọ ‘ẹkụt Enye.’ (Job 42:5) Mmọ ẹnyụn̄ ẹkeme ‘ndikụt’ Abasi n̄ko ke ini mmọ ẹtiede ẹkere nti n̄kpọ oro Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ mbon oro ẹkade iso ẹdu edisana uwem ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ esie. w18.09 20 ¶13, 15-16

Jehovah esidiọn̄ nnyịn ke ini inamde se ifiọkde ke enen. Imọdiọn̄ọ ke idịghe owo ama enyenyene ifiọk, ke enyene ọniọn̄. Edieke idade ifiọk oro inyenede ibiere se ifọnde, oro oyowụt ke imenyene ọniọn̄. Iyọn̄ ẹsikam ẹwụt ke imenyene ọniọn̄, sia mmọ ẹsibon udia mmọ ke ndaeyo. (N̄ke 30:24, 25) Christ emi edide “ọniọn̄ Abasi” esinam se inemde Ete esie esịt kpukpru ini. (1 Cor. 1:24; John 8:29) Ukpụhọde odu ke ndibiere nnennen n̄kpọ ye ke ndinam nnennen n̄kpọ oro ikebierede. Jehovah ọfiọk oro, enye esinyụn̄ ọdiọn̄ mbon oro ẹsụhọrede idem ẹnam se mmọ ẹfiọkde ke enen. (Matt. 7:21-23) Ntre, tiene nam se ekekeme man kpukpru owo ke esop ẹkeme ndika iso nsụhọde idem nnam n̄kpọ Jehovah. Imọdiọn̄ọ ke esida ini ndinam ndusụk se ifiọkde ke enen, ke esinyụn̄ oyom inyene ime. Edi ndinam emi owụt ke imosụhọde idem. Edieke ikade iso isụhọde idem, iyokop inemesịt idahaemi ye ke nsinsi. w18.09 7 ¶18

Jehovah okoyom mbon oro ẹfọnde ẹma ẹdiana ye imọ ẹnam uduak imọ osu. Kpa ye oro mîdụhe eke ọfọnde ama, mbon oro ẹmade Jehovah ẹsụk ẹkeme ndinam utom ye enye kpukpru usen. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi nnyụn̄ nnam mme owo ẹdi mbet Christ anam nnyịn “idi nsan̄autom Abasi.” (1 Cor. 3:5-9) Kam kere utọ ukpono emi idiade ke nditiene Ata Ọkpọsọn̄ Abasi emi okobotde ekondo nnam akpan utom emi! Edi idịghe ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ nnam mme owo ẹdi mbet Christ kpọt ke idiana ye Jehovah inam. Ndin̄wam ubon nnyịn ye nditọete, ndikama owo esen, nditiene mbọp n̄kpọ nnọ esop Abasi, nnyụn̄ nnam utom Abasi n̄kan nte inamde idahaemi owụt n̄ko ke inam utom ye Jehovah. (Col. 3:23) Edi, kûmen se afo ekemede ndinam nnọ Jehovah udomo ye se owo en̄wen ekemede ndinam. Ti ke nnyịn idịghe ukem isua emana, ikemeke ndinam n̄kpọ ukem ukem, udọn̄ọ iyakke ndusụk nnyịn inam se mbon en̄wen ẹkemede ndinam, nte n̄kpọ onyụn̄ etiede ye nnyịn idịghe ukem. w18.08 23 ¶1-2

Jehovah ama ọdọhọ prọfet esie ke iyanam n̄kpọ iban̄a eseme esie. Nte Abasi eketịn̄de ikọ oro ama ọdọn̄ Habakkuk esịt onyụn̄ owụt ke Abasi ama enye. Enye ọmọn̄ ọbọbọ emem ndien. Se Jehovah eketịn̄de eketie nte enye ọkọdọhọ prọfet oro ete: “Nyene ime, buọt idem ye ami. Ọkpọkọm etie fi nte ebebịghi, mmọn̄ nnam n̄kpọ!” Jehovah ama eti enye ke imenịm ini emi idisude un̄wọn̄ọ imọ. Enye ama ọdọhọ Habakkuk enyene ime ebet imọ. Jehovah idikpụho enye. Nnyịn ndinyene ime mbet Jehovah nnyụn̄ n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop se enye etịn̄de idiyakke idem enyek nnyịn, oyonyụn̄ anam esịt ana nnyịn sụn̄ kpa ye emi isobode afanikọn̄ ye nsọn̄ọn̄kpọ. Jesus ama owụt ke akpana inịm ke ini emi Jehovah enịmde ndinam se enye ọn̄wọn̄ọde isibehe, ke nnyịn ikpafịnake idem iban̄a “mme ini m̀mê mme eyo” emi enye mîyarakede inọ nnyịn kan̄a. (Utom 1:7) Ntre, inaha iyak idem emem nnyịn. Edi ana ika iso isụhọde idem ibet Jehovah, ibuọt idem ye enye, inyene ime, inyụn̄ ida ini emi isịn idem inam n̄kpọ Jehovah adan̄a nte ikekeme.—Mark 13:35-37; Gal. 6:9. w18.11 16 ¶13-14

Mme Jew ẹkeda mme Gentile nte mbon oro ẹdehede. Nte Peter okonyụn̄ adade mmọ edi oro toto ke edet iba. Edi mme n̄kpọ mme n̄kpọ ama etịbe emi akanamde Peter afiak ekere ikaba. Ke uwụtn̄kpọ, Peter ama okụt n̄kukụt oro akakpade enye idem. (Utom 10:9-16) Ukem nte Peter, ana inen̄ede idụn̄ọde idem nnyịn inyụn̄ inyịme mbon en̄wen ẹn̄wam nnyịn isio ekpri asari ekededi oro esịnede nnyịn ke idem ifep. Edi nso en̄wen ke ikpanam man itre ndisisari owo? Edieke itatde esịt ima kpukpru owo, nnyịn idisarike owo ndomokiet. (2 Cor. 6:11-13) Ndi afo esidụk ndụk ye mbon oro ẹtode edem mbufo kpọt ẹnyụn̄ ẹsemde usem mbufo? Ekpedi ntre, tat esịt ma kpukpru owo. Dọhọ mbon oro mîtoho n̄kan̄ mbufo ẹdisan̄a ye afo ẹkwọrọ ikọ; omonyụn̄ ekeme ndikot mmọ ufọk m̀mê usọrọ. (Utom 16:14, 15) Emi ayanam fi enen̄ede ama mmọ utu ke ndisasari mmọ. w18.08 9 ¶3, 6; 10 ¶7

Enyene mme n̄kpọ emi ndusụk nditọete ẹsinamde nte mbon ererimbot. Nte mmọ ẹsinekde unek ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ ke itie usọrọ isitiehe nte mmọ ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Okpokụt ndise mmọ ye se mmọ ẹwetde ke Intanet udûkereke-kere ke mmọ ẹdiọn̄ọ Abasi. Ntre mmọ ẹkeme ndibiat nditọete eken emi ẹdomode ndidu eti uwem. (1 Pet. 2:11, 12) Se ibehede ererimbot emi edi ndinam mme owo ẹyom “se idọn̄de obụkidem ye se idọn̄de enyịn ye edida se owo enyenede n̄wụt idem.” (1 John 2:16) Edi sia edide Jehovah enyene nnyịn, enye ọdọhọ nnyịn “ikûdu uwem unana uten̄e Abasi, inyụn̄ ifep mme udọn̄ ererimbot, inyụn̄ idu uwem ye eti ibuot ye edinen ido ye uten̄e Abasi ke editịm n̄kpọ emi.” (Titus 2:12) Akpana kpukpru se inamde anam mme owo ẹkụt ke Jehovah enyene nnyịn. Emi esịne nte inamde utom, itịn̄de ikọ, idiade udia, in̄wọn̄de mmịn, isịnede ọfọn̄, ye nte ikamade idem. w18.07 25 ¶13-14

Edieke iwụkde enyịn ise Jehovah, nnyịn idiyakke ndudue emi mme owo ẹnamde anam nnyịn iyat esịt mîdịghe anam nnyịn idian̄ade ikpọn̄ Jehovah. Akpana inen̄ede ikpeme ekpedi imenyene ifetutom ukem nte Moses ekenyenede. Imọfiọk ke ana nnyịn owo kiet kiet ‘ika iso isan̄a ke ndịk ye nnyekidem inam edinyan̄a nnyịn ọwọrọ usụn̄,’ edi inaha ifre ke enyene mme n̄kpọ emi Abasi esisede mbemiso enye ebierede ikpe ọnọ owo. (Phil. 2:12) Ana iti ke nte utom oro inyenede ke esop okponde aka, ke ntre ke Jehovah oyom idọdiọn̄ inịm eti uwụtn̄kpọ. (Luke 12:48) Edieke inen̄erede ima Jehovah, idụhe n̄kpọ ndomokiet emi edinamde nnyịn idian̄ade ikpọn̄ enye, inyụn̄ idụhe n̄kpọ ndomokiet emi edinamde enye etre ndima nnyịn. (Ps. 119:165; Rome 8:37-39) Ẹyak iwụk enyịn ise enye “emi odụn̄de ke mme heaven” man ifiọk se enye oyomde nnyịn inam ke ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ mi. (Ps. 123:1) Ẹyak nnyịn ikûdedei uyak se mme owo ẹnamde adian̄ade nnyịn ọkpọn̄ Jehovah. w18.07 16 ¶19-20

Esinem nnyịn ndikop ke ata ediwak owo ke ẹdidiana ye nnyịn ẹkpono Jehovah! Mbon oro ikekpepde Bible ke 2017 ẹma ẹbe miliọn duop. Emi owụt ke nnyịn ke inam un̄wana nnyịn ayama. Mme owo ke miliọn ke miliọn ẹma ẹtiene nnyịn ẹdụk Editi ẹnyụn̄ ẹdikpep ke Abasi ọkọnọ eyen esie edikpa afak nnyịn ke ntak emi enye amade nnyịn. (1 John 4:9) Ikọt Jehovah ke ofụri ererimbot ẹsem nsio nsio usem. Edi oro ikpanke nnyịn ndidiana kiet ntoro Ete nnyịn Jehovah. (Edi. 7:9) Inamke n̄kpọ m̀mê idụn̄ ke m̀mọ̀n̄, m̀mê isinyụn̄ isem ewe usem, imekeme ndiyama “nte se inọde un̄wana ke ererimbot.” (Phil. 2:15) Ediwak owo ndiditiene nnyịn n̄kpono Jehovah, ye nnyịn ndidiana kiet nnyụn̄ ndu ke ukpeme ọnọ Jehovah ubọn̄. w18.06 21 ¶1-3

Se Jesus ọkọbọrọde ama owụt ke enye ada ukwọrọikọ ke akpan n̄kpọ akan udia. Uduak Jehovah ekedi enye ndikwọrọ ikọ, ukwọrọikọ okonyụn̄ etie nte udia ọnọ enye. Ntak edi oro enye akakam ọkwọrọde ikọ ọnọ n̄wan Samaria. (John 4:32-34) Se Jesus ekekpepde aban̄a asari ikan̄wan̄ake James ye John. Ke ini mmọ ẹkesan̄ade ye Jesus ẹbe Samaria, mmọ ẹma ẹkedụk obio mbon Samaria kiet ẹyom ebiet emi mmọ ẹdinade eyo esiere. Edi mbon obio oro ikamaha ndinọ mmọ itie ẹna. James ye John ẹma ẹyat esịt ẹdọhọ Jesus ayak mmimọ ikot ikan̄ oto enyọn̄ edisobo mmọ. Edi Jesus ama asua ọnọ mmọ. (Luke 9:51-56) Ndi emekere ke James ye John ẹkpekeyat esịt ntre ekpedi nditọ Galilee mmọ ẹkenam n̄kpọ oro? Ekeme ndidi asari akanam mmọ ẹyat esịt ntre ye mbon Samaria. Anaedi bụt ama anam John nte enye akayatde esịt ntre ye mbon Samaria ke ini ediwak mmọ ẹkedikpan̄de utọn̄ ẹkop ukwọrọikọ esie.—Utom 8:14, 25. w18.06 10-11 ¶12-13

Nso idin̄wam nnyịn isinam se ikpepde ke Bible isinyụn̄ itịn̄ akpanikọ kpukpru ini? Ana inen̄ede ima akpanikọ oro Bible ekpepde tutu enye etie nte n̄kpọ eke imende enye ikpaha ke isịn. Ntak emi nnyịn mîkposụho nsu? Nsu edi n̄kpọ kiet emi Satan adade enyene ediwak owo. Nsu esibiat n̄kpọ ọnọ owo oro osude nsu onyụn̄ abiat ọnọ owo oro enịmde nsu oro. (John 8:44) Kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima, ana idomo ukeme ndisitịn̄ akpanikọ. (Eph. 4:25) Isimemke nditịn̄ akpanikọ kpukpru ini. Abigail emi edide isua 18 ọdọhọ ete: “Ndusụk ini esitie nte ufọn idụhe nditịn̄ akpanikọ, akpan akpan ke ini edide okposu nsu emekeme ndibọhọ afanikọn̄.” Ntak emi ikpesitịn̄de akpanikọ ndien? Victoria emi edide isua 23 ọdọhọ ete: “Mme owo ẹkeme ndiyom ndifịna fi uwem ke ini etịn̄de akpanikọ onyụn̄ anamde mmọ ẹfiọk se afo enịmde. Edi edieke ọsọn̄ọde ada ayadia ediwak ufọn, utọ nte ndinyene uko, ndinen̄ede n̄kpere Jehovah, mbon oro ẹmade fi ẹyenyụn̄ ẹkpono fi.” Omokụt ntak emi ọfọnde do ndika iso ‘nda akpanikọ mbọbọ ke isịn’ kpukpru ini! w18.05 28 ¶3, 5

Ana inen̄ede idu ke ukpeme sia edi eyo esiere ererimbot emi ọdiọk akan nte ekedide. Imọfiọk ke idụhe se idikpande Jehovah ndisobo idiọk ererimbot emi ke nnennen ini emi enye ekenịmde. (Matt. 24:42-44) Mbemiso ini oro edisịm, ana ika iso inyene ime inyụn̄ inen̄ede idu ke ukpeme. Ana isikot Bible kpukpru usen, ikûnyụn̄ utre ndisibọn̄ akam nnọ Jehovah. (1 Pet. 4:7) Sikpep n̄kpọ to nditọete emi uwem mmọ owụtde ke enenem mmọ ndika iso ndu ke ukpeme nnyụn̄ nnam un̄wana mmọ ayama. Sịn idem nam n̄kpọ Jehovah nyụn̄ dian idem ye nditọete ke esop. Emi ayanam esịt adat fi, idinyụn̄ iyakke etie afịna idem ke utịt ebịghi ndidi. (Eph. 5:16) Enem nnyịn ndifiọk ke imekeme ndinam n̄kpọ Jehovah nte enye amade kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima. Enem nnyịn n̄ko ke Jehovah ọnọ nnyịn mbiowo man ẹn̄wam nnyịn. Bible ọdọhọ ke mmọ ẹdi “enọ.” (Eph. 4:8, 11, 12) Ke ini mbiowo ẹdide ẹdise fi, da ini oro kpep n̄kpọ to mmọ, kpebe eti ibuot mmọ, nyụn̄ da item mmọ du uwem. w18.06 24-25 ¶15-18

Jesus ama ọdọhọ mme mbet esie “ẹka iso ẹdu ke ima” imọ. Nso ikanam enye ọdọhọ mmọ ntre? Sia enye ama ọfiọk ke edieke owo mînyeneke ime ika iso iyọ, ke enye ikemeke ndidi mbet imọ. Ntak edi oro enye eketịn̄de afiak etịn̄ ke John 15:9, 10 ete: ‘Ẹka iso ẹdu ke ima mi.’ Oro okowụt ke enen̄ede oyom inyene ime. Didie ke ikeme ndiwụt ke imoyom ‘ndika iso ndu ke ima’ Jesus m̀mê ke imoyom Jesus aka iso ama nnyịn? Edi nnyịn ndinịm ewụhọ esie. Jesus ọdọhọ nnyịn inam se enye ama akananam. Enye ama enịm ewụhọ Ete esie. Enye ọkọdọhọ ke John 15:10 ete: “Kpa nte ami nnịmde mme ewụhọ Ete mi nnyụn̄ ndude ke ima esie.” Omokụt do ke Jesus enịm uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn. (John 13:15) Ewụhọ oro Jesus ọdọhọde inịm oto Jehovah. Ntre ke ini ikwọrọde ikọ nte Jesus ọkọdọhọde, nnyịn iwụt ke imama Jehovah n̄ko. (Matt. 17:5; John 8:28) Emi ayanam Jehovah ye Jesus ẹka iso ẹma nnyịn. w18.05 18 ¶5-7

Ana mme uyen ẹbiere m̀mê ikpaka n̄wed iketre ke m̀mọ̀n̄, ewe utom ke ikpanam, ye mme n̄kpọ ntre. Edieke ọfiọkde se aduakde ndinam, idisọn̄ke fi ndimek m̀mê ewe ke edinam. Edieke abakde-bak ọkọk ibuot m̀mê etiede ekere se aduakde ndinam, se aduakde ndinam ọyọwọrọ usụn̄. Ediwak uyen nnyịn ẹda n̄kpọ Jehovah ke akpan n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹsịn idem ẹnam se mmọ ẹkeduakde ndinam man ẹtetịm ẹkpere Jehovah. Mmọ ẹdot itoro! Mmọ ẹnen̄ede ẹkop inem uwem. Kpa ye oro, mmọ ẹkpep ndiyak Jehovah ada mmọ usụn̄ ke kpukpru n̄kpọ, esịnede utọ n̄kpọ nte m̀mê akpana idọ ndọ inyụn̄ inyene nditọ. Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Buọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt fo . . . Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.” (N̄ke 3:5, 6) Jehovah ada mme uyen nnyịn ke ọsọn̄urua. Enye ama mmọ etieti, ekpeme mmọ, ada mmọ usụn̄, onyụn̄ ọdiọn̄ mmọ. w18.04 26 ¶7; 27 ¶9

Apostle John ama esịne ke otu mbon oro ẹkedade ikọt Abasi usụn̄ ke eyo mme apostle. Se enye ekewetde ke Gospel esie aban̄a ukwọrọikọ Jesus enem tutu. Gospel esie ọsọn̄ọ mme Christian idem ke ata ediwak isua, ke onyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem mfịn. Enye ikpọn̄ ewet ke Gospel esie ke Jesus ọkọdọhọ ke ima ke ẹdida ẹdiọn̄ọ ata mbet imọ. (John 13: 35) Enyene mme akpan n̄kpọ en̄wen emi apostle John ewetde ke leta esie mbita. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini idiọkn̄kpọ nnyịn anamde idem emem nnyịn, ndi nnyịn isikopke ndọn̄esịt ini ikotde ke “iyịp Jesus . . . eyet nnyịn isana ke kpukpru idiọkn̄kpọ”? (1 John 1:7) Edieke esịt akade iso afịna nnyịn, ndi isinemke nnyịn ke ini ikotde ke ‘Abasi okpon akan esịt nnyịn’? (1 John 3:20) John ikpọn̄ ewet ke “Abasi edi ima.” (1 John 4:8, 16) Enye ada ọyọhọ leta esie iba ye ita otoro ikọt Abasi oro ‘ẹkade iso ẹsan̄a ke akpanikọ.’—2 John 4; 3 John 3, 4. w18.04 18 ¶14-15