May

Ini Jesus edide ekpri, enye ama emek ndisụk ibuot nnọ ete ye eka esie. Akananam enye ikọsọn̄ke ibuot ye ete ye eka esie ke ntak emi enye ekerede ke imọ imọdiọn̄ọ ikan mmọ. Jesus ama ọdiọn̄ọ ke imọ idi akpan, imenịm ke enye ama onyụn̄ anam se akpan akpanamde. Enye ama esịn idem ekpep utom emi ebe eka esie ekesinamde man enye ekeme ndin̄wam ubon mmọ. Anaedi ete ye eka Jesus ẹma ẹtịn̄ utịbe utịbe n̄kpọ emi eketịbede ke emana esie ẹnọ enye, ye se mme isụn̄utom Abasi ẹketịn̄de ẹban̄a enye. (Luke 2:8-19, 25-38) Jesus ikadaha se ẹkedọhọde enye oro kpọt idaha, enye ama etie ke idemesie ekpep Ikọ Abasi. Inam didie idiọn̄ọ ke Jesus ama esinen̄ede ekpep Ikọ Abasi? Ini enye osụk edide eyenọwọn̄, Bible ọdọhọ ke idem ama enen̄ede akpa mme andikpep ke Jerusalem aban̄a adan̄a ifiọk emi enye ekenyenede ye nte enye ọkọbọrọde se mmọ ẹkebụpde enye. (Luke 2:46, 47) N̄kpọ efen edi ke ini enye edide isua 12 kpọt, enye ama ọdọdiọn̄ọ ke Jehovah edi Ete imọ.—Luke 2:42, 43, 49. w20.10 29 ¶13-14

Nnyịn ndinịm ke Jesus ama eset edi akpan ntak emi anamde inịm ke mbon en̄wen ẹyeset n̄ko. Ini apostle Paul ọtọn̄ọde nditịn̄ n̄kpọ mban̄a ediset ke n̄kpa, enye ama etịn̄ n̄kpọ ita emi ẹdide ata akpan n̄kpọ: (1) “Christ ama akpa kaban̄a mme idiọkn̄kpọ nnyịn.” (2) “Ẹma ẹbụk enye.” (3) “Ẹma ẹnam enye eset ke ọyọhọ usen ita nte N̄wed Abasi ọdọhọde.” (1 Cor. 15:3, 4) Jesus ndikakpa, ẹbụk enye, ekem enye eset anam nso ufọn ọnọ nnyịn? Prọfet Isaiah ama etịn̄ prọfesi ete ke ‘ẹyesịbe Messiah ẹfep ke isọn̄ mme odu-uwem,’ ke ‘ẹyenyụn̄ ẹnịm udi esie ye mme idiọkowo.’ Edi ikokụreke ke oro. Isaiah ama ọdọhọ n̄ko ke Messiah “[oyobiom] idiọkn̄kpọ ediwak owo.” Jesus ama anam emi ini enye ọkọnọde uwem esie ndifak ubonowo. (Isa. 53:8, 9, 12; Matt. 20:28; Rome 5:8) Ntre, Jesus ndikakpa, ẹbụk enye, ekem enye eset anam inen̄ede inịm ke ẹyenam nnyịn ibọhọ ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa, ke iyonyụn̄ ifiak ikụt mbon nnyịn emi ẹkekpade. w20.12 2-3 ¶4-6; 5 ¶11

Apostle Paul ama esiwak ndikwọrọ ikọ ke synagogue mme Jew. Ke uwụtn̄kpọ, “ke sabbath ita enye [ama] ada N̄wed Abasi ọkọk ibuot ye mmọ” ke Thessalonica. (Utom 17:1, 2) Etie nte Paul ikenyeneke mfịna ndikwọrọ ikọ ke synagogue sia enye ekedi Jew. (Utom 26:4, 5) Ama an̄wan̄a enye nte mme Jew ẹsinamde n̄kpọ, ntre ikọsọn̄ke enye ndikwọrọ ikọ nnọ mmọ. (Phil. 3:5) Ke mbon emi ẹkekọbọde Paul ẹma ẹkenam enye efehe ọkpọn̄ Thessalonica ye Beroea, enye ama ekesịm Athens. Enye ama afiak “ọtọn̄ọ ndikọk ibuot ke synagogue ye mme Jew ye mmọ efen emi ẹtuakde ibuot ẹnọ Abasi.” (Utom 17:17) Edi mbon emi enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ke an̄waurua ẹkedi isio. Mmọ ẹma ẹsịne mbon akwaifiọk ye mme Gentile eken emi ẹkedade se enye ọkwọrọde nte “obufa ukpepn̄kpọ.” Mmọ ẹkedọhọ enye ẹte: “Afo amada ndusụk n̄kpọ emi ẹtiede esen esen ke utọn̄ nnyịn edi.”—Utom 17:18-20. w20.04 9 ¶5-6

Ekpedi enyene idiọkido emi ọsọn̄de fi nditre, kûkere ke uwọrọke n̄kpọ. Ti ke idịghe ọkpọsọn̄ ntịm-nnam anam Abasi ada nnyịn ke ndinen owo. Kpukpru nnyịn imoyom Abasi ada n̄kpa emi Jesus akakpade afak nnyịn, owụt nnyịn mfọnido esie emi owo mîdotke. (Eph. 1:7; 1 John 4:10) Nditọete ke esop ẹkeme ndisọn̄ọ nnyịn idem n̄ko! Ọkpọdọn̄ nnyịn nditịn̄ nte etiede nnyịn ke idem, mmọ ẹkeme ndikpan̄ utọn̄ ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ikọ ẹsọn̄ọ nnyịn idem. (N̄ke 12:25; 1 Thess. 5:14) Sista kiet ke Nigeria emi ekerede Joy, esifụhọ etieti. Enye ọdọhọ ete: “N̄kpodụk m̀mọ̀n̄ mîkpedịghe nditọete? Nte nditọete ẹsisọn̄ọde mi idem anam n̄kụt ke Jehovah esibọrọ akam mi. Nte mmọ ẹsinamde n̄kpọ ye ami ekpep mi nte n̄kpọsọn̄ọde mbon emi ẹfụhọde idem.” Ọfọn idiọn̄ọ ke idịghe kpukpru ini ke nditọete ẹdidiọn̄ọ ke imoyom ndọn̄esịt. Ntre imekeme ndika mbịne eyenete emi ọsọn̄de idem ke esop n̄ketịn̄ nte etiede nnyịn ke idem man enye ọdọn̄ nnyịn esịt. w20.12 23-24 ¶7-8

Akpa n̄kpọ emi esiwakde ndinam fi ye owo ẹdi ata nti ufan edi mbufo ndisidu kiet. Nte mbufo ẹnemede nneme, afo eyetịn̄ se afo ekerede ye nte etiede fi ke idem ọnọ enye, enye onyụn̄ etịn̄ esie, mbufo mbiba ẹyekabade ufan. Edi enyene mme n̄kpọ emi ẹkemede ndinam ọsọn̄ nnyịn ndidi ata ufan Jesus. Kiet edi ke akananam nnyịn ikwe enye iso ye iso. Ediwak mme Christian ke eyo mme apostle ikekwe enye n̄ko. Kpa ye oro, apostle Peter ọkọdọhọ ete: “Okposụkedi akanam mbufo mîkwe enye, mbufo ẹmema enye. Okposụkedi mbufo mîkwe enye idahaemi, mbufo ẹmebuọt idem ye enye.” (1 Pet. 1:8) Ntre imosụk ikeme ndidi ata ufan Jesus kpa ye emi nnyịn mîkwe enye iso ye iso. N̄kpọ efen edi ke nnyịn ikemeke nditịn̄ ikọ ye enye. Ini ibọn̄de akam, isitịn̄ ikọ ye Jehovah. Kpa ye emi isibọn̄de akam ke enyịn̄ Jesus, nnyịn isitịn̄ke ikọ ye enye. Jesus ke idemesie inyụn̄ iyomke-yom ibọn̄ akam inọ imọ. Ntak-a? Sia akam edi usụn̄ kiet emi ituakde ibuot inọ Jehovah, ndien Jehovah kpọt ke ikpatuak ibuot inọ. (Matt. 4:10) Kpa ye oro, imosụk ikeme ndiwụt ke imama Jesus. w20.04 20 ¶1-3

Mme efehe mbuba ke Greece akana ẹkan utọ mfịna nte ekaha ye ubiak. Edi n̄kukụre se ikan̄wamde mmọ ekedi ukpep emi mmọ ẹkebọde ye odudu idemmọ. Se nnyịn idade ibiet mmọ edi ke ẹkpep nnyịn nte ikpefehede mbuba emi. Edi se idade ikan mmọ edi ke Jehovah ekeme ndinọ nnyịn odudu adan̄a nte ikpoyoyom. Edieke ibuọtde idem ke Jehovah, enye ọn̄wọn̄ọ ndikpep nnyịn nte ikpefehede mbuba emi nnyụn̄ nnam nnyịn ikop idem! Apostle Paul ama enyene ediwak mfịna. Mme owo ẹma ẹsisọn̄ọ enye enyịn ẹnyụn̄ ẹkọbọ enye, idem ama esimem enye ndusụk ini, okonyụn̄ ana enye ọyọ mfịna emi enye okokotde “n̄kukịm ke obụkidem.” (2 Cor. 12:7) Edi utu ke ndiyak mme n̄kpọ oro ẹnam enye etre ndinam n̄kpọ Jehovah, enye akada mmọ nte se ikemede ndin̄wam imọ itetịm iberi edem ke Jehovah. (2 Cor. 12:9, 10) Paul ndikada mme n̄kpọ oro ntre akanam Jehovah an̄wam enye ke ofụri ini mfịna oro. w20.04 29 ¶13-14

N̄kpọuto emi enyịn mîkwe edi nnyịn ndidiana kiet ye Jehovah, Jesus, ye mme angel nnam utom. (2 Cor. 6:1) Isinam utom ye mmọ ini ekededi emi ikwọrọde ikọ inyụn̄ ikpepde mme owo Bible. Paul ọkọdọhọ ke imọ ye mbon emi ẹtienede ẹnam utom emi “idi nsan̄autom Abasi.” (1 Cor. 3:9) Idi nsan̄autom Jesus n̄ko ini ikwọrọde ikọ inyụn̄ ikpepde mme owo Bible. Ti ke ekedi Jesus ọdọhọ mbet esie “ẹkenam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet [imọ]” enye adian do ete: “Ami ndodu ye mbufo.” (Matt. 28:19, 20) Nso kaban̄a mme angel? Mme angel ẹsida nnyịn usụn̄ ke ini ikwọrọde ‘nsinsi eti mbụk inọ mbon emi ẹdụn̄de ke isọn̄.’ Edidiọn̄ Abasi edi emi! (Edi. 14:6) Nso ke ikeme ndinam sia Jehovah, Jesus, ye mme angel ẹn̄wamde nnyịn? Nte isụk ikwọrọde etop Obio Ubọn̄, se itịn̄de esidụk esịt mbon emi ẹmade ikọ Abasi, mmọ ẹsinyụn̄ ẹnam se mmọ ẹkopde. (Matt. 13:18, 23) Anie esinam mmọ ẹnam se mmọ ẹkopde ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mbet? Jesus ama ọbọrọ mbụme oro ke itie N̄wed Abasi usen mfịn. w20.05 30 ¶14-15

Ediwak ebe ye n̄wan ẹdian̄ade ndọ, ndien oro anam ubon mmọ asuana. Idem ke mme ubon emi kpukpru owo ẹdụn̄de kiet, edi enyene uwa esie ese. Ete kiet emi esinọde mme ubon item ọdọhọ ete: “Eka ye ete ye nditọ isinemeke nneme ye kiet eken. Ata ediwak ini, edi enye emi odoro ke kọmputa, enye oko ke vidio game, mbon emi ẹfịk fon m̀mê tablet. Kpa ye emi kpukpru mmọ ẹdụn̄de ufọk kiet, enye emi inen̄ekede idiọn̄ọ n̄kpọ iban̄a enye emi.” Ediwak owo ke ererimbot emi imaha mme owo. Nnyịn iyomke nditie nte mmọ. Ana ikpep ndinyene esịt ima nnọ mbon ubon nnyịn ye nditọete nnyịn ke esop. (Rome 12:10) Nso idi esịt ima? Ikọ oro ekeme ndida mban̄a utọ ima emi esidude ke ubon emi ẹnen̄erede ẹdiana kiet, ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹma idemmọ. Utọ ima emi ke ikpama nditọete nnyịn emi ẹtienede ẹsịne ke ubon Abasi. Ima inyene esịt ima inọ nditọete nnyịn, iyan̄wam kpukpru owo ẹdiana kiet ẹkpono Jehovah.—Mic. 2:12. w21.01 20 ¶1-2

Idisọn̄ke n̄ka mbre mbuba emi ẹdianade kiet ndikan mbuba, edi ọyọsọn̄ mbon emi mîdianake kiet ndikan. Esịt fo ekeme nditie nte n̄ka emi ẹsikande do edieke se afo ekerede, se idọn̄de fi, ye nte afo adade n̄kpọ ẹkemde ye se Jehovah amade. Ti ke ekpenem Satan edieke esịt fo abaharede. Enye oyom yak se afo ekerede, se idọn̄de fi, ye nte afo adade n̄kpọ okûsan̄a ukem ye se Jehovah amade. Edi inaha ayak esịt fo abahade man ekeme ndinam n̄kpọ Jehovah. (Matt. 22:36-38) Kûdedei uyak Satan abahade esịt fo! Sibọn̄ ukem akam emi David ọkọbọn̄de ọnọ Jehovah ete: “Nam ofụri esịt mi abak enyịn̄ fo.” Nam kpukpru se ekekeme man anam se eben̄ede oro. Kpukpru usen, biere ke se imọ imekde ndinam, edide ekpri m̀mê akamba n̄kpọ, oyowụt ke emenen̄ede eten̄e edisan̄a enyịn̄ Jehovah. Ndinam emi ọyọnọ enyịn̄ Jehovah ubọn̄ sia afo edi Ntiense Jehovah. (N̄ke 27:11) Ndien kpukpru nnyịn iyekeme nditịn̄ se prọfet Micah eketịn̄de ete: “Nnyịn idisan̄a ke enyịn̄ Jehovah Abasi nnyịn ke nsinsi nsinsi.”—Mic. 4:5. w20.06 13 ¶17-18

En̄wan emi edidem edere edidianade ye mme idụt eken in̄wana ye ikọt Abasi do ayayat Ata Ọkpọsọn̄ Abasi etieti onyụn̄ anam enye emen Armageddon edi. (Edi. 16:14, 16) Ini oro, ẹyesobo edidem edere ye mme idụt eken emi ẹdianade kiet ẹdi Gog isọn̄ Magog, idinyụn̄ “idụhe owo eke an̄wamde” mmọ. (Dan. 11:45) Ke Daniel 12:1, Bible etịn̄ mme n̄kpọ en̄wen aban̄a nte ẹdisobode edidem edere ye mme idụt emi ẹdianade ye enye, ye nte ẹdinyan̄ade nnyịn. Ufan̄ikọ emi ọwọrọ nso? Michael edi enyịn̄ en̄wen emi ẹnọde Edidem nnyịn, Christ Jesus. Enye ke ‘ada ọnọ’ ikọt Abasi tọn̄ọ ke 1914 emi enye ọkọtọn̄ọde ndikara ke heaven nte Edidem Obio Ubọn̄ Abasi. Ke mîbịghike, enye “ayadaha ada,” oro edi, osobo mme asua ikọt Abasi ke ekọn̄ Armageddon. Ekọn̄ oro edidi akpatre n̄kpọ emi editịbede ke ini emi Daniel okotde ndiọkn̄kan “ini nnanenyịn” emi akanam etịbede.—Edi. 6:2; 7:14. w20.05 15-16 ¶15-17

Ini Joseph edide ofụn ye ini enye odude ke ufọk-n̄kpọkọbi, inyeneke se enye ekekemede ndinam nnyan̄a idemesie. Edi nso ikan̄wam enye okûtie useme idem? Utu ke enye nditie ntua ubaha nte enye mîkemeke ndinyan̄a idemesie, enye akakam esịn idem anam utom emi ẹkenọde enye anam. Enye ekesinam se inemde Jehovah esịt kpukpru ini. Ke ntak oro, Jehovah ama onyụn̄ ọdiọn̄ kpukpru se enye akanamde. (Gen. 39:21-23) Mbụk Joseph eti nnyịn ke ibak okpon etieti ke ererimbot emi, ke mme owo ẹyenyụn̄ ẹfịk nnyịn. Eyenete akam ekeme ndinam n̄kpọ ye nnyịn nte mîkpanaha anam. Edi edieke idade Jehovah nte Akwa Itiat nnyịn m̀mê Ebiet Ubọhọ nnyịn, nnyịn idiyakke idem emem nnyịn, idinyụn̄ itreke ndinam n̄kpọ esie. (Ps. 62:6, 7; 1 Pet. 5:10) Ti n̄ko ke etie nte Joseph ekedi n̄kpọ nte isua 17 ini Jehovah akanamde enye adaba mme ndap oro. Oro owụt ke Jehovah idaha mme uyen emi ẹnamde n̄kpọ ẹnọ enye ibre mbre. Ediwak mme uyen mfịn ẹbiet Joseph. Mmọ ẹbuọt idem ye Jehovah nte Joseph ọkọbuọtde. Ẹkam ẹsịn ndusụk mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak emi mmọ mîmaha nditre ndinam se Jehovah ọdọhọde.—Ps. 110:3. w20.12 16 ¶3; 17 ¶5, 7

Apostle Peter ye John ẹkeda ke edi n̄kpọ ukpono ndidi se ẹkọbọde ke ntak emi idide mbet Jesus inyụn̄ ikpepde mme owo iban̄a enye. (Utom 4:18-21; 5:27-29, 41, 42) Mme mbet Jesus ikenyeneke ntak ndomokiet ndikop bụt. Kpa ye emi mme owo mîkokponoke mmọ ke obio, mmọ ẹma ẹnam ufọn ẹnọ mme owo ẹkan nte mbon emi ẹkekọbọde mmọ ẹkenamde. Ke uwụtn̄kpọ, mme n̄wed Bible emi ndusụk mme Christian oro ẹkewetde ke an̄wan̄wam ediwak miliọn owo mfịn onyụn̄ ọnọ mmọ idotenyịn. Ndien Obio Ubọn̄ emi mmọ ẹkekwọrọde ke akara idahaemi ke heaven, oyonyụn̄ ọsọp ndikara ofụri ubonowo. (Matt. 24:14) Edi okopodudu ukara Rome emi ọkọkọbọde mmọ ama ọduọ anyan ini ko. Mme Christian oro ẹdi ndidem idahaemi ke heaven, ke ini edide mbon emi ẹkekọbọde mmọ ẹma ẹkpan̄a ẹma; ndien ekpededi mmọ ẹyeset, mmọ ẹdidu mi ke isọn̄, Obio Ubọn̄ oro mme Christian emi mmọ ẹkesuade ẹkekwọrọde onyụn̄ akara mmọ.—Edi. 5:10. w20.07 15 ¶4

Abraham ama enen̄ede enịm mme un̄wọn̄ọ Abasi tutu editie nte enye ama okụt Messiah m̀mê Enye Oro Ẹyetde Aran, emi edidide Edidem Obio Ubọn̄ Abasi. Oro akanam Jesus ọdọhọ mme Jew eyo esie ete: “Ete mbufo Abraham ama adara etieti ke idotenyịn edikụt usen mi, ama onyụn̄ okụt onyụn̄ adara.” (John 8:56) Emi owụt ke Abraham ama ọdiọn̄ọ ke ndusụk nditọ nditọ imọ ẹyetiene ẹsịne ke Obio Ubọn̄ emi Jehovah editọn̄ọde, enye ama onyụn̄ enyịme ndibet n̄kụt ini emi Jehovah edisude un̄wọn̄ọ oro. Didie ke Abraham okowụt ke imọ itie ibet obio, m̀mê Obio Ubọn̄ emi Abasi ọbọpde? Akpa n̄kpọ edi ke Abraham ikedịghe eyenisọn̄ obio ubọn̄ ndomokiet ke isọn̄. Enye ikenyeneke akpan itieidụn̄ ndomokiet, ekesidi odụn̄ mi mfịn, odụn̄ ko n̄kpọn̄, ikonyụn̄ idaha ye edidem ndomokiet. N̄kpọ efen edi ke Abraham ikodomoke nditọn̄ọ obio ubọn̄ idemesie. Utu ke oro, enye ama aka iso okop uyo Jehovah onyụn̄ ebet Enye osu un̄wọn̄ọ Esie. Se Abraham akanamde oro owụt ke enye ama enen̄ede ọbuọt idem ye Jehovah. w20.08 3 ¶4-5

Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke owo ndomokiet ke Paradise ididọhọke ke imọ ‘idọdọn̄ọ.’ (Isa. 33:24) Idem ọyọsọn̄ mbon emi ẹsetde ẹdi. Edi ayada ini mbemiso mmọ ẹfọnde ẹma. Edieke mmọ ẹfọnde ẹma ini mmọ ẹsetde ẹdi, ekeme ndidi mbon mmọ ididiọn̄ọke mmọ. Etie nte kpukpru owo ẹdifọn ima sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄ ke ini Tọsịn Isua Ukara Christ. Ke utịt Tọsịn Isua oro ke Jesus ediyak ukara inọ Ete esie. Ini oro ndien ke Obio Ubọn̄ edinam kpukpru se Jehovah okoyomde ndida enye nnam, esịnede ndinam mme owo ẹfọn ẹma. (1 Cor. 15:24-28; Edi. 20:1-3) Kere nte editiede fi ke idem ndifiak n̄kọm mbon mbufo. Ndi ọkpọsọn̄ inemesịt edinam fi asasak m̀mê edinam fi atatua? Ndi esịt eyenem fi tutu afo ọkwọ itoro ọnọ Jehovah? Se inen̄ede idiọn̄ọ edi ke afo eyenen̄ede ama edima Ete fo ye Eyen esie emi akayakde n̄kpọ atak enye man mbon mbufo ẹkeme ndiset. w20.08 16-17 ¶9-10

Apostle Paul ama ọdọhọ mme Christian ẹkere m̀mê mmọ ẹkpekeme nditre ndidọ ndọ man ẹkeme ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah. (1 Cor. 7:8, 9) Paul ikekereke ke mme Christian emi ẹdọde ndọ ẹfọn ẹkan mbon emi mîdọhọ. Enye ama akam emek Timothy emi mîkọdọhọ n̄wan yak anam ikpọ utom ke esop. (Phil. 2:19-22) Emi owụt ke idịghe m̀mê eyenete ọdọ n̄wan m̀mê idọhọ ke ẹkpeda ẹbiere m̀mê enye odot se ẹnọde ifetutom m̀mê idotke. (1 Cor. 7:32-35, 38) Jesus ikọdọhọke yak mme Christian ẹdọ ndọ m̀mê ẹkûdọ, Paul ikonyụn̄ idọhọke. Ntre, ikpada didie owo ndidọ ndọ m̀mê nditre ndidọ? Enyọn̄-Ukpeme eke October 1, 2012, ọkọbọrọ mbụme emi ntem: “Ke nditịm ntịn̄, mbiba ẹdi enọ Abasi. . . . Jehovah idaha owo nditre ndidọ ndọ nte n̄kpọ esuene m̀mê n̄kpọ o-bụt.” Emi owụt ke ana ikpono nditọete nnyịn emi mîdọhọ ndọ. w20.08 28 ¶8-9

Ke ndusụk idụt, esidi ima ikwọrọ eti mbụk inọ mme owo, mmọ ẹyom idikpep mmimọ Bible. Se mmọ ẹketiede-tie ẹbet edi oro. Ke mme idụt efen, mme owo isimaha ndikop n̄kpọ mban̄a Abasi m̀mê Bible. Mme owo ẹsinam n̄kpọ didie ẹban̄a ukwọrọikọ ke edem mbufo? Edide mme owo ẹsima ndikop m̀mê isimaha ndikop, Jehovah oyom nnyịn ika iso ikwọrọ ikọ tutu enye ọdọhọ ke ekem. Ini emi Jehovah enịmde ama ekem, iyetre ukwọrọikọ, ndien ‘utịt eyedi.’ (Matt. 24:14) Jesus ama ọdọhọ mme mbet esie nte mme owo ẹditiede ye nte n̄kpọ editiede ke mme akpatre usen emi. Enye ama ọdiọn̄ọ ke mme n̄kpọ oro ẹkeme ndinam mme mbet imọ ẹkûda ukwọrọikọ ke ata akpan n̄kpọ. Enye ama ọdọhọ mme mbet esie “ẹdu ke ukpeme.” (Matt. 24:42) Ke eyo Noah, nsio nsio n̄kpọ ẹma ẹdu emi ẹkenamde mme owo ẹkûkop se Noah ọkọkwọrọde. Mme n̄kpọ emi ẹkeme ndinam nnyịn n̄ko ikûda ukwọrọikọ ke ata akpan n̄kpọ. (Matt. 24:37-39; 2 Pet. 2:5) Ntre iyom ndida utom emi Jehovah ọnọde nnyịn ke ata akpan n̄kpọ. w20.09 8 ¶1-2, 4

Satan asan̄a ye “akwa iyatesịt.” Edieke ikerede ke enyene nte idinamde yak idịbe ibọhọ mfịna esie, ibian̄a idem. (Edi. 12:12) Ekpri ini ayak, idomo eyesịm kpukpru nnyịn. Idomo oro ediwụt m̀mê ke isọn̄ọ ida ye Abasi m̀mê isọn̄ọke ida. Ibịghike, ererimbot ẹyekụt “akwa ukụt . . . , orụk eke akanam mîdụhe toto ke editọn̄ọ ererimbot tutu esịm emi.” (Matt. 24:21) Ke ini akwa ukụt oro, mbon ubon nnyịn ẹkeme ndikọbọ nnyịn, ukara ẹnyụn̄ ẹkeme nditre utom nnyịn. (Matt. 10:35, 36) Ndi nnyịn owo kiet kiet iyenịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn onyụn̄ ekpeme nnyịn nte Edidem Asa ekenịmde? (2 Chron. 14:11) Jehovah ke etịm nnyịn idem idahaemi man ikpetịm ibuọt idem ye enye ini mfịna edisịmde nnyịn ke ini iso. Enye ke an̄wam “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ekpep nnyịn Ikọ Esie “ke nnennen ini” man an̄wam nnyịn isọn̄ọ ida inam n̄kpọ Esie. (Matt. 24:45) Edi ana inam udeme nnyịn, ana inam n̄kpọ emi edin̄wamde nnyịn inen̄ede ibuọt idem ye Jehovah.—Heb. 10:38, 39. w20.09 18 ¶16-18

Jehovah ekeme ndida edisana spirit esie nnam mbon ukara ẹnam se enye oyomde, ekpedi oro eyekem ye uduak esie. Mme owo ẹkeme ndisiak usụn̄ man mmọn̄ idịm efehe aka itie emi mmọ ẹyomde aka. Ukem ntre, Jehovah ekeme ndida spirit esie nnam mbon ukara ẹnam se ikemde ye uduak esie. Jehovah ama anam ntre, oro esinam mbon ukara ẹbiere n̄kpọ emi ọfọnde ye ikọt esie. (Men Ezra 7:21, 25, 26 domo.) Nso ke ikeme ndinam? Imekeme ndibọn̄ akam mban̄a “ndidem ye kpukpru mmọ emi ẹdude ke ikpọ itie” ini mmọ ẹyomde ndibiere n̄kpọ mban̄a ukwọrọikọ nnyịn ye mbono esop. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Nditọete eyo mme apostle ẹma ẹsịn idem ẹbọn̄ akam ẹban̄a nditọete mmọ emi ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi. Se nnyịn isinyụn̄ inamde edi oro.—Utom 12:5; Heb. 13:3. w20.11 15 ¶13-14

Esịt eyenen̄ede enem fi ekpedi afo ekekpep owo Bible yak edina baptism! (1 Thess. 2:19, 20) Mbon emi ẹnade baptism obufa ẹdi “leta itoro” ẹnọ mbon emi ẹkekpepde mmọ Bible, ẹnyụn̄ ẹdi ẹnọ ofụri esop. (2 Cor. 3:1-3) Ke ufan̄ isua inan̄, imekpep n̄kpọ nte owo 10,000,000 Bible kpukpru ọfiọn̄ ke ofụri ererimbot. Enem nnyịn etieti. Ke ufan̄ isua inan̄ oro n̄ko, mbon emi ẹsinade baptism kpukpru isua ẹdidi Mme Ntiense Jehovah ye mbufa mbet Jesus Christ ẹsibe 280,000. Idinam didie in̄wam ediwak mbon en̄wen ke otu miliọn miliọn mbon emi isikpepde Bible do yak ẹdina baptism? Adan̄a nte Jehovah ọnọde mme owo ini yak ẹkabade ẹdi mbet Christ, iyom ndinam kpukpru se ikekeme man in̄wam mme owo ẹdot ndina baptism ata usọp usọp. Ini okụre ama!—1 Cor. 7:29a; 1 Pet. 4:7. w20.10 6 ¶1-2

Edidem Saul ikanamke se Jehovah ọkọdọhọde enye. Ini prọfet Samuel obụpde enye ntak emi enye mîkanamke se Jehovah ọkọdọhọde, Saul ikenyịmeke ke imọ imedue n̄kpọ ndomokiet. Utu ke oro, enye ama anam yak etie nte ke se imọ ikanamde oro ikenen̄ekede idiọk onyụn̄ ọduọhọ mbon en̄wen. (1 Sam. 15:13-24) Idịghe akpa ini emi Saul akanamde utọ n̄kpọ oro ekedi oro. (1 Sam. 13:10-14) Ọdiọk etieti nte enye mîkekpemeke esịt esie, tutu esịt esie anam enye akabade owo ntan̄idem. Sia Saul mîkamaha ndikpụhọde nte enye ekekerede n̄kpọ, Jehovah ama asua ọnọ enye onyụn̄ esịn enye. Ikpoyom ndikpep n̄kpọ nto mbụk Saul, ọfọn ibụp idem nnyịn: ‘Mma n̄kot item ke Bible, ndi mmesikere ke item oro ibeheke mi? Ndi mmesikere ke se nnamde inen̄ekede idiọk? Ndi esidi mma nnam n̄kpọ ami n̄kabade nduọhọ mbon en̄wen?’ Edieke ibọrọde ih ke mbụme ndomokiet ke otu oro, ana ikpụhọde nte isikerede n̄kpọ, mîdịghe ntre esịt nnyịn ekeme ndinam itan̄ idem tutu Jehovah esịn nnyịn inyụn̄ idịghe ufan nnyịn aba. w20.11 20 ¶4-5

Mme uyen, ẹmek owo emi mbufo ẹyomde ndinam n̄kpọ nnọ. Ẹdụn̄ọde ke idem mbufo ẹdiọn̄ọ utọ Abasi emi Jehovah edide, se enye oyomde mbufo ẹnam, ye nte mbufo ẹkemede ndinam se enye oyomde mbufo ẹnam. (Rome 12:2) Ẹma ẹnam emi ke mbufo ẹdikeme ndibiere ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah. Idụhe se mbufo ẹdibierede ke uwem mbufo yak okpon akan emi. (Josh. 24:15) Edieke mbufo ẹtiede ke idem mbufo ẹkot ẹnyụn̄ ẹkpep Bible kpukpru ini, mbufo ẹyenen̄ede ẹma Jehovah ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye enye. Ẹmek ndinam n̄kpọ Jehovah edi akpa ke uwem mbufo. Ererimbot Satan emi ẹdọhọ ke edieke mbufo ẹdade enọ emi Abasi ọnọde mbufo ẹnam n̄kpọ ke ufọn idem mbufo, ke esịt eyenem mbufo. Edi ata ofụri akpanikọ edi ke mbon emi n̄kukụre se ibehede mmọ edide ndinam se idinamde mmọ ẹdi n̄kpọ ke ererimbot emi ẹsida ediwak mfịna ẹsọk idemmọ; esitie nte mmọ ẹda ikwa ẹkịm ofụri idem mmọ ẹnọ unan. (1 Tim. 6:9, 10) Edi edieke mbufo ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹmekde ndinam se enye oyomde edi akpa ke uwem mbufo, uwem mbufo eyenyene ibuot, mbufo ẹyenyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte mbon emi ẹnyenede “eti ibuot.”—Josh. 1:8. w20.10 30-31 ¶17-18

Etop emi Jesus ọkọkwọrọde ama ọnọ ofụri ubonowo idotenyịn. Enye ama ọdọhọ mme mbet esie ẹka iso ẹkwọrọ eti mbụk emi “tutu esịm ata utịt ikpehe isọn̄.” (Utom 1:8) Edi mmọ idikemeke ndinam utom emi ke odudu idemmọ. Se idin̄wamde mmọ edi edisana spirit emi Jesus ọkọn̄wọn̄ọde. (John 14:26; Zech. 4:6) Mme mbet Jesus ẹma ẹbọ edisana spirit ke Pentecost isua 33 eyo mme apostle. Edisana spirit oro ama an̄wam mmọ ẹdaha wap ẹtọn̄ọ ukwọrọikọ, ndien ke ekpri ini, ediwak tọsịn owo ẹma ẹkabade ẹdi mme mbet Jesus. (Utom 2:41; 4:4) Ini ẹketọn̄ọde ndikọbọ mmọ, mmọ ikenyekke idem itre ukwọrọikọ, edi ẹma ẹdọhọ Jehovah an̄wam mmimọ. Mmọ ẹma ẹbọn̄ akam ẹte: “Nọ ifịn fo ukeme ndika iso ntịn̄ ikọ fo uko uko.” Jehovah ama ọnọ mmọ edisana spirit, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹka iso “ẹtịn̄ ikọ Abasi uko uko.”—Utom 4:18-20, 29, 31. w20.10 21 ¶4-5

Nso ikeme ndinam nnyịn inen̄ede inịm ke Jehovah ama anam Jesus eset? Ke Jesus ama ekeset, ediwak owo ẹma ẹkụt enye, ẹnyụn̄ ẹmen ẹtịn̄ ẹnọ mbon en̄wen. (1 Cor. 15:5-7) Akpa owo emi apostle Paul ọdọhọde ke ama okụt Jesus ekedi apostle Peter (emi ẹkesikotde Cephas n̄ko). Mme mbet ẹma ẹdọhọ n̄ko ke Peter ama okụt Jesus ke Jesus ama ekeset. (Luke 24:33, 34) Ekem Paul ama ọdọhọ ke “mbet duopeba,” oro edi mme apostle, ẹma ẹkụt enye. Ke oro ebede, Christ ama “owụt nditọete emi ẹwakde ẹbe owo ikie ition idem ini kiet.” Etie nte ekedi ini mmọ ẹkesobode ye enye ke Galilee nte ikụtde ke Matthew 28:16-20. Jesus ama “owụt James idem” n̄ko; etie nte James enye emi edi eyeneka Jesus emi mîkenịmke akpa akpa ke enye edi Messiah. (John 7:5) Ke James ama okokụt ke Jesus eset, enye ama enịm ndien ke enye edi Messiah. Se inen̄erede inem ke n̄kpọ emi edi ke ini Paul ewetde leta emi ke n̄kpọ nte isua 55 eyo mme apostle, ediwak mbon emi ẹkekụtde ke Jesus ama eset mmọdo ẹkesụk ẹdu ke uwem. Ntre ekpedi ama ọsọn̄ owo ekededi ndinịm ke Jesus ama eset, mme owo ẹkeyọyọhọ se enye akpaka okobụp. w20.12 3 ¶5, 7-8

Ekpedi idọdọn̄ọ, akpan akpan ekpedi udọn̄ọ emi odụn̄de-dụn̄ nnyịn ke idem, ekeme ndisọn̄ nnyịn nditre ndifụhọ. Ntre dọhọ Jehovah an̄wam fi. Kpa ye oro enye mînamke utịben̄kpọ yak udọn̄ọ oro okụre nnyịn idahaemi, enye esidọn̄ nnyịn esịt, onyụn̄ ekeme ndinọ nnyịn odudu yak ika iso iyọ. (Ps. 94:19) Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ekeme ndinam eyenete edin̄wam nnyịn n̄kpọ ke ufọk. Enye ekeme ndinam nditọete ẹdibọn̄ akam ye nnyịn, mîdịghe anam nnyịn iti nti n̄kpọ emi ẹdude ke Ikọ esie, utọ nte enye emi ọdọhọde ke iyọfọn ima, idọn̄ọke, inyụn̄ ikopke ubiak ndomokiet ke Paradise. (Rome 15:4) Edi, imekeme ndifụhọ ke ntak emi nnyịn mîkemeke ndikwọrọ ikọ nte ikpamade ndikwọrọ. Sista Laurel emi okodụn̄de ke United States ama esịne ofụri isua 37 ke masịn emi esin̄wamde owo okot ibifịk! Enye ama enyene kansa, enyene nsio nsio udọn̄ọ ke ikpaidem esie, ẹma ẹnyụn̄ ẹsiak enye idem ediwak ini. Edi kpukpru oro ikakpanke enye ndikwọrọ ikọ. Enye ama esikwọrọ ikọ ọnọ mme nurse ye mbon ufọkibọk eken emi ẹkesidide ufọk esie. Mbon emi enye akan̄wamde ẹdidi Ntiense Jehovah ẹma ẹbe owo 17! w20.12 24 ¶9, 12

Apostle Paul ama oyom un̄wam. Enyene se iketịbede usen kiet ke n̄kpọ nte isua 56 eyo mme apostle. Mme owo ẹma ẹdụri Paul ẹsio ke temple ke Jerusalem ẹnyụn̄ ẹyom ndiwot enye. Edem usen oro, ẹma ẹmen Paul ẹka Sanhedrin, ndien akayak nsịn̄, mme asua esie ẹkpekewak enye mbai mbai. (Utom 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Ekeme ndidi Paul ama ekere m̀mê adan̄a didie ke imọ idikeme ndika iso nyọ kpukpru emi. Didie ke Jesus akan̄wam Paul? Ẹma ẹmụm Paul ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke okoneyo oro eketienede, “Ọbọn̄” Jesus ama ada enye ke n̄kan̄ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Nen̄ede nyene uko! Koro kpa nte afo ọkọnọde ọyọhọ ikọ ntiense ke mme n̄kpọ oro ẹban̄ade mi ke Jerusalem, ntre ke ana afo ọnọ ikọ ntiense n̄ko ke Rome.” (Utom 23:11) Ikọ oro ama enen̄ede ọsọn̄ọ Paul idem sia Jesus eketịn̄ ke ini emi Paul okoyomde-yom ndọn̄esịt! Jesus ama otoro Paul nte enye ọkọkwọrọde ikọ ke Jerusalem. Enye ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ Paul ke n̄kpọ idinamke enye, ke enye eyekesịm Rome onyụn̄ ọkwọrọ ikọ do. Se Jesus ọkọn̄wọn̄ọde oro ama anam esịt ana Paul sụn̄ nte eyen emi ete emende akama. w20.11 12 ¶1; 13 ¶3-4

Nnyịn ndidori enyịn ke Obio Ubọn̄ Abasi etie “nte ukwak ubom ukpọn̄ nnyịn” sia enye esinam esịt ana nnyịn sụn̄ ini ndiọi n̄kpọ ẹwọrọde nnyịn. Tie kere se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ete ke ndiọi n̄kpọ ididụkke owo ekikere aba. (Isa. 65:17) Kere nte afo odude ke obufa ererimbot emi emem odude, emi ndiọi n̄kpọ emi ẹnamde owo etịmede esịt mîdụhe. (Mic. 4:4) Ama emen se enịmde oro eketịn̄ ọnọ mbon en̄wen, oro ayanam etetịm enịm mme n̄kpọ oro. Sịn ibuot sịn itọn̄ kwọrọ ikọ nyụn̄ kpep mme owo Bible. Ama anam ntre, afo eyenyene “ọyọhọ nsọn̄ọ aban̄a idotenyịn [fo] tutu esịm utịt.” (Heb. 6:11) Nte idiọk ererimbot emi enen̄erede ekpere utịt, iyenyene ediwak mfịna emi ẹkemede ndinam esịt etịmede nnyịn. Ẹyak ibuọt idem ye Jehovah, idịghe ke odudu idem nnyịn, sia enye oro edin̄wam nnyịn iyọ se iwọrọde nnyịn, esịt onyụn̄ ana nnyịn sụn̄. Ẹyak kpukpru se inamde owụt ke nnyịn imenịm se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde emi ete: “Mbufo ẹdikop odudu ke nditie sụn̄ nnyụn̄ nnyene mbuọtidem.”—Isa. 30:15. w21.01 7 ¶17-18

Ndi ama okụt ke edi James 5:11 ọdọhọ ke Jehovah enyene esịt ima, enye afiak ọdọhọ ke Jehovah esitua owo mbọm? Edu enye oro esitiene anam iyom ndidi ufan esie. (Ex. 34:6) Usụn̄ kiet emi Jehovah esituade nnyịn mbọm edi ndisifen nnyịn ima inam ndudue. (Ps. 51:1) Ke Bible, nditua owo mbọm ikụreke ke ndifen owo emi eduede nnyịn. Nditua owo mbọm ọwọrọ n̄ko ndidi ima ikụt nte owo ọbọde ufen, enye enen̄ede ọdọn̄ nnyịn nte ikpan̄wamde enye. Jehovah ọdọhọ ke nte ọdọn̄de imọ nditua nnyịn mbọm okpon akan nte esidọn̄de eka nditua eyen esie mbọm. (Isa. 49:15) Mbọm esinam Jehovah an̄wam nnyịn ke ini inyenede mfịna. (Ps. 37:39; 1 Cor. 10:13) Usụn̄ kiet emi ikemede nditua nditọete nnyịn mbọm edi ndifen nnọ mmọ mmọ ẹma ẹnam se ibiakde nnyịn, inyụn̄ isịnke mmọ ke esịt. (Eph. 4:32) Edi ata akpan usụn̄ kiet emi ikemede nditua nditọete nnyịn mbọm edi ndin̄wam mmọ mmọ ẹma ẹnyene mfịna. Ima inam ntre, ọwọrọ ikpebe Jehovah, sia idụhe eke enyenede esịt ima nte enye.—Eph. 5:1. w21.01 21 ¶5

Akpana ibuotufọk ekpeme mbak enye ididọduọ inyịne ke utom emi enye anamde ese aban̄a ubon esie tutu enye inyeneke ini in̄wam ubon esie ẹkpere Jehovah, inamke uwem enem mmọ, itemeke mmọ se ẹkpenamde, inyụn̄ inọhọ mmọ item. Nte Jehovah esikpepde nnyịn n̄kpọ onyụn̄ otụnọde nnyịn owụt ke enye oyom n̄kpọ ọfọn nnyịn. (Heb. 12:7-9) Jesus ekpebe Ete esie, enye ekpep mbon emi ẹsịnede ke idak esie n̄kpọ ke usụn̄ emi owụtde ke enye ama mmọ. (John 15:14, 15) Ekpedi se enye ọnọ mmọ ọkpọsọn̄ item, enye esinọ, edi isisọn̄ke-sọn̄ ido ye mmọ. (Matt. 20:24-28) Enye ọdiọn̄ọ ke nnyịn ifọnke ima, ke imesinyụn̄ iwak ndinam ndudue. (Matt. 26:41) Ibuotufọk emi ekpebede Jehovah ye Jesus esiti ke n̄wan imọ ye nditọ imọ ifọnke ima. Enye ‘isinen̄ekede iyat esịt’ ye n̄wan esie m̀mê nditọ esie. (Col. 3:19) Edi enye esinam se idude ke Galatia 6:1. Mmọ ẹkpenam n̄kpọ ẹdue, enye esinen̄ede mmọ “ke ifụre ifụre ido” onyụn̄ eti ke imọ n̄ko ifọnke ima. Enye ọdiọn̄ọ ke imọ ikpoyom n̄wan ye nditọ imọ ẹnam n̄kpọ, ke mfọnn̄kan n̄kpọ edi ndinam n̄kpọ oro yak mmọ ẹkpebe. Nte Jesus ekesinamde edi oro. w21.02 6-7 ¶16-18

Jehovah akada iyịp Jesus edep kpukpru owo ke esop esie ye owo ekededi emi edibuọtde idem ye Jesus. (Mark 10:45; Utom 20:28; 1 Cor. 15:21, 22) Sia edide Jesus akakpa afak nnyịn, enen̄ede odot nte Jehovah emekde enye yak edi ibuot esop. Sia Jesus edide ibuot ọnọ nnyịn, enye enyene unen ndinịm ibet nnọ nnyịn owo kiet kiet, mme ubon, ye ofụri esop. Enye onyụn̄ enyene unen ndikụt ete ke nnyịn imanam se imọ idọhọde. (Gal. 6:2) Edi idịghe ibet kpọt ke Jesus esinọ nnyịn. Enye ama nnyịn owo kiet kiet onyụn̄ ekere aban̄a nnyịn. (Eph. 5:29) Nditọete iban ẹma ẹnam se irenowo emi Christ emekde ete ẹse mmọ enyịn ẹdọhọde, mmọ ẹkpono Christ idahaoro. Nditọete irenowo ẹma ẹkpono iban, oro owụt ke ndutịm emi Abasi anamde yak ẹda usụn̄ ke esop an̄wan̄a mmọ. Kpukpru owo ke esop ẹma ẹdiọn̄ọ ke Jehovah ọnọ mbon en̄wen odudu ẹda usụn̄ ẹnyụn̄ ẹkpono mmọ, emem esidu ke esop. Ata akpan n̄kpọ edi ke emi esida itoro ọsọk Jehovah emi edide edima Ete nnyịn ke heaven. w21.02 18-19 ¶14-17

Ini David efehede Saul okodụn̄ ke obio mbon Philistia, enye ye mbonekọn̄ esie ẹma ẹkpọn̄ ubon mmọ do ẹka ekọn̄. Ini mmọ ẹdahade, mme asua ẹma ẹdi ẹditan̄ inyene mmọ ye iban ye nditọ mmọ ẹnyọn̄ọ. David ekpekekeme ndidọhọ ke sia imọ inen̄erede idiọn̄ọ un̄wana ekọn̄, ke imọdiọn̄ọ ata mmemmem usụn̄ nte idisan̄ade ikanyan̄a mbon emi ẹkemụmde do. Enye ikanamde ntre, akakam ọdọhọ Jehovah eteme imọ se idinamde. David ama obụp Jehovah ete: “Nte mbịne otu mbon n̄wo emi?” Jehovah ama ọdọhọ enye yak ebịne mmọ ke enye ayakan mmọ. (1 Sam. 30:7-10) Nso ke ekeme ndikpep nto se David akanamde oro? Mbemiso ebierede se edinamde, sibụp owo kan̄a se. Mme uyen, ẹsibụp ete ye eka mbufo. Emekeme n̄ko ndibụp mbiowo emi ẹnyenede mbufiọk. Jehovah emi ekemekde iren oro enịm ke mmọ ẹkeme ndin̄wam fi. Nịm n̄ko ke mmọ ẹkeme ndin̄wam fi. Jehovah ada mmọ nte “enọ” emi enye ọnọde esop esie. (Eph. 4:8) Edieke afo ekpebede mbuọtidem mmọ onyụn̄ anamde nti item emi mmọ ẹnọde fi, eyesikeme ndibiere se ifọnde. w21.03 4-5 ¶10-11

Jesus ọkọdọhọ ke edieke nnyịn mînamke se ikpepde, ke ibiet owo emi ọkọbọpde ufọk esie ke utatan. Enye ama esịn idem anam utom, edi ofụri ufen esie akatatak. Ini oyobio ọkọwọrọde, mmọn̄ edịm onyụn̄ eberide ufọk oro, ufọk oro ama ọduọ. (Matt. 7:24-27) Kpa ntre n̄ko, nnyịn mînamke se ikpepde, kpukpru se ikanamde oko atatak. Mfịna ama esịm nnyịn mîdịghe ẹkọbọ nnyịn, nnyịn idikemeke ndiyọ sia mbuọtidem nnyịn isọn̄ke ikem. Edi ikpanam se ikpepde, se ibierede eyenen̄ede ọfọn, iyenen̄ede inyene emem, mbuọtidem nnyịn eyetetịm ọsọn̄. (Isa. 48:17, 18) Ana isibọn̄ akam inọ Jehovah, iberi edem ke enye, inyụn̄ ikpep Ikọ Abasi kpukpru ini. Se idin̄wamde nnyịn isọn̄ọ ida edi oro mfịna ama edi. N̄kpọ efen edi ke inaha ifre ke n̄kponn̄kan n̄kpọ emi ikemede ndinam edi ndinam yak ẹtoro Jehovah. Jehovah idikpọn̄ke nnyịn tutu amama, inyụn̄ idụhe se owo ndomokiet ekemede ndinam yak Jehovah etre ndima nnyịn.—Heb. 13:5, 6. w21.03 15 ¶6; 18 ¶20