Watchtower LIBRARY EKE INTANET
Watchtower
LIBRARY EKE INTANET
Efịk
Ẹ,Ê,Ị,Ọ,Ụ,Û,N̄
  • Ẹ
  • ẹ
  • Ê
  • ê
  • Ị
  • ị
  • Ọ
  • ọ
  • Ụ
  • ụ
  • Û
  • û
  • N̄
  • n̄
  • BIBLE
  • MME N̄WED
  • MBONO ESOP
  • mwbr25 January p. 1-10
  • Mme N̄wed Emi Ẹsiakde ke “N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn”

Vidio ndomokiet idụhe mi.

Kûyat esịt, n̄kpọ anam vidio emi okûbre.

  • Mme N̄wed Emi Ẹsiakde ke “N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn”
  • Mme N̄wed Emi Ẹsiakde ke N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn—2025
  • N̄kpri Ibuotikọ
  • JANUARY 6-12
  • JANUARY 13-19
  • JANUARY 20-26
  • JANUARY 27–FEBRUARY 2
  • FEBRUARY 3-9
  • FEBRUARY 10-16
  • FEBRUARY 17-23
  • FEBRUARY 24–MARCH 2
Mme N̄wed Emi Ẹsiakde ke N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn—2025
mwbr25 January p. 1-10

Mme N̄wed Emi Ẹsiakde ke N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn

© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

JANUARY 6-12

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI PSALM 127-134

Mme Ete ye Eka​—Ẹka Iso Ẹse Ẹban̄a Nditọ Mbufo

w21.08 5 ¶9

Nen̄ede Ma Itie Emi Jehovah Enịmde Fi ke Ubon Esie

9 Jehovah anam mme owo ẹkeme ndinyene nditọ, onyụn̄ ọdọhọ mmọ ẹkpep nditọ mmọ ẹma imọ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ imọ. Ekpedi emenyene eyen, ndi amama ọsọn̄urua enọ oro? Kpa ye emi Jehovah anamde mme angel ẹkeme ndinam ediwak utịbe utịbe n̄kpọ, enye inamke mmọ ẹkeme ndinyene nditọ. Ntre ekpedi emenyene nditọ, sinen̄ede kọm Jehovah nte enye enyịmede fi ọbọk mmọ. Jehovah oyom mme ete ye eka ẹda ‘ntụnọ ye item imọ’ ẹbọk nditọ mmọ. (Eph. 6:4; Deut. 6:5-7; Ps. 127:3) Esop Jehovah ẹda se idude ke Bible ẹsion̄o ediwak n̄kpọ emi ẹdin̄wamde mme ete ye eka ẹnam se Jehovah etịn̄de emi, utọ nte mme n̄wed, vidio, ikwọ, ye mme ibuotikọ emi ẹdude ke ikpehe Intanet nnyịn. Imenen̄ede ikụt ke Ete nnyịn eke heaven ye Eyen esie ẹma nditọwọn̄ etieti. (Luke 18:15-17) Ntre esinem Jehovah mme ete ye eka ẹma ẹberi edem ke enye, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹtịme ndise mban̄a ndima nditọ mmọ. Utọ mme ete ye eka oro ẹn̄wam nditọ mmọ ẹdori enyịn ndidu ke ubon Jehovah ke nsinsi!

w19.12 27 ¶20

Mme Ete ye Eka​—Ẹkpep Nditọ Mbufo Ẹma Jehovah

20 Nen̄ede diọn̄ọ nditọ fo. Psalm 127 emen nditọ odomo ye idan̄. (Kot Psalm 127:4.) Nditọwọn̄ ẹtie nte idan̄. Ẹkeme ndida nsio nsio n̄kpọ nnam idan̄; ndusụk idan̄ ẹnyụn̄ ẹkeme ndiniọn̄ n̄kan ndusụk. Ukem ntre n̄ko, nditọwọn̄ idịghe ukem. Ntre oyom mme ete ye eka ẹbiere nte mmọ ẹdikpepde eyen mmọ kiet kiet n̄kpọ. Ebe ye n̄wan kiet ke Israel emi ẹkebọkde nditọ mmọ mbiba yak ẹdinam n̄kpọ Jehovah ẹtịn̄ se ikan̄wamde mmọ ẹte: “Nnyịn ikesitemke mmọ mbiba ọtọkiet ikpep Bible.” Edi ibuotufọk kiet kiet edibiere m̀mê ọfọn ikpep nditọ mmimọ n̄kpọ ntem m̀mê iyonyụn̄ ikeme ndinam ntre.

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

w00 5/15 27 ¶3-5

Awawa Olive ke Ufọk Abasi

Eti olive nte odotde anam edidiọn̄ Abasi an̄wan̄a. Didie ke ẹdinọ owo emi abakde Abasi utịp? Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “N̄wan fo eyebiet vine eke on̄wụmde mfri ke n̄kan̄ ufọk fo: nditọ fo ẹyebiet nditọ olive ẹkan okpokoro fo ẹkụk.” (Psalm 128:3) Nso idi “nditọ olive” ẹmi, ndien ntak emi andiwet psalm emende mmọ odomo ye nditọ?

Olive etie esen esen sia mbufa n̄kọk ẹsikade iso ndisiaha ke ekpat esie. Ke ini akpan etak eto emi mîn̄wụmke mfri aba nte enye ekesin̄wụmde ke ntak ọsọn̄de, mme ọtọ-in̄wan̄ ẹkeme ndiyak ediwak emịne, m̀mê mbufa n̄kọk, ẹkọri tutu mmọ ẹkabade ẹdi akpan ubak eto oro. Nte ini akade, ata akpa eto emi ekeme ndinyene n̄kpri, nsehe etak eto ita m̀mê inan̄, ẹbietde nditọ ẹtie ẹkanade okpokoro ẹkụk. Nditọ ẹmi ẹnyene ukem orụn̄, ndien mmọ ẹbuana ke ndin̄wụm akpakịp mbun̄wụm olive.

Edu olive emi nte odotde anam an̄wan̄a nte nditọiren ye nditọiban ẹkemede ndikọri nsọn̄ọ nda ke mbuọtidem, ye un̄wam ọkpọsọn̄ orụn̄ eke spirit eke ete ye eka mmọ. Nte nditọ ẹkọride ẹkponi, mmọ n̄ko ẹnyene udeme ke ndin̄wụm mfri nnyụn̄ n̄n̄wam ete ye eka mmọ, ẹmi ẹdatde esịt ndikụt nditọ mmọ ẹdianade ye mmọ ẹnam n̄kpọ Jehovah.​—Mme N̄ke 15:20.

JANUARY 13-19

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI PSALM 135-137

‘Ọbọn̄ Nnyịn Okon̄ Akan Kpukpru Mme Abasi Eken’

w15 6/15 6 ¶15

Christ Edi Odudu Abasi

15 Sia edide Jehovah ọkọnọ Jesus odudu anam utịben̄kpọ emi, ọwọrọ Jehovah ke idemesie ekeme ndikpan odudu obot ndibiat n̄kpọ ke isọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ọkọdọhọ ntem mbemiso Ukwọ: “Osụk kan̄a usen itiaba, ami mmọn̄ nnam edịm edep ke isọn̄ uwemeyo aba ye okoneyo aba.” (Gen. 7:4) Exodus 14:21 ọdọhọ ete: ‘Jehovah anam ọkpọsọn̄ ofụm edem usiahautịn ofụme ke ofụri okoneyo oro eberi mmọn̄ inyan̄ oro afiak edem.’ Ndien Jonah 1:4 ọdọhọ ete: “Jehovah anam ọkpọsọn̄ ofụm efịme ke inyan̄, akamba oyobio onyụn̄ ọwọrọ ke inyan̄; ndien nsụn̄ikan̄ oro ekpere ndiwụre.” Enem etieti ndifiọk ke odudu obot esịne Jehovah ke ubọk. Enye idiyakke odudu emi abiat n̄kpọ ke isọn̄ emi ke obufa ererimbot.

w21.11 6 ¶16

Didie ke Ima-Mfọnido Jehovah An̄wam Fi?

16 Ikpenịm ke Jehovah eyekpeme nnyịn, esịt ayana nnyịn sụn̄. Edi ekeme ndinyene mme ini emi idem ememde nnyịn, nnyịn itịme ikak, osụk etie nnyịn ntre. Nso ke Jehovah edinam inọ nnyịn ke utọ ini oro? (Kot Psalm 136:23.) Jehovah eyemen nnyịn sụn̄sụn̄ nnyịn idaha ida, onyụn̄ anam nnyịn ida ikpat iba. (Ps. 28:9; 94:18) Nte ima Abasi an̄wamde nnyịn: Nnyịn ndidiọn̄ọ ke Abasi ayan̄wam nnyịn ini ekededi anam nnyịn iti n̄kpọ iba emi enye anamde ọnọ nnyịn. Akpa edi ke inamke n̄kpọ m̀mê nnyịn idụn̄ ke m̀mọ̀n̄, enye eyekpeme nnyịn. Ọyọhọ iba edi ke Ete nnyịn emi odude ke heaven ama nnyịn etieti.

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

it-1 1248

Jah

The single syllable Jah is usually linked with the more moving emotions of praise and song, prayer and entreaty, and is generally found where the subject theme dwells upon a rejoicing over victory and deliverance, or where there is an acknowledgment of God’s mighty hand and power. Examples of this special usage are abundant. The phrase, “Praise Jah, you people!” (Hallelujah) appears as a doxology, that is, an expression of praise to God, in the Psalms, the first being at Psalm 104:35. In other psalms it may be at the beginning only (Ps 111, 112), occasionally within a psalm (135:3), sometimes at the end only (Ps 104, 105, 115-117), but often at both the beginning and the end (Ps 106, 113, 135, 146-150). In the book of Revelation heavenly personages repeatedly punctuate their praise of Jehovah with this expression.​—Re 19:1-6.

The remaining instances where “Jah” appears also reflect exaltation in songs and petitions to Jehovah. There is the song of deliverance by Moses. (Ex 15:2) In those recorded by Isaiah a double emphasis is gained by combining both names, “Jah Jehovah.” (Isa 12:2; 26:4) Hezekiah, in his poetic exultation after being miraculously healed when close to death, expressed heightened feelings by repetition of Jah. (Isa 38:9, 11) The contrast is drawn between the dead, who cannot praise Jah, and those determined to live a life of praise to him. (Ps 115:17, 18; 118:17-19) Still other psalms display a prayerful appreciation for deliverance, protection, and correction.​—Ps 94:12; 118:5, 14.

JANUARY 20-26

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI PSALM 138-139

Kûyak Ndịk Akpan Fi Nditoro Jehovah

w19.01 10 ¶10

Toro Jehovah ke Mbono Esop

10 Ndi nsia esiyemede fi ama oyom ndimenede ubọk mbọrọ mbụme? Ekpedi ntre, diọn̄ọ ke idịghe afo ikpọn̄ ke utọ n̄kpọ emi esiwọrọ. Se idude edi ke ndịk esinam ediwak nnyịn ke ini ibọrọde mbụme. Edi edieke ọdiọn̄ọde se isinamde ndịk anam fi, oro ekeme ndin̄wam fi ọdiọn̄ọ se akpanamde. Ndi afo esikere ke imọn̄ ifre se ikoyomde nditịn̄ mîdịghe ke imọn̄ itịn̄ n̄kpọ emi mînenke? Ndi esikere ke se editịn̄de idinemke nte eke mbon en̄wen? Idiọkke edieke esikerede ntre sia oro owụt ke omosụhọde idem, ke onyụn̄ ada ke mbon en̄wen ẹfọn ẹkan fi. Jehovah amama owo emi osụhọrede idem. (Ps. 138:6; Phil. 2:3) Edi enye oyom fi otoro imọ ke mbono esop onyụn̄ ọsọn̄ọ nditọete fo idem. (1 Thess. 5:11) Enye ama fi, oyonyụn̄ anam fi esinyene uko ọbọrọ mbụme.

w23.04 21 ¶7

Ẹsọn̄ọ Kiet Eken Idem Ini Ẹdụkde Mbono Esop

7 Ẹtịn̄ ndusụk se ikemede ndin̄wam fi ke mme Enyọn̄-Ukpeme emi ima ikekpekpep ibe. Akpafiak okot mmọ, ayan̄wam fi. N̄kpọ kiet emi ẹtịn̄de do edi yak esitịm idem ọfọn. (N̄ke 21:5) Se ẹdinemede ke mbono esop ekpetịm an̄wan̄a fi, idinen̄ekede isọn̄ fi ndimenede ubọk. N̄kpọ efen edi yak okûtịn̄ ikọ awawak. (N̄ke 15:23; 17:27) Idem idinen̄ekede inyek fi ekpedi aduak nditịn̄ ikọ iba m̀mê ita kpọt. Ikọ fo ekpedi udịmikọ kiet m̀mê iba kpọt, ekeme ndisọp n̄n̄wan̄a nditọete akan uwak ikọ emi ọdọn̄de ọkpọsọn̄ ntịbọde. Ekpetịn̄ ikọ ifan̄ unyụn̄ ukotke-kot ibọrọ fo, ẹyekụt ke ama etịm idem ọfọn, ke se ẹnemede onyụn̄ an̄wan̄a fi.

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

w97 12/1 19 ¶15

‘Ẹka Iso Ndifen Kiet Eken’

15 Nte ededi, nso edieke mbon efen ẹnamde nnyịn idiọkn̄kpọ ke usụn̄ oro ọnọde ata akamba unan, ndien kpa ye oro inyịmeke idiọkn̄kpọ oro, edikabade esịt idụhe, ndien andidue oro inyụn̄ ikpehe ubọk? (Mme N̄ke 28:13) N̄wed Abasi owụt in̄wan̄în̄wan̄ ete ke Jehovah ifenke mme anamidiọk oro ẹsọn̄de esịt mînyụn̄ ikabakede esịt. (Mme Hebrew 6:4-6; 10:26, 27) Nso kaban̄a nnyịn? Insight on the Scriptures ọdọhọ ete: “Iyomke mme Christian ẹfen mbon oro ẹnamde ubi ubi, n̄koinnam idiọkn̄kpọ ye unana edikabade esịt. Utọ mbon oro ẹkabade ẹdi mme asua Abasi.” (Eboho 1, page 862) Christian emi edide owo unọmọ ọkpọsọn̄ utụk, idiọk, m̀mê oburobụt edinam ikpenyeneke ndikere ke obiomo imọ ndifen, m̀mê ndidahado, nnọ anamidiọk emi mîkabakede esịt.​—Psalm 139:21, 22.

JANUARY 27–FEBRUARY 2

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI PSALM 140-143

Nam N̄kpọ Ban̄a Se Afo Eben̄ede Abasi

w22.02 12 ¶13-14

‘Sikop Ikọ Mbon Ọniọn̄’

13 Ke ini ẹnọde fi item, da nte ke Abasi owụt fi adan̄a nte enye amade fi. Jehovah oyom n̄kpọ ọfọn nnyịn. (N̄ke 4:20-22) Ke ini enye adade Ikọ esie, n̄wed esop esie, m̀mê eyenete emi ọsọn̄de idem ke esop ọnọ nnyịn item, enye owụt nnyịn adan̄a nte imọ imade nnyịn. Mme Hebrew 12:9, 10 ọdọhọ ke “enye anam emi ke ufọn nnyịn.”

14 Kere item emi ẹnọde fi, kûkere usụn̄ emi ẹkenọde. Ndusụk ini, imekeme ndikere ke nte ẹkenọde nnyịn item ikọfọnke. Imọdiọn̄ọ ke ọkpọfọn owo ekededi emi ọnọde owo item ọnọ ke usụn̄ emi edimemde owo oro ndida se enye etịn̄de. (Gal. 6:1) Edi edieke ẹnọde nnyịn item, se ikpebehede nnyịn ekpedi nte ikpekemede ndinam se ẹtịn̄de kpa ye emi ikerede ke enyene nte owo oro ekpeketịn̄de ikọ oro ye nnyịn enye ọfọn akan oro. Imekeme ndibụp idem nnyịn ite: ‘Kpa ye emi mmemmaha nte enye ọkọnọde mi item oro, ndi enyene se n̄kemede ndida ke se enye eketịn̄de oro? Ndi mmekeme ndifre mban̄a ndudue esie nnyụn̄ nyak item esie oro an̄wam mi?’ Edieke iyomde usụn̄ ndinam item emi ẹkenọde nnyịn, oro oyowụt ke imenyene ọniọn̄.​—N̄ke 15:31.

w10 3/15 32 ¶4

Ka Iso Nyene “Edisana Esịt” ke Ndiọkeyo Emi

Ukọbọ otode mme asua, nsọn̄ọn̄kpọ, ye idiọk udọn̄ọ, ẹsinam idem emem ediwak asan̄autom Abasi. Idiọk ekikere esidụk mmọ esịt ndusụk ini. N̄kpọ emi ama etịbe ọnọ Edidem David. Enye ọkọdọhọ ete: “Spirit mi ọmọfụhọ mi ke idem; esịt akpa mi ke idem.” (Ps. 143:4) Nso ikan̄wam enye ke utọ ini oro? David ama etie ekere mme n̄kpọ emi Jehovah akanamde ọnọ mme asan̄autom esie ye nte enye akanyan̄ade imọ. Enye ama ekere aban̄a mme n̄kpọ emi Jehovah akanamde ke ntak enyịn̄ Esie. David eketie ekere n̄kpọ Abasi. (Ps. 143:5) Ukem ntre, edieke ikerede iban̄a Andibot nnyịn, se enye akanamde ye se enye osụk anamde ọnọ nnyịn idahaemi, oro ayan̄wam nnyịn ke ini idomo.

w15 3/15 32 ¶2

Ndi ke Owowụt Ifiọk Owo Ndibet Tutu Okụt Owo ke Esop Ọdọ?

Ekeme nditie fi nte eketiede David ke ini enye ọkọdọhọde ete: “O Jehovah, wara yere mi. Spirit mi emesịm utịt. Kûdịp mi iso fo.” (Ps. 143:5-7, 10) Edieke etiede fi ntre, nọ Ete fo ke heaven ifet ndiwụt fi ke enye ekere aban̄a fi. N̄kpọ kiet emi edin̄wamde fi edi ndikot Ikọ Abasi nnyụn̄ ntie n̄kere se okotde. Emi ayanam enen̄ede ọfiọk ibet Abasi onyụn̄ okụt nte Abasi ekesin̄wamde ikọt esie. Edieke akpan̄de utọn̄ ọnọ enye, oyokụt ke emi enen̄ede ọfọn ye afo.

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

it-2 1151

Venom

Figurative Use. The lying, slanderous statements of the wicked, so damaging to the victim’s reputation, are likened to the deadly venom of the serpent. (Ps 58:3, 4) Of slanderers, it is said, “The venom of the horned viper is under their lips” (or, “behind their lips”), even as the viper’s venom gland lies behind the lip and fangs of its upper jaw. (Ps 140:3; Ro 3:13) The human tongue, misused in slanderous, backbiting, false teaching, or similarly harmful speech, “is full of death-dealing poison.”​—Jas 3:8.

FEBRUARY 3-9

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI PSALM 144-146

“Mbon Emi Jehovah Edide Abasi Mmọ Ẹkop Inemesịt!”

w18.04 32 ¶3-4

Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde

2. Nte ikabarede itien̄wed oro idahaemi ekem ye ofụri Psalm 144. Ndida “ndien” ntọn̄ọ ufan̄ikọ 12 owụt ke ndinen owo ẹdibọ mme edidiọn̄ oro ẹtịn̄de ke ufan̄ikọ 12 esịm 14 sia mmọ ẹdọhọ ke ufan̄ikọ 11 ẹte ‘ẹnyan̄a mmimọ ẹsio’ ndiọi owo ke ubọk. Emi owụt n̄ko ke ndinen owo ke ẹdọhọ utịm ikaba ke ufan̄ikọ 15 ke mmọ “ẹkop inemesịt.” Kpasụk mmọ ke ‘Jehovah edi Abasi mmọ.’ Ti ke idiọn̄ọ oro owụtde ikọ emi owo en̄wen etịn̄de ikodụhe ke Psalm 144:12-15 ke ata akpa uwetn̄kpọ usem Hebrew. Ntem, ana mme akabade Bible ẹtịm ẹse m̀mê ẹwet itien̄wed oro nte ẹsiwetde uto ke usem Hebrew, ẹse se mme ufan̄ikọ en̄wen ẹtịn̄de, ẹnyụn̄ ẹse mme itien̄wed en̄wen emi ẹtịn̄de ukem n̄kpọ oro man mmọ ẹkeme ndikabade nnennen nnennen.

3. Nte ikabarede itien̄wed oro idahaemi ekem ye mme itie Bible en̄wen emi Abasi ọn̄wọn̄ọde ndidiọn̄ nti ikọt esie. Ndikabade asher nte “ndien” ke Psalm 144:12 enen̄ede owụt idotenyịn oro David ekenyenede ini enye ekewetde Psalm 144. David ama enịm ke ini Jehovah edinyan̄ade nditọ Israel isio mme asua ke ubọk, ke enye ọyọdiọn̄ mmọ onyụn̄ anam mmọ ẹkop inemesịt. (Lev. 26:9, 10; Deut. 7:13; Ps. 128:1-6) Ke uwụtn̄kpọ, Deuteronomy 28:4 ọdọhọ ete: “Ọyọfọn ọnọ mfri idịbi fo ye mfri in̄wan̄ fo ye mfri idịbi ufene fo, mme abak enan̄ fo ye nditọerọn̄ fo.” Ke ini Solomon eyen David akakarade, nditọ Israel ẹma ẹforo etieti ẹnyụn̄ ẹdu ke emem. Ndusụk se iketịbede ini Solomon akakarade okowụt nte n̄kpọ editiede ini Christ edikarade.​—1 Ndi. 4:20, 21; Ps. 72:1-2.

w22.10 28 ¶16-17

Nen̄ede Nyene Idotenyịn

16 Idotenyịn emi inyenede ndidu uwem ke nsinsi edi eti enọ emi otode Abasi. Itetie ibet ini emi n̄kpọ edifọnde nnyịn ke ini iso, imonyụn̄ inịm ke eyetịbe. Idotenyịn oro etie nte ukwak ubom. Enye anam isọn̄ọ ida ikpat iba iyọ mfịna ye ukọbọ, ndien ọkpọkọm n̄kpa edi nnyịn ifeheke. Idotenyịn oro etie nte ndụn, ekpeme nnyịn ekikere man ikeme ndisịn ndiọi n̄kpọ inyụn̄ inam nti n̄kpọ. Idotenyịn emi Bible anamde inyene anam inen̄ede ikpere Abasi onyụn̄ anam ikụt nte Abasi amade nnyịn eketre. Ufọn emi ibọde nte inen̄erede inyene idotenyịn idịghe ekpri.

17 Ke leta emi apostle Paul ekewetde nditọete ke Rome, enye ọkọdọhọ mmọ “ẹdat esịt ke idotenyịn.” (Rome 12:12) Ntak idatesịt Paul ekedi ke enye ama ọdiọn̄ọ ke edieke imọ isọn̄ọde ida ye Abasi, ke imọ iyokodu uwem ke nsinsi ke heaven. Imekeme ndidat esịt n̄ko ke idotenyịn emi inyenede sia imenịm ke Jehovah ayanam se enye ọkọn̄wọn̄ọde. Onyụn̄ edi ukem ukem nte andiwet psalm ekewetde ete: “Owo emi okopde inemesịt edi owo emi  . . . odoride enyịn ke Jehovah Abasi esie, . . . Enye emi anamde akpanikọ ke nsinsi.”​—Ps. 146:5, 6.

w18.01 26 ¶19-20

Se Ikpenen̄erede Ima Man Ikop Ata Inemesịt

19 Ererimbot Satan emi anam mme owo ẹbọ ufen ke n̄kpọ nte isua 6,000 idahaemi. Edi ererimbot esie emi ọmọn̄ esesịm utịt. Mbon emi ẹmade idemmọ, ẹmade okụk, ẹnyụn̄ ẹmade unọ idem inemesịt ẹkaha ẹyọyọhọ ererimbot emi. Mmọ ẹkere ẹban̄a idemmọ kpọt; n̄kukụre se ibehede mmọ edi se idọn̄de mmọ. Utọ mme owo oro ikemeke-keme ndikop ata inemesịt. Bible ọdọhọ ke “owo emi okopde inemesịt edi owo emi Abasi Jacob edide andin̄wam enye, emi odoride enyịn ke Jehovah Abasi esie.”​— Psalm 146:5.

20 Ikọt Jehovah ke ẹdọdiọn̄ ẹma enye. Kpukpru isua, ata ediwak owo ẹsiditiene nnyịn ẹkpono enye ẹnyụn̄ ẹma enye. Emi owụt ke Obio Ubọn̄ Abasi ke akara ke heaven, ndien ibịghike enye ọmọn̄ ọdiọn̄ nnyịn mi ke isọn̄ akan nte nnyịn ikerede! Esịt esinem Jehovah ke ini inamde se enye amade, oro esinam nnyịn ikop ata inemesịt. Mbon oro ẹmade Jehovah ẹyekop inemesịt ke nsinsi! Ke ibuotikọ oro etienede, iyeneme ndusụk edu emi mbon oro ẹmade idemmọ, ẹmade okụk, ẹnyụn̄ ẹmade unọ idem inemesịt ẹkaha ẹsinyenede inyụn̄ ise nte mme edu mmọ ẹkpụhọrede ye mme edu oro ikọt Jehovah ẹnyenede.

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

it-1 111 ¶9

Animals

The Bible inculcates just and merciful treatment of the lower creatures. Indeed, Jehovah represents himself as the Loving Provider for their lives and well-being. (Pr 12:10; Ps 145:15, 16) The Mosaic Law enjoined proper care of domestic animals. When found straying, domestic animals were to be returned safely to their owner; when crushed under a burden, they were to be relieved. (Ex 23:4, 5) They were to be worked humanely. (De 22:10; 25:4) They, as well as man, were to benefit from the Sabbath rests. (Ex 20:10; 23:12; De 5:14) Dangerous animals were to be controlled or destroyed. (Ge 9:5; Ex 21:28, 29) Crossbreeding of different sorts was forbidden.​—Le 19:19.

FEBRUARY 10-16

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI PSALM 147-150

Imenyene Ediwak Ntak Nditoro Jah

w17.07 18 ¶5-6

Ntak Emi Ikpotorode Jah?

5 Jehovah ama ọdọn̄ idụt Israel esịt onyụn̄ ọdọn̄ nditọ Israel kiet kiet esịt n̄ko. Nte Jehovah onyụn̄ ọdọn̄de nnyịn esịt edi oro mfịn. Andiwet psalm oro ọkọdọhọ ntem aban̄a Jehovah: “Enye ọkọk mbon oro esịt mmọ obụn̄ọde, onyụn̄ ọbọp mme nde unan mmọ.” (Ps. 147:3) Jehovah esise aban̄a mbon oro ẹnyenede mfịna, edide mmọ ẹdọdọn̄ọ m̀mê n̄kpọ anam mmọ ẹfụhọ. Esidọn̄ Jehovah ndidọn̄ nnyịn esịt man anam esịt ana nnyịn sụn̄. (Ps. 34:18; Isa. 57:15) Enye esinọ nnyịn ọniọn̄ ye odudu man ikeme ndiyọ se ededi oro ọwọrọde nnyịn.​—Jas. 1:5.

6 Andiwet psalm oro ama ọtọn̄ọ nditịn̄ mban̄a ikpaenyọn̄ onyụn̄ ọdọhọ ke Jehovah “abat ntantaọfiọn̄” onyụn̄ “okot kpukpru mmọ ke enyịn̄.” (Ps. 147:4) Nso inam edi enye ke etetịn̄ aban̄a ndọn̄esịt ẹtise enye ọtọn̄ọ nditịn̄ mban̄a ikpaenyọn̄ ye ntantaọfiọn̄? Enye ama esikụt ntantaọfiọn̄ edi ikọfiọkke m̀mê ntantaọfiọn̄ ẹwak didie. Edi mfịn ẹkụt ntantaọfiọn̄ emi awakde akan se andiwet psalm oro okokụtde. Ndusụk owo ẹkere ke ediwak biliọn ntantaọfiọn ẹdu ke uyọ ntantaọfiọn̄ emi ẹkotde Milky Way. Ndien etie nte ediwak triliọn uyọ ntantaọfiọn̄ ẹdu ke ekondo! Se idude edi ke idụhe owo ndomokiet emi ọdiọn̄ọde m̀mê ntantaọfiọn̄ ifan̄ idu! Edi Andibot osio kpukpru mmọ enyịn̄. Emi ọwọrọ ke Jehovah ọfiọk ntantaọfiọn̄ kiet kiet. (1 Cor. 15:41) Ndi Abasi ọfiọk nnyịn owo kiet kiet ntre? Abasi emi ọfiọkde ebiet emi ntantaọfiọn̄ kiet kiet odude ọdiọn̄ọ fi n̄ko. Enye ọfiọk ebiet emi afo odude, ọfiọk nte etiede fi ke idem, onyụn̄ ọfiọk se afo oyomde ini ekededi!

w17.07 18 ¶7

Ntak Emi Ikpotorode Jah?

7 Jehovah enen̄ede ekere aban̄a fi, mbọm fo onyụn̄ anam enye. Enye enyene odudu ndin̄wam fi ọyọ se ededi emi ekemede ndiwọrọ fi. (Kot Psalm 147:5.) Emekeme ndikere ke mfịna fo okpon akaha, ke unyụn̄ ukemeke ndiyọ aba. Abasi ọfiọk se afo ekemede ndinam ye se mûkemeke, sia enye ‘eti ke afo edi ntan.’ (Ps. 103:14) Sia nnyịn mîfọnke ima, imesidue inam n̄kpọ emi ikọdọhọde ke nnyịn idinamke aba. Esifịna nnyịn ke ini itịn̄de se nnyịn mîkpetịn̄ke, ikerede se nnyịn mîkpekereke, inyụn̄ iyatde esịt iban̄a se mbon en̄wen ẹnyenede. Jehovah isinamke utọ mme n̄kpọ emi; kpa ye oro, enye enen̄ede ọfiọk nte esitiede nnyịn ke idem ke ini iduede inam mme n̄kpọ emi ikọdọhọde ke nnyịn idinamke aba.​—Isa. 40:28.

w17.07 21 ¶18

Ntak Emi Ikpotorode Jah?

18 Andiwet Psalm 147 ama ọfiọk ke Jehovah enen̄ede ama ikọt esie. Mmọ ikpọn̄ ke Jehovah ọkọnọ ‘ikọ, ewụhọ, ye mme ubiereikpe esie.’ (Kot Psalm 147:19, 20.) Mfịn, nnyịn ikpọn̄ ikere enyịn̄ idian Jehovah, ndien emi edi ata n̄kpọ ukpono. Ndidiọn̄ọ Jehovah nnyụn̄ nda Ikọ esie ndu uwem anam nnyịn inen̄ede ikpere enye. Ukem nte andiwet Psalm 147, ndi afo n̄ko unyeneke ediwak ntak ndidọhọ mme owo ẹtiene fi “ẹtoro Jah”?

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

cl 54 ¶16

Odudu Ubotn̄kpọ​—‘Andinam Enyọn̄ ye Isọn̄’

16 Psalm 148:10 asiak n̄ko mme “inuen mba.” Kam kere nsio nsio uduot oro ẹdude! Jehovah ama asian Job nte ostrich “[asakde] horse ye andidoro enye ke esịt.” Ke akpanikọ, okposụkedi inuen emi edide ikpat itiata ke uniọn̄ mi mîkemeke ndife, enye ekeme ndifehe kilomita 65 ke hour kiet, osiode ukot ọniọn̄ esịm mita inan̄ ye ubak ke ikpat kiet! (Job 39:13, 18) Ke n̄kan̄ eken, ituen esibiat ekese ini uwem esie efe ufụm ke inyan̄. Nte inuen oro etịmde ọdiọn̄ọ ufe, mba esie abara ke n̄kpọ nte mita ita. Enye ekeme nditat mba esie ke anyanini ye unana edimia enye. Ke edide isio, nsasak emi mba esie edide sụk centimita 5 ke uniọn̄, edi n̄kprin̄kan inuen ke ererimbot. Enye ekeme ndimia mba esie awak esịm utịm ike-80 ke sekọn kiet! Nsasak emi eyede nte ekpri n̄kpọuto oro enyenede mba, ekeme ndituak nda ebiet kiet nte ubomofụm onyụn̄ ekeme ndikam mfe edem edem.

FEBRUARY 17-23

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI MME N̄KE 1

Mme Uyen​—Ẹkpema Ndikop Item Anie?

w17.11 29 ¶16-17

Kûyak N̄kpọ Ndomokiet Anam Fi Okûbọ Utịp

16 Edieke afo edide uyen, ndi emesikere ke uwem fo in̄wan̄ake ete ye eka fo emi ẹdide Ntiense Jehovah m̀mê ke mmọ iyakke fi anam se akpamade ndinam? Emi ekeme ndinam fi ekere ke ndinam n̄kpọ Jehovah idinọhọ imọ ifụre. Edieke utọ n̄kpọ emi ọwọrọde fi, kûyak oro anam fi etre ndinam n̄kpọ Jehovah, sia ete ye eka fo ye nditọete ke esop ẹnen̄ede ẹma fi.

17 Edieke edide akanam ete ye eka fo inọhọ fi item, ndi ekpekere ke mmọ ẹma fi? (Heb. 12:8) Ekeme ndidi usụn̄ oro ete ye eka fo ẹtụnọde fi esinam esịt ayat fi. Utu ke ndiyat esịt mban̄a usụn̄ oro mmọ ẹsitụnọde fi, domo ndifiọk ntak emi mmọ mîyakke anam ndusụk n̄kpọ oro akpamade ndinam. Simụm idem kama, kûsusọp uyat esịt ke ini mmọ ẹnọde fi item. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Owo ekededi eke afarade ke ikọ esie enyene ifiọk, owo mbufiọk onyụn̄ enyene ifụre ifure edu.” (N̄ke 17:27) Kpep ndinam n̄kpọ nte ọdiọn̄ọ-idem-owo; sisụhọde idem bọ item oro ete ye eka fo ẹnọde fi nyụn̄ nam se mmọ ẹdọhọde. Kûsufịna idem uban̄a usụn̄ oro mmọ ẹnọde fi item. (N̄ke 1:8) Inyeneke se inemde nte ndinyene ete ye eka emi ẹnamde n̄kpọ Jehovah. Mmọ ẹyom ndin̄wam fi enyene nsinsi uwem.

w05 2/15 19-20 ¶11-12

Ndikpeme Se Ẹdade Ẹdiọn̄ọ Nnyịn nte Mme Christian

11 Domo ndidat Abasi esịt, utu ke ndidat owo. Edi ndammana n̄kpọ mme owo ndidiọn̄ọ nnyịn ke ntak nsan̄a oro idụkde. Idụhe owo oro mîyomke ufan, ndien esịt esidat nnyịn ke ini mme ufan ẹsịnde nnyịn ke otu mmọ. Ke ini ediwọrọ ndụk akwa owo​—ye ke oro ebede​—udọn̄ editie nte n̄ka esinen̄ede ọsọn̄ ubọk, anamde owo enen̄ede oyom ndidat mbon en̄wen esịt. Edi mme ufan ye mme ubọkn̄ka nnyịn isiwakke ndiyom ufọn nnyịn. Ndusụk ini, mmọ ẹsikam ẹyom owo emi editienede mmimọ inam idiọk. (Mme N̄ke 1:11-19) Ke ini Christian ayakde idem ọnọ idiọk etabi ubọkn̄ka, enye esiwak ndidịp se enye edide. (Psalm 26:4) Apostle Paul ama odụri owo utọn̄ ete: “Ẹkûkpebe edu uwem ererimbot emi.” (Rome 12:2, The Jerusalem Bible) Jehovah esinọ nnyịn ukeme ndin̄wana mbiọn̄ọ edu uwem ererimbot emi.​—Mme Hebrew 13:6.

12 Ke ini ererimbot odomode ndibiat idaha Christian nnyịn, nnyịn ikpenyene nditi ke ndisọn̄ọ nda ke n̄kan̄ Abasi enen̄ede edi akpan n̄kpọ akan editiene se ediwak owo ẹdọhọde ke enen. Eti edumbet oro ikpetienede odu ke Exodus 23:2, emi ọdọhọde ete: “Kûtiene ediwak owo edem uka [idiọk].” Ke ini ediwak nditọ Israel ẹkekerede ke Jehovah idikemeke ndisu mme un̄wọn̄ọ Esie, Caleb ikamaha nditiene mmọ edem. Enye ama enen̄ede enịm ke mme un̄wọn̄ọ Abasi ẹyesu, ndien enye ama ọbọ akamba utịp ke ntak oro. (Numbers 13:30; Joshua 14:6-11) Ndi afo n̄ko emenyịme ndibiọn̄ọ ekikere ediwak owo man ekpeme itie ebuana fo ye Abasi?

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

w22.10 19 ¶6 21 ¶11

Ata Ọniọn̄ Idịbeke​—ke Osioro Uyo

6 Ediwak owo ẹsiforo inan ini ata ọniọn̄ ‘ofioride ke efak.’ Bible owụt ke “mme ọkoi,” “mbon nsahi,” ye “mme ndisịme” ẹsisịn ata ọniọn̄. (Kot Mme N̄ke 1:22-25.) Ẹyak itịm ise se isinamde utọ mme owo oro ẹsịn ọniọn̄ emi otode Jehovah ye se ikpanamde man nnyịn idibiet mmọ.

11 Ọyọhọ otu ita emi ẹsịnde ọniọn̄ ẹdi “mme ndisịme.” Mmọ ndisịn ndidu uwem nte ibet Abasi ọdọhọde anam mmọ ẹdi ndisịme. Se ifọnde mmọ ke enyịn ke mmọ ẹsinam. (N̄ke 12:15) Utọ mme owo oro ẹsịn Jehovah emi edide kpukpru ọniọn̄ akam oto enye. (Ps. 53:1) Ima ikụt mmọ ini ikwọrọde ikọ, mmọ ẹsitọk nnyịn ẹte ke nnyịn emi idude uwem nte Bible ọdọhọde idiọn̄ọke idem. Edi nnyịn ikwe nte uwem mmọ ọfọnde akan eke nnyịn. Bible ọdọhọ ete: “Ata ọniọn̄ okokon̄ akaha ọnọ ndisịme owo; enye iditatke inua esie ke inuaotop.” (N̄ke 24:7) Ikọ ọniọn̄ ndomokiet ikemeke ndiwọrọ ndisịme owo ke inua. Imosụk ise Jehovah odụride nnyịn utọn̄ ete ‘idaha ke iso ndisịme owo’!​—N̄ke 14:7.

FEBRUARY 24–MARCH 2

MME AKPAN N̄KPỌ KE IKỌ ABASI MME N̄KE 2

Ntak Emi Ekpesisiode Esịt Ekpep Ikọ Abasi ke Idemfo?

w22.08 18 ¶16

Ẹka Iso ‘Ẹsan̄a ke Akpanikọ’

16 Idịghe kpukpru nnyịn isima ndikot n̄wed nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ. Edi Jehovah ọdọhọ yak ‘ika iso iyom’ inyụn̄ ‘ika iso idụn̄ọde’ man akpanikọ enen̄ede an̄wan̄a nnyịn. (Kot Mme N̄ke 2:4-6.) Idụhe nte idinamde oro yak ikûbọ ufọn. Brọda Corey ọdọhọ ke ini imọ ikotde Bible ke idem imọ ke imesitịm idụn̄ọde ufan̄ikọ kiet mbemiso ibede ika en̄wen. Enye ọdọhọ ete: “Mmesikot kpukpru ikọ idakisọn̄, n̄kot kpukpru mme itie Bible emi ẹtịn̄de ukem n̄kpọ emi ẹtịn̄de ke itie emi n̄kotde nnyụn̄ nnam ndụn̄ọde ke mme n̄wed efen. . . . Ndikot Bible ntem anam n̄kpep ediwak n̄kpọ!” Edide inam nte Brọda Corey anamde mîdịghe imenyene nte isinamde eke nnyịn, nnyịn ndinen̄ede nda ini nsịn idem n̄kpep Bible owụt ke imama akpanikọ.​—Ps. 1:1-3.

w22.10 19 ¶3-4

Ata Ọniọn̄ Idịbeke​—ke Osioro Uyo

3 Edieke idade se idiọn̄ọde ibiere n̄kpọ ọfọn, ọniọn̄ edi oro. Edi ata ọniọn̄ akan oro. Bible ọdọhọ ete: “Ndibak Jehovah edi ntọn̄ọ ọniọn̄, ndien ndifiọk Ata Edisana Abasi edi asian.” (N̄ke 9:10) Ntre ima iyom ndibiere akpan n̄kpọ, ọfọn ida ‘ifiọk Ata Edisana Abasi,’ oro edi, se Jehovah ekerede ibiere. Se idin̄wamde nnyịn edi ndisikot Bible ye mme n̄wed esop Abasi. Ima inam ntre, oro oyowụt ke imenyene ata ọniọn̄.​—N̄ke 2:5-7.

4 Jehovah ikpọn̄ ekeme ndinam inyene ata ọniọn̄. (Rome 16:27) Ntak emi ikemede ndidọhọ ke ọniọn̄ oto Jehovah? Akpa, sia edide enye okobot kpukpru n̄kpọ, inyeneke se enye mîdiọn̄ọke iban̄a mme n̄kpọ emi enye okobotde. (Ps. 104:24) Ọyọhọ iba, kpukpru se Jehovah anamde owụt ke enye enyene ọniọn̄. (Rome 11:33) Ọyọhọ ita, akananam owo idaha ọniọn̄ Jehovah inam n̄kpọ yak okpu enye. (N̄ke 2:10-12) Edieke iyomde ndinyene ata ọniọn̄, ana inyịme n̄kpọ mbita oro inyụn̄ iyak mmọ ẹn̄wam nnyịn edide iyom ndibiere n̄kpọ m̀mê iyom ndinam n̄kpọ.

w16.09 23 ¶2-3

Mme Uyen, Ẹkpep Ndinen̄ede Mbuọt Idem ye Jehovah

2 Ediwak owo mfịn inịmke ke Abasi okobot nnyịn. Edieke edide uyen Ntiense m̀mê ọtọn̄ọde-tọn̄ọ ndikpep n̄kpọ mban̄a Jehovah, anaedi emesikere nte akpanamde mme owo ẹnịm ke Abasi okobot nnyịn. Bible esin̄wam nnyịn inen̄ede itie ikere se ikopde m̀mê ikotde man ifiọk m̀mê edi akpanikọ. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Ukeme ukere n̄kpọ eyekpeme fi.” Edieke etiede ekere se okotde m̀mê okopde, ọyọfiọk n̄kpọ emi mîdịghe akpanikọ, n̄kpọ emi ekemede ndinam fi okûbuọt idem ye Jehovah.​—Kot Mme N̄ke 2:10-12.

3 Ana inen̄ede ifiọk Jehovah man ikeme nditetịm mbuọt idem ye enye. (1 Tim. 2:4) Ntre, kûkpep Ikọ Abasi ye mme n̄wed esop Abasi itọk itọk. Nen̄ede tie kere se ekpepde man ‘ọfiọk se enye ọwọrọde.’ (Matt. 13:23) Ẹyak ineme nte nditie n̄kere se afo ekpepde ekemede ndin̄wam fi okụt mme n̄kpọ emi edinamde fi etetịm enịm ke Jehovah okobot nnyịn, ke Bible onyụn̄ edi Ikọ esie.​—Heb. 11:1.

Yom N̄kpọuto ke Ikọ Abasi

it-1 1211 ¶4

Integrity

Such an integrity-keeping course is possible, not by the individual’s personal moral strength, but only through deep faith and trust in Jehovah and His saving power. (Ps 25:21) God’s promise is that he will be a “shield” and “stronghold,” guarding the way of those walking in integrity. (Pr 2:6-8; 10:29; Ps 41:12) Their constant concern for gaining Jehovah’s approval brings stability to their lives, enabling them to follow a straight course to their goal. (Ps 26:1-3; Pr 11:5; 28:18) Though, as Job perplexedly observed, the blameless may suffer because of the rule of the wicked and may die along with the wicked, Jehovah assures that he is aware of the life of the faultless person and guarantees that such a person’s inheritance will continue, his future will be peaceful, and he will come into the possession of good. (Job 9:20-22; Ps 37:18, 19, 37; 84:11; Pr 28:10) As in Job’s case, it is being a man of integrity, rather than one’s wealth, that makes one a person of genuine worth, meriting respect. (Pr 19:1; 28:6) Children privileged to have such a person for a parent are to be counted happy (Pr 20:7), receiving a splendid legacy in their father’s life example, enjoying a share in his good name and the respect he gained.

    Mme N̄wed Ikọ Efịk (1982-2026)
    Wọrọ
    Dụk
    • Efịk
    • Share
    • Mek nte amade
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nte Ẹkpedade Ikpehe Intanet Emi Ẹnam N̄kpọ
    • Ediomi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Dụk
    Share