Ibuot 3
Se Idọn̄ọde ke N̄wed Oro
1. Nso ke Bible etịn̄ ọnọ nnyịn aban̄a uwem? (Mme N̄ke 21:21)
KE INI emende Bible, nso isidi ekikere fo? Ndi esidọhọ, ‘Nso n̄wed ikpon ntem!’ m̀mê ‘Etie nte enye ọsọn̄ mi akaha ndikot’? Edi akpanikọ, enye edi n̄wed oro okponde. Edi oyom n̄wed oro okponde man ẹwet kpukpru ima ima uduak oro Andibot nnyịn enyenede ọnọ ubonowo. Bible etịn̄ n̄kpọ aban̄a uwem mme owo—kpa mme owo nte nnyịn. Enye owụt se uwem enen̄erede edi, ye mme idara ye mme mfụhọ esie, unen emi enye okụtde ye mme ndudue oro enye anamde. Enye asian nnyịn nte ikpefepde mme mfịna m̀mê nte ikpakande mmọ, ye nte ikpenyenede ata uduak ke uwem. Ke ini ọbọde se idọn̄ọde ke esịt esie ọdọn̄ ke ibuot, afo eyekụt ke enye—baba, isọn̄ke, edi edi inem inem edinam an̄wan̄a nte ẹkemede ‘ndimụm uwem eke edide ata uwem n̄kama,’ oro anade ebet ubonowo.—1 Timothy 6:19.
AKPA N̄WED ITION
2. (a) Ewe ẹdi akpa n̄wed Bible ition? (b) Anie ekewet mmọ, ke ewe usem, ndien ini ewe?
2 Ẹyak nnyịn ibemiso ise akpa “n̄kpri n̄wed” ition eke Bible—kpa Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers ye Deuteronomy. Ẹwak ndikot mmọemi Pentateuch (Akpa N̄wed Ition), emi ọwọrọde “Ewan̄ Ition,” sia nte an̄wan̄ade, ẹkebemde iso ẹwet mmọ ke nsio nsio ewan̄ ikpaunam. Prọfet Moses ekewet kpukpru n̄wed ẹmi ke usem Hebrew ke se iwakde ikan isua 3,500 ẹmi ẹkebede! Ndifiọk se idọn̄ọde ke n̄wed ẹmi eyenọ nnyịn akwa ufọn.
3. (a) Nso ke Genesis etịn̄ aban̄a mbụk eset? (b) Nso ke enye owụt kaban̄a Andinyan̄a?
3 Akpa ke otu n̄wed ition ẹmi, Genesis, ọnọ mbụk aban̄a edibot oro ẹbotde enyọn̄ ye isọn̄, mme n̄kpọ ẹmi ẹdude ke isọn̄, ye owo. Enye anam an̄wan̄a nte idiọkn̄kpọ ọkọtọn̄ọde ke isọn̄, ini akpa eren ye n̄wan oro, Adam ye Eve, ẹketụtde utọn̄ ye Andibot mmọ, ye nte Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ndinọ Andinyan̄a, kpa “mfri.” Enye odụri ntịn̄enyịn owụt edinam akpanikọ eke ibat ibat owo, utọ nte Noah, onyụn̄ etịn̄ aban̄a nsobo oro ẹkedade ukwọ ofụri ererimbot ẹsobo oburobụt ererimbot. Enye etịn̄ aban̄a ntọn̄ọ mme idụt eyomfịn ye mme usem mmọ, onyụn̄ owụt ete ke Andinyan̄a, kpa “mfri,” edito ke udịm ubon anam-akpanikọ Abraham. (Genesis 3:15, NW; 12:3; 22:17, 18, NW) Genesis obụk n̄ko ke nde ke nde aban̄a mme n̄kpọntịbe ke uwem mme ete-ekpụk oro, kpa Abraham, Isaac, Jacob ye Joseph. N̄ko ẹkekot Jacob Israel, ntem ẹkekot mme andito ubon esie nditọ Israel. Inem inem mbụk emi an̄wam nnyịn ndinyene ifiọk oro otụn̄ọde mban̄a mme uduak Abasi.
4. (a) Mme n̄wed ẹtọn̄ọde ke Exodus ẹsịm Deuteronomy ẹdọn̄ọ nso, ndien nso ufọn ke mmọ ẹnyene ẹnọ nnyịn mfịn? (Deuteronomy 32:46, 47) (b) Mme ibet ewe ẹdọn̄ọ ke n̄wed ẹmi, ndien didie ke mmọ ẹtụk ubonowo?
4 Akpatre n̄wed inan̄ ke otu Akpa N̄wed Ition ẹmi ẹtịn̄ ẹban̄a mme n̄kpọntịbe eke eyouwem Moses, esịnede utịbe utịbe edinyan̄a nditọ Israel ke Ididuot Inyan̄, ye edu mme owo oro ke idak nsio nsio idomo, ẹkewet emi ẹnịm nte ntọt ẹnọ nnyịn mfịn. N̄wed ẹmi ẹsịne n̄ko Ibet Duop ye mme ibet eken ẹmi ẹnọde ubonowo ufọn akamba akamba, Moses ama afiak ewet onyụn̄ atat ediwak ibet ẹmi ke Deuteronomy.
MME UKPEREDEM N̄WED MBỤK
5. Mme n̄kpọntịbe ewe ke ẹbụk ke n̄wed Bible duopeba ẹmi ẹtienede?
5 Udịm udịm “n̄kpri n̄wed” 12 ẹtiene, ọtọn̄ọde ke Joshua osịm Esther, oro anamde se ikponde ikan mbahade kiet ke itie inan̄ ke ofụri uwetn̄kpọ Bible. Emi edi mbụk aban̄ade edimek idụt Abasi, kpa Israel, adade se iwakde ibe tọsịn isua kiet, ọtọn̄ọde ke 1473 M.E.N., ke ini andida itie Moses, Joshua, akadade mmọ usụn̄ ebe Akpa Jordan odụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, tutu osịm n̄kpọ nte 443 M.E.N. Ataata n̄kpọntịbe ke uwem, emi ẹbụkde ke mme ikọn̄n̄wed ẹmi edi se inemde ndikot onyụn̄ esịne item. Nte nnyịn ikụtde nte Abasi akanamde n̄kpọ ye mme owo ke ini ẹkewetde Bible, nnyịn imekeme ndikpep nte nnyịn ikemede ndinem enye esịt mfịn, man inyene edidiọn̄ esie ke uwem nnyịn.
6. Nso in̄wan̄în̄wan̄ mbụk ke ẹbụk ke Joshua, Judges ye Ruth? (Judges 2:7, 11, 20-22)
6 N̄wed Joshua, Judges ye Ruth ẹda iduọk ini emi tutu osịm 1107 M.E.N. ẹnyụn̄ ẹnọ in̄wan̄în̄wan̄ mbụk ẹban̄a mme edidiọn̄ ye ufen ẹmi idụt Israel ọkọbọde, nte ekemde ye usụn̄ nte mmọ ẹkekopde item m̀mê ẹketụtde utọn̄ ye Abasi mmọ.
7. (a) Nso ke mme n̄wed ẹtọn̄ọde ke Akpa Samuel ẹsịm Esther ẹtịn̄ ẹban̄a? (b) Ntak emi mmọ ẹkponde ẹkan ikpîkpu mbụk? (Rome 15:4)
7 Mbụk emi odude ke Akpa Samuel tutu osịm Udiana Ndidem esịne ediwụk oro ẹkewụkde obio ubọn̄ ke Israel ke 1117 M.E.N. ye ubọn̄ ubọn̄ ukara Edidem David ye Edidem Solomon ke isua ikie ẹmi ẹketienede. Ekem enye etịn̄ nte ẹkebaharede idụt oro ẹsịn ke obio ubọn̄ edem edere eke Israel ye obio ubọn̄ edem usụk eke Judah ke 997 M.E.N., ye n̄ko mme n̄kpọntịbe ẹkedade ẹsịm Assyria ndinịm Israel ke ndon ke 740 M.E.N., ye nsobo Judah ke ubọk Babylon ke 607 M.E.N. N̄wed Chronicles iba oro ẹwet akpa enyịn̄ mme ubon, onyụn̄ afiak ewet mme mbụk obio ubọn̄ Israel ye Judah, nte Ezra, ata osion̄o n̄wed ye oku ekewetde. N̄wed Ezra, Nehemiah ye Esther ẹdụn̄ọrede mme n̄kpọntịbe ke mbụk mme Jew ọtọn̄ọde ke ini ewụhọ Edidem Cyrus eke Persia, emi akanamde mme Jew ẹwọrọ ufụn ntan̄mfep ke Babylon ke 537, tutu osụhọde okosịm n̄kpọ nte 443 M.E.N. Kpukpru n̄wed ẹmi ọdọn̄ọ se ikponde ikan ikpîkpu mbụk. Mmọ ẹdọn̄ọ nti item ẹnọ kpukpru mbon ẹmi ẹmade edinen ido, ẹnyụn̄ ẹnyan ubọk ẹwụt Andinyan̄a ubonowo emi ẹken̄wọn̄ọde.
MME N̄WED UTO
8. Anie ekewet n̄wed Job, ndien ntak emi n̄wed emi edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn? (Job 2:4, 5)
8 Ẹkewet “n̄kpri n̄wed” ition ẹmi ẹtienede, kpa mme n̄wed uto, ke nsio nsio ini ke mbụk Israel. Edi Moses, nte an̄wan̄ade, ekewet n̄wed Job, ke n̄kpọ nte ukem ini emi enye ekewetde Akpa N̄wed Ition oro. Enye owụt akpan asua Abasi nte edide Satan, kpa owo spirit; enye owụt ntak emi Abasi ayakde idiọk ukara emi Satan akarade mme mbubehe isọn̄ ebịghi ntre, onyụn̄ anam ẹfiọk ẹte ke Abasi esinọ mbon oro ẹmụmde nsọn̄ọnda ẹkama ke enye ke idak esuene ye ukọbọ otode Satan, utịp.
9. (a) Anie ekewet ediwak psalm, ndien mmọ ẹdọn̄ọ nso? (b) Mmanie ẹkewet mme n̄wed uto eken, ndien didie ke mmọ ẹnyene ufọn ẹnọ nnyịn? (Mme N̄ke 3:5, 6) (c) Ini ewe ke ẹkewet n̄wed ẹmi?
9 Mme Psalm, ẹmi Edidem David ekewetde n̄kpọ nte ubak, ẹneme ẹban̄a akam itoro ye edinọ ekọm kaban̄a ima-mfọnido Abasi. Mmọ n̄ko ẹtịn̄ uwak prọfesi ẹban̄a Andinyan̄a oro ẹken̄wọn̄ọde. Ayak esisịt ndidi Solomon, eyen David, ekewet ofụri n̄wed Mme N̄ke, Ecclesiastes ye Ikwọ Solomon. Mmọ ẹwụt uwak ata ọniọn̄ ẹmi ẹnyenede ufọn akpan akpan ke ndin̄wam nnyịn ikan mme mfịna uwem eke usen mfịn. Ke akamba ubak, ẹkewet mme n̄wed uto ẹmi ke ọyọhọ isua ikie duopekiet M.E.N. Mmọ ẹdi akpan n̄kpọ ndemede udọn̄ sia mmọ ẹwụtde usụn̄ adade osịm ata inemesịt. Ke ofụri ofụri, ikọ Hebrew emi etịn̄de n̄kpọ aban̄a “inemesịt” odu ata ediwak ini ke esịt mmọ.
MME NTỊN̄NNỊM N̄WED
10. (a) Nso idọn̄ọ ke mme ntịn̄nnịm n̄wed, ndien ntak emi mmọ ẹdide n̄kpọ ndemede udọn̄ ẹnọ nnyịn mfịn? (Isaiah 2:2) (b) Ewe iduọk ini ke ẹkewet mme ntịn̄nnịm n̄wed Bible?
10 Nte afo ukpumaha ndifiọk se inade ke ini iso ibet fi? Ọfọn, afo emekeme ndifiọk. “N̄kpri n̄wed” 17 oro ọtọn̄ọde ke Isaiah osịm Malachi, ẹmi ayakde esisịt ndidi kpukpru ẹkere enyịn̄ mme andiwet mmọ, ẹdọn̄ọ mme prọfesi ẹmi ẹkenyenede n̄wọrọnda edisu ke mme emana ẹmi ẹkebede. Mmọ n̄ko ẹma ẹbemiso ẹtịn̄ ẹban̄a mme n̄kpọntịbe eke eyo nnyịn, utọ nte unyan̄a ukara ke ufọt mme idụt ukara mbio obio ye communist, ye edinyan̄a ikọt Abasi nsio ke n̄kponn̄kan “ini ukụt” ererimbot. (Daniel 11:40–12:1) Mmọ ẹtịn̄ ẹban̄a ubiereikpe Abasi ye ubọn̄ ubọn̄ paradise emi kpukpru mme andima Abasi ẹkemede ndidara. Ẹkewet kpukpru ntịn̄nnịm n̄wed ẹmi ke iduọk ini oro ẹkewetde mme ukperedem n̄wed mbụk oro ikebemde iso ineme iban̄a, ọtọn̄ọde ye n̄wed prọfet Jonah ke n̄kpọ nte 844, onyụn̄ etrede ye prọfesi Malachi ke n̄kpọ nte 443 M.E.N.
GOSPEL INAN̄
11. (a) Ini ewe ke “mfri” emi ẹken̄wọn̄ọde ke akpatre owụt idem? (b) Enyịn̄ ye udorienyịn̄ esie ẹwọrọ nso? (c) Nso ke mme Gospel ẹtịn̄ ẹnọ nnyịn ẹban̄a Messiah emi? (Matthew 4:17; Mark 1:14, 15; Luke 7:19, 22; John 21:25)
11 Ke akpatre, ke isua 29 E.N., “mfri” ye Andinyan̄a emi ẹken̄wọn̄ọde owụt idem! Enye edi Jesus Christ, enyịn̄ esie oro “Jesus” ọwọrọ “Edinyan̄a Jehovah,” ndien udorienyịn̄ esie oro “Christ” ọwọrọ “Enyeemi Ẹyetde Aran.” Jehovah Abasi emek Jesus nte Andinyan̄a ke ndiyet enye aran—idịghe ye enem utebe aran, nte ido ekedide ke ini ẹkesidoride ndidem ke ebekpo ke ini eset, edi ye odudu edisana spirit Esie. Emi edi ukem anamutom odudu Abasi emi ọkọnọde mme andiwet Bible odudu ndiwet “ikọ” Esie. “N̄kpri n̄wed” Matthew, Mark, Luke ye John ke nsio nsio idaha ẹtịn̄ ẹban̄a utom ye ukwọrọikọ Jesus, n̄kpa usụn̄ Abasi ye ediset ke n̄kpa esie, ye enye ndisu ediwak prọfesi ke N̄wed Abasi eke usem Hebrew emi anamde ẹdiọn̄ọ enye nte Andinyan̄a.
12. (a) Ini ewe, n̄ko ke usem ewe, ke ẹkewet mme Gospel? (b) Ntak emi akpanade nnyịn mme owo iwụt esịtekọm iban̄a “eti mbụk” emi-e? (2 Corinth 9:15)
12 Matthew ekewet mbụk esie oro aban̄ade uwem Jesus ke usem Hebrew ke n̄kpọ nte 41 E.N. ndien ekem enye ama akabade emi esịn ke usem Greek. Mark ye Luke ẹkewet mbụk mmọ mbemiso nsobo Jerusalem ọyọhọ ikaba ke 70 E.N. John ekewet mbụk esie ke n̄kpọ nte 98 E.N. Mme Gospel ẹmi, oro ẹkewetde kpukpru mmọ ke ọsọ usem Greek, kpa usem ofụri ererimbot eyo oro, ẹdọn̄ọ “eti mbụk” ukara Obio Ubọn̄ Jesus, emi nnyịn mme owo idikemede ndidara ‘uwem . . . ikan’! (Matthew 9:35; John 10:10) Nnyịn ikpenyene ndikọm Abasi kaban̄a utịbe utịbe enọ emi.
UTOM YE MME LETA
13. (a) Nso ke ẹtịn̄ ẹban̄a ke “Utom Mme Apostle”? (b) Anie ekewet Utom, ndien ikpehe ini ewe ke enye ada?
13 “Ekpri n̄wed” emi ẹkotde “Utom Mme Apostle” ebemiso etịn̄ aban̄a edidọk oro Jesus, emi ẹkenamde eset ke n̄kpa, ọkọdọkde ke heaven ye editịm oro enye eketịmde esop mme Christian, emi Abasi n̄ko eyetde aran onyụn̄ ọnọde odudu ebe ke spirit esie. Ekem enye etịn̄ aban̄a ifịk oro mme akpa Christian ẹkesịnde ke nditan̄a eti mbụk ke ofụri ererimbot ini oro, etịn̄de akpan akpan aban̄a utom ukwọrọikọ apostle Peter ye Paul. Luke, nsan̄autom Paul, kpa dọkta, ekewet in̄wan̄în̄wan̄ mbụk emi, onyụn̄ ada ini ọtọn̄ọde ke isua 33 osịm n̄kpọ nte isua 61 E.N.
14. (a) Mmanie ẹkewet mme leta 21 ke N̄wed Abasi eke usem Greek? (b) Mmọ ẹdọn̄ọ nso, ndien ntak emi ekpedide n̄kpọ udọn̄ ọnọ nnyịn mfịn-e? (1 Timothy 4:15, 16)
14 Ọtọn̄ọde ke N̄wed Mbon Rome tutu osịm Jude, leta 21 ẹmi ẹdọn̄ọde item ye nsịnudọn̄ ẹtiene, oro Paul ekewetde akpa n̄wed 14 ndien mme apostle ye mme mbet Jesus Christ eken ẹwetde se isụhọde. “N̄kpri n̄wed” ẹmi ẹtịn̄ uko uko ẹban̄a idotenyịn ediset ke n̄kpa, ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme andima Abasi ndinam nti utom nnyụn̄ nsịn ifịk ke ndinam uduak esie. Mmọ n̄ko ẹdụri ntịn̄enyịn ẹwụt edisu oro ediwak prọfesi ẹsude. Mme leta Paul ẹkere enyịn̄ mme esop m̀mê mme owo oro enye ekewetde mmọ ọnọ. Ekem, ọtọn̄ọde ke N̄wed James kaiso, ẹdiọn̄ọ mme n̄wed ẹmi ke enyịn̄ mme andiwet mmọ.
EDIYARADE
15. (a) Anie ekewet “Ediyarade,” ke m̀mọ̀n̄, n̄ko ini ewe, ndien nso idọn̄ọ ke enye? (Ediyarade 1:1-3) (b) Nso ke enye etịn̄ aban̄a “mbọm” oro odude kemi, ye mme n̄kpọntịbe ini iso?
15 Akpatre ntịn̄nnịm n̄wed emi, oro John ekewetde ke adan̄aemi odude ke ntan̄mfep ke isuo Patmos, ke n̄kpọ nte 96 E.N., akama udịm udịm n̄kukụt ẹmi Abasi eketiede ke heaven owụt ebe ke Jesus emi ẹnọde ubọn̄. Ẹwet enye ke ata ndamban̄a usụn̄, onyụn̄ akama mme etop ubiereikpe Abasi. Enye etịn̄ ntak emi mme andidụn̄ isọn̄ ẹnyenede “mbọm” etieti ntre, ye usụn̄ nte Abasi ye Christ esie ẹdinyan̄ade ubonowo ẹsio mme asua ke ubọk—eke ido ukpono, ukaraidem, ekọn̄ ye mme demon—ọdiọn̄de usụn̄ ọnọ tọsịn isua ukara emem Christ ke isọn̄.—Ediyarade 12:12.
16. Didie ke akpatre “ekpri n̄wed” Bible emi owụt ubọn̄ ubọn̄ edisu oro Genesis 3:15 osude?
16 Akpatre “ekpri n̄wed” Bible emi ke ntem owụt nte Andinyan̄a emi Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ ubonowo, emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke akpa n̄wed, kpa Genesis, enyenede ubọn̄ ubọn̄ edisu, ye nte ‘Abasi ke idemesie . . . edikwọhọrede kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep.’ (Ediyarade 21:3, 4) Ke akpanikọ, emi edi “eti mbụk” ọnọ kpukpru nnyịn mfịn!
[Chart ke page 21]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
AKPA ISUA 4,000 KE MBỤK UBONOWO
(Ọkọn̄ọde akpan akpan ke n̄wetnnịm n̄kpọ Bible; idiọn̄ọ ubak-ọfiọn̄ owụt isua emi ẹkperede ndidi ntre kpọt)
UWEM MME OWO ISUA MME N̄KPỌNTỊBE
M.E.N.
Ẹbot Adam 4026 Nsọn̄ibuot; Abasi ọn̄wọn̄ọ ndinọ “mfri”
Abasi ‘ada’ Enoch 3039 Enoch etịn̄ prọfesi aban̄a ubiomikpe
Isua uwem Noah 2370 Ukwọ ofụri Ererimbot ọtọn̄ọ ọyọhọ 600
(2189) Ẹtịmerede usem ke Babel
Abraham amana 2018
1943 Un̄wọn̄ọ Abasi kaban̄a “mfri” Abraham
Isaac amana 1918
1913 Ẹn̄wọn̄ọ “mfri” ndito Isaac
Jacob amana 1858
1781 Ẹn̄wọn̄ọ “mfri” ndito Jacob
Joseph amana 1767
N̄kpa Jacob 1711 Jacob etịn̄ prọfesi ete ke “mfri”
edito esien Judah
Job omụm nsọn̄ọnda (1613) Abasi emen ata Satan efep
akama
Moses ọtọn̄ọ ndiwet 1513 Abasi anyan̄a Israel osio ke Egypt
Bible
N̄kpa Moses 1473 Joshua ada Israel odụk “Isọn̄”
David akabade edi 1077 [Ẹn̄wọn̄ọ “mfri” ndito Edidem
edidem David eke Judah]
Solomon akabade edi 1037
edidem
N̄kpa Solomon 997 Obio ubọn̄ abahade: Israel ye Judah
Isaiah etịn̄ prọfesi (778)
Hezekiah edi edidem 745
ke Judah
740 Assyria osobo esien Israel 10
Jeremiah etịn̄ prọfesi 647
Ezekiel etịn̄ prọfesi 613
607 Babylon onịm Judah ke ndon
Daniel etịn̄ prọfesi 605
537 Cyrus eke Persia anam mme Jew ẹfiak
ẹnyọn̄ “Isọn̄”
Malachi etre utịn̄ (443) N̄wed Abasi eke usem Hebrew ọyọhọ
kemi ọ-prọfesi
332 Greece akara Judea
63 Rome ọtọn̄ọ ndikara Jerusalem
[Chart ke page 26]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
MME N̄KPỌNTỊBE KE MBỤK, EKE INI EDEM YE EKE INI ISO
(Ọkọn̄ọde ke Bible ye n̄wetnnịm n̄kpọ ererimbot ye prọfesi emi odude ke idaha ndisu; idiọn̄ọ ubak-ọfiọn̄ owụt isua emi ẹkperede ndidi ntre kpọt)
ISUA M.E.N.
Jesus amana 2 Oto udịm ubon Abraham, David
ISUA E.N.
Ẹyet Jesus aran 29 Jesus akabade edi “mfri,” Messiah
Jesus akpa n̄kpa 33 Mme mbet ẹsuana
usụn̄ Abasi
Jesus eset 33 Ẹtọn̄ọ esop Christian
Paul akabade esịt (34)
Cornelius akabade esịt 36
Matthew ewet Gospel (41)
Akpa isan̄ Paul (47-48)
Ọyọhọ isan̄ Paul iba (49-52)
Ọyọhọ isan̄ Paul ita (52-56)
Luke ewet Gospel (56-58)
Mark ewet Gospel (60-65)
66 Mbon Rome ẹkan Jerusalem ẹkụk, ẹfiak
ẹnyọn̄. Mme Christian ẹfehe ẹwọn̄ọ ke obio
70 Mbon Rome ẹsobo Jerusalem, temple
John ewet Ediyarade (96)
John ewet Gospel (98)
N̄kpa apostle John (100) Ukpan idụhe aba idahaemi inọ nsọn̄ibuot
325 Constantine ọtọn̄ọ Christendom
Christ akabade edi 1914 Christendom ọtọn̄ọ Ekọn̄ Ererimbot I
Edidem
Ukwọrọikọ Obio Ubọn̄ 1919 Christendom an̄wam Esop Ediomi ọsọn̄ ubọk
1939 Christendom ọtọn̄ọ Ekọn̄ Ererimbot II
1945-1975 ‘En̄wan ukaraidem’; ikan̄ ikan̄ ekọn̄
(Korea, Vietnam, Edisana Obio)
Owo osịm isua 6,000 1975
ke mbụk ke isọn̄
— “Mme nnụk” E.M. ẹsobo “Babylon”
“Akwa otuowo” ẹbọhọ — Christ osobo mme idụt ke Har–Magedon
Christ esịn Devil ye mme — Ukara 1,000 isua ọtọn̄ọ
demon ke editụn̄ọ ukpe
[Ndise ke page 23]
Ukem nte Edidem David, nnyịn ikpenyene ndikọm Abasi kaban̄a ima-mfọnido esie
[Ndise ke page 25]
Abasi ama ọnọ Jesus odudu ndidi Andinyan̄a
[Ndise ke page 28]
Andinyan̄a oro Abasi ọkọn̄wọn̄ọde eyenam ofụri orụk ubonowo ẹnyene inemesịt