Ibuot 15
Ndibọp Ubon Oro Okponode Abasi
1-3. Ntak emi ndusụk owo mîkemeke ndikọk mme mfịna oro ẹdide ọsọ n̄kpọ ke ndọ ye edidi ete m̀mê eka, edi ntak emi Bible ekemede ndin̄wam?
YAK idọhọ ke afo anam ndutịm ndibọp ufọk idemfo. Afo edep isọn̄. Ye ọkpọsọn̄ udọn̄, afo okụt obufa ufọk fo ke enyịn ikike fo. Edi nso edieke afo mûnyeneke n̄kpọutom ye usọ ubọp ufọk? Mme ukeme fo ẹkpekụt edikpu didie ntem!
2 Ediwak mme ọdọ ndọ ẹdụk ndọ ye ekikere ndinyene inem inem ubon, edi inyeneke n̄kpọutom m̀mê usọ oro ẹyomde ẹda ẹbọp ubon. Ibịghike ke usen ndọ ama ekebe, etikwo etikwo edu esitọn̄ọ. En̄wan ye utọk ẹsikabade ẹdi edinam ofụri usen. Ke ini nditọ ẹmanade, obufa ete ye eka oro ẹsikụt ke mmimọ inyeneke usọ nte ete ye eka ukem nte mmimọ mînyeneke ke ndọ.
3 Nte ededi, edi n̄kpọ inemesịt nte ke Bible ekeme ndin̄wam. Mme edumbet esie ẹbiet n̄kpọutom ẹmi ẹn̄wamde fi ndibọp inem inem ubon. (Mme N̄ke 24:3) Ẹyak nnyịn ise nte ẹnamde emi.
MME N̄KPỌUTOM NDIDA MBỌP NDỌ ORO ENYENEDE INEM
4. Ntak ẹkpedoride enyịn ndisobo mme mfịna ke ndọ, ndien mme idaha ewe ke ẹnọ ke Bible?
4 Inamke n̄kpọ m̀mê etie nte ke mme ọdọ ndọ ẹkem ye kiet eken mfọn mfọn adan̄a didie, mmọ ẹnyene ukpụhọde ke nte mmọ ẹtiede ke n̄kan̄ ntụk, mme ifiọk n̄kpọntịbe ini uyen, ye idaha uwem ubon. Ke ntre, ẹdori enyịn ndusụk mfịna ndidu ke ẹma ẹkedọ ndọ. Didie ke ẹdise ẹban̄a mmọ? Ọfọn, ke ini mme ọbọpufọk ẹbọpde ufọk, mmọ ẹsise mbuwed ubọpufọk. Mmọemi ẹdi mme ndausụn̄ anade ẹtiene. Bible ọnọ mme idaha oro Abasi onịmde ndida mbọp inem inem ubon. Ẹyak nnyịn kemi idụn̄ọde ifan̄ ke otu ẹmi.
5. Didie ke Bible ọsọn̄ọ owụt ufọn edinam akpanikọ ke ndọ?
5 Edinam akpanikọ. Jesus ọkọdọhọ ete: “Se Abasi ama akadian, yak owo okûdianade.”a (Matthew 19:6) Apostle Paul ekewet ete: “Yak kpukpru owo ẹbat ndọ ke n̄kpọ eke ẹkponode ẹkûnyụn̄ ẹsabade bed ndọ; koro Abasi eyekpe ikpe ye mbon use ye mme esịn efịbe.” (Mme Hebrew 13:4) Mme ọdọ ndọ ke ntre ẹkpenyene ndidiọn̄ọ ke imenyene mbiomo ke iso Jehovah ndinam akpanikọ nnọ nsan̄andọ mmimọ.—Genesis 39:7-9.
6. Didie ke edinam akpanikọ edin̄wam ke ndimụm ndọ n̄kama?
6 Edinam akpanikọ ọnọ ndọ uku ye ifụre. Nsan̄andọ ẹmi ẹnamde akpanikọ ẹfiọk ẹte ke, ọkpọkọm nso itịbe, mmimọ iyenọ kiet eken ibetedem. (Ecclesiastes 4:9-12) Emi okpụhọde didie ntem ye mbon ẹmi ẹkpọn̄de ndọ mmọ ke akpa ekpri mfịna! Mme utọ owo oro ẹsisọsọp ẹbiere ẹte ke mmimọ ‘ikemek owo oro mîdotke,’ nte ke mmimọ ‘imaha kiet eken aba,’ nte ke obufa nsan̄andọ edi usọbọ. Edi emi inọhọ nsan̄andọ mbiba ifet ndinam n̄kọri. Utu ke oro, utọ mbon oro mînamke akpanikọ do ẹkeme ndimen ukem mfịna ẹmi nsọk mbufa nsan̄andọ. Ke ini owo enyenede eti ufọk edi okụt ke ọkọm odụt, enye ke akpanikọ esidomo ndidiọn̄ enye. Enye isikam iwọrọke ika ufọk efen. Ukem ntre, edikpụhọ nsan̄andọ idịghe usụn̄ ndida n̄kọk mme mfịna ẹmi ẹdude ke idak eneni ufọk ndọ. Ke ini mfịna ẹdemerede, kûdomo ndiwọrọ ndọ, edi nam utom ata ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ndimụm enye n̄kama. Utọ edinam akpanikọ oro ada ndọ nte n̄kpọ oro odotde ẹkpeme, ẹmụm ẹkama, ẹnyụn̄ ẹma.
7. Ntak emi nneme esiwakde ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ nnọ mme ọdọ ndọ, edi didie ke edimen “obufa owo” nsịne ekeme ndin̄wam?
7 Nneme. N̄ke Bible kiet ọdọhọ ete: “Unana item esịn uduak okpu.” (Mme N̄ke 15:22) Edi, edineme nneme edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ ndusụk mme ọdọ ndọ. Ntak edide ntre? Koro mme owo ẹnyene nsio nsio usụn̄ uneme nneme. Emi edi n̄kpọ oro esiwakde ndida n̄kosịm ikpọ mfịna ye edikpu. Nte ẹkebọkde owo ekeme ndinyene ubọk ke emi. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi ẹkebọk ndusụk owo ke ufọk emi ete ye eka ẹkesitọhọde kpukpru ini. Idahaemi nte ikpọ owo oro ẹma ẹkedọ ndọ, ekeme ndidi mmọ ifiọkke nte ẹkemede nditịn̄ ikọ ye nsan̄andọ mmọ ke mfọnido ye ima. Edi, iyomke ufọk fo ọdiọk akabade edi ‘ufọk oro ọyọhọde ye utọk.’ (Mme N̄ke 17:1) Bible ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a edimen “obufa owo” nsịne, ndien enye inyịmeke inọ ndotndot ekikere, utọk, ye isụn̄i.—Ephesus 4:22-24, 31.
8. Nso ikeme ndin̄wam ke ini afo afan̄ade mfan̄a ye nsan̄andọ fo?
8 Nso ke afo ekeme ndinam ke ini eneni edemerede? Edieke ẹtọn̄ọde ndiyat esịt, afo emekeme ndinam ọfọn nditiene item Mme N̄ke 17:14: “Ke utọk mîkam ibụmekede ndien daha do.” Ih, mbufo ẹmekeme nditre nneme oro tutu ini efen, ke ini esịt osụhọde fi ye nsan̄andọ fo. (Ecclesiastes 3:1, 7) Ke idaha ekededi, domo ‘ndisọp ndikop ikọ, kûsọp nditịn̄ ikọ, kûsọp ndiyat esịt.’ (James 1:19) Utịtmbuba fo ekpedi ndikọk mfịna oro, idịghe ndikan ke mfan̄a. (Genesis 13:8, 9) Mek ikọ ye ido utịn̄ikọ ẹmi ẹdisụhọrede fi ye nsan̄andọ fo esịt. (Mme N̄ke 12:18; 15:1, 4; 29:11) Ke akande kpukpru n̄kpọ, ẹkûkaiso ndikop iyatesịt, edi ẹyom un̄wam ke ndinyene nneme ye Abasi ke akam nsụhọdeidem oro ẹbọn̄de ọtọkiet.—Ephesus 4:26, 27; 6:18.
9. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke nneme ọtọn̄ọ ke esịt?
9 N̄ke Bible kiet ọdọhọ ete: “Esịt owo eti ibuot anam inua esie edi ọniọn̄: enye eyenyụn̄ ọbọrọ ke se n̄kpọkinua esie ekpepde.” (Mme N̄ke 16:23) Do, ke akpanikọ, ukpọhọde nneme oro okụtde unen odu ke esịt, idịghe ke inua. Nso idi edu fo kaban̄a nsan̄andọ fo? Bible esịn udọn̄ ọnọ mme Christian ete “ẹkop mbọm ye kiet eken.” (1 Peter 3:8) Nte afo emekeme ndinam emi ke ini nsan̄andọ fo okopde editịmede esịt? Ke edide ntre, emi eyen̄wam fi ndifiọk nte ekemede ndinọ ibọrọ.—Isaiah 50:4.
10, 11. Didie ke ebe ekeme ndida item ke 1 Peter 3:7 nsịn ke edinam?
10 Ukpono ye Uten̄e. Ẹsian mme ebe Christian ẹte ẹdu uwem ye iban mmọ “nte mme enyene-ibuot owo; ẹnọ iban ukpono, nte mmọemi ẹmemde ẹkan.” (1 Peter 3:7) Owo ndikpono n̄wan esie abuana ndifiọk ufọn esie. Ebe emi odude uwem ye n̄wan esie “nte enyene-ibuot owo” enen̄ede ekere aban̄a mme ntụk, ukeme, ifiọk, ye uku esie. Enye n̄ko okpoyom ndikpep nte Jehovah esede iban onyụn̄ oyomde ẹnam n̄kpọ ye mmọ.
11 Ke ufọk fo, yak idọhọ ke afo emenyene n̄kpọ udọn̄ n̄kpọ oro otịmde enyene ufọn emi edide ọtọ-akpa. Nte afo ukpakamake enye ye akwa ntịn̄enyịn? Ọfọn, Peter akada ikọ oro “emi ẹmemde ẹkan” ke ukem usụn̄ oro, ndien emi ekpenyene ndinụk ebe Christian ndiwụt edima n̄wan esie ima ima edikere mban̄a.
12. Didie ke n̄wan ekeme ndiwụt ke imọ imenen̄ede iten̄e ebe imọ?
12 Edi nso item ke Bible ọnọ n̄wan? Paul ekewet ete: “N̄wan onyụn̄ eten̄e ebe esie.” (Ephesus 5:33) Kpa nte n̄wan oyomde ndikụt ke nsan̄andọ imọ okpono onyụn̄ enen̄ede ama imọ, ebe oyom ndikụt ke n̄wan imọ eten̄e imọ. N̄wan oro owụtde uten̄e idisuanke mme ndudue ebe esie ke unana ekikere, edide ebe edi Christian m̀mê idịghe. Enye idibọhọ ebe uku esie ke ndimiom nnyụn̄ nsụhọde enye itie edide ke ndịbe m̀mê ke eferife.—1 Timothy 3:11; 5:13.
13. Didie ke owo ekeme nditịn̄ ekikere esie ke emem emem usụn̄?
13 Emi iwọrọke ite ke n̄wan ikemeke nditịn̄ mme ekikere idemesie. Edieke n̄kpọ afịnade enye, enye ke uten̄e ekeme nditịn̄ ekikere esie. (Genesis 21:9-12) Ẹkeme ndimen editịn̄ ekikere nnọ ebe esie ndomo ye editop bọl nnọ enye. Enye ekeme nditop enye sụn̄sụn̄ man enye ekeme ndikpobi mmemmem mmemmem, mîdịghe enye ekeme nditop ubọk enen̄ede ọsọn̄ tutu bọl oro ọnọ ebe unan. Otịm ọfọn didie ntem ke ini nsan̄andọ mbiba ẹtrede ndidori kiet eken ikọ edi, utu ke oro, ẹtịn̄de ikọ ke mfọnido ye ke sụn̄sụn̄ ido!—Matthew 7:12; Colossae 4:6; 1 Peter 3:3, 4.
14. Nso ke afo akpanam edieke nsan̄andọ fo owụtde esisịt udọn̄ ke ndida mme edumbet Bible nsịn ke edinam ke ndọ?
14 Nte nnyịn ima ikokụt, mme edumbet Bible ẹkeme ndin̄wam fi ọbọp ndọ oro enyenede inem. Edi nso edieke nsan̄andọ fo owụtde esisịt udọn̄ ke se Bible enyenede nditịn̄? Emekeme ndisụk nnam ekese n̄kpọ edieke afo adade ifiọk Abasi esịn ke edinam ke udeme fo. Peter ekewet ete: “Mbufo iban, ẹsụk idem ẹnọ ebe eke mbufo, man edieke ndusụk mmọ mînịmke ikọ Abasi ke akpanikọ, ẹkpedụri mmọ ẹda, itoho ke ukwọrọikọ, edi oto ke edu iban mmọ; ke adan̄aemi mmọ ẹkụtde nte mbufo iban ẹnyenede edisana ido ye ndịk.” (1 Peter 3:1, 2) Nte ededi, ukem oro ke edi ye ebe oro n̄wan esie mînyeneke udọn̄ ke Bible. Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke nsan̄andọ fo emek ndinam, yak mme edumbet Bible ẹnam fi edi eti nsan̄andọ. Ifiọk Abasi ekeme n̄ko ndinam fi edi eti ete m̀mê eka.
NDIBỌK NDITỌ NTE EKEMDE YE IFIỌK ABASI
15. Didie ke ndiọi usụn̄ ubọk nditọ ẹsika iso, edi didie ke ẹkeme nditre ido emi?
15 Ikpîkpu edinyene uyọkn̄kpọ m̀mê ukọn̄n̄kpọ inamke owo edi anamusọ eto oro enyenede usọ. Kpasụk ntre, ikpîkpu edinyene nditọ inamke owo edi ete m̀mê eka oro enyenede usọ. Edide ẹfiọk m̀mê ifiọkke, mme ete ye eka ẹsiwak ndibọk nditọ mmọ ke usụn̄ oro ẹkebọkde mmọ ke idemmọ. Ntem, ndusụk ini idiọk usụn̄ ubọk nditọ ẹsito emana kiet ẹsịm en̄wen. N̄ke Hebrew eset kiet ọdọhọ ete: “Mme ete ẹmedia grape ikọt, ndien edet nditọ ẹmedoro isuọ.” Edi, N̄wed Abasi owụt ke owo inyeneke nditiene usụn̄uwem oro mme ete ye eka esie ẹkenịmde. Enye ekeme ndimek isio isio usụn̄, kiet oro mbet Jehovah akarade.—Ezekiel 18:2, 14, 17.
16. Ntak edide akpan n̄kpọ nditịm n̄kpọ nnọ ubon fo, ndien nso ke emi esịne?
16 Jehovah odori enyịn mme ete ye eka Christian ndinọ nditọ mmọ nnennen ndausụn̄ ye ukpeme. Paul ekewet ete: “Owo eke mîtịmke n̄kpọ inọ orụk esie, akpan akpan mbonufọk esie, esịn̄e nsa ye mbuọtidem, onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.” (1 Timothy 5:8) Nso n̄kpọsọn̄ ikọ! Ndinam udeme fo nte andinọ, emi esịnede edise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke obụk, eke spirit, ye eke ntụk nditọ fo, edi ifet ye mbiomo owo oro eten̄ede Abasi. Bible ọnọ mme edumbet ẹmi ẹkemede ndin̄wam mme ete ye eka ndibọp inem inem n̄kann̄kụk nnọ nditọ mmọ. Kere ban̄a ndusụk ke otu mmọemi.
17. Nso ke oyom edieke anade ibet Abasi odụk esịt nditọ fo?
17 Nịm eti uwụtn̄kpọ. Ẹma ẹwụk mme ete ye eka nditọ Israel ẹte: “Dọdiọn̄ siak [ikọ Abasi] nọ nditọ fo, nyụn̄ kama mmọ ke inua fo ke ini afo etiede ke ufọk fo, ye ini afo asan̄ade ke usụn̄, ye ke ini afo anade ke isọn̄, ye ke ini afo adahade ke enyọn̄.” Mme ete ye eka ẹkenyene ndikpep nditọ mmọ mme idaha Abasi. Edi ikọ emi ama ebem item oro iso: “Yak mme ikọ ẹmi ami ntemede fi mfịn emi, ẹdu fi ke esịt.” (Deuteronomy 6:6, 7, sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Ih, mme ete ye eka ikemeke ndinọ se mmọ mînyeneke. Ana mme ibet Abasi ẹbemiso ẹdu mbufo ke esịt edieke mbufo ẹyomde ndiwet mmọ ke esịt nditọ mbufo.—Mme N̄ke 20:7; men Luke 6:40 domo.
18. Ke ndiwụt ima, didie ke Jehovah onịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme ete ye eka?
18 Nọ nsọn̄ọ ima fo. Ke baptism Jesus, Jehovah ama ọdọhọ ete: “Afo edi edima eyen Mi; mmenem esịt etieti ye Afo.” (Luke 3:22) Jehovah ke ntem ama otoro Eyen esie, etịn̄de ifụre ifụre ke imonyịme enye onyụn̄ ọnọ nsọn̄ọ ima Esie. Ke ukperedem Jesus ama ọdọhọ Ete esie ete: “Afo akamama Mi, ndien ẹdiwụk adaha ererimbot.” (John 17:24) Nte ete ye eka ẹmi ẹten̄ede Abasi, ke ntre ẹwụt ke imama nditọ mbufo ke ikọ ye ke edinam—ẹnyụn̄ ẹnam emi ndien ndien. Kpukpru ini ẹti ẹte ke “ima ọbọp owo ọkọri.”—1 Corinth 8:1.
19, 20. Nso ibuana ke edinọ nditọ nnennen ntụnọ, ndien didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndibọ ufọn nto uwụtn̄kpọ Jehovah?
19 Nọ ntụnọ. Bible ọsọn̄ọ etịn̄ ufọn ima ima ntụnọ. (Mme N̄ke 1:8) Mme ete ye eka ẹmi ẹfehede ẹkpọn̄ mbiomo edinọ nditọ mmọ ndausụn̄ mfịn ekpere ndidi iditreke ndisobo mme mfụhọ mfụhọ utịp n̄kpọn̄. Edi, ẹteme mme ete ye eka n̄ko ẹte ẹkûnam n̄kpọ ẹbe ubọk ke n̄kan̄ eken. Paul ekewet ete: “Mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo, mbak esịt ediduọ mmọ.” (Colossae 3:21) Ana mme ete ye eka ẹfep ebeubọk edinen̄ede nditọ mmọ m̀mê ọkpọsọn̄ editịn̄ mban̄a mme ndudue oro mmọ ẹkenamde kpukpru ini nnyụn̄ n̄kụt ndudue nnọ mme ukeme mmọ.
20 Jehovah Abasi, Ete nnyịn eke heaven, onịm uwụtn̄kpọ ke edinọ ntụnọ. Akananam edinen̄ede esie ibehe ubọk. Abasi akasian ikọt esie ete: “Nyetụnọ fi ke ufat.” (Jeremiah 46:28) Mme ete ye eka ẹkpenyene ndikpebe Jehovah ke afan̄ emi. Ntụnọ oro ebede adan̄a oro owụtde eti ibuot m̀mê oro ebede uduak edinen̄ede nnyụn̄ nnọ ukpep ke akpanikọ edi mfiomo.
21. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndibiere m̀mê ntụnọ mmimọ okụt unen?
21 Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndibiere m̀mê ntụnọ mmimọ okụt unen? Mmọ ẹkeme ndibụp idemmọ, ‘Nso ke ntụnọ mi ọyọhọ?’ Enye ekpenyene ndinọ ukpep. Eyen fo ekpenyene ndifiọk ntak ẹnọde ntụnọ. Mme ete ye eka ẹkpenyene ndikere n̄ko mban̄a utịp oro ẹdidude ke mmọ ẹma ẹkenọ edinen̄ede. Edi akpanikọ, ekpere ndidi kpukpru nditọ ke akpa ini ẹsisua ntụnọ. (Mme Hebrew 12:11) Edi ntụnọ ikpedehede inam eyen okop ndịk m̀mê ekere ke ẹsịn imọ m̀mê ndinam enye ekere ete ke imọ imenen̄ede idiọk. Mbemiso ekenen̄erede ikọt esie, Jehovah ọkọdọhọ ete: “Kûfehe: koro ami ndude ye afo.” (Jeremiah 46:28) Ih, ẹkpenyene ndinọ edinen̄ede ke usụn̄ oro eyen mbufo okụtde ke mbufo ẹdu ye imọ nte ima ima ete ye eka oro ẹnọde un̄wam.
NDINYENE “IKIKE”
22, 23. Didie ke afo ekeme ndinyene ndausụn̄ oro ẹyomde man ọbọp ubon oro enyenede inem?
22 Nnyịn imekeme ndiwụt esịtekọm ke Jehovah ọmọnọ mme n̄kpọutom oro nnyịn iyomde man ibọp ubon oro enyenede inem. Edi ikpîkpu edinyene n̄kpọutom ẹmi ikemke. Ana nnyịn ikpep ndida mmọ nnam n̄kpọ nte odotde. Ke uwụtn̄kpọ, ọbọpufọk ekeme ndinyene ndiọi edu ke usụn̄ nte enye akamade mme n̄kpọutom esie. Enye ekeme ndida ndusụk mmọ nnam n̄kpọ ke ata idiọk usụn̄. Ke mme utọ idaha ẹmi, mme usụn̄ oro enye adade ẹkeme ndisụn̄ọ ke idiọk ubọkutom. Ukem ntre, ekeme ndidi afo kemi ọmọfiọk aban̄a ndiọi edu ẹmi ẹnyọnide ẹdụk ubon fo. Ndusụk ẹkeme ndinen̄ede ndọn̄ n̄kam ẹnyụn̄ ẹsọn̄ ndikpụhọde. Nte ededi, tiene item Bible emi: “Enyene-ibuot owo eyekop, onyụn̄ ọkọrọ ke se ekpepde; asian owo eyenyụn̄ enyene ikike.”—Mme N̄ke 1:5.
23 Afo emekeme ndinyene ikike ke ndikaiso n̄kpep ifiọk Abasi. Du ke edidemede ban̄a mme edumbet Bible ẹmi ẹnyenede ebuana ye uwem ubon, nyụn̄ nam mme edinen̄ede ke ebiet ẹyomde. Tịn̄ enyịn se mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹmi ẹnịmde eti uwụtn̄kpọ nte nsan̄andọ ye mme ete ye eka. Nyene nneme ye mmọ. Ke akande kpukpru n̄kpọ, sian Jehovah mme mfịna fo ke akam. (Psalm 55:22; Philippi 4:6, 7) Enye ekeme ndin̄wam fi adara uwem ubon oro enyenede inem emi adade ukpono ọsọk enye.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a N̄kukụre isọn̄ usiondọ oro ekemde ye N̄wed Abasi oro ayakde ẹfiak ẹdọ ndọ edi “use”—ebuana idan̄ oro ọwọrọde ọkpọn̄ ndọ.—Matthew 19:9.
DOMO IFIỌK FO SE
Didie ke edinam akpanikọ, nneme, ukpono, ye uten̄e ẹtịp n̄kpọ ẹsịn ke ndọ oro enyenede inem?
Ke mme usụn̄ ewe ke mme ete ye eka ẹkeme ndisọn̄ọ ima oro mmọ ẹmade nditọ mmọ?
Nso n̄kpọ ẹbuana ke nnennen ntụnọ?
[Ndise ke page 147]