Ibuot Inan̄
Didie ke Afo Ekeme Ndikama Ufọk?
1. Ntak emi edikama ufọk ekemede ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ntre mfịn?
“IDO ererimbot emi ke ebebe efep.” (1 Corinth 7:32) Ẹkewet mme ikọ oro ke se ibede isua 1,900 ẹmi ẹkebede, ndien mmọ ẹdi akpanikọ didie ntem mfịn! Mme n̄kpọ ke ẹkpụhọrede, akpan akpan ke se iban̄ade uwem ubon. Owo iwakke ndida aba mfịn se ẹkesede nte ndammana n̄kpọ m̀mê ido ke isua 40 m̀mê 50 ẹmi ẹkebede. Ke ntak emi, ndikama ufọk uforo uforo ekeme ndinịm ikpọ n̄kpọ-ata. Edi, edieke anamde item N̄wed Abasi, afo emekeme ndikan mme n̄kpọ-ata oro.
DU UWEM EKEKEM YE SE AFO ENYENEDE
2. Mme idaha ndutịm uforo ewe ẹdi ntak mfịghe ke ubon?
2 Mfịn ediwak owo ikopke uyụhọ aba ye mmemmem uwem oro ubon ọnọde ndausụn̄. Nte ererimbot unyamurua osion̄ode n̄kpọ efen efen edi onyụn̄ adade mme usọ usuanetop n̄kpọurua esie odomo nditap mme owo, ediwak miliọn ete ye eka ẹbiat anyanini ke itieutom man mmọ ẹkeme ndidep mme n̄kpọ ẹmi. Ediwak miliọn efen ẹsobo en̄wan eke usen ke usen man ẹkam ẹnyene udia. Mmọ ẹnyene ndibiat ata ekese ini efen efen ke itieutom n̄kan nte ekesidide, iso-ọfọn ẹnamde utom iba, n̄kukụre man ẹdep se ẹyomde. Edi mbon efen ẹkpekop inemesịt ndinyene utom, sia unana utom edide ntatara mfịna. Ih, uwem iwakke ndidi mmemmem nnọ ubon eyomfịn, edi mme edumbet Bible ẹkeme ndin̄wam mme ubon man ẹnam ofụri ukeme mmọ nte ekemde ye idaha mmọ.
3. Edumbet ewe ke apostle Paul akanam an̄wan̄a, ndien didie ke ndida enye nsịn ke edinam ekeme ndin̄wam owo man okụt unen ke ndikama ufọk?
3 Apostle Paul ama osobo mfịghe ndutịm uforo. Ke ndinam n̄kpọ mban̄a mmọ, enye ama ekpep ọsọn̄urua ukpepn̄kpọ, emi enye akanamde an̄wan̄a ke leta emi enye ekewetde ọnọ Timothy ufan esie. Paul ewet ete: “Nnyịn ikadaha baba n̄kpọ kiet idụk ke ererimbot, idinyụn̄ ikemeke ndida baba n̄kpọ kiet n̄wọrọ. Mmọdo edieke nnyịn inyenede se idiade ye se idade ifụk iferi, nnyịn iyekụt ite oro ekem.” (1 Timothy 6:7, 8) Edi akpanikọ, ubon oyom se ikande udia ye ọfọn̄. Enye oyom itie ndidụn̄ n̄ko. Oyom nditọwọn̄ ẹka n̄wed. Ndien okụk ufọkibọk ye ubiatokụk eken ẹdu. Kpa ye oro, edumbet ikọ Paul enyene n̄kpọ ndinam. Edieke nnyịn iyụhọde ke ediyụhọ se inanade nnyịn utu ke edisịn idem ke udọn̄ nnyịn, uwem eyedi mmemmem akan.
4, 5. Didie ke edibem iso ntie n̄kere ye ntịmidem an̄wam ke ndikama ufọk?
4 Ẹkụt edumbet efen emi ọnọde un̄wam ke kiet ke otu mme uwụtn̄kpọ Jesus. Enye ọkọdọhọ ete: “Anie owo ke otu mbufo, emi oyomde ndikọn̄ tower, idibemke iso itie ibat se iditakde enye, man enye ọfiọk m̀mê emenyene okụk nte edikemde ndida nnam utom mma?” (Luke 14:28) Jesus etịn̄ mi aban̄a edibem iso ntie n̄kere, nditịm idem ke mbemiso. Nnyịn ima ikụt ke ibuotikọ oro ekebemde iso nte emi an̄wamde ke ini akparawa eren ye n̄wan ẹkerede ndidọ ndọ. Ndien ke ẹma ẹkedọ ndọ, enye an̄wam n̄ko ke ndikama ufọk. Ndibem iso ntie n̄kere ke afan̄ emi abuana edinyene ndutịm ubiatokụk, ndidiomi ke mbemiso man ẹda inyene oro odude ẹnam n̄kpọ ke mfọnn̄kan usụn̄. Ke usụn̄ emi ubon ekeme ndikpeme nte ẹbiatde okụk, ẹsiode okụk ẹnịm man ẹbiat ke akpan n̄kpọ ke usen kiet kiet m̀mê ke urua kiet kiet, inyụn̄ idụhe uwem ibe se enye enyenede.
5 Ke ndusụk idụt, utọ ndutịm ubiatokụk oro ekeme ndiwọrọ edibiọn̄ọ udọn̄ edibuọt okụk oro anade ẹkpe akamba udori man ẹdep n̄kpọ oro owo mînen̄ekede iyom. Ke mbon efen, emi ekeme ndiwọrọ edinen̄ede n̄kpeme nte ẹdade kad udep n̄kpọ ke isọn ẹnam n̄kpọ. (Mme N̄ke 22:7) Enye n̄ko ekeme ndiwọrọ edibiọn̄ọ ibụmede ibụmede udep n̄kpọ—edidep n̄kpọ ke mbuari ye unana edikere mban̄a mme udọn̄ ye mme utịp. Ke adianade do, ndutịm ubiatokụk eyenam ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ibụk ibụk edibiat okụk ke mbre mfọniso, edin̄wọn̄ sika, ye ebeubọk edin̄wọn̄ mmịn ababiat idaha ndutịm uforo ubon, onyụn̄ atuaha ye mme edumbet Bible.—Mme N̄ke 23:20, 21, 29-35; Rome 6:19; Ephesus 5:3-5.
6. Mme akpanikọ N̄wed Abasi ewe ẹn̄wam mbon oro ẹdude uwem ke unana?
6 Nso, ndien, kaban̄a mbon oro idaha enyịkde mmọ ndidu uwem ke unana? N̄kpọ kiet edi, mmọ ẹkeme ndikop ndọn̄esịt ndifiọk nte ke mfịna ofụri ererimbot emi edi sụk ke ibio ini. Ke obufa ererimbot oro asan̄ade ekpere usọp usọp, Jehovah eyesio unana efep adianade ye mme idiọkn̄kpọ eken oro ẹdade unana inemesịt ẹsọk ubonowo. (Psalm 72:1, 12-16) Kan̄a kemi, mme ata Christian, idem edieke mmọ ẹnen̄erede ẹbuene, inanake idotenyịn ofụri ofụri, koro mmọ ẹnyene mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ Jehovah emi: “Ndikpụhu fi, ndinyụn̄ n̄kpọn̄ke fi.” Ntre, andinịm ke akpanikọ ekeme ndidọhọ ye mbuọtidem ete: “Jehovah edi Andin̄wam mi, ndifeheke ndịk.” (Mme Hebrew 13:5, 6) Ke n̄kpọsọn̄ eyo ẹmi, Jehovah ọmọnọ mme andituak ibuot nnọ enye ibetedem ke ediwak usụn̄ ke ini mmọ ẹdade mme edumbet esie ẹdu uwem ẹnyụn̄ ẹnịmde Obio Ubọn̄ esie akpa ke uwem mmọ. (Matthew 6:33) Ata ediwak ke otu mmọ ẹkeme ndisọn̄ọ emi, ẹdọhọde, ke mme ikọ apostle Paul, ẹte: “Ke kpukpru itie ye ke kpukpru ebiet, emehe mi ndidia nyụhọ, ndinyụn̄ ntie biọn̄; ndinyene n̄kpọ uwak uwak, ndinyụn̄ nnana n̄kpọ. Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ke odudu Andisọn̄ọ mi idem.”—Philippi 4:12, 13.
NDIBUANA MBIOMO
7. Mme ikọ Jesus ewe, ke ẹdade ẹsịn ke edinam, ẹdin̄wam ke uforo uforo edikama ufọk?
7 Ke utịt utịt utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄, Jesus ama ọdọhọ ete: “Ma mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.” (Matthew 22:39) Ndida item emi nsịn ke edinam ke ubon an̄wam akamba akamba ke ndikama ufọk. Idem n̄kpọ, mmanie ẹdi n̄kpere-n̄kan mbọhọidụn̄ oro imade ikan ke mîdịghe mbon oro idụn̄de kiet ke ubon—mme ebe, ibanndọ, mme ete ye eka ye nditọ? Didie ke mbonubon ẹkeme ndiwụt ima nnọ kiet eken?
8. Didie ke ẹkeme ndiwụt ima ke ubon?
8 Usụn̄ kiet edi andibuana kiet kiet ke ubon ndinam udeme utom esịtufọk esiemmọ oro ọwọrọde usụn̄. Ntem, oyom ẹkpep nditọwọn̄ ẹsitịm n̄kpọ ẹnịm ke ẹma ẹkeda mmọ ẹnam n̄kpọ, edide ọfọn̄ m̀mê n̄kpọmbre. Ekeme ndida ini ye ukeme man ẹnam bed ọfọn ke usenubọk kiet kiet, edi enye edi akamba un̄wam ke ndikama ufọk. Nte ededi, owo ikemeke ndifep ndusụk n̄kpọ ndisuahade ke ekpri ibio ini, edi kpukpru owo ẹkeme ndinam n̄kpọ ọtọkiet man ẹnam ufọk asana ke ndusụk udomo, ọkọrọ ye ediyet mme n̄kpọ ke ẹkụrede udia. Ifu, ebeubọk edinam se idọn̄de owo, ye udu udu, mmen̄e mmen̄e edu ẹsinyene idiọk utịp ke idem kpukpru owo. (Mme N̄ke 26:14-16) Ke n̄kan̄ eken, idara idara, unyịme edu anam uwem ufọk etie inem inem. “Abasi amama owo eke ọnọde ke inemesịt.”—2 Corinth 9:7.
9, 10. (a) Nso mbiomo esiwak ndidoro n̄wan ufọkndọ, ndien didie ke ẹkeme ndinam emi efere? (b) Nso ekikere oro adade ukem ukem kaban̄a utomufọk ke ẹnọ ekikere ẹban̄a?
9 Edikere mban̄a ye ima oro eyen̄wam ndikpan idaha oro edide akamba mfịna ke ndusụk ufọk. Mme eka nte ido edide ẹsidi akpan ibetedem uwem ufọk. Mmọ ẹmese ẹban̄a nditọ, ẹnam ufọk asana, ẹyet ọfọn̄ ubon, ẹnyụn̄ ẹdep udia ẹtem. Ke ndusụk idụt, iban nte ido edide ẹsinam utom ke in̄wan̄, ẹnyam n̄kpọ in̄wan̄ ke urua, mîdịghe ẹtịp n̄kpọ ke mme usụn̄ efen ẹsịn ke ndutịm ubiatokụk ubon. Idem ke ebiet emi mîkedịghe ido ke mbemiso, unana emenyịk ediwak ibanndọ ẹyom utom ke ọwọrọde ọkpọn̄ ufọk. N̄wan ye eka emi anamde utom ọkpọsọn̄ ke nsio nsio ikpehe ẹmi odot itoro. Ukem nte “enyene-ido an̄wan” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible, mme usen esie ẹnen̄ede ẹyọhọ ye edinam. “Inyụn̄ idiaha udia ifu.” (Mme N̄ke 31:10, 27) Nte ededi, emi iwọrọke ite ke n̄wan edi n̄kukụre owo emi ekemede ndinam n̄kpọ ke ufọk. Ke ebe ye n̄wan ẹma ẹkenam utom ofụri usen ke ọwọrọde ọkpọn̄ ufọk, nte n̄wan ikpọn̄ okpobiom mbiomo utom ke ufọk ke adan̄aemi ebe ye mbon eken ke ufọk ẹduọkde odudu? Ke akpanikọ idịghe. (Men 2 Corinth 8:13, 14 domo.) Ntre, ke uwụtn̄kpọ, edieke eka oyomde ndinam udia, enye ekeme ndiwụt esịtekọm edieke mme andibuana eken ke ubon ẹdin̄wamde ẹtiene ẹnam n̄kpọ ebe ke nditịm okpokoro, ndidep ndusụk n̄kpọ, m̀mê ndinam ufọk asana esisịt. Ih, kpukpru owo ẹkeme ndibuana mbiomo emi.—Men Galatia 6:2 domo.
10 Ndusụk owo ẹkeme ndidọhọ ẹte: “Ke ebiet emi ndụn̄de idịghe utom erenowo ndinam orụk n̄kpọ oro.” Oro ekeme ndidi akpanikọ, edi nte ikpọfọnke ndikere mban̄a n̄kpọ emi? Ke ini Jehovah Abasi ọkọtọn̄ọde ubon, enye ikowụkke ite ke edi iban kpọt ẹdinam ndusụk orụk utom. Ke idaha kiet, ke ini san̄asan̄a isụn̄utom ẹtode Jehovah ẹkekade ẹkese anam-akpanikọ eren oro Abraham, enye ke idemesie ama etiene abuana ke editem ye edinọ isenowo oro udia. (Genesis 18:1-8) Bible eteme ete: “Mme ebe ẹkpema iban mmọ nte idemmọ.” (Ephesus 5:28) Ke utịt usen, edieke ebe akpade mba onyụn̄ oyomde ndiduọk odudu, ndi itiehe nte ke etie n̄wan ukem ntre ke idem, eyedi akam akpade mba akan? (1 Peter 3:7) Do, nte idotke inyụn̄ iwụtke ima ebe ndin̄wam ke ufọk?—Philippi 2:3, 4.
11. Ke nso usụn̄ ke Jesus okonịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ andibuana kiet kiet ke ubon?
11 Jesus edi mfọnn̄kan uwụtn̄kpọ owo emi ekenemde Abasi esịt onyụn̄ adade inemesịt ọsọk nsan̄a esie. Okposụkedi akananam enye mîkọdọhọ ndọ, Jesus edi eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme ebe, ọkọrọ ye ibanndọ ye nditọ. Enye ama etịn̄ aban̄a idemesie ete: “Eyen owo [ikedịghe], man ẹnam n̄kpọ ẹnọ Enye, edi man Enye anam n̄kpọ ọnọ owo,” oro edi, man anam n̄kpọ ọnọ mbon efen. (Matthew 20:28) Mme ubon oro kpukpru mme andibuana ẹkọride utọ edu oro ẹtie inem inem didie ntem!
USANAIDEM—NTAK EDIDE AKPAN N̄KPỌ NTRE?
12. Nso ke Jehovah oyom oto mbon oro ẹnamde n̄kpọ esie?
12 Ẹkụt edumbet Bible efen oro ekemede ndin̄wam ke ndikama ufọk ke 2 Corinth 7:1. Nnyịn ikot do ite: “Ẹyak nnyịn iyet kpukpru se isabarede obụkidem ye spirit ifep ke idem nnyịn.” Jehovah, emi oyomde “[utuakibuot, NW] eke asanade, mînyụn̄ ideheke,” onyịme mbon oro ẹnamde ikọ eke odudu spirit emi. (James 1:27) Ndien ikọtufọk mmọ ẹbọ mme ufọn oro ẹsan̄ade ye enye.
13. Ntak emi usanaidem edide akpan n̄kpọ ke edikama ufọk?
13 Ke uwụtn̄kpọ, Bible ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke usen eyedi eke udọn̄ọ mîdidụhe aba. Ke ini oro, “andidụn̄ ididọhọke ite, Ndọdọn̄ọ.” (Isaiah 33:24; Ediyarade 21:4, 5) Tutu ini oro, nte ededi, kpukpru ubon ẹnyene ndiyọ udọn̄ọ ke ini ke ini. Paul ye Timothy ẹma ẹkam ẹdọn̄ọ. (Galatia 4:13; 1 Timothy 5:23) Nte ededi, nta ibọkusọbọ ẹdọhọ ke ẹkeme ndikpan ekese udọn̄ọ. Mme ubon oro ẹnyenede eti ibuot ẹsibọhọ ndusụk udọn̄ọ oro ẹkemede ndikpan edieke mmọ ẹfepde mbubiam ido eke obụk ye eke spirit. Ẹyak nnyịn ise m̀mê didie.—Men Mme N̄ke 22:3 domo.
14. Ke nso usụn̄ ke usanaidem eke ido uwem ekeme ndikpeme ubon mbiọn̄ọ udọn̄ọ?
14 Usanaidem eke spirit esịne usanaidem eke ido uwem. Nte ẹtịmde ẹfiọk, Bible esịn udọn̄ ọnọ n̄kokon̄ idaha ido uwem onyụn̄ obiom orụk ebuana idan̄ ekededi ke ọwọrọde ọkpọn̄ ndọ, ikpe. “Mbon use, . . . ye mme esịn efịbe, ye mmọ eke ẹbietde iban, ye mmọ eke ẹsabarede idem . . . ididaha Obio Ubọn̄ Abasi inyene.” (1 Corinth 6:9, 10) Ndinịm idaha ẹmi ẹnyenede iwụk mi edi ata akpan n̄kpọ ọnọ mme Christian oro ẹdude uwem ke mbiara ererimbot mfịn. Ndinam ntre enem Abasi esịt onyụn̄ an̄wam ekpeme ubon n̄ko ọbiọn̄ọ mme udọn̄ọ ẹmende ẹto idan̄ utọ nte AIDS, akpasak, ikịm, ye chlamydia.—Mme N̄ke 7:10-23.
15. Nọ uwụtn̄kpọ unana usanaidem eke ikpọkidem oro ekemede ndidi ntak udọn̄ọ oro mîdotke.
15 ‘Ndiyet kpukpru se isabarede obụkidem mfep’ an̄wam ekpeme ubon ọbiọn̄ọ mme udọn̄ọ efen. Unana usanaidem eke ikpọkidem edi ntak ediwak udọn̄ọ. Akpan uwụtn̄kpọ kiet edi edu un̄wọn̄ sika. Edin̄wọn̄ sika ideheke obufre, ọfọn̄, ye ofụm kpọt edi enye n̄ko esinam mme owo ẹdọn̄ọ. Ediwak miliọn owo ẹsikpan̄a ke isua kiet kiet koro mmọ ẹn̄wọn̄de sika. Kere ban̄a oro; ke isua kiet kiet ediwak miliọn owo ikpọdọn̄ọke inyụn̄ ikpa nsek edieke mmọ ẹkpefepde “se isabarede obụkidem” oro!
16, 17. (a) Ewe ibet oro Jehovah ọkọnọde ekekpeme nditọ Israel ọbiọn̄ọ ndusụk udọn̄ọ? (b) Didie ke kpukpru ufọk ẹkeme ndida edumbet oro odude ke Deuteronomy 23:12, 13 nsịn ke edinam?
16 Kere ban̄a uwụtn̄kpọ efen. N̄kpọ nte isua 3,500 ẹmi ẹkebede, Abasi ama ọnọ idụt Israel Ibet esie man otịm ido ukpono mmọ ndien, ke ndusụk udomo, man otịm uwem mmọ eke usen ke usen. Ibet oro ama an̄wam ekpeme idụt oro osio ke udọn̄ọ ebe ke ndiwụk ndusụk akpan mbet usanaidem. Orụk ibet oro kiet ekenyene n̄kpọ ndinam ye nte ẹduọkde ifuọ, emi akanade ẹbụk ke isọn̄ ọwọrọ ọkpọn̄ itienna nte odotde man ẹdisabade ikpehe emi mme owo ẹdụn̄de. (Deuteronomy 23:12, 13) Ibet eset oro osụk edi eti item. Idem mfịn mme owo ẹsidọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹkpan̄a sia mîdaha enye isịn ke edinam.a
17 Ke n̄kemuyo ye edumbet ekedide ntak ibet Israel oro, ẹkpenyene ndinam esa uyeremmọn̄ ye ikpehe ufọkekwe ubon—edide ẹdu ke esịtufọk m̀mê ke an̄wa—ẹsana ẹnyụn̄ ẹduọk mmọn̄ibọk uwot n̄kpri unam udọn̄ọ. Edieke owo mînịmke ikpehe ufọkekwe asana inyụn̄ ikụbi enye, nsụn̄ ẹyeboho do ẹnyụn̄ ẹsuan n̄kpri unam udọn̄ọ ke ikpehe eken ke ufọk—ye ke udia oro idiade! Ke adianade do, nditọwọn̄ ye ikpọ owo ẹkpenyene ndiyet ubọk ke ẹma ẹkeka ikpehe emi. Mîdịghe ntre, mmọ ẹyeda n̄kpri unam udọn̄ọ ke idem mmọ ẹfiak ẹdi ufọk. Nte dọkta kiet otode France ọdọhọde, ediyet ubọk “osụk edi kiet ke otu mfọnn̄kan isọn̄ kaban̄a edikpan ndusụk udọn̄ọ usụn̄ ukọk udia, usụn̄ usan̄a ofụm, m̀mê udọn̄ọ ikpaidem.”
18, 19. Mme ekikere ewe ke ẹnọ kaban̄a edinịm ufọk asana idem ke ubuene ubuene mbọhọ?
18 Edi akpanikọ, usanaidem edi n̄kpọ-ata ke ubuene ubuene mbọhọ. Owo kiet emi emehede ye mme utọ n̄kann̄kụk oro ama anam an̄wan̄a ete: “Anainai ufiopeyo anam utom edinịm itie asana ototịm ọsọn̄. Ebok obu esida nsan̄nsan̄ ntọn̄ ọyọhọ kpukpru ndudu ke ufọk. . . . Akwa n̄kọri ibatowo ke ikpọ obio, ọkọrọ ye ke ndusụk obio-in̄wan̄, ẹda mfịna unana nsọn̄idem ẹdi n̄ko. Mme obube uduọn̄ọ ndek oro owo mîkụbike, otu ndek emi owo mîwobike ifep, ndedehe itie ukaikọt otuowo, eku ẹmi ẹkamade udọn̄ọ, mfem, ye nsụn̄ ẹyedi ọsọ n̄kpọ.”
19 Ndika iso nsana idem ke mme utọ idaha ẹmi edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ. Edi, odot ye ukeme oro ẹsịnde. Suọp ye mmọn̄ ye esisịt utom efen efen ẹmem urua ẹkan ibọk ye okụk ufọkibọk. Edieke afo odụn̄de ke utọ n̄kann̄kụk oro, adan̄a nte ekekeme, nam ufọk ye n̄kann̄kụk fo ẹsana kûnyụn̄ uyak ifuọ unam ẹdu. Edieke enen fo esitiede mbatmbat ke ukwọedịm, nte emekeme ndibon n̄kwaitiat m̀mê ikpọ itiat mbak mbat ediyọhọ ufọk? Edieke ẹsịnede ikpaukot, nte ẹkeme ndision̄o mmọemi mbemiso andisịne odụkde ufọk? N̄ko, ana afo okûyak ẹsabade ebiet ẹdade mmọn̄ ẹto. Ẹdọhọ ke nsụhọde n̄kaha miliọn owo iba ẹsikpan̄a ke isua kiet ke ntak udọn̄ọ ẹnyenede ebuana ye edidehe mmọn̄ ye unana usanaidem.
20. Edieke anade ufọk asana, anie ana abuana mbiomo?
20 Ufọk oro asanade ọkọn̄ọ ke kpukpru owo—eka, ete, nditọ, ye isenowo. Eka kiet emi enyenede nditọ itiaita ke Kenya ọkọdọhọ ete: “Kpukpru owo ẹmekpep ndinam udeme mmọ.” Edisana ufọk oro ẹtịmde ẹkama etịn̄ n̄kpọ nte ọfọnde aban̄a ofụri ubon. N̄ke Spain kiet ọdọhọ ete: “Ntuaha ndomokiet idụhe ke ufọt unana ye usanaidem.” Edide owo odụn̄ ke akamba ufọk, ubet kiet, ukeuke ufọk, m̀mê ataya, usanaidem edi ukpọhọde ubon oro okopde nsọn̄idem akan.
NSỊNUDỌN̄ ANAM NNYỊN IKỌRI
21. Ke n̄kemuyo ye Mme N̄ke 31:28, nso edin̄wam ndida inemesịt nsọk ubon?
21 Ke enemede aban̄a enyene-ido an̄wan, n̄wed Mme N̄ke ọdọhọ ete: “Nditọ esie ẹdaha ke enyọn̄ ẹkọm enye, ebe esie n̄ko onyụn̄ otoro enye.” (Mme N̄ke 31:28) Ini ewe ke afo okotoro andibuana ke ubon mbufo akpatre? Ke akpanikọ, nnyịn itie nte ikọn̄ ke ini utọ oro ẹdude ke mben̄eidem ndikọri ke ini ẹbọde ndusụk ufiop ye mmọn̄. Kaban̄a nnyịn, nnyịn imoyom ufiop itoro. Edi n̄kpọ un̄wam n̄wan ndifiọk nte ke ebe imọ adara ọkpọsọn̄ utom ye ima ima edikere mban̄a imọ ye nte ke enye idaha imọ didie didie. (Mme N̄ke 15:23; 25:11) Onyụn̄ edi inem inem n̄kpọ ke ini n̄wan otorode ebe ke utom oro enye anamde ke an̄wa ye ke esịtufọk. Nditọ n̄ko ẹsikọri ke ini ete ye eka ẹtorode mmọ kaban̄a ukeme mmọ ke ufọk, ke ufọkn̄wed, m̀mê ke esop Christian. Ndien esisịt esịtekọm esinam ekese didie ntem! Nso ke akpa ndidọhọ: “Sọsọn̄ọ”? Ata esisịt, edi udori oro enye adade ọsọk uwem ubon ekeme ndikpon.
22. Nso ke oyom man ẹnam ufọk “ọsọn̄,” ndien didie ke ẹkeme ndinyene emi?
22 Ye ediwak ntak, edikama ufọk idịghe mmemmem n̄kpọ. Kpa ye oro, ẹkeme ndinam enye nte okụtde unen. N̄ke Bible kiet ọdọhọ ete: “Ẹda eti ibuot ẹbọp ufọk; ẹnyụn̄ ẹda ọniọn̄ ẹnam enye ọsọn̄.” (Mme N̄ke 24:3) Ẹkeme ndinyene eti ibuot ye ọniọn̄ edieke kpukpru owo ke ubon ẹdomode ndikpep uduak Abasi nnyụn̄ nda enye nsịn ke edinam ke uwem mmọ. Ke akpanikọ ubon oro okopde inemesịt ekem ye ukeme oro ẹsịnde!
[Ikọ idakisọn̄]
a Ke n̄weditem oro etemede nte ẹkemede ndifep utọrọ—ọsọ udọn̄ọ oro edide ntak n̄kpan̄a ediwak nsek nditọ—Esop Kaban̄a Nsọn̄idem Ererimbot ọdọhọ ete: “Edieke ufọkekwe mîdụhe: ka ikọt oyom usụn̄ ọkpọn̄ ufọk, onyụn̄ oyom usụn̄ ọkpọn̄ ebiet emi nditọwọn̄ ẹsibrede mbre, ye ke nsụhọde n̄kaha mita 10 oyom usụn̄ ọkpọn̄ ebiet emi ẹsidade mmọn̄; tịbi isọn̄ bụk ifuọ oro.”
DIDIE KE MME EDUMBET BIBLE ẸMI ẸKEME NDIN̄WAM . . . UBON NDIKAMA UFỌK MMỌ?
Owụt eti ibuot ndiyụhọ ye mme akpan n̄kpọ oro ẹyomde ke uwem.—1 Timothy 6:7, 8.
Jehovah idikpọn̄ke mbon oro ẹnamde n̄kpọ esie.—Mme Hebrew 13:5, 6.
Ima ẹnyenede ẹnọ mbon en̄wen edi n̄wọrọnda edu Christian.—Matthew 22:39.
Mme Christian ẹsana ke ikpọkidem ye ke spirit.—2 Corinth 7:1.
[Ekebe ke page 45]
EDISANA MMỌN̄, ETI NSỌN̄IDEM
Esop Kaban̄a Nsọn̄idem Ererimbot ọnọ mme owo oro ẹdụn̄de ke mme idụt oro ekemede ndisọn̄ ndinyene edisana mmọn̄ oro mme ido unịm obio asana onyụn̄ ekemede ndidi eke eset, nti ekikere.
“Bọ nyụn̄ dọn̄ edin̄wọn̄ mmọn̄ ke n̄kpọ asanade. Kụbi n̄kpọ emi adade ọdọn̄ mi kûnyụn̄ uyak nditọwọn̄ m̀mê unam ẹsịn inua ẹn̄wọn̄. . . . Da cup emi enyenede anyan ubọk kpọt emi ẹnyụn̄ ẹnịmde san̄asan̄a kaban̄a uduak oro koi mmọn̄. Duọk mmọn̄ nyụn̄ darade n̄kpọ udọn̄ mmọn̄ oro kpukpru usen.
“Tem mmọn̄ oro ẹdidade ẹnam udia m̀mê oro edidide edin̄wọn̄ mmọn̄ n̄kpri nditọ. . . . Oyom mmọn̄ ofụt ke sekọn ifan̄ kpọt.”
[Mme ndise ke page 42]
Edise mban̄a ufọk edi ndutịm ubon
[Ndise ke page 47]
Ndinam mme n̄kpọ ẹsana emem urua akan ndidep ibọk