Ẹyak “Emem Abasi” Ekpeme Esịt Mbufo
“Jehovah akam enen iso ye afo, onyụn̄ ọnọ fi ifụre [“emem,” NW].” —NUMBERS 6:26.
1. Esisịt ini mbemiso n̄kpa esie, nso ke Paul ekewet ọnọ ẹsọk Timothy, owụtde nso?
KE ISUA 65 C.E., apostle Paul ekedi owo n̄kpọkọbi ke Rome. Okposụkedi enye ke mîbịghike ekenyenede ndikpa ke afai afai usụn̄ ke ubọk mme owotowo ẹdide mbon Rome, Paul ama odu ke emem. Ẹkụt emi ẹto ikọ ẹmi enye ekewetde ọnọ ẹsọk akparawa ufan esie Timothy, ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Mma n̄n̄wana eti en̄wan, mma mfehe mbuba mi mma, mma nsọn̄ọ mmụm mbuọtidem n̄kama. Ẹma ẹnịm anyanya eti ido ẹben̄e mi, emi Ọbọn̄, kpa Edinen Ebiereikpe, edinọde mi ke usen oro.”—2 Timothy 4:7, 8.
2. Nso ikekpeme esịt Paul ke ofụri ini afanikọn̄ esie ke uwem, tutu osịm n̄kpa esie?
2 Didie ke Paul ekekeme nditie sụn̄-n̄ ntre kpa ye oro asakde iso ese n̄kpa? Ekedi koro “emem Abasi, emi ayan̄ade ifiọk owo” ekekpeme esịt esie. (Philippi 4:7) Ukem emem emi ekekpeme enye ke ofụri isua oro ọkọyọhọde ye edinam toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ edikabade esịt esie ndụk Ido Ukpono Christ. Emi ama an̄wam enye ke osobode ntịme, n̄kpọkọbi, imia, ye editọn̄ọ ke itiat. Emi ama ọsọn̄ọ enye idem nte enye akan̄wanade ye odudu nsọn̄ibuot ye ido ukpono mme Jew. Ndien emi ama an̄wam enye ndin̄wana ye mme odudu demon oro enyịn mîkwe. Nte an̄wan̄ade, emi ama ọsọn̄ọ enye idem tutu osịm utịt.—2 Corinth 10:4, 5; 11:21-27; Ephesus 6:11, 12.
3. Mme mbụme ewe ke ẹdemede ẹban̄a emem Abasi?
3 Nso ọkpọsọn̄ odudu ke Paul okokụt nte emem emi edide ntem! Nte nnyịn mfịn imekeme ndifiọk se enye edide? Nte enye eyen̄wam ndikpeme esịt nnyịn nnyụn̄ nsọn̄ọ nnyịn idem nte nnyịn ‘in̄wanade eti en̄wan mbuọtidem’ ke n̄kpọsọn̄, “ndiọkeyo” ẹmi?—1 Timothy 6:12; 2 Timothy 3:1.
Emem ye Abasi—Nte Ẹketabade Enye
4. Nso idi ndusụk se ikọ oro “emem” ọwọrọde ke Bible?
4 Ke Bible ikọ oro “emem” enyene ekese se ọwọrọde. Se itienede ẹmi ẹdi ndusụk, nte ẹwetde ke The New International Dictionary of New Testament Theology: “Ke ofụri A[kani] T[estament], [sha·lohmʹ] (emem) esịne mfọnọn̄kpọ ke ntatara usụn̄ifiọk aban̄ade ikọ oro (Jdg. Jg 19:20); uforo (Ps. 73:3), idem ke etịn̄de otụk unana uten̄e Abasi; nsọn̄idem ikpọkidem (Isa. 57:18[, 19]; Ps. 38:3); edikop uyụhọ . . . (Gen. 15:15 ye ntre ntre eken); eti itie ebuana ke ufọt mme idụt ye mme owo ( . . . Jdg. Jg 4:17; 1 Chr. 1Ch 12:17, 18); edinyan̄a ( . . . Jer. 29:11; men Jer. 14:13 domo).” Se idide akpan n̄kpọ ikan edi emem emem itie ebuana ye Jehovah, enye mîdụhe emem en̄wen ekededi, oro ẹkemede ndinyene, edi ke ibio ini kpọt onyụn̄ enyene adan̄a.—2 Corinth 13:11.
5. Didie ke ẹketịmede emem oro edibotn̄kpọ Abasi ẹkenyenede ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ?
5 Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ofụri edibotn̄kpọ ẹma ẹdu ke ọyọhọ emem ye Jehovah. Ye eti ntak, Abasi ọkọdọhọ ete ke kpukpru utom edibotn̄kpọ imọ ẹma ẹfọn etieti. Ke akpanikọ, mme angel ke heavan ẹma ẹsio n̄kpo idara ke ẹkụtde mmọ. (Genesis 1:31; Job 38:4-7) Nte ededi, ke mfụhọ, emem ofụri ekondo oro ikebịghike. Ẹma ẹtịmede enye ke ini edibotn̄kpọ edide spirit oro ẹdiọn̄ọde idahaemi nte Satan akabian̄ade Eve, kpa ata obufa owo ke otu mme enyene-ifiọk edibotn̄kpọ Abasi, ọwọn̄ọde ọkpọn̄ n̄kopitem nnọ Abasi. Adam, ebe Eve ama etiene enye, ndien ye mbon nsọn̄ibuot ita ke akpatre, ndutịme ama odụk ke ekondo.—Genesis 3:1-6.
6. Edikpu ndinyene emem ye Abasi akada nso utịp ọsọk ubonowo?
6 Editaba emem oro ẹnyenede ye Abasi ekedi n̄kpọ nsobo ọnọ Adam ye Eve, emi idahaemi ẹketọn̄ọde nditahade sụn̄sụn̄ ke n̄kan̄ ikpọkidem tutu okosụn̄ọ ke n̄kpa mmọ. Utu ke ndikop inem emem ke Paradise, Adam ekenyene ndin̄wana ye isọn̄ oro owo mîkọdiọn̄ke ke edem Eden man ọnọ ntatara ubon esie udia. Utu ke ndibọk mfọnmma ekpụk owo ye inemesịt, Eve ama aman mme anana mfọnmma nditọ ke ubiak ye ufen. Editaba emem ẹnyenede ye Abasi ama ada osịm ufụp ye afai ke otu owo. Cain ama owot eyeneka esie, Abel, ndien etisịm ini Ukwọ, ofụri ererimbot ama ọyọhọ ye afai. (Genesis 3:7–4:16; 5:5; 6:11, 12) Ke ini akpa ete ye eka nnyịn ẹkekpan̄ade, mmọ ke akpanikọ ikosụhọkede ke udi mmọ ye uyụhọ, “ke emem,” nte Abraham okosụhọrede ke ediwak isua ikie ke ukperedem.—Genesis 15:15.
7. (a) Ewe prọfesi ke Abasi eketịn̄ emi akanyande ubọk owụt edifiak nda ọyọhọ emem ndi? (b) Didie ke asua Abasi oro, Satan akakabade enyene odudu?
7 Ke Adam ye Eve ẹma ẹketaba emem oro, nnyịn imokụt ẹtịn̄de ẹban̄a usua ke Bible ke akpa ini. Abasi ama etịn̄ ikọ ye Satan, ọdọhọde ete: “Nnyenyụn̄ nsịn usua ke ufọt fo ye n̄wan, ye ke ufọt ubon fo ye ubon esie: enye eyenuak fi ibuot, afo eyenyụn̄ anuak enye nditịn̄ ikpat.” (Genesis 3:15) Nte ini ekebede, odudu Satan ama ọkọri okosịm udomo oro apostle John ekekemede ndidọhọ ete: “Ofụri ererimbot onyụn̄ esịne ke ubọk andidiọk.” (1 John 5:19) Ererimbot oro esịnede ke idak Satan ke akpanikọ idụhe ke emem ye Abasi. Nte odotde, ndien, James, owo mbet oro, ama odụri mme Christian utọn̄ ete: “Nte mbufo ifiọkke ite, edidi ufan ye ererimbot edi edidi usua ye Abasi?”—James 4:4.
Ndidu ke Emem ke Idiọk Ererimbot
8, 9. Ke Adam ama akanam idiọkn̄kpọ, didie ke mme owo ẹkpekeme ndidu ke emem ye Abasi?
8 Ko ke Eden, ke ini Abasi ekebemde iso etịn̄ aban̄a “usua,” enye n̄ko ama ebemiso etịn̄ nte ẹdifiakde ẹnam edibotn̄kpọ enyene ọyọhọ emem. Mfri an̄wan Abasi oro ẹken̄wọn̄ọde eyenuak ibuot akani abiat emem oro. Tọn̄ọde ke Eden kaiso, mbon oro ẹkọn̄de mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ oro ẹnyene emem emem itie ebuana ye Abasi. Ye Abraham, emi ama ọkọri okosịm itie ufan.—2 Chronicles 20:7; James 2:23.
9 Ke ini Moses, Jehovah ama anam nditọ Israel, nditọ nditọ Abraham, ẹkabade ẹdi idụt. Enye ama ayak emem esie ọnọ idụt emi, nte ẹkụtde ke edidiọn̄ oro Aaron, akwa oku, ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ mmọ ete: “Jehovah akpakam ọdiọn̄ fi, onyụn̄ ekpeme fi; Jehovah akam anam iso esie anyama ọnọ fi, onyụn̄ ọfọn ọnọ fi; Jehovah akam enen iso ye afo, onyụn̄ ọnọ fi ifụre [“emem,” NW].” (Numbers 6:24-26) Emem Jehovah ama ada mme edidiọn̄ edi, edi ẹkenọ enye ye ntak.
10, 11. Ye Israel, emem mmọ ye Abasi ọkọkọn̄ọ ke nso, ndien enye okosụn̄ọ ke nso?
10 Jehovah ama asian idụt oro ete: “Edieke mbufo edisan̄ade ke mme ewụhọ mi, ẹdinyụn̄ ẹnịmde mbet mi, ẹnyụn̄ ẹnam mmọ: ndien nyenọ mbufo edịm ke ekemini, isọn̄ eyenyụn̄ odụk ekese, mme eto in̄wan̄ ẹyenyụn̄ ẹsion̄o mfri mmọ. Nyenyụn̄ nnam isọn̄ ofụre [“nsịn emem ke isọn̄,” NW], mbufo ẹyenyụn̄ ẹsụhọde ẹna, ndien baba ndutịme ididụhe: nyenyụn̄ nnam mme idiọk unam ẹtre ke isọn̄; ndien ofụt idisan̄ake ke isọn̄ mbufo ibe. Nnyenyụn̄ nsan̄a ke otu mbufo, nnyụn̄ ndi Abasi mbufo, mbufo ẹyenyụn̄ ẹdi ikọt mi.” (Leviticus 26:3, 4, 6, 12) Israel ẹkpekeme ndinyene emem ke ntak ẹkekpemede mmọ ẹsio ke ubọk mme asua mmọ, ẹnyenede akpakịp n̄kpọ obụkidem, ye n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah. Edi emi ọkpọkọn̄ọ ke mmọ ndisọn̄ọ nnịm Ibet Jehovah.—Psalm 119:165.
11 Ke ofụri mbụk idụt oro, nditọ Israel oro ke edinam akpanikọ ẹkedomode ndinịm mme ewụhọ Jehovah ẹma ẹnyene emem ye enye, ndien oro ama esiwak ndida ediwak edidiọn̄ efen efen ndi. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua ukara Edidem Solomon, edinyene emem ye Abasi ama ada uforo n̄kpọ obụkidem ọkọrọ ye nduọkodudu ke nditre ndin̄wana ekọn̄ ye mme mbọhọ Israel edi. Ke etịn̄de aban̄a oro, Bible ọdọhọ ete: “Judah ye Israel ẹdụn̄ ke ifụre, kpukpru owo ke idak vine mmọ ye eto fig mmọ, ọtọn̄ọde ke Dan tutu osịm ke Beer-sheba, ke ofụri eyo Solomon.” (1 Ndidem 4:25) Idem ke ini usua ekedemerede ke otu mme mbọhọ idụt oro, mme anam-akpanikọ nditọ Israel ẹkesụk ẹnyenyene emem oro ekenen̄erede edi akpan n̄kpọ, kpa emem ye Abasi. Ntre, Edidem David, kpa ọwọrọetop an̄wanaekọn̄, ekewet ete: “Nyesụhọde nna ke isọn̄, nnyụn̄ nde idap sụn̄-n̄; koro edi afo, Jehovah, ikpọn̄îkpọn̄ anam mi ntie ke ifụre.”—Psalm 4:8.
Mfọn N̄kan Ntak Kaban̄a Emem
12. Didie ke Israel ke akpatre ekesịn emem Abasi?
12 Ke akpatre, Jesus, kpa Mfri oro ekenyenede ndifiak nda ọyọhọ emem ndi ama edisịm, ndien ke emana esie mme angel ẹma ẹkwọ ẹte: “Ubọn̄ enyene Abasi ke ata enyọn̄. Emem onyụn̄ odu ke isọn̄ ke otuowo ẹmi enye enende iso ye mmọ.” (Luke 2:14) Jesus ama ọbiọn̄ọde ke Israel, edi kpa ye oro ẹkedude ke idak ediomi Abasi, idụt oro ke ofụri ofụri ama esịn enye onyụn̄ ayak enye ọnọ mbon Rome ẹwot. Esisịt ini mbemiso n̄kpa esie, Jesus ama atua aban̄a Jerusalem, ọdọhọde ete: “Afo ke idemfo akpakam ọfiọk ke usen emi mme n̄kpọ eke ẹkpenamde fi odu ke emem! Edi kemi mmọ ẹmedịbe fi ke enyịn.” (Luke 19:42; John 1:11) Ke ntak edisịn Jesus, Israel ama ataba emem esie ye Abasi ofụri ofụri.
13. Ewe obufa usụn̄ ke Jehovah okonịm ọnọ owo ndinyene emem ye Enye?
13 Edi, owo ikabiatke mme uduak Abasi. Ẹma ẹnam Jesus eset ke n̄kpa, onyụn̄ ọnọ Jehovah ufọn mfọnmma uwem esie nte ufak mbon oro ẹnyenede eti esịt. (Mme Hebrew 9:11-14) Uwa Jesus ama akabade edi obufa ye mfọn n̄kan usụn̄ ọnọ mme owo—nditọ Israel eke obụk ye mme Gentile—ndinyene emem ye Abasi. Paul ama etịn̄ ke n̄wed oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian ke Rome ete: “Abasi [akada] n̄kpa Eyen Esie esịn emem ke ufọt nnyịn ye Idemesie ke adan̄aemi nnyịn ikedide mme asua.” (Rome 5:10) Ke akpa isua ikie, ẹma ẹyet mbon oro ẹkenamde emem ke usụn̄ emi aran ke edisana spirit ndidi nditọ emi Abasi obonde ye mme andibuana ke obufa idụt eke spirit emi ẹkotde “Israel Abasi.”—Galatia 6:16; John 1:12, 13; 2 Corinth 1:21, 22; 1 Peter 2:9.
14, 15. Tịn̄ nte emem Abasi etiede, nam an̄wan̄a nte enye ekpemede mme Christian idem ke ini mmọ ẹdide iso en̄wan ke ntak usua Satan.
14 Mbufa nditọ Israel eke spirit ẹmi edidi iso en̄wan otode usua Satan ye ererimbot esie. (John 17:14) Nte ededi, mmọ ẹyenyene ‘emem otode Abasi Ete ye Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ.’ (2 Timothy 1:2) Jesus ama asian mmọ ete: “Ntịn̄ mme n̄kpọ ẹmi nnọ mbufo, man mbufo ẹnyene emem ke Idem Mi. Mbufo ẹyekụt ukụt ke ererimbot: edi ẹsọn̄ esịt; Ami n̄kakan ererimbot.”—John 16:33.
15 Emi edi emem oro akan̄wamde Paul ye ekemmọ mme Christian esie ndiyọ kpa ye kpukpru nsọn̄ọn̄kpọ oro mmọ ẹkesobode. Enye owụt ifụre, n̄kem n̄kem itie ebuana ye Abasi oro uwa Jesus anamde odu. Enye ọnọ andinyene enye inem inem ifụre ekikere nte enye edide edifiọk nte Jehovah ekerede aban̄a. Eyenọn̄wọn̄ oro awan̄ade ke ubọk ima ima ete enyene ukem emem oro, ye nsọn̄ọ oro owo mîkemeke ndiyịk nte ke owo oro esede enye enyịn ke ekpeme enye. Paul ama esịn udọn̄ ọnọ mbon Philippi ete: “Ekûtịmede esịt ke baba n̄kpọ kiet, edi ke kpukpru n̄kpọ, ẹsan̄a ye akam ye n̄kpeubọk ye ekọm, ẹsian Abasi se mbufo ẹyomde. Ndien emem Abasi, emi ayan̄ade ifiọk owo, eyekpeme mbufo esịt ye ekikere ke Christ Jesus.”—Philippi 4:6, 7.
16. Didie ke edinyene emem ye Abasi okotụk itie ebuana mme Christian akpa isua ikie ye kiet eken?
16 Utịp kiet otode owo ndikpu ndinyene emem ye Abasi ekedi usua ye utọk. Ye mme Christian eke akpa isua ikie, ndinyene emem ye Abasi ama osụn̄ọ ke se idide ata isio ye oro: emem ye edidianakiet ke otu idemmọ, kpa se Paul okokotde ‘urụk mbọbọ emem.’ (Ephesus 4:3) Mmọ ‘ẹma ẹnyene ekikere kiet ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke emem, ndien Abasi ima ye emem ama odu ye mmọ.’ Akande oro, mmọ ẹma ẹkwọrọ “gospel emem,” emi ekedide, akpan akpan, eti mbụk edinyan̄a ọnọ ‘nditọ emem,’ kpa mbon oro ẹnamde n̄kpọ ẹban̄a eti mbụk.—2 Corinth 13:11; Utom 10:36; Luke 10:5, 6.
Ediomi Emem
17. Nso ke Abasi anam ye ikọt esie ke eyo nnyịn?
17 Nte ẹkeme ndikụt utọ emem oro mfịn? Ih, ẹkeme ndikụt. Tọn̄ọ nte ẹkewụk Obio Ubọn̄ Abasi ke ubọk Jesus Christ oro ẹnọde ubọn̄ ke 1914, Jehovah omosion̄o nsụhọ Israel Abasi ke ererimbot emi onyụn̄ anam ediomi emem ye mmọ. Enye ke ntre omosu un̄wọn̄ọ oro enye ọkọwọn̄ọde ebe ke prọfet Ezekiel ete: “Nyenyụn̄ nnam ediomi emem ye mmọ; eyedi nsinsi ediomi ye mmọ; ndien nyenịm mmọ ke itie, nnyụn̄ nnam mmọ ẹwak, nnyụn̄ n̄wụk mmọ edisana ebiet mi ke ufọt ke nsinsi.” (Ezekiel 37:26) Jehovah ama anam ediomi emi ye mme Christian oro ẹyetde aran emi, ukem nte nditọete mmọ ke akpa isua ikie, ẹkọn̄de mbuọtidem ke uwa Jesus. Ke ẹnamde ẹsana ẹbọhọ ndek eke spirit, mmọ ẹma ẹyak idemmọ ẹnọ Ete mmọ eke heaven ẹnyụn̄ ẹdomo ndinịm mme ewụhọ esie, akpan akpan ke ndida iso ke ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi oro ẹma ẹkewụk ke ofụri ererimbot.—Matthew 24:14.
18. Didie ke ndusụk owo ke otu mme idụt ẹkenam n̄kpọ ke ini mmọ ẹkefiọkde ẹte ke enyịn̄ Abasi odu ye Israel Abasi?
18 Prọfesi oro akaiso ete: “Idụn̄ mi eyenyụn̄ odu ye mmọ: ndien ami nyedi Abasi mmọ, mmọ ẹyenyụn̄ ẹdi ikọt mi. Ndien mme idụt ẹyefiọk ẹte ke ami Jehovah nnam Israel ẹsana.” (Ezekiel 37:27, 28) Ke n̄kemuyo ye emi, ediwak tọsịn ke mme itie ikie, ih, ediwak million, ẹtode “mme idụt” ẹfiọk ẹte ke enyịn̄ Jehovah odu ye Israel Abasi. (Zechariah 8:23) Ke kpukpru idụt, mmọ ẹmebụn̄ọ ẹdi ndinam n̄kpọ Jehovah ye idụt eke spirit oro, ẹnamde “akwa otuowo” emi ẹkebemde iso ẹda ẹkụt ke Ediyarade. Ke ẹma “[ẹkeyet] ọfọn̄idem mmọ ẹnam afia ke iyịp Eyenerọn̄,” mmọ ẹyebọhọ akwa ukụt ẹdụk emem emem obufa ererimbot.—Ediyarade 7:9, 14.
19. Nso emem ke ikọt Abasi ẹnyene mfịn?
19 Kpukpru mmọ, Israel Abasi ye akwa otuowo ẹnyene emem eke spirit oro emende udomo ye emem oro Israel ẹkenyenede ke idak ukara Edidem Solomon. Kaban̄a mmọ, Micah eketịn̄ prọfesi ete: “Mmọ ẹyeda ofụt mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄, ẹnyụn̄ ẹda eduat mmọ ẹdom ikwa udiọn̄ eto: ndien idụt idimenke ofụt itiene idụt, idinyụn̄ ikpepke aba ekọn̄. Ndien kpukpru mmọ ẹyetie ke idak vine mmọ ye ke idak fig mmọ; ndien baba owo kiet eke edinamde mmọ ndịk ididụhe.” (Micah 4:3, 4; Isaiah 2:2-4) Ke n̄kemuyo ye emi, mmọ ẹmewọn̄ọde edem mmọ ẹwụt ekọn̄ ye en̄wan, ke ndamban̄a usụn̄ ẹdade ofụt mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄ ẹnyụn̄ ẹdade eduat mmọ ẹdom ikwa udiọn̄ eto. Ntre, mmọ ẹnyene emem emem itie nditọete ke otu mmọ eke ofụri ererimbot, inamke n̄kpọ m̀mê ewe idụt, usem, orụk, m̀mê idaha ke n̄kaowo ke mmọ ẹnyene. Ndien mmọ ẹkop inemesịt ke nte ukpeme oro Jehovah ekpemede mmọ edide akpanikọ. ‘Owo ndomokiet inamke mmọ ndịk.’ Ke akpanikọ, ‘Jehovah ke idemesie ọmọnọ ikọt esie odudu ke akpanikọ. Jehovah ke idemesie amada emem ọdiọn̄ ikọt esie.’—Psalm 29:11.
20, 21. (a) Ntak anade nnyịn inam n̄kpọ ke ndisọn̄ọ mmụm emem nnyịn ye Abasi n̄kama-a? (b) Nso ke nnyịn ikeme nditịn̄ mban̄a mme ukeme Satan ndibiat emem ikọt Abasi?
20 Nte ekedide ke akpa isua ikie C.E., nte ededi, emem oro mme asan̄autom Abasi ẹnyenede emedemede usua Satan. Ke ẹsiode ẹfep ke heaven ke ẹma ẹkewụk Obio Ubọn̄ Abasi ke 1914, Satan toto ke ini oro aman̄wana ekọn̄ ‘ye nsụhọ mfri an̄wan oro.’ (Ediyarade 12:17) Idem ke eyo esie, Paul ama odụri owo utọn̄ ete: “Nnyịn [in̄wanake] en̄wan nnyịn ye obụk ye iyịp, edi in̄wana . . . ye udịm mme idiọk spirit eke ẹdude ke enyọn̄.” (Ephesus 6:12) Sia ẹkụkde Satan idahaemi ẹsịn ke ikpehe n̄kan̄ isọn̄, ntọt oro edi usọp usọp.
21 Satan amada kpukpru n̄kari edinam oro enye ọdiọn̄ọde anam n̄kpọ ke ukeme esie nditịmede emem ikọt Abasi, edi enye omokpu. Ko ke 1919, ikodụhe ukpọk owo 10,000 oro ẹken̄wanade ndinam n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ. Mfịn mme owo ẹwakde ẹbe million inan̄ ẹdu ẹmi ẹkande ererimbot oto mbuọtidem mmọ. (1 John 5:4) Ye mmọemi, edinyene emem ye Abasi ye edinyene ye kiet eken edi ata idem n̄kpọ, idem kpa nte mmọ ẹyọde usua otode Satan ye mfri esie. Edi ke ikerede iban̄a usua emi, inyụn̄ ikerede iban̄a unana mfọnmma nnyịn ye “ndiọkeyo” oro nnyịn idude, nnyịn inyene ndinam n̄kpọ ye ntịn̄enyịn man isọn̄ọ imụm emem emi ikama. (2 Timothy 3:1) Ke udiana ibuotikọ, nnyịn iyekụt se emi abuanade.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
◻ Ntak emi owo ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ akatabade emem esie ye Abasi?
◻ Ye Israel, emem mmọ ye Abasi ọkọkọn̄ọ ke nso?
◻ Edinyene emem ye Abasi ọkọn̄ọ ke nso mfịn?
◻ Nso idi “emem Abasi” oro ekpemede esịt nnyịn?
◻ Nso n̄kaiso edidiọn̄ ke nnyịn inyene edieke nnyịn inyenede emem ye Abasi?