Mfịna Ubon—Idiọn̄ọ Mme Ini

MFỊNA ubon—ediwak owo ẹda enye nte idiọn̄ọ nte ke mme item eset ẹban̄ade ndọ ye unyene nditọ inyeneke ufọn aba. Mmọ en̄wen ẹda enye nte utịp otode ukpụhọde ke ndutịm ukaraidem, uforo, ye ebuana otuowo. Edi mmọ en̄wen ẹda enye nte kiet ke otu mme unọmọ oro ẹtode ifiọk ubotn̄kpọ eyomfịn. Ke ata idem n̄kpọ mme mfịna oro mme ubon ẹn̄wanade ndikan mfịn ẹnyan ubọk ẹwụt n̄kpọ oro enen̄erede enyene se ọwọrọde. Tịmfiọk mme ikọ Bible ke 2 Timothy 3:1-4:

“Edi fiọk emi, ete ndiọkeyo ẹyedu ke ukperedem ini. Koro mme owo ẹyedi mme ama idem, ye mme ama inyene; ẹnyụn̄ ẹbụre idiọk mbụre, ẹseri iseri, ẹsụn̄i isụn̄i, ẹsọn̄ ibuot ye ete ye eka, ẹnana esịtekọm, ẹnana uten̄e Abasi, ẹnana ima uduot owo; ẹnyụn̄ ẹbiat un̄wọn̄ọ; ẹma ebiari, ẹyak idiọkitọn̄ akan mmọ ubọk, ẹtie obom obom, ẹnyụn̄ ẹsua se ifọnde; mmọ ẹdi mme ada owo nnọ mme asua, ye mbon idiọk iwụk, ye mbon n̄kohodeidem; mmọ ẹma mbre ẹkan Abasi.”

Nte mme ikọ ẹmi isịmke mme orụn̄ mfịna mfịn? Mfịna ubon mfịn nte an̄wan̄ade edi nnennen utịp idaha ẹmi ẹketịn̄de ẹnịm ndida itie ke ukperedem ini ererimbot emi. Ndien mme uyarade oro ẹnamde ẹnịm ẹdu nte ke ikpehe ini mfịna emi ọkọtọn̄ọ ke 1914.a Ọtọn̄ọde ke ini oro, odudu edibotn̄kpọ eke spirit oro akande eke owo emi ẹkotde Satan kpa Devil enen̄ede akama n̄kpa.—Matthew 4:8-10; 1 John 5:19.

Ke ẹkụkde ẹsịn ke ikpehe n̄kan̄ isọn̄ emi toto ke 1914, Satan enyene “akwa ifụtesịt, sia enye ọdiọn̄ọde ete ini imọ edi ibio.” (Ediyarade 12:7-12) Sia Satan edide ata asua Abasi “emi ẹsiode kpukpru ubon ke enyọn̄ ye ke isọn̄ enyịn̄ ke Enye,” ndi edi n̄kpọ n̄kpaidem nte ke isọn̄ amakabade edi itie ndutịme ọnọ mme ubon? (Ephesus 3:14) Satan ebiere ndiwọn̄ọde ofụri ubonowo n̄kpọn̄ Abasi. Ke ewe usụn̄ oro ọfọnde akan ke enye akpanam emi akan ndida mme mfịna mfiomo mme ubon?

Eyeda se ikande ikpîkpu ekikere oro ntaifiọk ekerede-kere ndikpeme mme ubon mbiọn̄ọ utọ en̄wan oro akande odudu eke owo do. Edi, Bible etịn̄ aban̄a Satan ete: “Nnyịn [inanake] ifiọk iban̄a n̄kari ye n̄kukan esie.” (2 Corinth 2:11) Ndusụk ukpeme odu ke ndifiọk ndusụk akpan usụn̄ emi enye adade mfiomo esie edi.

Okụk ye Utom

Mfịghe ndutịm uforo edi kiet ke otu okopodudu n̄kpọekọn̄ mfiomo Satan. Mmọemi ẹdi “ndiọkeyo,” mîdịghe nte Revised Standard Version esịnde 2 Timothy 3:1, “mme ini mfịghe.” Ke mme idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ ntatenyịn, mme utọ mfịna nte unana utom, esisịt okụkọfiọn̄, ye unana mme akpan n̄kpọ uduuwem ẹda ekese nsọn̄ọn̄kpọ ẹsọk mme ubon. Nte ededi, idem ke United States oro enyenede ukeuke uforo, mme mfịghe ndutịm uforo ẹmetụk owo idiọk idiọk. Ndụn̄ọde kiet ẹkenamde ke U.S. ama ayarade ete ke okụk edi kiet ke otu akpan ntak ntuaha ke ubon. N̄wed oro Secrets of Strong Families anam an̄wan̄a ete ke “ini, ntịn̄enyịn, [ye] ukeme” oro ẹyakde ẹsịn man ẹsịm se ẹyomde ke utom idịbi udia ekeme n̄ko ndidi “asua oro enyenede usọ” oro abiatde ndutịm ndọ.

Mme idaha ẹmenyịk ediwak iban ẹsịn ke ndiyom utom. Ewetn̄wed oro Vance Packard ọtọt ete: “Idahaemi, ke nsụhọde n̄kaha mbahade kiet ke itie inan̄ ke otu n̄kpri nditọwọn̄ ye mbon oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ isan̄ ke America ẹmi mîsịmke isua ita ke emana ẹnyene mme eka oro ẹnamde utom ọwọrọde ọkpọn̄ ufọk.” Ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpri nditọ oro ekperede ndidi owo ikemeke ndiyụhọ ọkọrọ ye utom ekeme ndidi ọkpọsọn̄ utom oro anamde owo akpa mba—ye etikwo etikwo utịp ke idem mme ete ye eka ye nditọ. Packard adian do ete ke ntak unana eti ndutịm use nditọ enyịn ke United States, “ẹsisọp ẹtre ndise mban̄a nditọwọn̄ miliọn ifan̄ mfịn ke eti usụn̄ ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua mmọ.”—Our Endangered Children.

Itieutom ke idemesie esiwak ndibiat edidianakiet eke ubon. Esida ediwak mbonutom edisịn ke oburobụt ido idan̄ ye nsan̄autom. N̄ko-n̄ko mmọ eken ẹsisịn idem ke ikpîkpu ediyom unen ẹnyụn̄ ẹfụmi uwem ubon mmọ kaban̄a edinyene n̄kọri ke utom. (Men Ecclesiastes 4:4 domo.) Eren kiet ama akabade esịn idem ke utom esie nte andida ke ibuot unyamurua tutu n̄wan esie okokot idem “eka oro edide n̄kukụre andise mban̄a nditọ.”

Mme Mbọbọ Ndọ Oro Ẹmemde

Ẹmetịmede ndutịm ndọ n̄ko. N̄wed oro The Intimate Environment ọdọhọ ete: “Ke ini edem, idotenyịn ekedi nte ke mme ọdọ ndọ ẹyekaiso ẹdọ ndọ ibọhọke n̄wan m̀mê ebe anam akwa idiọkn̄kpọ adian ndọ oro—efịbe, ibak, edifụmi ofụri ofụri. Idahaemi ata ediwak owo ẹse uduak ndọ nte ọkpọkpọ edinam.” Ih, ẹda ndọ nte n̄kpọ oro ọbiọn̄ọde-biọn̄ọ inemesịt, mfekuwem, m̀mê utie ikpọn̄—idịghe nte ebuana ofụri eyouwem ye owo en̄wen. Se ẹwụkde ntịn̄enyịn idahaemi edi ufọn afo adiade oto ndọ, idịghe se afo etịpde esịn ke enye. (Men Utom 20:35 domo.) “Akpan ukpụhọde ke mme ido uwem oro ẹkarade ndọ” mi ẹmenam mme mbọbọ ndọ ẹmem akamba akamba. Ke ini mmọ mîkemeke ndisịm se mmọ ẹyomde ọkpọkpọ, mme ọdọ ndọ ẹsiwọn̄ọde ẹbịne usiondọ nte usọp usọp usọbọ.

Ẹtịn̄ ẹban̄a mme owo ke “ukperedem ini” ẹmi ke prọfesi Bible nte “[ẹnyenede] enyọn̄ enyọn̄ ido uten̄e Abasi, edi isan̄ake n̄kpọ ye odudu eke odude ke uten̄e Abasi.” (2 Timothy 3:4, 5) Ediwak ntaifiọk ẹkere ẹte ke edisụhọde oro ido ukpono osụhọrede ubọk emenyene n̄kpọ ndinam ke ndisụhọde ndọ itie. Ke n̄wed esie oro The Case Against Divorce, Dr. Diane Medved ekewet ete: “Nte asan̄ade ekekem ye ata ediwak ido ukpono, Abasi ọkọdọhọ ke ndọ ekenyene ndidi ke nsinsi. Ke ini afo mûtịmke ufiọk Abasi m̀mê ndinịm Enye ke akpanikọ, do afo anam se afo oyomde.” Nte utịp, ke ini ndọ enyenede mfịna, mme ọdọ ndọ isiyomke nti usọbọ. “Mmọ ke ibụmede ẹsida ndọ ẹsịm utịt.”

Mme Uyen ke Idak En̄wan

Mme uyen ke ẹsobo mfịna ẹto mme mfịghe mfịn. Ibat nditọwọn̄ oro akpade owo idem edi se mme ete ye eka ẹsimiade ẹnyụn̄ ẹsụn̄i mîdịghe ẹdadan̄. Ke ntak usiondọ, ẹmebọ ediwak miliọn efen efen ifet edinyene ima ima ukpeme oro ete ye eka ẹnọde, ndien ubiak otode usiondọ ete m̀mê eka esibịghi ke ofụri eyouwem.

N̄kpọsọn̄ odudu ẹsitụhọde mme uyen. Etisịm ini oro ukeuke uyen America osịmde isua 14 ke emana, enye ama okokụt ẹwotde owo 18,000 ye mme anana-ibat orụk afai eken, oburobụt ido idan̄, edidemede udọn̄ idan̄ nto obom, ye ubiatibet ke ndikam nse television. Ikwọukwak n̄ko enyene akwa odudu ke idem mme uyen, ndien ikọ ediwak mmọ ẹsasabade, ẹwụt idan̄ an̄wan̄wa, m̀mê ẹkam ẹnyenede ebuana ye Satan. Ufọkn̄wed ẹsio mme uyen ẹnyan ẹnọ mme utọ ukpepn̄kpọ nte edito ke unam mforo owo oro osụhọrede edinyene mbuọtidem ke Abasi ye Bible. Mfịghe otode ubọkn̄ka anam ediwak owo ẹbuana ke idan̄ mbemiso ndọ ye edida ọkpọsọn̄ mmịn m̀mê ibọk ke idiọk usụn̄.

Orụn̄ Mfịghe Ubon

Mfiomo ke ubon ke ntre edi ntatara ke udomo onyụn̄ ekeme ndikama nsobo. Nso ikeme ndin̄wam man mme ubon ẹbọhọ? John Bradshaw ọnọitem ubon ọnọ ekikere ete: “Owo inamke mme edumbet unyene nditọ nnyịn ẹnen̄ede ẹda ẹkekem ke isua 150. . . . Ami nnịm ke akpanikọ nte ke n̄kani edumbet inyeneke ufọn aba.” Nte ededi, mme ubọk-nnam edumbet efen efen idịghe usọbọ. Jehovah Abasi edi Anditọn̄ọ ubon. Enye ọfiọk nte uwem ubon edide akpan n̄kpọ ke ọkpọkpọ inemesịt nnyịn ye se oyomde man ubon okop inemesịt onyụn̄ ọsọn̄ idem ọfọn akan owo en̄wen ekededi. Nte ekpedi n̄kpọ n̄kpaidem ọnọ nnyịn nte ke Ikọ esie, kpa Bible ọnọ usọbọ ke mfịna ubon?

N̄wed eset oro anam an̄wan̄a nte uwem ubon akasan̄ade akwan̄a. Ẹkesịn akpa ebe ye n̄wan, Adam ye Eve, ke ediye in̄wan̄ ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ọnọ-utịp n̄kpọ-ata edide edinam isọn̄ akabade edi paradise ofụri ererimbot. Abasi ama ọnọ ewụhọ ete ke Adam ekenyene ndidi ibuotufọk. Eve ekenyene ndibere ye itieibuot esie nte “andinyan̄a,” m̀mê “andinam ọyọhọ.” (NW) Edi Eve ama ọsọn̄ ibuot ye ndutịm emi. Enye ama emen itieibuot ebe esie ada onyụn̄ ọsọn̄ ibuot ye n̄kukụre ukpan kierakiet oro Abasi okodoride mmọ. Adam ndien ama osio idem efep ke itieibuot esie onyụn̄ adiana ye enye ke nsọn̄ibuot emi.—Genesis 1:26–3:6.

Mme akama-nsobo utịp ediwọn̄ọde n̄kpọn̄ ndutịm Abasi emi ama akabade ana in̄wan̄în̄wan̄ usọp usọp. Ke mîdịghe aba edisana ye se mînyeneke idiọkn̄kpọ, Adam ye Eve ẹkenam n̄kpọ ke bụt ye ubiomikpe. Adam, emi ke mbemiso akadade mme inem inem ikọ uto etịn̄ aban̄a n̄wan esie, idahaemi ekeditịn̄ idiọk idiọk aban̄a enye nte ‘n̄wan emi afo ọkọnọde mi.’ Etikwo etikwo ibọrọ oro akakam edi ntọn̄ọ nditaha ndọ. Mme ukeme oro Adam ekesịnde ke ikpîkpu ndifiak nda itieibuot esie edisụn̄ọ ke enye ‘ndikan n̄wan esie.’ Eve, ke n̄kan̄ eken, edinyene ‘ndisụk idem’ nnọ ebe esie, ke ekikak ekikak usụn̄ mîdịghe ke usụn̄ oro mîdaha ukem ukem.—Genesis 2:23; 3:7-16.

Idịghe n̄kpọ n̄kpaidem, mfịna ndọ Adam ye Eve ama enyene idiọk utịp ke idem nditọ mmọ. Akpan mmọ, Cain, ama owot owo ke unana ntak. (Genesis 4:8) Lamech, andito ubon Cain, ama adian n̄kpọ ke uwem ubon ndisụhọde itie ke ndikabade ndi akpa ọdọ iban iba. (Genesis 4:19) Adam ye Eve ke ntem ikọkpọn̄ke n̄kpọ-akpa eke idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ikpọn̄îkpọn̄ edi idiọk idaha ubon emi edide idaha orụk ubonowo toto ke ini oro. Ke ukperedem ini ẹmi, utọk ubon omosịm n̄kon̄n̄kan idaha esie.

Mme Ubon Oro Ẹkọride Mfọn Mfọn

Nte ededi, idịghe kpukpru ubon ẹdu ke idak mfịghe mfịn. Ke uwụtn̄kpọ, ebe kiet odụn̄ ye n̄wan esie ye nditọiban iba ke ekpri obio kiet ke United States. Okposụkedi ediwak mbọhọidụn̄ mmọ ẹnyenede ubahade ke ntak isua emana odude ke ufọt mme ete ye eka ye nditọ mmọ emi idụhe ke ufọt esie ye n̄wan esie, m̀mê mmọ nditịmede esịt nte ke nditọiban mmimọ ẹyetabi n̄kpọsọn̄ ibọk m̀mê idan̄ ẹse. Ke mme mbubịteyo Monday, ke ini mme uyen eken ẹsiwụkde enyịn mmọ ke TV, ofụri ubon mmọ ẹsitie ẹkenade okpokoro ke ubetudia kaban̄a nneme a-Bible. Enye anam an̄wan̄a ete, “Mbubịteyo Monday esidi akpan mbubịteyo ọnọ nnyịn ndisop idem ọtọkiet nnyene nneme. Nditọiban nnyịn ẹsinyene ifụre ndineme mme mfịna mmọ ye nnyịn.”

Ke n̄kan̄ eken, odu eka kiet emi esede nditọ enyịn ikpọn̄ ke New York City emi n̄ko adarade edidianakiet eke ubon emi mîwakke ndidu ye nditọiban esie iba. Nso inam enye enyene oro? Enye anam an̄wan̄a ete, “Nnyịn isikpọhọkede TV tutu ke utịturua. Nnyịn imesineme itien̄wed Bible ke usen ke usen. Nnyịn n̄ko imesisio mbubịteyo kiet inịm inọ nneme a-Bible ubon.”

Ubon mbiba ẹmi ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Mmọ ẹtiene mme item oro ẹnọde mme ubon ke Bible—enye onyụn̄ ọfọn. Edi, idịghe mmọ kpọt. Ediwak ubon tọsịn ke mme itie ikie ẹdu ukem nte mmọemi ẹmi ẹbọde nti utịp ẹbe ke ndida mme edumbet oro ẹnọde kaban̄a uwem ubon emi ẹkụtde ke n̄wed oro nsịn ke edinam.b Nso ikam idi mme edumbet oro? Didie ke mmọ ẹkeme ndinọ fi ye ubon fo ufọn? Ke ndibọrọ nnyịn imọnọ fi ikot ndikot mme ibuotikọ oro ẹtọn̄ọde ke page etienede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 4]

Idiọk ndutịm uforo akama ekese mfụhọ ke ubon ke mme idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Foto Navy U.S.

[Ndise ke page 7]

Ke ndida mme edumbet Bible nsịn ke edinam, ediwak ubon ẹmebiọn̄ọ mme mfịghe mfịn