Watchtower LIBRARY EKE INTANET
Watchtower
LIBRARY EKE INTANET
Efịk
Ẹ,Ê,Ị,Ọ,Ụ,Û,N̄
  • Ẹ
  • ẹ
  • Ê
  • ê
  • Ị
  • ị
  • Ọ
  • ọ
  • Ụ
  • ụ
  • Û
  • û
  • N̄
  • n̄
  • BIBLE
  • MME N̄WED
  • MBONO ESOP
  • w94 8/1 p. 9-14
  • Jehovah Enyene Eti Ibuot!

Vidio ndomokiet idụhe mi.

Kûyat esịt, n̄kpọ anam vidio emi okûbre.

  • Jehovah Enyene Eti Ibuot!
  • Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1994
  • N̄kpri Ibuotikọ
  • Ukem Ibuot Nneme
  • Ẹda Eti Ibuot Ẹdiọn̄ọ Ọniọn̄ Abasi
  • “Ama Ndidahado”
  • Ndikpụhọde Usụn̄ Edinam nte Mbufa Idaha Ẹdemerede
  • Edida Eti Ibuot N̄kama Odudu
  • “Ọniọn̄ ke Esịt”—Edi Osụhọde Idem
    San̄a Kpere Jehovah
  • Ẹkọri Eti Ibuot
    Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1994
  • Nyene Eti Ibuot Nte Jehovah
    Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah (Eke Ukpepn̄kpọ)—2023
  • Wụt ke Amama Ntatubọk ye Eti Ibuot Jehovah
    Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—2013
Se En̄wen En̄wen
Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1994
w94 8/1 p. 9-14

Jehovah Enyene Eti Ibuot!

“Ọniọn̄ emi otode ke enyọn̄ edi . . . eti ibuot.”​—⁠JAMES 3:⁠17, NW.

1. Didie ke ndusụk owo ẹwụt Abasi nte mînyeneke eti ibuot, ndien afo ekere didie aban̄a utọ ekikere oro aban̄ade Abasi mi?

NSO orụk Abasi ke afo atuak ibuot ọnọ? Nte afo onịm ke enye edi Abasi emi unenikpe esie etiede kaikai, ketket, ananade mbọm onyụn̄ ọsọn̄de ido? Anaedi John Calvin, anam ukpụhọde owo Protestant, ekekere ke Abasi etie ntre. Calvin ọkọdọhọ ke Abasi enyene “nsinsi uduak oro mîkemeke ndikpụhọde” aban̄a owo kiet kiet, ebemde iso ebiere onịm ọnọ owo kiet kiet m̀mê enye eyedu uwem ke nsinsi ke inemesịt m̀mê eyebọ ndutụhọ ke nsinsi ke ikan̄ hell. Kere ise: Ke ekpedide emi edi akpanikọ, idụhe se afo akpanamde tutu amama, inamke n̄kpọ m̀mê an̄wana ọkpọsọn̄ adan̄a didie, oro okpokpụhọrede se Abasi akaduakde ke anyanini, oro mîkemeke ndikpụhọde aban̄a fi ye ini iso fo. Nte afo akpasan̄a ekpere utọ Abasi oro ananade eti ibuot do?​—⁠Men James 4:⁠8 domo.

2, 3. (a) Didie ke nnyịn ikeme ndinam unana eti ibuot eke mme n̄ka ye esop n̄kaowo an̄wan̄a? (b) Didie ke n̄kukụt Ezekiel aban̄ade chariot eke enyọn̄ Jehovah ayarade ukeme Esie ndikpụhọde nda ekekem?

2 Nnyịn inyene nsụkesịt didie ntem ndifiọk nte ke Abasi eke Bible enyene eti ibuot ke n̄wọrọnda usụn̄! Idịghe Abasi edi edi mme owo ẹsinyene ntụhọ edisọn̄ ido nnyụn̄ ntie kaikai, ẹdide se unana mfọnmma mmọ akarade. Mme esop n̄kaowo ẹkeme ndisọn̄ ndikara ukem nte tren umen mbiomo. Ke ini akamba tren umen mbiomo asan̄ade aka ndituaha ye n̄kpọ ke usụn̄ esie, enye ikemeke ndiwọn̄ọde iso, ndinyụn̄ nnam enye atuak ada isinen̄ekede imem utom. Ndusụk tren ẹsisọp etieti tutu esida mmọ kilomita kiet ndituak nda ke ẹma ẹkefịk brek! Ukem ntre, ata akamba nsụn̄ikan̄ umen aranisọn̄ ekeme ndisụk nsan̄a n̄kaiso ke kilomita itiaita en̄wen ke ẹma ẹkedop engine. Idem ọkpọkọm ẹsịn gear ẹte mmọ ẹsan̄a ẹfiak edem, enye ekeme ndisụk nsan̄a n̄ka iso ke kilomita ita! Edi idahaemi kere ban̄a n̄kpọisan̄ oro otịmde enyene uten̄e akan mbiba ẹmi, kpa enyeoro adade aban̄a esop Abasi.

3 Ke se ikande isua 2,600 ẹmi ẹkebede, Jehovah ama ọnọ prọfet Ezekiel n̄kukụt oro akadade aban̄a esop Esie eke heaven oro esịnede mme edibotn̄kpọ eke spirit. Enye ekedi enyene-uten̄e chariot oro okponde ke ubom, kpa “n̄kpọisan̄” Jehovah oro odude ke idak esie kpukpru ini. Se idemerede owo udọn̄ ikan edi usụn̄ oro enye akasan̄ade. Ikpọ wheel ẹmi ẹkedu ke n̄kan̄ mbinan̄ enyịn enyịn ẹnyụn̄ ẹyọhọ mmọ, man mmọ ẹkeme ndikụt n̄kpọ ke kpukpru ebiet ẹnyụn̄ ẹkeme ndikpụhọde usụn̄ isan̄ ke ediyịp enyịn, ye unana edituak nda m̀mê ediwọn̄ọde iso. Ndien akwa n̄kpọisan̄ emi ikenyeneke ndikpọt sụn̄sụn̄ n̄ka iso nte akamba nsụn̄ikan̄ umen aranisọn̄ m̀mê tren umen mbiomo. Enye ekeme ndifehe ke usọp emịnen̄mịnen̄, idem ọwọn̄ọrede ibiọn̄ inikiet inikiet! (Ezekiel 1:​1, 14-⁠28) Jehovah okpụhọrede ọkpọn̄ Abasi oro Calvin ọkọkwọrọde kpasụk nte chariot Esie okpụhọrede ọkpọn̄ etikwo etikwo n̄kpọisan̄ oro owo anamde. Enye ke mfọnmma usụn̄ ekeme ndikpụhọde nda ekekem. Ndifiọk ikpehe edu Jehovah emi ekpenyene ndin̄wam nnyịn ndikpụhọde nda ekekem nnyụn̄ mfep afia unana eti ibuot.

Jehovah​—⁠Owo Emi Okpụhọde Ada Ekekem Akan ke Ekondo

4. (a) Ke nso usụn̄ ke enyịn̄ Jehovah ayarade nte ke enye edi Abasi emi esikpụhọde ada ekekem? (b) Nso idi ndusụk udorienyịn̄ oro Jehovah Abasi enyenede, ndien ntak emi mmọ ẹdotde?

4 Enyịn̄ Jehovah ke idemesie owụt edikpụhọde nda ekekem esie. “Jehovah” ke ataata usụn̄ ọwọrọ “Enye Anam Akabade Edi.” Emi nte an̄wan̄ade ọwọrọ nte ke Jehovah esinam idemesie akabade edi Andisu kpukpru mme un̄wọn̄ọ esie. Ke ini Moses okobụpde Abasi enyịn̄ esie, Jehovah ama anam an̄wan̄a se enye ọwọrọde ke usụn̄ emi ete: “Ami nyekabade ndi se ndikabade ndi.” (Exodus 3:14, NW) Edikabade eke Rotherham esịn enye in̄wan̄în̄wan̄ ete: “Nyekabade Ndi sededi oro mmade.” Jehovah esikabade edi, m̀mê emek ndikabade ndi, sededi oro oyomde man osu ndinen uduak ye un̄wọn̄ọ esie. Ntem, enye enyene inem inem udịm udịm udorienyịn̄, utọ nte Andibot, Ete, Ọbọn̄ Andikara, Andibọk, Jehovah mme udịm, Andikop akam, Ebiereikpe, Akwa Anditeme, Andifak. Enye amanam idemesie akabade edi kpukpru ẹmi ye efen efen man anam mme ima ima uduak esie.​—⁠Isaiah 8:13; 30:20, NW; 40:28, NW; 41:14; Psalm 23:1; 65:⁠2, NW; 73:28, NW; 89:26; Judges 11:27; se n̄ko New World Translation, Se Ẹwetde Ẹdian 1J.

5. Ntak emi nnyịn mîkpebiereke nte ke ukeme Jehovah ndikpụhọde nda ekekem ọnọ ekikere nte ke uduot m̀mê mme idaha esie ẹsikpụhọde?

5 Nte emi ọwọrọ, ndien, nte ke uduot m̀mê mme idaha Abasi ẹsikpụhọde? Baba; nte James 1:17 esịnde enye, ‘enye ikemeke ndikpụhọde, ukpụhọde itie inyụn̄ ikemeke ndimen Enye nsịn ke mfụt.’ Nte ntuaha odu mi? Baba-⁠o. Ke uwụtn̄kpọ, ewe ima ima ete m̀mê eka mîsikpụhọkede utom emi anamde man ada ufọn ọsọk nditọ? Ke usen kiet, ete m̀mê eka ekeme ndidi ọnọ item, etemudia, otịmufọk, andikpep, ọnọ ntụnọ, ufan, ọdiọn̄ ukwakutom, nurse​—⁠ibat n̄kpọ emi akaiso ntre. Ete m̀mê eka isikpụhọkede edu ke ini anamde mme utom ẹmi; enye n̄kukụre esikpụhọde ada ekekem ye idaha oro ẹyomde ke ebe oro. Ntre ke edi ye Jehovah edi ke udomo oro otịmde okpon akan. Adan̄a idụhe ke se enye ekemede ndinam idemesie akabade edi man ada ufọn ọsọk mme edibotn̄kpọ esie. Utụn̄ọ ifiọk esie akpa owo idem ke akpanikọ!​—⁠Rome 11:⁠33.

Ẹda Eti Ibuot Ẹdiọn̄ọ Ọniọn̄ Abasi

6. Nso ke ikọ Greek oro James akadade nditịn̄ mban̄a ọniọn̄ Abasi ọwọrọ ke ataata usụn̄ onyụn̄ ọnọ ekikere aban̄a?

6 Mbet oro James ama ada ikọ oro omụmde owo udọn̄ nditịn̄ mban̄a ọniọn̄ Abasi emi esikpụhọde ada ekekem ke akakan usụn̄. Enye ekewet ete: “Ọniọn̄ emi otode ke enyọn̄ edi . . . eti ibuot.” (James 3:17, NW) Ikọ Greek oro enye akadade mi (e·pi·ei·kesʹ) ọsọn̄ ndikabade. Mme akabade n̄wed ẹma ẹda mme utọ ikọ nte “etie sụn̄sụn̄,” “emem ido,” “eme ime,” ye “ekere aban̄a.” New World Translation akabade enye “eti ibuot,” ye ikọ idakisọn̄ owụtde nte ke se ọwọrọde ke ataata usụn̄ edi “edinyịme nnọ.”a Ikọ emi n̄ko ọnọ ekikere editre ndisọn̄ọ nyịre ke ikọ ibet, editre nditie ketket ke usụn̄ mîdotke m̀mê nditie nsọn̄ido nsọn̄ido. Eyen ukpepn̄kpọ oro, William Barclay, etịn̄ ke New Testament Words ete: “Se idide akpan n̄kpọ ye ataata n̄kpọ aban̄ade epieikeia edi nte ke enye ọtọn̄ọ ye Abasi. Edieke Abasi ọsọn̄ọde eyịre ke unen esie, edieke Abasi akpadade edumbet oro mîkemeke ndikpụhọde anam n̄kpọ ye nnyịn, m̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikpodu? Abasi edi akakan uwụtn̄kpọ owo emi enyenede epieikēs emi onyụn̄ adade epieikeia anam n̄kpọ ye mbon en̄wen.”

7. Didie ke Jehovah okowụt eti ibuot ke in̄wan̄ Eden?

7 Kere ban̄a ini emi ubonowo ọkọsọn̄de ibuot ye itie edikara Jehovah. Ekpekemem utom didie ntem Abasi ndisobo mme anana esịtekọm mbon nsọn̄ibuot ita oro​—⁠Adam, Eve, ye Satan! Adan̄a didie ntem ke enye okpokosio idemesie efep ke ekese ubiakesịt! Ndien anie ekpekekeme ndifan̄a nte ke enye ikenyeneke unen ndiyom utọ ketket unenikpe oro? Edi, Jehovah ikedehede inam esop esie eke enyọn̄ ebietde chariot ọsọn̄ọ ada ke akpan, usụn̄ unenikpe oro mîkemeke ndikpụhọde. Ntre chariot oro ikefeheke ye unana ukpan idịghi ubonowo ye kpukpru idotenyịn inemesịt ini iso ubonowo ibe. Ke edide isio ye oro, Jehovah ama anam chariot esie okpụhọde usụn̄ isan̄ ke usọp ebietde emịnen̄mịnen̄. Ke ndondo oro ẹma ẹkesọn̄ ibuot, Jehovah Abasi ama etịn̄ aban̄a uduak oro edibịghide ke anyanini oro okowụtde kpukpru mme andito ubon Adam mbọm ye idotenyịn.​—⁠Genesis 3:⁠15.

8. (a) Didie ke ukwan̄ ekikere oro Christendom enyenede aban̄a eti ibuot okpụhọde ye ata eti ibuot Jehovah? (b) Ntak emi nnyịn ikemede ndidọhọ nte ke eti ibuot Jehovah inọhọ ekikere nte ke enye ekeme ndibiat mme edumbet esie?

8 Eti ibuot Jehovah, nte ededi, inọhọ ekikere ite ke enye ekeme ndibiat mme edumbet esie. Mme ufọkabasi Christendom mfịn ẹkeme ndikere nte ke mmimọ imenyene eti ibuot ke ini mmọ ẹfụmide oburobụt ido n̄kukụre man ẹnyene uma ye otuerọn̄ mmọ oro ẹdude otịme otịme uwem. (Men 2 Timothy 4:⁠3 domo.) Akananam Jehovah ibiatke ibet esiemmọ, inyụn̄ ibiatke mme edumbet esie. Utu ke oro, enye esiwụt udọn̄ ndinyịme nnọ, ndikpụhọde nda ekekem ye idaha, man akpada mme edumbet oro anam n̄kpọ ke usụn̄ enende onyụn̄ owụtde mbọm. Enye kpukpru ini esikere aban̄a edinam unenikpe ye odudu oro enye owụtde ada ukem ukem ye ima ye eti ibuot esie oro asan̄ade ye ọniọn̄. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a usụn̄ ita emi Jehovah owụtde eti ibuot.

“Ama Ndidahado”

9, 10. (a) ‘Ndima ndidahado’ enyene nso ndinam ye eti ibuot? (b) Didie ke David ọkọbọ ufọn oto Jehovah ndima ndidahado, ndien ntak-⁠a?

9 David ekewet ete: “Koro afo, Ọbọn̄, ọmọfọn, omonyụn̄ ama ndidahado; omonyụn̄ awak ima ye kpukpru mmọ eke ẹsemede ẹnọ fi.” (Psalm 86:5) Ke ini ẹkekabarede N̄wed Abasi Usem Hebrew ẹsịn ke Greek, ẹkekabade ikọ oro “ama ndidahado” nte e·pi·ei·kesʹ, m̀mê “eti ibuot.” Ke akpanikọ, ndima ndidahado nnyụn̄ n̄wụt mbọm eyedi edi akpan usụn̄ ndiwụt eti ibuot.

10 David ke idemesie ama otịm ọfiọk nte Jehovah enyenede eti ibuot ke afan̄ emi. Ke ini David ekesịnde efịbe ye Bath-sheba onyụn̄ anamde ndutịm ndinam ẹwot ebe esie, enye ye Bath-sheba ẹma ẹdue isop n̄kpa. (Deuteronomy 22:22; 2 Samuel 11:​2-⁠27) Ke ekpekedide mme ọsọn̄ido ebiereikpe ẹdide owo ẹkekama ikpe oro, mmọ mbiba ẹkpeketaba uwem mmọ. Edi Jehovah ama owụt eti ibuot (e·pi·ei·kesʹ), emi, nte Vine’s Expository Dictionary of Biblical Words esịnde, “owụt edikere mban̄a oro etiede ‘mbọm mbọm ye eti ibuot ke akpanikọ ẹmi ẹdude ke n̄kpọ.’” Anaedi mme akpanikọ oro akanamde Jehovah anam ubiere oro ye mbọm ama esịne edikabade esịt akpanikọ eke mme anamidiọk oro ye mbọm oro David ke idemesie ekesiwụtde mbon efen ke mbemiso. (1 Samuel 24:4-⁠6; 25:32-⁠35; 26:7-⁠11; Matthew 5:7; James 2:⁠13) Nte ededi, nte ekemde ye se Jehovah etịn̄de aban̄a idemesie ke Exodus 34:​4-⁠7, ama owụt eti ibuot nte Jehovah ọnọ David edinen̄ede. Enye ama ọdọn̄ prọfet Nathan aka ebịne David ye ọkpọsọn̄ etop, ọsọn̄ọde anam David ọfiọk akpanikọ oro nte ke enye ama esịn ikọ Jehovah ke ndek. David ama akabade esịt ndien ke ntre ikakpaha ke idiọkn̄kpọ esie.​—⁠2 Samuel 12:​1-⁠14.

11. Didie ke Jehovah akama ndidahado nnọ Manasseh?

11 Uwụtn̄kpọ Edidem Manasseh eke Judah edi ata n̄wọrọnda ke afan̄ emi, sia Manasseh, ke mîbietke David, ama enen̄ede ọdiọk ke anyanini. Manasseh ama esịn udọn̄ ọnọ ndek ndek edinam ido ukpono ke idụt oro, esịnede edida owo nnam uwa. Ekeme ndidi enye n̄ko akanam “ẹyọk [prọfet Isaiah] ẹsịbe mbio iba.” (Mme Hebrew 11:37) Man ọnọ Manasseh ufen, Jehovah ama ayak ẹda enye nte owo ntan̄mfep ẹka Babylon. Nte ededi, Manasseh ama akabade esịt ke ufọk-n̄kpọkọbi onyụn̄ ekpe ubọk ete ẹtua imọ mbọm. Ke anamde n̄kpọ aban̄a edikabade esịt akpanikọ emi, Jehovah ama “ama ndidahado”​—⁠idem ke ebeubọk idaha emi.​—⁠2 Chronicles 33:​9-⁠13.

Ndikpụhọde Usụn̄ Edinam nte Mbufa Idaha Ẹdemerede

12, 13. (a) Ke se iban̄ade Nineveh, nso ukpụhọde idaha ikanam Jehovah okpụhọde usụn̄ edinam? (b) Didie ke Jonah okowụt nte inanade eti ibuot ikan Jehovah Abasi?

12 Eti ibuot Jehovah owụt idem n̄ko ke enye ndinyịme ndikpụhọde se enye akaduakde ndinam nte mbufa idaha ẹdemerede. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini prọfet Jonah akanamde isan̄ ebe ke mme efak Nineveh eset, etop esie eke odudu spirit ekedi ata mmemmem: Ẹyesobo akwa obio emi ke usen 40. Nte ededi, mme idaha ẹma ẹkpụhọde​—⁠ke ndyọ ndyọ usụn̄! Mbon Nineveh ẹma ẹkabade esịt.​—⁠Jonah, ibuot 3.

13 Ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto ukpụhọde oro odude ke usụn̄ nte Jehovah ye Jonah ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a ukpụhọde idaha emi. Jehovah ke nditịm ntịn̄ ama okpụhọde usụn̄ isan̄ chariot esie eke enyọn̄. Ke nde emi enye ama okpụhọde ada ekekem, anamde idemesie akabade edi andifen mme idiọkn̄kpọ utu ke “owo ekọn̄.” (Exodus 15:⁠3) Jonah, ke n̄kan̄ eken, ama enen̄ede etre ndikpụhọde nda ekekem. Utu ke ndisan̄a ikpat kiet ye chariot Jehovah, enye akanam n̄kpọ ukem ukem nte tren umen mbiomo m̀mê akamba nsụn̄ikan̄ umen aranisọn̄ oro iketịn̄de iban̄a ke mbemiso. Enye ama atatan̄a nsobo, ntre nsobo akana ada itie! Ndusụk enye ekekere ke edikpụhọde usụn̄ edinam ekededi eyenam imọ idia bụt ke iso mbon Nineveh. Nte ededi, Jehovah ke ime ama ọnọ ọsọn̄ibuot prọfet esie ukpep oro owo mîdifreke ke eti ibuot ye mbọm.​—⁠Jonah, ibuot 4.

14. Ntak emi Jehovah okokpụhọde usụn̄ edinam esie kaban̄a prọfet esie Ezekiel?

14 Jehovah ama okpụhọde usụn̄ edinam ke mme idaha en̄wen​—⁠idem ke ata n̄kpri n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, inikiet ke ini enye ọkọdọhọde prọfet Ezekiel ete anam ntịn̄nnịm edinam kiet owụt, se Jehovah ọkọdọhọde enye anam ama esịne Ezekiel nditem udia esie ke ikan̄ oro ẹdade ifuọ owo ẹbara. Emi ama akam okpon akan se prọfet oro akpanamde, emi okofioride ete, “O Ọbọn̄ Jehovah” onyụn̄ ekpede ubọk ete ẹkûnam imọ inam n̄kpọ eke etekde imọ esịt ntre. Jehovah ikofụmike ekikere prọfet oro nte se mîwụtke ifiọk; utu ke oro, Enye ama ayak Ezekiel ada ifuọ enan̄, emi edide ọsọ n̄kpọ uda mbara ikan̄ ke ediwak idụt tutu osịm mfịn emi.​—⁠Ezekiel 4:​12-⁠15.

15. (a) Mme uwụtn̄kpọ ewe ẹwụt ẹte ke Jehovah esinyịme ndikpan̄ utọn̄ nnọ nnyụn̄ nyere mme owo? (b) Nso ukpepn̄kpọ ke emi ekeme ndikpep nnyịn?

15 Nte idịghe n̄kpọ inemesịt ndikere mban̄a nsụhọdeidem Abasi nnyịn, Jehovah? (Psalm 18:35) Enye enen̄ede okon̄ akan nnyịn; kpa ye oro enye esikpan̄ utọn̄ ke ime ọnọ mme anana mfọnmma owo idem onyụn̄ okpụhọrede usụn̄ edinam esie ekekem ke ndusụk ini. Enye ama ayak Abraham ekpe enye ubọk ke anyanini aban̄a nsobo Sodom ye Gomorrah. (Genesis 18:​23-⁠33) Ndien Enye ama ayak Moses afan̄a aban̄a uduak Esie ndisobo mbon nsọn̄ibuot nditọ Israel nnyụn̄ nnam Moses akabade edi akamba idụt. (Exodus 32:​7-⁠14; Deuteronomy 9:​14, 19; men Amos 7:​1-⁠6 domo.) Enye ke ntre ama onịm mfọnmma uwụtn̄kpọ ọnọ mme asan̄autom esie ẹdide owo, ẹmi ke ukem usụn̄ oro ẹkpedude ke mben̄eidem ndikpan̄ utọn̄ nnọ mmọ en̄wen ke ini owụtde eti ibuot onyụn̄ ememde utom ndinam ntre.​—⁠Men James 1:⁠19 domo.

Edida Eti Ibuot N̄kama Odudu

16. Didie ke Jehovah okpụhọde ọkpọn̄ ata ediwak owo ke usụn̄ nte enye akamade odudu?

16 Nte akanam afo omokụt ke nte mme owo ẹnyenede odudu efen efen, ntre ke etie nte ediwak mmọ ẹsikabade ẹnana eti ibuot ẹkan? Ke edide isio ye oro, Jehovah enyene n̄kon̄n̄kan itie odudu ke ekondo, kpa ye oro enye edi mfọnn̄kan uwụtn̄kpọ ediwụt eti ibuot. Enye akama odudu esie anam n̄kpọ kpukpru ini ke usụn̄ eti ibuot. Ke mîbietke ediwak owo, Jehovah ifeheke ndịk m̀mê ẹyebọ imọ odudu, ntre inụkke enye ndikpeme odudu emi ke edu ufụp​—⁠nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke edinọ mmọ en̄wen ndusụk udomo odudu ekeme ke ndusụk usụn̄ ndisịn eke esie ke itiendịk. Ke akpanikọ, ke ini owo kiet efen kpọt okodude ke ekondo, Jehovah ama ayak akwa odudu ọnọ owo oro. Enye ama anam Logos edi “akpan anamutom” esie, obotde kpukpru n̄kpọ ebe ke edima Eyen emi ọtọn̄ọde ke ini oro kaiso. (Mme N̄ke 8:​22, 29-⁠31, NW; John 1:​1-3, 14; Colossae 1:​15-⁠17) Enye ke ukperedem ama ayak “ofụri odudu ke heaven ye ke isọn̄” ọnọ enye.​—⁠Matthew 28:18; John 5:⁠22.

17, 18. (a) Ntak emi Jehovah okosiode mme angel ọdọn̄ ẹka Sodom ye Gomorrah? (b) Ntak emi Jehovah ọkọdọhọde mme angel ẹnọ ekikere ke nte ẹdisan̄ade ẹtap Ahab?

17 Ukem ntre, Jehovah ayak mme utom oro enye akam ekemede ndinam ke idemesie ọfọn akan ọnọ ediwak ke otu edibotn̄kpọ esie. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini enye ọkọdọhọde Abraham ete, “Yak n̄kam nsụhọde n̄kese [Sodom ye Gomorrah] m̀mê mmọ ẹnenam kpukpru n̄kpọ ke uyo mfiori emi osịmde mi,” ikọ esie ikọwọrọke ite ke enye eyeka do ke idemesie. Utu ke oro, Jehovah ama emek ndiyak odudu nnọ, emekde mme angel ndika n̄kọbọ utọ ntọt oro nsọk enye. Enye ama ọnọ mmọ odudu ndika utom unam ndụn̄ọde emi nnyụn̄ mfiak nda ntọt nsọk enye.​—⁠Genesis 18:​1-3, 20-⁠22.

18 Ke idaha en̄wen, ke ini Jehovah akaduakde ndibiere ikpe nnọ idiọk Edidem Ahab, Enye ama ọdọhọ mme angel ke mbono ẹkenyenede ke heaven ete ẹnọ ekikere ke nte ẹdisan̄ade ‘ẹtap’ ọsọn̄ibuot edidem oro ndibuana ke ekọn̄ oro edisụn̄ọde ke n̄kpa esie. Ke akpanikọ, Jehovah, kpa Ebiet emi kpukpru ọniọn̄ otode, ikoyomke un̄wam man ọfiọk mfọnn̄kan usụn̄ edinam! Edi, enye ama ọnọ mme angel akpan ifet ndinọ ekikere mban̄a se ẹdinamde ye odudu ndinam n̄kpọ ye owo oro enye ekemekde.​—⁠1 Ndidem 22:​19-⁠22.

19. (a) Ntak emi Jehovah onịmde adan̄a ke ibat ibet oro enye onịmde? (b) Didie ke Jehovah owụt nte inyenede eti ibuot kaban̄a se enye oyomde oto nnyịn?

19 Jehovah idaha odudu esie ikara mmọ en̄wen ke usụn̄ oro mîdotke. Ke emi n̄ko enye owụt eti ibuot oro mînyeneke mbiet. Enye ke ntịn̄enyịn onịm adan̄a ke ibat ibet oro enye onịmde onyụn̄ akpan mme asan̄autom esie ‘ẹkûnam n̄kpọ ẹbe se ẹkewetde’ ke ndidian ndodobi ibet eke idemmọ. (1 Corinth 4:6; Utom 15:28; men Matthew 23:4 wụt ukpụhọde odude.) Enye akananam iyomke nnannan nsụkibuot ito mme edibotn̄kpọ esie, edi nte ido edide enye esinọ ntọt oro ekemde man ada mmọ usụn̄ onyụn̄ onịm mmọ edimek ke iso, anamde mmọ ẹfiọk mme ufọn n̄kopitem ye mme utịp nsọn̄ibuot. (Deuteronomy 30:​19, 20) Utu ke ndida ubiomikpe, bụt, m̀mê ndịk nnyịk mme owo, enye esiyom ndisịm esịt; enye esiyom mme owo ẹnam n̄kpọ esie ke ntak ata ima utu ke edinyenyịk. (2 Corinth 9:⁠7) Kpukpru utọ utom ofụri ukpọn̄ oro esinam esịt Abasi adat, anam enye inanake eti ibuot ‘ikwan̄a ido.’​—⁠1 Peter 2:⁠18; Mme N̄ke 27:11; men Micah 6:8 domo.

20. Didie ke eti ibuot Jehovah otụk fi?

20 Nte idịghe n̄wọrọnda n̄kpọ nte ke Jehovah Abasi, emi enyenede odudu akan owo efen ekededi oro ẹbotde, akananam idaha odudu oro inam n̄kpọ ke usụn̄ oro mîwụtke eti ibuot, akananam idaha enye isịn mmọ en̄wen ndịk ke idem? Nte ededi, mbụk owụt nte ke mme owo, ẹmi ẹtịmde ẹkpri ẹkan ke ndimen ndomo, ẹsisọn̄ ubọk ẹkara kiet eken. (Ecclesiastes 8:⁠9) Nte an̄wan̄ade, eti ibuot edi ọsọn̄urua edu, kpa kiet oro onụkde nnyịn nditetịm mma Jehovah. Oro, n̄ko, ekeme ndinụk nnyịn ndikọri edu emi ke idem nnyịn. Didie ke nnyịn ikeme ndinam ntre? Ibuotikọ emi etienede eyeneme emi.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

a Ko ke edem ke 1769, ewet n̄wed ukabade ikọ oro, John Parkhurst, akakabade ikọ emi nte “edinyịme nnọ, enyenede edu edinyịme, sụn̄sụn̄, mmemmem, ime.” Nditọ ukpepn̄kpọ en̄wen n̄ko ẹma ẹnọ “edinyịme nnọ” nte ukabade.

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

◻ Didie ke enyịn̄ Jehovah ye n̄kukụt aban̄ade chariot esie eke enyọn̄ ọsọn̄ọ owụt ukeme esie ndikpụhọde nda ekekem?

◻ Nso idi eti ibuot, ndien ntak emi enye edide se ẹdade ẹdiọn̄ọ ọniọn̄ Abasi?

◻ Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah owụt nte ke imọ ‘imama ndidahado’?

◻ Ntak emi Jehovah esimekde ndikpụhọde se enye akaduakde ndinam ke ndusụk idaha?

◻ Didie ke Jehovah owụt eti ibuot ke usụn̄ nte enye akamade odudu?

[Ndise ke page 10]

Ntak emi Jehovah ekefende idiọk Edidem Manasseh?

    Mme N̄wed Ikọ Efịk (1982-2025)
    Wọrọ
    Dụk
    • Efịk
    • Share
    • Mek nte amade
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nte Ẹkpedade Ikpehe Intanet Emi Ẹnam N̄kpọ
    • Ediomi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Dụk
    Share