Uwem Ke N̄kpa Ebede—Nso Ke Bible Ọdọhọ?

“Koro afo edide ntan, oyonyụn̄ afiak ke ntan.”—GENESIS 3:19.

1, 2. (a) Nso nsio nsio ekikere ẹdu kaban̄a uwem ke n̄kpa ebede? (b) Nso ke oyom nnyịn idụn̄ọde man ibiere se Bible ekpepde aban̄a ukpọn̄?

“UKPEPN̄KPỌ nsinsi ndutụhọ idụhe ke n̄kemuyo ye edinịm ke akpanikọ ke Abasi enyene ima ọnọ mme n̄kpọ ẹbotde. . . . Ndinịm editụhọde ukpọn̄ ke nsinsi ke ntak mme ndudue isua ifan̄, ye unana edinọ enye ifet ndinam edinen̄ede, edi ndinam n̄kpọ ke ntuaha ye kpukpru edumbet eti ibuot,” ntem ke owo akwaifiọk Hindu oro Nikhilananda eketịn̄.

² Ukem nte Nikhilananda, ediwak owo mfịn imaha ukpepn̄kpọ nsinsi ndutụhọ. Ke ukem ntak oro, mme ekikere ẹban̄ade edisịm Nirvana ye edidi kiet ye obot ọsọn̄ ndin̄wan̄a mmọ efen. Idem ke otu mbon oro ẹdọhọde nte mme edinịm ke akpanikọ mmimọ ọkọn̄ọde ke Bible, nsio nsio ekikere ẹdu kaban̄a se ukpọn̄ edide ye se itịbede inọ enye ke ini nnyịn ikpade. Edi nso ke Bible enen̄ede ekpep aban̄a ukpọn̄? Man ifiọk, oyom nnyịn idụn̄ọde se ikọ Hebrew ye Greek oro ẹkabarede “ukpọn̄” ke Bible ẹwọrọde.

Ukpọn̄ Nte Bible Ọdọhọde

3. (a) Ewe ikọ ke ẹkabade “ukpọn̄” ke N̄wed Abasi Usem Hebrew, ndien nso ke enye enen̄ede ọwọrọ? (b) Didie ke Genesis 2:7 ọsọn̄ọ nte ke ikọ oro “ukpọn̄” ekeme ndiwụt ofụri owo kiet?

³ Ikọ Hebrew oro ẹkabarede “ukpọn̄” edi neʹphesh, ndien enye odu utịm ike 754 ke N̄wed Abasi Usem Hebrew. Nso ke neʹphesh ọwọrọ? Nte The Dictionary of Bible and Religion ọdọhọde, enye “esiwak nditịn̄ mban̄a ofụri odu-uwem n̄kpọ, ofụri owo kiet.” Ẹkụt emi ke se Bible etịn̄de aban̄a ukpọn̄ ke Genesis 2:7: “Jehovah Abasi obot owo ke ntan-isọn̄, onyụn̄ ọduọk ibifịk uwem esịn ke odudu ibuo esie; ndien owo akabade edi ukpọn̄ eke odude uwem.” Tịm fiọk ete ke akpa owo oro ‘akakabade edi’ ukpọn̄. Oro edi ndidọhọ ke Adam ikenyeneke-nyene ukpọn̄; enye ekededi ukpọn̄—kpa nte owo emi akabarede edi dọkta edide dọkta. Do, ikọ oro “ukpọn̄” mi etịn̄ aban̄a ofụri owo kiet.

4. Ewe ikọ ke ẹkabade “ukpọn̄” ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek, ndien nso idi akpan n̄kpọ oro ikọ emi ọwọrọde?

⁴ Ikọ oro ẹkabarede “ukpọn̄” (psy·kheʹ) odu ke se ibede utịm ike ikie ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek. Ukem nte neʹphesh ikọ emi esiwak nditịn̄ mban̄a ofụri owo. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a mme utịn̄ikọ ẹtienede mi: “Ukpọn̄ etịmede Mi ke idem.” (John 12:27) “Ndịk odoro kpukpru [ukpọn̄, NW] ke idem.” (Utom 2:43) “Kpukpru [ukpọn̄, NW] ẹsụk idem ẹnọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade.” (Rome 13:1) “Ẹsọn̄ọ [ukpọn̄, NW] iduọ-esịt idem.” (1 Thessalonica 5:14) ‘Owo emi mîwakke, oro edi [ukpọn̄, NW] itiaita, ẹsan̄a ke mmọn̄ oro ẹbe.’ (1 Peter 3:20) Nte an̄wan̄ade, psy·kheʹ, ukem nte neʹphesh, etịn̄ aban̄a ofụri owo oro. Nte eyen ukpepn̄kpọ oro Nigel Turner ọdọhọde, ikọ emi “owụt se idide owo, idem, ikpọkidem emi ẹduọkde rûaḥ [spirit] Abasi ẹsịn. . . . Nsọn̄uyo odoro ke ofụri idem.”

5. Ndi mme unam ẹdi ukpọn̄? Nam an̄wan̄a.

⁵ Nte enemde, ke Bible ikọ oro “ukpọn̄” iban̄ake owo kpọt edi aban̄a mme unam n̄ko. Ke uwụtn̄kpọ, ke nditịn̄ mban̄a edibot mme edibotn̄kpọ ẹdude ke inyan̄, Genesis 1:20 ọdọhọ ete ke Abasi okowụk ete: “Yak mmọn̄ ọyọhọ udịm-udịm [odu-uwem ukpọn̄, NW].” Ndien ke usen edibotn̄kpọ en̄wen, Abasi ọkọdọhọ ete: “Yak isọn̄ osion̄o [odu-uwem ukpọn̄, NW] ke orụk mmọ, ufene, ye andinyọni, ye unam obot ke orụk mmọ.”—Genesis 1:24; men Numbers 31:28 domo.

6. Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a nte Bible adade ikọ oro “ukpọn̄” etịn̄ ikọ?

⁶ Ntem, ikọ oro “ukpọn̄” nte ẹdade ẹtịn̄ ikọ ke Bible aban̄a owo m̀mê unam m̀mê uwem oro owo m̀mê unam enyenede. (Se ekebe odude ke enyọn̄ emi.) Ukabade oro Bible ọnọde ukpọn̄ edi mmemmem, odu ke n̄kemuyo, inyụn̄ iyọhọke ye mme awak-n̄kukọhọ ikpọ ifiọk ye nsunsu ekikere owo. Ke edide ntre, usọp-usọp mbụme oro ẹnyenede ndibụp edi, Nte Bible ọdọhọde, nso itịbe inọ ukpọn̄ ke ini owo akpade?

Mme Akpan̄kpa Ifiọkke N̄kpọ

7, 8. (a) Nso ke N̄wed Abasi ayarade aban̄a idaha mme akpan̄kpa? (b) Nọ mme uwụtn̄kpọ ke Bible oro ẹwụtde ke ukpọn̄ ekeme ndikpa.

⁷ Ẹnam idaha mme akpan̄kpa an̄wan̄a ke Ecclesiastes 9:5, 10, emi nnyịn ikotde ite: “Mme akpan̄kpa ifiọkke baba n̄kpọ kiet . . . Mbubịne idụhe, uduak idụhe, ifiọk m̀mê mbufiọk idụhe, ke udi.” (Moffatt) Ke ntre, n̄kpa edi idaha unana edidu. Andiwet psalm ekewet ete ke ini owo akpade, “enye afiak ke ntan esie; ke kpasụk usen oro mme uduak esie ẹtak.” (Psalm 146:4) Mme akpan̄kpa ifiọkke n̄kpọ ndomokiet, inamke aba n̄kpọ.

⁸ Ke ini ekebierede ikpe ọnọ Adam, Abasi ọkọdọhọ ete: “Koro afo edide ntan, oyonyụn̄ afiak ke ntan.” (Genesis 3:19) Mbemiso Abasi akadade ntan obot enye onyụn̄ ọnọde enye uwem, Adam ikodụhe. Ke ini enye akakpade, enye ama afiak ọnyọn̄ idaha oro. Ufen esie ekedi n̄kpa—ikedịghe ndinọ aka ikpehe en̄wen. Nso, ndien, iketịbe inọ ukpọn̄ esie? Sia ke Bible ikọ oro “ukpọn̄” awak nditịn̄ mban̄a owo, ke ini nnyịn idọhọde ite ke Adam ama akpa, nnyịn idọhọ ite ke ukpọn̄ oro ekekerede Adam ama akpa. Emi ekeme nditie esen esen nnọ owo emi enịmde ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi ke akpanikọ. Nte ededi, Bible ọdọhọ ete: “Ukpọn̄ eke anamde idiọk ayakpa n̄kpa.” (Ezekiel 18:4) Leviticus 21:1 (NW) etịn̄ aban̄a “ukpọn̄ eke akpade” (“okpo owo,” Jerusalem Bible). Ndien ẹma ẹsian mme Nazirite ẹte ẹkûsan̄a ẹkpere “ukpọn̄ ekededi emi akpade” (“okpo,” Lamsa).—Numbers 6:6, NW.

9. Nso ke ikọ Bible ọwọrọ ke ini enye ọdọhọde ete ke ‘ukpọn̄ ama oyom ndibọhọ’ Rachel?

⁹ Nte ededi, nso kaban̄a ikọ oro ke Genesis 35:18 emi aban̄ade mfụhọ-mfụhọ n̄kpa Rachel, oro eketịbede nte enye akamande udọ esie? Do nnyịn ikot ite: “Edikem ke ini ukpọn̄ oyomde ndibọhọ enye (koro enye akpade), ndien enye osio eyen enyịn̄ Ben-oni: edi ete esie osio enye enyịn̄ Benjamin.” Ndi ubak udịmikọ emi ọnọ ekikere nte ke Rachel ama enyene n̄kpọ okodude uwem ke esịt idem emi ọkọwọrọde ke ini enye akakpade? N̄wan̄ansa-o. Ti ete, ikọ oro “ukpọn̄” ekeme n̄ko nditịn̄ mban̄a uwem oro owo enyenede. Ntre ke idaha enye emi “ukpọn̄” Rachel n̄kukụre ọkọwọrọ “uwem” esie. Ntak edi oro mme edikabade Bible en̄wen ẹsịnde ubak udịmikọ oro “ukpọn̄ oyomde ndibọhọ enye” nte “uwem esie oyomde ndibe mfep” (Knox), “enye ọduọkde akpatre ibifịk” (JB), ye “uwem esie ọbọhọde enye” (Bible in Basic English). Idiọn̄ọ ndomokiet idụhe nte ke ndedịbe ubak idem Rachel ama ọbọhọ ke enye ama akakpa.

10. Ke nso usụn̄ ke ukpọn̄ eyeneren ebeakpa oro ẹkenamde eset ‘akafiak odụk enye idem’?

¹⁰ Edi ukem ntre ye edinam eyeneren ebeakpa oro eset, emi ẹwetde ke 1 Ndidem ibuot 17. Ke 1Nd 17 ufan̄ikọ 22, nnyịn ikot ite ke nte Elijah ọkọbọn̄de akam aban̄a eyen oro, “Jehovah [ama] okop uyo Elijah; ukpọn̄ eyen oro onyụn̄ afiak odụk enye ke idem, ndien enye eset.” Ini kiet efen, ikọ oro “ukpọn̄” ọwọrọ “uwem.” Ntem, New American Standard Bible okot ete: “Uwem eyen oro afiak edi enye onyụn̄ eset.” Ih, uwem, ikedịghe ndusụk mbukpọn̄-mbukpọn̄ n̄kpọ, akafiak edidụk eyen oro idem. Emi odu ke n̄kemuyo ye se Elijah ọkọdọhọde eka eyen oro: “Sese, eyen fo [ofụri owo] ke odu uwem.”—1 Ndidem 17:23.

Nso Kaban̄a Spirit?

11. Ntak emi ikọ oro “spirit” mîkpekemeke ndiwọrọ ikpehe emi ọwọrọde ọkpọn̄ idem owo emi ọbọhọde n̄kpa?

¹¹ Bible ọdọhọ ete ke ini owo akpade, “[spirit, NW] ọwọrọ enye ke idem, enye afiak ke ntan esie.” (Psalm 146:4) Ndi emi ọwọrọ ete ke spirit emi ọwọrọde ọkpọn̄ ikpọkidem esiwọrọ ke ata ata usụn̄ onyụn̄ aka iso odu uwem ke owo ama akakpa? Oro ikemeke nditịbe, koro andiwet psalm aka iso etịn̄ ete: “Ke kpasụk usen oro mme uduak esie ẹtak” (“ofụri ekikere esie etre,” The New English Bible). Nso, ndien, idi spirit, ndien didie ke enye “ọwọrọ” owo ke idem ke ini enye akpade?

12. Nso ke ikọ Hebrew ye Greek oro ẹkabarede “spirit” ke Bible ọwọrọ?

¹² Ke Bible ikọ oro ẹkabarede “spirit” (Hebrew, ruʹach; Greek, pneuʹma) akpan akpan ọwọrọ “ibifịk.” Ntem, utu ke ndidọhọ “spirit ọwọrọ enye ke idem,” Edisana Ŋwed Abasi Ibom ada ubak udịmikọ oro “ibifịk ọwọrọ enye ke idem.” (Psalm 146:4) Edi ikọ oro “spirit” esịne se ikande edikot ibifịk. Ke uwụtn̄kpọ, ke obụkde aban̄a edisobo uwem owo ye eke unam mfep ke ini Ukwọ ofụri ererimbot, Genesis 7:22 ọdọhọ ete: “Kpukpru se ibifịk [m̀mê, spirit; Hebrew, ruʹach] uwem odude mmọ ke ibuo, kpukpru se idude ke edisat isọn̄ akpa.” Ntre “spirit” ekeme ndida mban̄a odudu uwem oro odude ke kpukpru odu uwem n̄kpọ, mme owo ye mme unam, ndien edikot ibifịk anam enye aka iso odu.

13. Didie ke spirit afiak etiene Abasi ke ini owo akpade?

¹³ Nso, ndien, ke ọwọrọ ke ini Ecclesiastes 12:7 ọdọhọde ete ke ini owo akpade, “spirit ayafiak etiene Abasi emi ọkọnọde enye”? Ndi emi ọwọrọ ete ke spirit esinen̄ede asan̄a ebe ke ufụm enyọn̄ ekesịm iso Abasi? Idehede iwọrọ ntre. Sia spirit edide odudu uwem, enye ‘afiak etiene Abasi’ ke usụn̄ifiọk nte ke idotenyịn uwem ini iso ekededi emi owo oro enyenede ọkọn̄ọ ofụri ofụri idahaemi ke Abasi. Abasi ikpọn̄îkpọn̄ ekeme ndifiak nsịn spirit, m̀mê odudu uwem, anamde owo afiak edidu uwem. (Psalm 104:30) Edi ndi Abasi aduak ndinam ntre?

“Enye Eyeset”

14. Nso ke Jesus eketịn̄ onyụn̄ anam man ọnọ nditọeka Lazarus iban un̄wam ye ndọn̄esịt ke mmọ ẹma ẹkeduọk eyeneka mmọ?

¹⁴ Ke ekpri obio Bethany, odude n̄kpọ nte kilomita ita ke edem usiahautịn Jerusalem, Mary ye Martha ke ẹkefụhọ n̄kpa unana idotenyịn eyeneka mmọ, Lazarus. Jesus ama etiene mmọ ofụhọ, koro enye akamade Lazarus ye nditọeka esie iban. Didie ke Jesus ekeme ndidọn̄ nditọeka iban ẹmi esịt? Idịghe ke ndinọ mmọ mbụk emi ọsọn̄de ndin̄wan̄a owo, edi ke nditịn̄ akpanikọ nnọ mmọ. Jesus ọkọbọrọ in̄wan̄în̄wan̄ ete: “Eyen-eka fo eyeset ke n̄kpa.” Ekem Jesus ama adaha aka udi, akanam Lazarus eset—afiakde ọnọ owo emi akakpade ke usen inan̄ uwem!—John 11:18-23, 38-44.

15. Nso ke Martha akanam aban̄a se Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde?

¹⁵ Ndi ikọ Jesus nte ke Lazarus “eyeset” ama akpa Martha idem? Nte an̄wan̄ade ikakpaha, koro enye ọkọbọrọ ete: “Mmọfiọk nte ke enye eyeset ke ediset ke n̄kpa ke akpatre usen.” Enye ama enyenyene mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa. Ekem Jesus ama asian enye ete: “Ami ndi ediset ye uwem: owo eke ọbuọtde idem ye Ami, okposụk edi nte enye ama akpa, enye oyodu uwem.” (John 11:23-25) Utịben̄kpọ aban̄ade edifiak nnọ Lazarus uwem ama afiak ọsọn̄ọ mbuọtidem esie onyụn̄ anam mbon en̄wen ẹnyene mbuọtidem. (John 11:45) Edi nso ke ikọ oro “ediset ke n̄kpa” enen̄ede ọwọrọ?

16. Nso ke ikọ oro “ediset ke n̄kpa” ọwọrọ?

¹⁶ Ẹkabade ikọ oro “ediset ke n̄kpa” ẹto ikọ Greek oro a·naʹsta·sis, emi ke ata ata usụn̄ ọwọrọde “edifiak ndaha nda.” Mme Hebrew oro ẹkabarede Greek ẹda ikọ oro ọwọrọde “edifiak nsịn akpan̄kpa uwem” (Hebrew, techi·yathʹ ham·me·thimʹ) ẹkabade a·naʹsta·sis.a Ntem, ediset ke n̄kpa abuana edimenede owo ke anana-uwem idaha n̄kpa—ndifiak n̄wụk nnyụn̄ ndemede idaha uwem owo oro.

17. (a) Ntak emi edinam mme owo ẹset mîdidịghe mfịna inọ Jehovah Abasi ye Jesus Christ? (b) Nso un̄wọn̄ọ ke Jesus akanam aban̄a mbon oro ẹdude ke udi?

¹⁷ Sia mînyeneke adan̄a ke ọniọn̄ onyụn̄ edide mfọnmma ke ibuot uti n̄kpọ, Jehovah Abasi ekeme ndinam owo eset mmemmem mmemmem. Nditi idaha uwem mme akpan̄kpa—mme edu mmọ, mbụk uwem mmọ, ye kpukpru n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹban̄ade mmọ—idịghe mfịna inọ enye. (Job 12:13; men Isaiah 40:26 domo.) Akan oro, nte ifiọk n̄kpọntịbe Lazarus owụtde, Jesus Christ aduak onyụn̄ enyene ukeme ndinam mme akpan̄kpa ẹset. (Men Luke 7:11-17; 8:40-56 domo.) Ke akpanikọ, Jesus Christ ọkọdọhọ ete: “Ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde Enye [Jesus] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Ih, Jesus Christ ama ọn̄wọn̄ọ ete ke kpukpru mbon oro ẹdude ke ibuot uti n̄kpọ Jehovah ẹyeset. Nte an̄wan̄ade, nte Bible ọdọhọde, ukpọn̄ esikpa, ndien usọbọ n̄kpa edi ediset ke n̄kpa. Edi ediwak biliọn owo ẹma ẹdu uwem ẹnyụn̄ ẹkpan̄a. Mmanie ke otu mmọ ẹdu ke ibuot uti n̄kpọ Abasi, ẹbetde ediset ke n̄kpa?

18. Mmanie ẹdiset ke n̄kpa?

¹⁸ Mbon oro ẹkedude edinen uwem nte mme asan̄autom Jehovah ẹyeset. Edi, ediwak miliọn owo en̄wen ẹma ẹkpan̄a ye unana ediwụt m̀mê mmimọ iyanam n̄kpọ ekekem ye ndinen idaha Abasi. Eyedi mmọ ikọfiọkke se Jehovah oyomde mîdịghe ikenyeneke ini oro ekemde ndinam mme ukpụhọde oro okoyomde. Mmọ ẹmi n̄ko ẹdu ke ibuot uti n̄kpọ Abasi ndien ke ntem ẹyeset, koro Bible ọn̄wọn̄ọde ete: “Nti owo ye mme idiọk owo ẹyeset ke n̄kpa.”—Utom 24:15.

19. (a) Nso n̄kukụt ke ẹkenọ apostle John ẹban̄a ediset ke n̄kpa? (b) Nso ke “ẹduọk ke akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄,” ndien nso ke ikọ oro ọwọrọ?

¹⁹ Apostle John ama okụt aduai-owo-idem n̄kukụt aban̄ade mbon oro ẹnamde ẹset ẹdade ke iso ebekpo Abasi. Ke etịn̄de aban̄a oro, enye ekewet ete: “Inyan̄ ibom asana mme akpa-n̄kpa ẹmi ẹdude ke mmọ ẹyak; n̄kpa ye [Hades, NW] ẹnyụn̄ ẹsana mme akpa-n̄kpa mmọ ẹyak: ndien ẹkpe ikpe kpukpru owo nte ekemde ye se mmọ ẹkenamde. Ẹnyụn̄ ẹmen n̄kpa ye [Hades, NW] ẹduọk ke akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄. Emi edi udiana n̄kpa, kpa akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄.” (Ediyarade 20:12-14) Kere ban̄a se oro ọwọrọde! Ẹyesion̄o kpukpru mme akpan̄kpa oro ẹdude ke ibuot uti n̄kpọ Abasi ke Hades, m̀mê Sheol, kpa udi ofụri ubonowo. (Psalm 16:10; Utom 2:31, NW) Ekem ẹyesịn “n̄kpa ye Hades” ke se ẹkotde “akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄,” adade aban̄a ọyọhọ nsobo. Udi ofụri ubonowo ididụhe aba.

N̄wọrọnda Idotenyịn!

20. Ẹdinam ediwak miliọn owo oro ẹkpan̄ade idahaemi ẹset ẹdidụk mme orụk n̄kann̄kụk ewe?

²⁰ Ke ini ẹdinamde ediwak miliọn owo ẹset ke n̄kpa, owo idinamke mmọ ẹfiak ẹdidu uwem ke isọn̄ oro owo mîdụhe. (Isaiah 45:18) Mmọ ẹdidemede ke ediye n̄kann̄kụk oro ẹdiọn̄de ẹyenyụn̄ ẹkụt ẹte ke ẹtịm mme itieidụn̄, ọfọn̄, ye akpakịp udia ẹnọ mmimọ. (Psalm 67:6; 72:16; Isaiah 65:21, 22) Mmanie ẹdinam kpukpru ndutịm ẹmi? Nte an̄wan̄ade, mme owo ẹyedụn̄ ke obufa ererimbot mbemiso ediset ke n̄kpa eke isọn̄ ọtọn̄ọde. Edi mmanie?

21, 22. Nso n̄wọrọnda idotenyịn ana ebet mbon oro ẹdude uwem ke “ukperedem ini”?

²¹ Prọfesi Bible ndisu owụt ete ke nnyịn idu uwem ke “ukperedem ini” eke editịm n̄kpọ emi.b (2 Timothy 3:1) Ke mîbịghike ke emi, Jehovah Abasi ọmọn̄ esịbe odụk mme mbubehe owo onyụn̄ ọsọhi idiọkido efep ke isọn̄. (Psalm 37:10, 11; Mme N̄ke 2:21, 22) Ke ini oro, nso iditịbe inọ mbon oro ẹnamde n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ?

²² Jehovah idisoboke nti ye ndiọi owo. (Psalm 145:20) Akananam enye inamke orụk n̄kpọ oro, enye idinamke ke ini enye anamde isọn̄ asana ọbọhọ idiọkido. (Men Genesis 18:22, 23, 26 domo.) Ke akpanikọ, akpatre n̄wed Bible etịn̄ aban̄a “akwa otu owo, eke baba owo kiet mîkemeke ndibat, eke ẹtode ke kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem,” nte ẹtode ke “akwa ukụt” ẹwọn̄ọ. (Ediyarade 7:9-14) Ih, akwa udịmowo ẹyebọhọ akwa ukụt emi edidade utịt ọsọk idiọk editịm n̄kpọ emi, ndien mmọ ẹyedụk obufa ererimbot Abasi. Do, okopitem ubonowo ekeme ndibọ ufọn ọyọhọ ọyọhọ nto utịbe utịbe ndutịm Abasi ndinam ubonowo ọbọhọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. (Ediyarade 22:1, 2) Ntem, “akwa otu owo” ididehede itabi n̄kpa. Nso n̄wọrọnda idotenyịn!

Uwem Unana N̄kpa

23, 24. Nso ke ana afo anam edieke afo oyomde ndinyene uwem unana n̄kpa ke Paradise ke isọn̄?

²³ Nte nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem ke akpa-owo-idem idotenyịn emi? Ọyọhọ ọyọhọ! Jesus Christ ke idemesie ama owụt ete ke oyodu ini emi mme owo ẹdidude uwem ye unana edikpa tutu amama. Esisịt ini mbemiso akanamde Lazarus ufan esie eset, Jesus ama ọdọhọ Martha ete: “Owo ekededi eke odude uwem onyụn̄ ọbuọtde idem ye Ami idikpaha ke nsinsi.”—John 11:26.

²⁴ Ndi afo omoyom ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise ke isọn̄? Ndi ọdọn̄ fi ndifiak n̄kụt mbonima fo? “Ererimbot ke ebebe efep, ye mbumek esie; edi owo eke anamde se Abasi amade ododu ke nsinsi,” ntem ke apostle John ọdọhọ. (1 John 2:17) Idahaemi edi ini ndikpep se idide uduak Abasi nnyụn̄ mbiere ndidu uwem ekekem ye enye. Ndien afo, ọkọrọ ye ediwak miliọn owo eken oro ẹma ẹkenanam uduak Abasi, emekeme ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise ke isọn̄.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

◻ Nso ke mme akpasarade ikọ usem oro ẹkabarede “ukpọn̄” ẹnen̄ede ẹwọrọ?

◻ Nso isitịbe inọ ukpọn̄ ke owo akpade?

◻ Nte Bible ọdọhọde, nso idi usọbọ inọ n̄kpa?

◻ Nso n̄wọrọnda idotenyịn ana ebet mme anam-akpanikọ mfịn?

[Ekebe ke page 15]

“Ukpọn̄” nte Uwem Edibotn̄kpọ

Ndusụk ini, ikọ oro “ukpọn̄” esida ọnọ uwem emi owo m̀mê unam odude. Emi ibiatke se Bible etịn̄de aban̄a ukpọn̄ nte edide owo m̀mê unam. Ke ndinam an̄wan̄a: Nnyịn isidọhọ ite ke owo odu uwem, ọwọrọde ete ke enye edi odu-uwem owo. Nnyịn imekeme n̄ko ndidọhọ ke enye enyene uwem. Ke ukem usụn̄ oro, odu uwem owo edi ukpọn̄. Edi, ke adan̄aemi enye odude uwem, ẹkeme nditịn̄ mban̄a “ukpọn̄” nte n̄kpọ emi enye enyenede.

Ke uwụtn̄kpọ, Abasi ọkọdọhọ Moses ete: “Kpukpru mmọ eke ẹkeyomde [ukpọn̄, NW] fo, ẹmekpan̄a.” Nte an̄wan̄ade, mme asua Moses ẹkeyom ndida uwem esie. (Exodus 4:19; men Joshua 9:24; Mme N̄ke 12:10 domo.) Jesus akada ikọ oro ke ukem usụn̄ oro ke ini enye ọkọdọhọde ete: ‘Eyen Owo ekedi . . . man ọnọ [ukpọn̄, NW] esie ndifak ediwak owo.’ (Matthew 20:28; men 10:28 domo.) Ke idaha kiet kiet, ikọ oro “ukpọn̄” ọwọrọ “uwem edibotn̄kpọ.”

[Mme ndise ke page 15]

Kpukpru mmọ ẹdi ukpọn̄

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Nnụn̄esien: U.S. Fish and Wildlife Service, Washington, D.C./Dean Biggins

[Ndise ke page 17]

Jesus ama anam owụt nte ke usọbọ n̄kpa edi ediset ke n̄kpa

[Ndise ke page 18]

“Owo ekededi eke odude uwem onyụn̄ ọbuọtde idem ye Ami idikpaha ke nsinsi.”—John 11:26