IBUOTIKỌ UKPEPN̄KPỌ 17
ỌYỌHỌ IKWỌ 99 Imenyene Nditọete ke Ofụri Ererimbot
Akananam Nnyịn Idụhe Ikpọn̄
“Ami nditreke ndin̄wam fi.”—ISA. 41:10.
AKPAN N̄KPỌ EMI IDINEMEDE
Idineme usụn̄ inan̄ emi Jehovah esisede aban̄a nnyịn.
1-2. (a) Ntak emi ikemede ndidọhọ ke ima inyene mfịna, ke nnyịn isidụhe ikpọn̄? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?
IMA inyene ikpọ mfịna, ekeme nditie nnyịn nte isịne ikpọn̄ ke ekpri ubom ke ufọt akpa; akpa edi emi ke adaha, ke otop ubom aka nnasia ye ufien. Edi nnyịn isitịmeke ikpọn̄. Ete nnyịn emi odude ke heaven, emi onyụn̄ amade nnyịn esikụt nsio nsio n̄kpọ emi ẹsịn̄erede nnyịn onyụn̄ ọn̄wọn̄ọ ke iyan̄wam nnyịn ibọhọ mme n̄kpọ oro. Kop se Jehovah ọn̄wọn̄ọde emi owụtde ke enye ama nti ikọt esie. Enye ọdọhọ ete: “Ami nditreke ndin̄wam fi.”—Isa. 41:10.
2 Ke ibuotikọ emi, iyeneme mme usụn̄ emi Jehovah esin̄wamde nnyịn: (1) enye esida nnyịn usụn̄, (2) enye esinọ nnyịn se idade ise iban̄a idem, (3) enye esikpeme nnyịn, ye (4) enye esidọn̄ nnyịn esịt. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ke inamke n̄kpọ m̀mê nso ye nso ke isobo ke uwem, ke tutu amama imọ idifreke nnyịn enyịn. Enye idiyetke ubọk ikpọn̄ nnyịn ọkpọkọm edi didie. Ntre tutu amama nnyịn idụhe ikpọn̄.
JEHOVAH ESIDA NNYỊN USỤN̄
3-4. Didie ke Jehovah esida nnyịn usụn̄? (Psalm 48:14)
3 Kot Psalm 48:14. Jehovah iyomke ida idem nnyịn usụn̄ sia enye ọdiọn̄ọ ke nnyịn idikemeke ndinam oro. Didie ke enye esida nti ikọt esie usụn̄ mfịn? Se idude ke Bible edi usụn̄ kiet emi enye adade anam ntre. (Ps. 119:105) Jehovah esida se idude ke Bible emi enye ọkọnọde spirit esie ẹwet an̄wam nnyịn ibiere se anade ibiere, onyụn̄ an̄wam nnyịn inyene mme edu emi ẹkemede ndinam inen̄ede ikop inemesịt idaha-emi inyụn̄ idu uwem ke nsinsi ke ini iso.a Uwụtn̄kpọ edi enye emi enye ọdọhọde ikûsịn aba owo emi akanamde se iyatde nnyịn ke esịt, inam akpanikọ ke kpukpru se inamde, inyụn̄ ima mbon en̄wen ke ofụri esịt. (Ps. 37:8; Heb. 13:18; 1 Pet. 1:22) Ima inyene utọ nti edu oro, iyenen̄ede idi nti ete, nti eka, nti ebe, nti iban, ye nti ufan.
4 N̄kpọ en̄wen edi ke Jehovah ama anam yak ẹwet mbụk mme owo emi ẹkenyenede mbiet mfịna emi inyenede ẹdọn̄ ke Bible. Ẹtịn̄ n̄ko nte eketiede mmọ ke idem, emi onyụn̄ ebietde nte esitiede nnyịn ke idem. (1 Cor. 10:13; Jas. 5:17) Ima ikot mbụk mmọ inyụn̄ inanam se ikpepde ito mme mbụk oro, ufọn emi isidiade ẹsiwak, edi ẹyak itịn̄ iba kpọt. Akpa, imesidikụt ke nnyịn idụhe ikpọn̄, ke mbon en̄wen ẹma ẹnyene mbiet mfịna oro, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkeme ndikan mfịna oro ubọk. (1 Pet. 5:9) Ọyọhọ iba, imesikpep nte ikemede ndiyọ mme n̄kpọ emi ẹwọrọde nnyịn inyụn̄ ika iso ikop idatesịt.—Rome 15:4.
5. Jehovah esida mmanie ada nnyịn usụn̄ ke usụn̄ uwem emi isụk isan̄ade mi?
5 N̄kpọ en̄wen emi Jehovah anamde edi ke enye esida nditọ-ete ada nnyịn usụn̄.b Ke uwụtn̄kpọ, mme esenyịn circuit ẹsisan̄a ẹse mme esop ke ubọk ke ubọk man ẹsọn̄ọ nnyịn idem. Utịn̄ikọ emi mmọ ẹsinọde esinam inen̄ede ibuọt idem ye Abasi inyụn̄ iyakke ida ubọk nnyịn isuan ndima nditọ-ete emi ẹma ẹkediana kiet. (Utom 15:40–16:5) Nte n̄kpọ etiede ye mme asuanetop kiet kiet esibehe mbiowo ke esop. (1 Pet. 5:2, 3) Mme ete ye eka ẹsin̄wam nditọ mmọ ẹma Jehovah, ẹkpep mmọ ndibiere se ifọnde, ndinyene nti edu, ndinyụn̄ n̄ka iso nnam n̄kpọ Abasi. (N̄ke 22:6) Mme sista emi ẹma ẹkekpon owo ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsọn̄ idem ke esop ẹsin̄wam mme sista emi mîkponke owo nte mmọ. Nte mmọ ẹsinamde oro edi mmọ ndinịm nti uwụtn̄kpọ emi mmọ ẹkemede ndikpebe, ndinọ mmọ nti item, ndinyụn̄ ntịn̄ nti ikọ nsọn̄ọ mmọ idem.—Titus 2:3-5.
6. Ikpoyom ndidia ufọn nto mme owo ye mme n̄kpọ emi Jehovah adade ada nnyịn usụn̄, nso ke ana inam?
6 Jehovah anam inyene mme owo ye mme n̄kpọ emi ẹdade nnyịn usụn̄. Enye anam udeme esie idaha-oro. Didie ke ikeme ndiwụt ke imama se enye anamde oro ọnọ nnyịn? Mme N̄ke 3:5, 6 ọdọhọ ete: “Buọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt fo kûnyụn̄ uberi edem ke asian fo.” Ima inam se n̄ke oro ọdọhọde, “enye eyenen̄ede usụn̄ [nnyịn] enịm,” oro ọwọrọ ke enye ayan̄wam nnyịn ikûsan̄a ikodụk ediwak mfịna, iyonyụn̄ inen̄ede ikop inem uwem emi. Enem nnyịn tutu nte Jehovah esinọde nnyịn item emi owụtde ke enye ọdiọn̄ọ nte n̄kpọ etiede ye nnyịn owo kiet kiet, ke enye onyụn̄ ama nnyịn!—Ps. 32:8.
JEHOVAH ESINỌ NNYỊN SE IDADE IDU UWEM
7. Tịn̄ ndusụk usụn̄ emi Jehovah esinọde nnyịn se idade ise iban̄a idem. (Philippi 4:19)
7 Kot Philippi 4:19. Ke Jehovah ama ọkọnọ nnyịn se idin̄wamde nnyịn ikûkpọn̄ enye, enye esidiọn̄ n̄ko se inamde man ikeme ndinyene se isịnede, se idiade, ye itie emi idakde ibuot. (Matt. 6:33; 2 Thess. 3:12) Edi sia idide owo, imesikere m̀mê idinanam didie inyene se idade idu uwem. Edi Jehovah ọdọhọ nnyịn yak ikûtịmede esịt ukaha uban̄a utọ mme n̄kpọ oro. (Se se ẹwetde ẹban̄a Matthew 6:25 ke nwtsty.) Ntak enye ọdọhọde ntre? Ntak edi ke tutu amama, Ete nnyịn idiyetke ubọk ikpọn̄ nti ikọt esie ke ini emi mmọ ẹyomde un̄wam. (Matt. 6:8; Heb. 13:5) Enye ọdọhọ ke imọ iyese iban̄a nnyịn. Ẹyak inen̄ede inịm se enye etịn̄de oro.
8. Nso ke Jehovah akanam ọnọ David?
8 Kere nte Jehovah akan̄wamde David. Ke ofụri isua ukụt emi David akasan̄ade oyo ke ntak emi Edidem Saul ekebịnede enye, Jehovah ama ọnọ enye ye irenowo emi ẹkedude ye enye se mmọ ẹdade ẹdu uwem. Ke David ama eketie ekere ofụri isua emi Jehovah ekesede aban̄a enye, enye ama ọdọhọ ete: “N̄kedi eyenọwọn̄, mmonyụn̄ nsọn̄, edi akanam n̄kwe nte ẹkpọn̄de edinen owo ofụri ofụri, m̀mê nte nditọ esie ẹben̄ede udia.” (Ps. 37:25) Imenịm ke eyo-uwem fo, ke afo n̄ko omokụt nte Jehovah esede aban̄a nti ikọt esie ke usụn̄ emi owụtde ke enye ama mmọ.
9. Didie ke Jehovah esise aban̄a ikọt esie mfịn ke ini afanikọn̄? (Se mme ndise n̄ko.)
9 Ikọt Jehovah ẹsikụt ubọk esie n̄ko ke ini afanikọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ini akan̄ okodude ke eyo mme apostle, mme Christian ke nsio nsio itie ẹma ẹnọ n̄kpọ ẹsọk nditọ-ete mmọ emi akan̄ oro ekesịmde. (Utom 11:27-30; Rome 15:25, 26) Ukem spirit ntatubọk oro odu ke otu ikọt Abasi mfịn. Afanikọn̄ ama etịbe, Jehovah esisịn ikọt esie ima ke esịt onyụn̄ anam mmọ ẹnọ mme akpan n̄kpọ nte udia, mmọn̄, ọfọn̄, ye ibọk ẹsọk mbon emi ẹdude ke ebiet emi afanikọn̄ oro eketịbede. Nditọ-ete emi ẹsitienede ẹbọp n̄kpọ ẹnọ esop Abasi ẹsifiak ẹdiọn̄ mme ufọk ye mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ emi akabiarade ke ntak afanikọn̄ oro. Ikọt Jehovah isibiatke ini ndin̄wam mbon emi owo mmọ akakpade m̀mê n̄kpọ akatakde. Mmọ ẹsidọn̄ mmọ esịt ẹnyụn̄ ẹda Ikọ Abasi ẹsọn̄ọ mmọ idem.c
Didie ke Jehovah esidọn̄ nnyịn esịt ke ini afanikọn̄? (Se ikpehe 9)e
10-11. Mbụk Borys ekpep fi nso?
10 Ntatubọk Jehovah itreke ke idem ikọt esie kpọt, esisịm idem mbon emi mîtuakke ibuot kan̄a inọ enye. Imesikpebe Jehovah inyụn̄ iyom mme usụn̄ emi idifọnde ido ye mbon emi mîtuakke ibuot inọ enye kan̄a. (Gal. 6:10) Ima inam ntre, oro esiwak ndinam mmọ ẹyom ndidiọn̄ọ utọ owo emi idide ye utọ owo emi Jehovah edide. Kop mbụk Borys emi edide etubom ufọkn̄wed, emi onyụn̄ odụn̄de ke Ukraine. Kpa ye emi enye mîdịghe Ntiense Jehovah, enye ikesidiọkke uwem ye nditọ ufọkn̄wed mmọ emi ẹkedide Ntiense Jehovah, ikesinyụn̄ ifịnake mmọ yak ẹtiene ẹnam n̄kpọ emi mmọ mînịmke ke akpanikọ. Ini Borys ekebierede ndifehe n̄kpọn̄ edem mmọ ke ntak ekọn̄ n̄ka ebiet en̄wen ke idụt mmọ emi ekọn̄ oro mînen̄ekede isọn̄ ubọk, nditọ-ete ẹma ẹn̄wam enye. Aka ko, Borys ama odụk Editi N̄kpa Christ. Ke enye ama eketie ekere kpukpru se nditọ-ete ẹkenamde ẹnọ enye, enye ọkọdọhọ ete: “Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹfọn uwem ye ami tutu ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a mi. Mmọkọm Mme Ntiense Jehovah eti-eti.”
11 Usụn̄ emi ikemede ndiwụt ke imenyene esịtmbọm nte Ete nnyịn emi odude ke heaven edi ndin̄wam mbon emi ẹyomde un̄wam, edide mmọ ẹdi Mme Ntiense Jehovah m̀mê idịghe. (Luke 6:31, 36) Akam nnyịn edi yak kpukpru se inamde man iwụt ke imama mme owo anam mmọ ẹdikabade ẹdi mbet Christ. (1 Pet. 2:12) M̀mê mmọ ẹyekabade ẹdi mbet Christ m̀mê ididịghe, iyenen̄ede ikop inemesịt koro owo enen̄ede okop inemesịt ke ini enye ọnọde owo efen n̄kpọ.—Utom 20:35.
JEHOVAH ESIKPEME NNYỊN
12. Didie ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndikpeme kpukpru ikọt esie? (Psalm 91:1, 2, 14)
12 Kot Psalm 91:1, 2, 14. Mfịn, Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke imọ idiyakke n̄kpọ ndomokiet anam imọ ye nnyịn itre ndidi ufan. Tutu amama, enye idiyakke Satan asabade nsasana usụn̄ emi ituakde ibuot inọ Enye. (John 17:15) Ke ini “akwa ukụt,” imenen̄ede inịm ke Jehovah ayanam se enye ọkọn̄wọn̄ọde, ke enye idiyakke ikọt esie ẹdian̄ade ẹkpọn̄ enye, idinyụn̄ iyakke n̄kpọ anam mmọ.—Edi. 7:9, 14.
13. Didie ke Jehovah esikpeme nnyịn owo kiet kiet?
13 Didie ke Jehovah esikpeme nnyịn owo kiet kiet? Jehovah ada Ikọ Abasi anam idiọn̄ọ se inende ye se mînenke. (Heb. 5:14) Ima ida mme item emi ẹdude ke N̄wed Abasi idu uwem, imesikọhọde mme n̄kpọ emi ẹkemede ndidian̄ade nnyịn n̄kpọn̄ Abasi ye mbon emi ẹkemede ndisịn nnyịn ke mfịna mîdịghe ẹbiat nnyịn n̄kpọ ke idem. (Ps. 91:4) N̄kpọ en̄wen edi ke Jehovah esida esop esie ekpeme nnyịn. (Isa. 32:1, 2) Ima idian idem ye mbon emi ẹmade Jehovah ẹnyụn̄ ẹdude uwem nte enye ọdọhọde, mmọ ẹsisọn̄ọ nnyịn idem ẹnyụn̄ ẹn̄wam nnyịn ikan ndiọi n̄kpọ ubọk.—N̄ke 13:20.
14. (a) Ntak emi Jehovah esiyakde mfịna esịm nnyịn ndusụk ini? (b) Nso ke ẹtịn̄ ke Psalm 9:10 emi ọsọn̄ọde nnyịn idem? (Se ikọ idakisọn̄ n̄ko.)
14 Ke eset, Jehovah ama esikpeme mbon emi ẹtuakde ibuot ẹnọ enye, iyakke n̄kpọ ndomokiet ọnọ mmọ unan inyụn̄ iyakke ẹwot mmọ. Edi enye ikesinamke ntre kpukpru ini. Ndusụk ini, “n̄kpọntịbe unana idotenyịn” esisịm nnyịn. (Eccl. 9:11) N̄kpọ en̄wen edi ke tọn̄ọ ẹkebot owo, Jehovah esiyak ẹkọbọ ikọt esie, esikam ayak ẹwot mmọ man owụt ke Satan edi osu nsu. (Job 2:4-6; Matt. 23:34) Ukem oro ke onyụn̄ edi mfịn. Kpa ye edide ekeme ndinam Jehovah idinamke se ifịnade nnyịn etre, imenen̄ede inịm ke tutu amama enye idifeheke ikpọn̄ mbon emi ẹmade enye.d—Ps. 9:10.
JEHOVAH ESIDỌN̄ NNYỊN ESỊT
15. Didie ke akam, N̄wed Abasi, ye nditọ-ete nnyịn ẹsidọn̄ nnyịn esịt? (2 Corinth 1:3, 4)
15 Kot 2 Corinth 1:3, 4. Ndusụk ini imesifụhọ, esịt etịmede nnyịn, mîdịghe enyịn anan nnyịn. Ekeme ndidi se isụk itetịn̄ emi, enyene mfịna emi anamde enyịn anan fi, onyụn̄ etie fi nte ke amian̄a ikpọn̄. Ndi enyene eke ọdiọn̄ọde nte etiede fi ke idem? Jehovah ọdiọn̄ọ. Se ibiakde nnyịn esibiak enye, enye esinyụn̄ “[ọdọn̄] nnyịn esịt ke kpukpru ukụt nnyịn.” Didie? Ima ibọn̄ akam ikpe Jehovah ubọk, enye esinọ nnyịn “emem Abasi emi akande kpukpru ekikere.” (Phil. 4:6, 7) N̄kpọ en̄wen emi esidọn̄de nnyịn esịt edi ima ikot se Jehovah ewetde ọnọ nnyịn ke esịt Bible. Mme ikọ emi Jehovah ọkọnọde spirit esie ẹwet do, emi ẹnyụn̄ ẹwụtde nte enye amade nnyịn, nte enye enyenede ọniọn̄, ye idotenyịn emi enye oyomde nnyịn inyene ẹkeme ndinam esịt enem nnyịn. Mme mbono esop ẹsinyụn̄ ẹdọn̄ nnyịn esịt sia isisop idem ye nditọ-ete emi ẹmade nnyịn, ẹsinyụn̄ ẹda se idude ke Bible ẹsọn̄ọ nnyịn idem.
16. Mbụk Nathan ye Priscilla ekpep fi nso?
16 Mbụk Nathan ye Priscilla emi ẹdụn̄de ke United States ayanam ikụt nte Jehovah esidade Ikọ esie ọdọn̄ nnyịn esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem. Isua ifan̄ ko ke edem, mmọ ẹma ẹbiere ndiwọrọ n̄kodu ke ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọ-ikọ. Nathan ọdọhọ ete: “Ima inịm ke Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn, ke uwem idisọn̄ke ye nnyịn.” Edi ke mmọ ẹma ẹkesịm itie emi mmọ ẹkewọrọde ẹka do, mmọ ẹma ẹdọn̄ọ nsio nsio udọn̄ọ emi mmọ mîkodorike enyịn, ama onyụn̄ ọsọn̄ mmọ ndikụt utom nnam nse mban̄a idem. Utịt utịt, akana ebe ye n̄wan oro ẹfiak ẹnyọn̄ edem mmọ; ẹnyọn̄de ẹka do, okụk isụk idụhe mmọ ke ubọk. Nathan ọdọhọ ete: “Mma n̄kere m̀mê nso ikanam Abasi mîkọdiọn̄ke nnyịn nte ikodoride enyịn ke enye ọyọdiọn̄ nnyịn. Mma n̄kam ntọn̄ọ ndikere m̀mê enyene se n̄kanamde ndue.” Nte ini akakade, Nathan ye Priscilla ẹma ẹdikụt ke Abasi ikefeheke ikpọn̄ mmọ ini emi mmọ ẹkeyomde un̄wam. Nathan ọdọhọ ete: “Ini emi uwem ọkọsọn̄de ye nnyịn do, Bible eketie nte ufan nnyịn emi enyenede ọniọn̄, emi etịn̄de ikọ ọsọn̄ọ nnyịn idem onyụn̄ eteme nnyịn se ikpanamde. Nnyịn ndikesịn ekikere ke nte Jehovah akan̄wamde nnyịn iyọ ọkpọsọn̄ ini oro utu ke ndisịn ekikere ke mfịna nnyịn oro ama etịm nnyịn idem eben̄e mme mfịna en̄wen emi akanade ẹdi ke iso, emi ẹkpekenamde ọsọn̄ nnyịn ndibuọt idem ye Abasi.”
17. Didie ke ẹkedọn̄ Sista Helga esịt? (Se mme ndise n̄ko.)
17 Nditọ-ete nnyịn ẹkeme ndidọn̄ nnyịn esịt n̄ko. Didie? Kop uwụtn̄kpọ Helga emi odụn̄de ke Hungary. Nsio nsio mfịna emi enye ekenyenede ke ediwak isua ẹma ẹnam enyịn anan enye ẹnyụn̄ ẹnam etie enye nte ke enye iwọrọke n̄kpọ. Ke enye ama akafiak ekere nte n̄kpọ eketiede ye enye ofụri isua oro, enye okụt ke Jehovah ama ada esop esie ọdọn̄ imọ esịt. Kop se enye ekewetde mi: “Ini Jehovah ekesikụtde ke ibifịk ọmọn̄ ọbọhọ mi ke ntak utọ utom emi n̄kesinamde, ke ntak emi n̄kesede mban̄a n̄kukụre eyen mi emi ọkọdọn̄ọde, ye ke ntak mme mfịna eken, enye ikesitreke ndin̄wam mi. Ke ofụri isua 30 emi ebede mi, inyeneke usen emi enye mîkọdọn̄ke mi esịt nte enye ọkọn̄wọn̄ọde ndinam. Jehovah esiwak ndida ndinem ikọ emi nditọ-ete ẹtịmde ẹkere mbemiso ẹsiode ẹtịn̄ ye nte mmọ ẹsitorode mi ọsọn̄ọ mi idem. Mmesiwak ndibọ etop ke fon, mbọ kad, mîdịghe owo otoro mi ke nnennen ini emi n̄koyomde mme n̄kpọ ntre.”
Didie ke Jehovah ekeme ndida fi ndọn̄ mbon en̄wen esịt? (Se ikpehe 17)
18. Didie ke ikeme ndidọn̄ mbon en̄wen esịt?
18 Ima idọn̄ mbon en̄wen esịt, ikpebe Abasi nnyịn. Idịghe ekpri ukpono edi oro. Didie ke ikeme ndidọn̄ mbon en̄wen esịt? Imekeme ndinyene ime ikpan̄ utọn̄ ikop se mmọ ẹtịn̄de, itịn̄ ikọ emi ọdọn̄de mmọ esịt, inyụn̄ inanam n̄kpọ in̄wam mmọ. (N̄ke 3:27) Imesidomo ndidọn̄ kpukpru mbon emi ẹbọde ufen esịt, esịnede mbon emi mîtuakke ibuot inọ Jehovah kan̄a. Mbọhọ-idụn̄ nnyịn ẹma ẹfụhọ, ẹdọn̄ọ, mîdịghe esịt etịmede mmọ, imesika ikese mmọ, ikpan̄ utọn̄ inọ mmọ, inyụn̄ ida nti ikọ ke Bible isọn̄ọ mmọ idem. Ima ikpebe Jehovah emi edide “Abasi kpukpru ndọn̄esịt,” imesin̄wam nditọ-ete nnyịn ẹyo nsio nsio n̄kpọ emi ẹsịmde mmọ, inyụn̄ ifiak in̄wam mbon emi mîtuakke ibuot inọ Jehovah kan̄a ẹyom ndidiọn̄ọ n̄kpọ mban̄a enye.—Matt. 5:16.
JEHOVAH ODODU YE NNYỊN KPUKPRU INI
19. Nso ke Jehovah anam ọnọ nnyịn? Didie ke ikeme ndikpebe enye?
19 Jehovah esinen̄ede ekere aban̄a kpukpru mbon emi ẹmade enye. Isidịghe ima inyene mfịna, enye efehe ọkpọn̄ nnyịn. Ukem nte ete m̀mê eka emi amade eyen esie esisede aban̄a eyen oro, Jehovah esise aban̄a nti ikọt esie emi ẹtuakde ibuot ẹnọ enye. Enye esida nnyịn usụn̄, ọnọ nnyịn se idade idu uwem, ekpeme nnyịn, onyụn̄ ọdọn̄ nnyịn esịt. Ima in̄wam mbon en̄wen ke ini mmọ ẹnyenede mfịna inyụn̄ isọn̄ọ mmọ idem, ikpebe edima Ete nnyịn emi odude ke heaven. Mme mfịna ye mme n̄kpọ emi ẹkemede ndisio nnyịn esịt n̄kọn̄ ke enyọn̄ ẹkeme ndiwaha edem nnyịn-o, edi imenịm ke Jehovah do ye nnyịn. Idem n̄kpọ, n̄kọ enye ọkọn̄wọn̄ọ ete: “Kûkop ndịk, koro ami ndude ye afo.” (Isa. 41:10) Ikọ oro enen̄ede ọsọn̄ọ nnyịn idem! Tutu amama nnyịn idụhe ikpọn̄. Enye oro edi akpanikọ.
ỌYỌHỌ IKWỌ 100 Ma Ndikama Isenowo
a Se ibuotikọ emi “Nam Mme Ubiere Oro Ẹnọde Abasi Ukpono” ke Enyọn̄-Ukpeme April 15, 2011.
b Se ikpehe 11-14 ke ibuotikọ emi “Ka Iso Yak Jehovah Ada Fi Usụn̄” ke Enyọn̄-Ukpeme February 2024.
c Okpoyom ndikụt mme uwụtn̄kpọ eke ndondo emi, ka jw.org kataip “ndin̄wam mme owo ke ini afanikọn̄” ke oyokụt.
d Se “Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde” ke Enyọn̄-Ukpeme February 2017.
e NDISE: Ke mmọn̄ ama akabiat n̄kpọ mme owo ke Malawi, esop Abasi ẹma ẹnọ nditọ-ete se ẹdade ẹse ẹban̄a idem ẹnyụn̄ ẹda Ikọ Abasi ẹsọn̄ọ mmọ idem.