Ka Iso Kop Idatesịt ke Eyo Usọn̄

1-2. Jehovah esida didie mbon emi ẹma ẹkesọn̄, emi ẹsọn̄ọde ẹda ye enye? (Psalm 92:12-14; se n̄ko ndise.)

NTE mbon emi ẹkponde owo ke nsio nsio itie ke ererimbot ẹdade usọn̄ idịghe ukem. Se uwụtn̄kpọ mi. Ndi emeti se akanamde akpa ini emi okokụtde iwat ke ibuot fo? Ekeme ndidi ama ọdọn̄ fi ndiwụbede nsio mbemiso owo efen okụtde. Edi ama edikụt ke oro idikpanke efen ndiwọrọ ndi. Uwụtn̄kpọ emi anam ikụt adan̄a nte ediwak owo ẹsitịmede man mmọ idisọn̄.

² Edi nte Ete nnyịn emi odude ke heaven adade ikọt esie emi ẹma ẹkesọn̄ edi isio. (N̄ke 16:31) Enye emen mmọ odomo ye mme eto emi ẹn̄wụmde mfri. (Kot Psalm 92:12-14.) Nso inam uwụtn̄kpọ oro odot? Mme eto emi ẹbịghide uwem eti-eti ẹsiwak ndinyene ediwak ikọn̄ ye flawa emi ẹnemde ufịk. Utọ eto ntre, emi eyede eti-eti ekere Japanese flowering cherry. Ndusụk ke otu mmọ, emi ẹyede ẹkan ẹbe isua 1,000. Mme asan̄a-utom Abasi emi ẹma ẹkesọn̄ ẹbiet mme eto oro. Mmọ ẹdi n̄kpọ uyai akpan akpan ke enyịn Abasi. Idịghe iwat mmọ kpọt ke Jehovah okụt. Enye okụt nti edu mmọ n̄ko. Enye onyụn̄ ama nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ẹnọ Enye adan̄a ediwak isua emi, ke ini ọfọnde ye ke ini ọdiọkde.

3. Nọ uwụtn̄kpọ ndiwụt nte Jehovah akadade mbon emi ẹma ẹkesọn̄ anam uduak esie.

³ Usọn̄ inamke owo etre ndinen̄ede nsọn̄ urua ke enyịn Jehovah.a Jehovah esikam awak ndida mbon emi ẹma ẹkesọn̄ nnam uduak esie. Se uwụtn̄kpọ mi. Sarah ama ọsọn̄ eti-eti ini Jehovah ọkọdọhọde ke enye edidi eka akamba idụt, ke ete ete ete Messiah edito enye. (Gen. 17:15-19) Moses ama okpon owo ini Jehovah ọkọdọn̄de enye ekemen nditọ Israel ọkpọn̄ Egypt. (Ex. 7:6, 7) Apostle John ama onyụn̄ okpon owo ini Jehovah ọkọnọde enye spirit Esie ewet n̄wed ition ke Bible.

4. Mme N̄ke 15:15 owụt ke nso ikeme ndin̄wam mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹyọ mme mfịna emi ẹsisịmde mmọ? (Se ndise n̄ko.)

⁴ Mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹsiyọ ediwak mfịna emi ẹsisan̄ade ye usọn̄. Sista kiet emi ama ọkọsọn̄ ama anam idọkọ ete, “N̄kpọ usọn̄ emi edi ọsọn̄ n̄kan̄ enek ọfiọn̄.” Edi idatesịtb ekeme ndin̄wam mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹyọ mme afanikọn̄ emi ẹsisan̄ade ye usọn̄. (Kot Mme N̄ke 15:15.) Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme mme n̄kpọ emi mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹkemede ndinam man mmọ ẹka iso ẹkop idatesịt. Iyeneme n̄ko nte mbon en̄wen ẹkemede ndin̄wam mme brọda ye mme sista emi ẹma ẹkesọn̄ ke esop mmọ. Ẹyak ibem iso ineme ntak emi ekemede ndisọn̄ nnyịn ndika iso n̄kop idatesịt ima isọn̄.

NTE USỌN̄ EKEMEDE NDINAM ỌSỌN̄ FI NDIKA ISO N̄KOP IDATESỊT

5. Nso ikeme ndinam idem emem ndusụk mbon emi ẹma ẹkesọn̄?

⁵ Nso ikeme ndinam idem emem fi? Ekeme ndidi esịt inemke fi ke ntak emi mûkemeke ndinam mme n̄kpọ emi ekesinamde. Ekeme ndidi ọdọn̄ fi nte akpafiakde ekedi akparawa m̀mê n̄ka-iferi, odudu onyụn̄ ọyọhọ fi idem. (Eccl. 7:10) Ke uwụtn̄kpọ, Sista Ruby ọdọhọ ete: “Ami ndisịne ọfọn̄ edi ekọn̄ ke ntak emi edide abiak mi mi, abiak mi ko, nnyụn̄ n̄kemeke ndisan̄a aba nte n̄kesisan̄ade. N̄kịm ekpri n̄kpọ nte ndimenede ukot nsịne sọks edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ. Ubọk ẹdi emi ibikpai ye ewan̄kọ iyakke n̄kop n̄kpọ aba, ndien oro anam esisọn̄ mi ndinam idem ata ekpri n̄kpọ ntem.” Harold emi odude ke Bethel ọdọhọ ete: “Mmụmke ibuot se ndidide aba, esinyụn̄ ayat mi ndusụk ini. Ini n̄kedide akparawa, odudu ọkọyọyọhọ mi idem. Mma nsima ndibre baseball. Ẹkesidọhọ ẹte, ‘Nọ Harold ke ididuọkke.’ Edi idaha-emi, n̄kereke ke ukpọk nditotop bọl, ke n̄kpekeme nditop.”

6. (a) Nso ye nso efen ikeme ndinam idem emem ndusụk mbon emi ẹma ẹkesọn̄? (b) Nso ikeme ndin̄wam mbon emi ẹma ẹkesọn̄ ẹbiere m̀mê ekpedi se mmimọ itrede ndiwat n̄kpọ-isan̄? (Se ibuotikọ emi “Ndi Akpana Ntre Uwat?” ke nsiondi Enyọn̄-Ukpeme emi.)

⁶ Idem ekeme ndimem fi nte mûkemeke ndinam ediwak n̄kpọ nnọ idemfo aba. Ekeme ndinen̄ede mfịna fi ekpedi edi se owo esede aban̄a fi mîdịghe edi se ọwọrọde okodụn̄ ye eyen fo kiet. Onyụn̄ ekeme ndidi se inen̄erede ibiak fi edi nte mmemidem mîyakke ekeme aba ndika mme itie emi ekesikade ke idemfo, mîdịghe enyịn iyakke ekeme ndiwat n̄kpọ-isan̄ aba. Utọ uwem oro enyene nte etiede! Edi ikpeti ke idịghe nnyịn ndikeme ndise mban̄a idem nnyịn, ndikeme ndidụn̄ ikpọn̄, m̀mê ndikeme ndiwat uwat anam isọn̄ urua ke enyịn Jehovah ye mbon en̄wen, oro ekeme ndin̄wam. Ọfọn inịm n̄ko ke an̄wan̄a Jehovah nte etiede nnyịn ke idem. Se inen̄erede ibehe Jehovah edi utọ owo emi idide, oro edi, owo emi enen̄erede ama enye ye nditọ-ete esie.​—1 Sam. 16:7.

7. Nso ikeme ndin̄wam mbon emi esịt mînemke ke ntak emi mmọ ẹkerede ke etie nte utịt ididịghe ke eyo-uwem mmimọ?

⁷ Ekeme ndidi esịt inemke fi sia ekere ke etie nte utịt ididịghe ke eyo-uwem fo. Ekpedi ntre, nso ikeme ndin̄wam fi? Domo nditi ke Jehovah ke enyene ime ebet ini emi enye edisobode idiọk ererimbot emi. (Isa. 30:18) Edi ime esie oro enyene ntak. Ime esie anam ediwak miliọn mme owo mfịn ẹnyene ini ye ifet ndidiọn̄ọ enye nnyụn̄ nnam n̄kpọ nnọ enye. (2 Pet. 3:9) Ntre idem ama emem fi, domo ndikere adan̄a ediwak owo emi ẹdidiade ufọn ime Jehovah oro mbemiso utịt edide. Ndusụk mbonubon mbufo ẹkeme ndisịne ke otu oro!

8. Nso ye nso ke usọn̄ ekeme ndinam mbon emi ẹkponde owo ẹnam?

⁸ Ima idọn̄ọ mîdịghe enyene se ibiakde nnyịn, imesiwak nditịn̄ mîdịghe inam n̄kpọ emi idituade n̄kpọfiọk, inamke n̄kpọ m̀mê idi isua ifan̄. (Eccl. 7:7; Jas. 3:2) Ke uwụtn̄kpọ, ini Job emi ekedide eti owo Abasi ọkọbọde ufen, mme ikọ emi ẹkewọn̄ọde enye ke inua ẹkedi “ikọ ibụmede.” (Job 6:1-3) N̄kpọ en̄wen edi ke udọn̄ọ emi owo emi ọsọn̄de ọdọn̄ọde m̀mê ibọk emi enye adade ekeme ndinam enye anam mîdịghe etịn̄ n̄kpọ emi edide nte enye nte enye, ikpanamke ikponyụn̄ itịn̄ke. Edi oro iwọrọke ke owo nnyịn ndomokiet oyokokoi emen usọn̄ m̀mê udọn̄ọ odori ke iso ọkọdiọk uwem ye mbon en̄wen mîdịghe ọdọhọ ẹnam n̄kpọ emi enye okụtde ke okpon akan owo oro. Ikponyụn̄ ikụt ite ke ima itịn̄ n̄kpọ emi mîfọnke ye owo, akpana ikekpe ubọk ikûbiat ini.​—Matt. 5:23, 24.

SE AKPANAMDE MAN AKA ISO OKOP IDATESỊT

9. Ntak emi akpayakde mbon en̄wen ẹn̄wam fi? (Se ndise n̄ko.)

⁹ Yak mbon en̄wen ẹn̄wam fi. (Gal. 6:2) Nsonso oro, ekeme ndisọn̄ fi. Sista Gretl ọdọhọ ete: “Esisọn̄ mi ndusụk ini ndinyịme yak ẹn̄wam mi sia nsikere ke mmọn̄ ndi mbiomo nnọ mbon en̄wen. Ama ada mi ini mbemiso n̄kemede nditre ndikere n̄kpọ ntre nnyụn̄ nsụhọde idem nnyịme ke mmoyom un̄wam.” Ama enyịme mbon en̄wen ẹn̄wam fi, oro ayanam mmọ ẹkop inemesịt emi owo esikopde enye ama an̄wam owo. (Utom 20:35) Imonyụn̄ inịm ke eyenem fi n̄ko ndikụt nte mbon en̄wen ẹmade fi ẹnyụn̄ ẹkerede ẹban̄a fi.

10. Ntak emi ọfọnde esiti ndikọm mbon emi ẹn̄wamde fi? (Se ndise n̄ko.)

¹⁰ Sikọm mbon emi ẹn̄wamde fi. (Col. 3:15; 1 Thess. 5:18) Mbon en̄wen ẹkpenam n̄kpọ ẹnọ nnyịn esinem nnyịn, edi imekeme ndifre ndikọm mmọ. Edi mme ufan nnyịn ẹkpekụt nnyịn imam ke iso, nnyịn inyụn̄ ikọm mmọ sọsọn̄ọ, oro ayanam mmọ ẹkụt ke imada mmọ ke n̄kpọ inyụn̄ ima se mmọ ẹnamde ẹnọ nnyịn. Sista Leah emi esisede aban̄a mbon emi ẹma ẹkesọn̄ ke Bethel ọdọhọ ete: “Sista kiet emi nsede enyịn esiwet n̄kpri n̄kpri n̄kpọ ke pepa ọkọm mi. Se enye esiwetde iwakke-o, edi, ẹdi ndinem ikọ. Esinem mi ndikot mme n̄kpọ oro, esinyụn̄ enem mi ndidiọn̄ọ ke enye ama nte n̄n̄wamde enye.”

11. Didie ke ekeme ndin̄wam mbon en̄wen? (Se ndise n̄ko.)

¹¹ Domo ndin̄wam mbon en̄wen. Ama enen̄ede ada ini ye odudu fo an̄wam mbon en̄wen, udûnen̄ekede usịn ekikere ke mme mfịna fo. N̄ke kiet ke Africa ọdọhọ ke mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹtie nte mme n̄wed emi ikọ ọniọn̄ ẹdọn̄ọde ẹyọhọ. Edi mme n̄wed oro ẹkpebono ntre owo ikotke mmọ, inyeneke se mmọ ẹdikpepde owo, owo idinyụn̄ idiọn̄ọke se idọn̄ọde ke esịt. Ntre sia afo etiede nte mme n̄wed ọniọn̄ oro, kot mbon emi afo ọsọn̄ọde dian idem. Dọhọ mmọ mme n̄kpọ emi afo ọdiọn̄ọde ye mme n̄kpọ emi afo ekpepde ke uwem emi. Bụp mmọ mbụme nyụn̄ kpan̄ utọn̄ kop se mmọ ẹtịn̄de. Nam mmọ ẹkụt ke mmọ ndidu uwem nte Jehovah ọdọhọde ọfọn akan, ke oro edinyụn̄ anam mmọ ẹkop inemesịt. Ama ọdọn̄ mbon emi afo ọsọn̄ọde esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem, inyeneke nte esịt mîdidatke fi.​—Ps. 71:18.

12. Isaiah 46:4 owụt ke nso ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndinam nnọ mbon emi ẹma ẹkesọn̄? (Se ndise n̄ko.)

¹² Bọn̄ akam dọhọ Jehovah ọnọ fi odudu. Kpa ye edide idem ekeme ndimem fi mîdịghe ibuot oyon̄ fi, edi ama-edi Jehovah, enye “[isikpaha] mba inyụn̄ ikpọtke.” (Isa. 40:28) Jehovah esida odudu esie emi mîsikụreke do anam nso? N̄kpọ kiet emi enye esidade anam edi ndin̄wam mbon emi ẹma ẹkesọn̄, emi ẹsụk ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye. Enye esisọn̄ọ mmọ idem. (Isa. 40:29-31) Enye akam ọn̄wọn̄ọ ndin̄wam mmọ. (Kot Isaiah 46:4.) Jehovah isinyụn̄ itreke ndinam se enye ọkọn̄wọn̄ọde. (Josh. 23:14; Isa. 55:10, 11) Ama ọbọn̄ akam ekem okụt n̄kpọ emi owụtde ke Jehovah ama fi, ke enye ke onyụn̄ an̄wam fi, inyeneke nte esịt mîdidatke fi.

13. Udiana Corinth 4:16-18 owụt ke nso ke ikpeti? (Se ndise n̄ko.)

¹³ Ti idemfo ke usọn̄ emi ọsọn̄de mi idịghe n̄kpọ nsinsi. Ima iti ke afanikọn̄ emi esịmde nnyịn idịghe n̄kpọ nsinsi, esifiak emem nnyịn utom ndiyọ. Bible onyụn̄ anam ikụt ke usọn̄ ye udọn̄ọ idịghe n̄kpọ nsinsi, ke ẹyetre usen kiet. (Job 33:25; Isa. 33:24) Ntre ama eti ke ini emi ediyede ata ata uyai, edikopde ata nsọn̄idem, edinyụn̄ enyenede odudu eti-eti ke edi ke iso, ke idịghe n̄kpọ emi ama ekebebe fi ama, esịt ayadat fi. (Kot 2 Corinth 4:16-18.) Edi nso ke mbon en̄wen ẹkeme ndinam n̄n̄wam?

NTE MBON EN̄WEN ẸKEMEDE NDIN̄WAM

14. Ntak emi ọfọnde isika ikese mbon emi ẹma ẹkesọn̄ inyụn̄ ikot mmọ ke fon?

¹⁴ Sika kese nyụn̄ kot nditọ-ete emi ẹma ẹkesọn̄ ke fon. (Heb. 13:16) Ekeme nditie mbon emi ẹma ẹkesọn̄ ke idem nte mmọ ẹdi mme asan̄a-ikpọn̄ ebọk. Brọda Camille emi mîkemeke ndikpọn̄ ufọk ọdọhọ ete: “Nsisịne ke ufọk tọn̄ọ ke usenubọk tutu eyo okụt. Ntre esinen̄ede odorode mi. Ndusụk ini, esitie mi nte ndi ekpe emi ama ọkọsọn̄ ndien ẹbọp ufọk esịn. Esitịmede mi ke idem onyụn̄ ayat mi.” Ima ika ikese mbon emi ẹma ẹkesọn̄, inam mmọ ẹkụt ke imada mmọ ke n̄kpọ, ke imonyụn̄ ima mmọ. Ana-edi kpukpru nnyịn imeti ke enyene ini emi ikaduakde ke iyokot mîdịghe ika ikese brọda m̀mê sista ke esop nnyịn emi ama ọkọsọn̄, edi nnyịn ikanamke. Kpukpru nnyịn imenyene ekese ndinam. Ntre nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikụt ite ke imanam “se idide akpan n̄kpọ ikan,” esịnede nnyịn ndika n̄kese mbon emi ẹma ẹkesọn̄? (Phil. 1:10) Se ikemede ndin̄wam fi edi ndiwet n̄kpọ ke kalenda fo emi editide fi ndinọ nditọ-ete emi ẹma ẹkesọn̄ ke esop mbufo etop mîdịghe okokot mmọ. Emekeme n̄ko ndidiomi ini emi edikade ikese mmọ. Kûdọhọ ete ke ini okpodu ke ayaka; ekeme ndinam udûnyeneke ini uka.

15. Nso ke mbon emi ẹma ẹkesọn̄ ye mbon emi mîsọn̄ke kan̄a ẹkeme ndidiana kiet nnam?

¹⁵ Ekpedi ukponke owo kan̄a, emekeme ndikere m̀mê nso ke imọ ikpeneneme ye mbon emi ẹma ẹkesọn̄, m̀mê nso ye nso ke ikeme nditie ye mmọ nnam. Edi kûkekere ukaha. Di ufan mmọ; okụre ke oro. (N̄ke 17:17) Mbemiso mbono esop ọtọn̄ọde m̀mê ke ama akasuana, tuak da neme nneme ye mmọ. Emekeme ndidọhọ mmọ ẹtịn̄ itie Bible emi mmọ ẹmade ẹkan, mîdịghe ẹtịn̄ n̄kpọ emi eketịbede ọnọ mmọ ke ini ekpri, emi enemde imam. Emekeme n̄ko ndikot mmọ ẹditie ye afo ẹse Edinam TV Mme Ntiense Jehovah. Mme n̄kpọ do emi ekemede ndinam n̄n̄wam mbon emi ẹma ẹkesọn̄. Se uwụtn̄kpọ mi. Emekeme ndin̄wam mmọ anam update ke fon m̀mê tablet mmọ mîdịghe an̄wam mmọ a-download mbufa n̄wed emi ẹdikpepde ke mbono esop. Sista Carol ọdọhọ ete: “Ekpenyene n̄kpọ emi esinemde fi ndinam, dọhọ mbon emi ẹma ẹkesọn̄ ẹdi yak ẹtie ntre ẹnam. Mmọsọn̄-o, edi nsụk nyoyom ndidia uwem. Mmesima ndika nsio nsio itie emi ẹnyamde n̄kpọ n̄kedep n̄kpọ, mma ndisika n̄ketie ye mme ufan mi ndia udia, nnyụn̄ mma ndiwọrọ nsan̄a nse mme n̄kpọ emi Abasi okobotde.” Sista Maira ọdọhọ ete: “Ufan mi kiet edi isua 90. Enye ọsọn̄ọ mi ke isua 57. Edi nsiwakke nditi adan̄a isua emi enye ọsọn̄ọde mi sia isitie ntre isak imam inyụn̄ ise fim. Mma nnyene mfịna, mmesibụp enye se n̄kpanamde; enye ama onyụn̄ enyene mfịna, enye esibụp mi se akpanamde.”

16. Ntak emi ekemede ndifọn isisan̄a ye ikpọ owo ika ikokụt dọkta?

¹⁶ Sisan̄a ye mmọ kokụt dọktọ. Ama emen mbon emi ẹma ẹkekpon owo aka ufọkibọk, n̄kpọ en̄wen emi ekemede ndinam edi ndikụt ete ke mbon ufọkibọk idiọkke uwem ye mmọ, ke ẹnyụn̄ ẹse mmọ enyịn nte akpanade ẹse. (Isa. 1:17) Ama odu ye akwa owo ini enye okụtde dọktọ, emekeme ndin̄wam enye n̄wet se dọktọ etịn̄de. Sista Ruth emi ama ọkọsọn̄ ọdọhọ ete: “N̄kpasan̄a ikpọn̄ n̄ka ndikụt dọktọ, dọktọ esiwak ndida mi nnam mbubru. Mme dọktọ ẹkeme ndidọhọ mi ete, ‘Inyeneke se inamde fi, n̄kpọ emi ọdọhọde ke afịna fi do esịne fi ke ekikere.’ Edi mma nsan̄a ye owo n̄ka, mmọ ẹsitịm ẹse mi enyịn. Mmọkọm mme brọda ye mme sista emi ẹsikpọn̄de se mmọ ẹkpenamde ẹtiene mi ẹkekụt dọktọ.”

17. Tịn̄ mme usụn̄ emi ekemede ndikwọrọ ikọ ye mbon emi ẹma ẹkesọn̄.

¹⁷ Kwọrọ ikọ ye mmọ. Ekeme ndisọn̄ ndusụk mbon emi ẹma ẹkesọn̄ ndisan̄a ke ufọk ke ufọk n̄kwọrọ ikọ. Ndi emekeme ndidọhọ sista emi ama okokpon owo editiene fi etie ke ebiet emi mbufo ẹsinịmde ukpatn̄kpọ ẹkwọrọ ikọ? Emekeme ndikam nnịm n̄kpọ-itie n̄kpere ukpatn̄kpọ oro nnọ enye etie. Mîdịghe ndi emekeme ndidọhọ brọda emi ama ọkọsọn̄ etiene fi yak ekekpep owo Bible, mîdịghe emen owo oro aka ufọk esie ekekpep do? Mbiowo ẹkeme ndidiomi ndisinịm mbono an̄wa-utom ke ufọk brọda m̀mê sista emi ama ọkọsọn̄ man afiak emem enye utom ndidụk mbono an̄wa-utom. Se ededi emi inamde ndikpono mbon emi ẹma ẹkesọn̄ itakke-tak.​—N̄ke 3:27; Rome 12:10.

18. Nso ke idineme ke ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi etienede?

¹⁸ Ibuotikọ emi eti nnyịn ke Jehovah ama mbon emi ẹma ẹkesọn̄ onyụn̄ ada mmọ ke ọsọn̄urua. Kpukpru nnyịn ke esop imonyụn̄ ima mmọ inyụn̄ ida mmọ ke ọsọn̄urua! Usọn̄ ifereke-o, edi Jehovah ekeme ndin̄wam fi aka iso okop idatesịt. (Ps. 37:25) Afo ndidiọn̄ọ ke ini ke edi ke iso emi esịt edidatde fi ikan nte edide idaha-emi ekeme ndisọn̄ọ fi idem! Nso kaban̄a nnyịn eken emi isede iban̄a mme owo, edide edi owo nnyịn emi ama ọkọsọn̄, eyenọwọn̄ emi enyenede udọn̄ọ, m̀mê ufan nnyịn emi ọdọn̄ọde? Nso ikeme ndin̄wam fi aka iso okop idatesịt? Iyeneme ibọrọ mbụme oro ke ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi etienede.