Ete Ye Ebiowo —Ndiyọhọ Utom Mbiba Ẹmi

“Edi edieke owo mîfiọkke ndikama ufọk esiemmọ, enye edikeme didie ndikpeme ufọk Abasi?” —1 TIMOTHY 3:5.

1, 2. (a) Ke akpa isua ikie, didie ke mme esenyịn oro mîkọdọhọ ndọ ye mme esenyịn oro ẹkedọde ndọ edi mînyeneke nditọ ẹkekeme ndinam utom nnọ nditọete mmọ? (b) Didie ke Aquila ye Priscilla ẹdi uwụtn̄kpọ ẹnọ ediwak mme ọdọ ndọ mfịn?

EKEME ndidi mme esenyịn ke akpa esop Christian ẹkedi irenowo oro mîkọdọhọ ndọ m̀mê irenowo ẹmi ẹkedọde ndọ edi inyeneke nditọ m̀mê mme ọdọ ndọ oro ẹkenyenede nditọ. Nte eyịghe mîdụhe ndusụk ke otu mme Christian oro ẹma ẹkeme ndinam item oro apostle Paul ọkọnọde ke akpa leta oro enye ekewetde ọnọ mbon Corinth, ibuot 7, ẹkade iso ẹdu ye unana edidọ ndọ. Jesus ọkọdọhọ ete: “Mme eunuch ẹnyụn̄ ẹdu n̄ko ẹmi ẹnamde idem mmọ eunuch kaban̄a Obio Ubọn̄ Heaven.” (Matthew 19:12) Utọ irenowo oro mîdọhọ ndọ do, ukem nte Paul ye iso-ọfọn ndusụk nsan̄a isan̄ esie, ẹma ẹnyene ifụre ndinam isan̄ man ẹken̄wam nditọete mmọ.

² Bible itịn̄ke m̀mê Barnabas, Mark, Silas, Luke, Timothy, ye Titus ẹkedi irenowo oro mîkọdọhọ ndọ. Edieke ẹkedọde ndọ, etie nte mmọ ẹma ẹnyene ifụre oro ekemde ndibọhọ mme mbiomo ubon man ẹkeme ndinam isan̄ ntatara ntatara n̄ka nsio nsio efakutom. (Utom 13:2; 15:39-41; 2 Corinth 8:16, 17; 2 Timothy 4:9-11; Titus 1:5) Ekeme ndidi iban mmọ ẹma ẹsisan̄a ye mmọ, nte Peter ye “mme apostle eken,” ẹmi nte an̄wan̄ade ẹkesisan̄ade ye iban mmọ ke ini ẹsan̄ade ke ebiet ke ebiet. (1 Corinth 9:5) Aquila ye Priscilla ẹdi uwụtn̄kpọ mme ọdọ ndọ ẹmi ẹkenyịmede ndikpụhọ itieidụn̄, ẹtienede Paul ẹto ke Corinth ẹka Ephesus, ekem ẹto ẹka Rome, ndien ẹfiak ẹnyọn̄ Ephesus. Bible itịn̄ke m̀mê mmọ ẹma ẹnyene nditọ. Ifịk ifịk utom oro mmọ ẹkenamde ẹnọ nditọete mmọ ama anam mmọ ẹnyene esịtekọm ẹto “kpukpru mme ufọk Abasi ke otu mme Gentile.” (Rome 16:3-5; Utom 18:2, 18; 2 Timothy 4:19) Mfịn, nte eyịghe mîdụhe ediwak mme ọdọ ndọ ẹdu ẹmi, ukem nte Aquila ye Priscilla, ẹkemede ndinam utom ke mme esop en̄wen, ndusụk ke ndiwọrọ n̄ka ebiet emi udọn̄ okponde akan.

Ete ye Ebiowo

3. Nso inọ ekikere nte ke ediwak mbiowo ke akpa isua ikie ẹma ẹdọ ndọ ẹnyụn̄ ẹnyene ubon?

³ Etie nte ke akpa isua ikie E.N., ata ediwak mbiowo Christian ẹkedi irenowo oro ẹkedọde ndọ ẹnyụn̄ ẹnyenede nditọ. Ke ini Paul eketịn̄de mme n̄kpọ oro ẹnamde owo odot ẹmi ẹyomde ẹto erenowo emi “oyomde ndida idaha ufọk Abasi,” enye ọkọdọhọ ete ke utọ Christian oro ekpenyene ndidi “owo emi otịmde akama ufọk esiemmọ, onyụn̄ anamde nditọ esie ẹsụk ibuot ke kpukpru ido eke odotde ukpono.”—1 Timothy 3:1, 4.

4. Nso ke ẹkeyom ẹto mbiowo oro ẹkedọde ndọ ẹnyụn̄ ẹnyenede nditọ?

⁴ Nte nnyịn ima ikokụt, ikobiomoke esenyịn ndinyene nditọ, m̀mê idem ndidọ ndọ. Edi edieke ọdọde ndọ, man ekeme ndidot nte ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom, Christian ekenyene ndikama itieibuot esie ye n̄wan esie ke nnennen ye ke ima ima usụn̄ onyụn̄ owụt ke imekeme ndinam nditọ imọ ẹsụk ibuot ke nnennen usụn̄. (1 Corinth 11:3; 1 Timothy 3:12, 13) Akpan mmeme ekededi ke ndise mban̄a ufọk esie ayanam eyenete okûdot ndinyene san̄asan̄a ifetutom ke esop. Ntak-a? Paul anam an̄wan̄a ete: “Edi edieke owo mîfiọkke ndikama ufọk esiemmọ, enye edikeme didie ndikpeme ufọk Abasi?” (1 Timothy 3:5) Edieke mbonubon esie mînyịmeke ndisụk ibuot nnọ itie use enyịn esie, didie ke mbon en̄wen ẹdinam n̄kpọ?

‘Enyene Nditọ eke Ẹnịmde ke Akpanikọ’

5, 6. (a) Nso n̄kpọ oro ẹkeyomde ẹto nditọ ke Paul akasian Titus? (b) Nso ke ẹyom ẹto mbiowo oro ẹnyenede nditọ?

⁵ Ke ini etemede Titus ete emek mme esenyịn ke mme esop Crete, Paul ọkọdọhọ ete: “Owo eke mîbiomke enye ikọ, eke edide ebe n̄wan kiet, onyụn̄ enyenede nditọ eke ẹnịmde ke akpanikọ, nditọ eke owo mîdorike mmọ ikọ ite ẹdi mbon otịme-otịme ido ye nsọn̄-ibuot. Koro ada idaha ufọk Abasi enyenede ndidi owo eke mme owo mînyeneke se ẹtịn̄de ẹdian, nte akama-ukpọhọde Abasi.” N̄kpọ oro ẹyomde ẹto owo do, ‘ndinyene nditọ eke ẹnịmde ke akpanikọ,’ ọwọrọ nso?—Titus 1:6, 7.

⁶ Ikọ oro “nditọ eke ẹnịmde ke akpanikọ” etịn̄ aban̄a mme uyen ẹmi ẹma ẹkeyak uwem mmọ ẹnọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹna baptism m̀mê n̄kpri owo ẹmi ẹnamde n̄kọri ẹbịne uyakidem ye baptism. Mme andibuana ke esop ẹdori enyịn ndikụt nditọ mbiowo nte ido edide ẹdude eti uwem ẹnyụn̄ ẹsụkde ibuot. Ekpenyene ndina in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ebiowo ke anam ofụri se enye ekemede ndibọp mbuọtidem ke idem nditọ esie. Edidem Solomon ekewet ete: “Tịm teme eyenọwọn̄ nte ekemde ye usụn̄ esie: ke ini enye akabarede idem akani owo, enye idikpọn̄ke enye.” (Mme N̄ke 22:6) Edi nso edieke uyen emi ama ọkọbọ utọ ukpep oro esịnde ndinam n̄kpọ Jehovah m̀mê idem anamde akwa idiọkn̄kpọ?

7. (a) Ntak emi owụtde nte ke Mme N̄ke 22:6 itịn̄ke iban̄a ibet oro owo mîkemeke ndikpụhọde? (b) Edieke eyen ebiowo mîmekke ndinam n̄kpọ Jehovah, ntak emi oro ke idemesie mîdinamke ebiowo ataba mme ifetutom esie?

⁷ An̄wan̄a nte ke n̄ke oro ẹkotde ẹsịn ke enyọn̄ emi inịmke eto eto ibet. Enye ibiatke edumbet ifụre edinam ubiere ifep. (Deuteronomy 30:15, 16, 19) Ke ini eyeneren mme eyenan̄wan esịmde isua ubiom mbiomo, ana enye anam ọkpọkpọ ubiere kaban̄a uyakidem ye baptism. Edieke ebiowo nte an̄wan̄ade ama ọkọnọ un̄wam, ndausụn̄, ye ntụnọ eke spirit oro ẹyomde, edi uyen imekke ndinam n̄kpọ Jehovah, ete ikabakede idi se mîdotke ndinam utom nte esenyịn ke ntak oro. Ke n̄kan̄ eken, edieke ebiowo enyenede ediwak n̄kpri nditọ ẹmi ẹdude ke ufọk, ndien ẹkabade ẹdọn̄ọ ke n̄kan̄ eke spirit ke adiana ke adiana ẹnyụn̄ ẹdụk mfịna, enye ekeme nditre ndidi se ẹdade nte “owo emi otịmde akama ufọk esiemmọ.” (1 Timothy 3:4) Akpan n̄kpọ edi, uyarade ekpenyene ndidu nte ke esenyịn ke anam ukeme esie ‘ndinyene nditọ emi owo mîkemeke ndidori ikọ ete ẹdi mbon etịme etịme ido ye nsọn̄ibuot.’a

Ndidọ ‘N̄wan eke Mînịmke ke Akpanikọ’

8. Didie ke ebiowo akpanam n̄kpọ ye n̄wan esie oro mînịmke ke akpanikọ?

⁸ Kaban̄a Christian iren ẹmi ẹdọde mbon oro mînịmke ke akpanikọ, Paul ekewet ete: “Edieke eyenete enyenede n̄wan eke mînịmke ke akpanikọ, ndien n̄wan oro onyịmede ndidụn̄ ye enye, enye okûkpọn̄ n̄wan oro. . . . Koro . . . n̄wan eke mînịmke ke akpanikọ ama onyụn̄ akabade edi edisana ke eyen-ete oro: mîdịghe ntre, nditọ mbufo ikpasanake; edi kemi mmọ ẹsana. Koro afo . . . ebe, onyụn̄ anam didie ọfiọk m̀mê afo edinyan̄a n̄wan fo?” (1 Corinth 7:12-14, 16) Ikọ oro “eke mînịmke ke akpanikọ” mi itịn̄ke iban̄a n̄wan oro mînyeneke se enịmde ke akpanikọ aban̄a ido ukpono edi etịn̄ aban̄a enyeoro mîyakke idem inọ Jehovah. Enye ekeme ndikedi owo Jew, m̀mê andikpono mme abasi ndem. Mfịn, ebiowo ekeme ndidi ebe n̄wan emi akade ido ukpono efen, edide owo oro ọdọhọde ke owo idiọn̄ọke m̀mê Abasi odu m̀mê idụhe, m̀mê idem owo oro mînịmke edidu Abasi ke akpanikọ. Edieke n̄wan oro enyịmede ndidụn̄ ye enye, enye ikpenyeneke ndikpọn̄ enye n̄kukụre koro enye enyenede isio isio edinịm ke akpanikọ. Enye ekpenyene ndisụk ‘ndu uwem ye enye nte enyene ibuot owo, ọnọde enye ukpono nte enyeemi ememde akan,’ odude ye idotenyịn ndinyan̄a enye.—1 Peter 3:7; Colossae 3:19.

9. Ke mme idụt oro ibet ọnọde ebe ye n̄wan unen ndinam nditọ mmọ ẹfiọk mme edinịm ke akpanikọ eke ido ukpono mmọ, didie ke ebiowo akpanam n̄kpọ, ndien didie ke emi editụk mme ifetutom esie?

⁹ Edieke esenyịn enyenede nditọ, enye ayakama itieibuot ebe ye eke ete nte enende ke ndibọk mmọ “ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.” (Ephesus 6:4) Ke ediwak idụt ibet esinyịme n̄wan ye ebe ẹnọ nditọ mmọ item ido ukpono. Ke utọ idaha emi n̄wan ekeme ndiyom ndida unen esie nnam nditọ ẹfiọk mme edinịm ke akpanikọ ye mme edinam ido ukpono esie, emi ekemede ndisịne edida mmọ n̄ka ufọkabasi esie.b Nte ededi, nditọ ẹkpenyene nditiene ubieresịt mmọ oro Bible ọnọde ukpep kaban̄a editre nditiene mbuana ke mme edinam nsunsu ido ukpono. Nte ibuot ufọk, ete ayada unen esie anam n̄kpọ ke ndikpep n̄kpọ ye nditọ esie nnyụn̄ nda mmọ n̄ka mme mbonoesop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke ini ekemede. Ke ini mmọ ẹsịmde isua emana emi mmọ ẹkemede ndinam ubiere idemmọ, mmọ ẹyebiere ke idemmọ m̀mê ewe usụn̄ ke mmimọ iditiene. (Joshua 24:15) Edieke ekemmọ mbiowo ye mme andibuana ke esop ẹkemede ndikụt nte ke enye ke anam kpukpru se ibet enyịmede enye anam man eteme nditọ esie nte enende ke usụn̄ akpanikọ, owo ididọhọke ke enye idotke nte esenyịn.

‘Otịm Akama Ufọk Esiemmọ’

10. Edieke ete ubon edide ebiowo, nso ididi akpan mbiomo esie?

¹⁰ Idem ye ebiowo emi edide ete emi n̄wan esie onyụn̄ edide ekemmọ Christian, isidịghe mmemmem n̄kpọ ndibahade ini ye ntịn̄enyịn n̄kemn̄kem n̄kemn̄kem ke ufọt n̄wan esie, nditọ, ye mme mbiomo esop. N̄wed Abasi etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ete oro edide Christian enyene mbiomo ndise mban̄a n̄wan ye nditọ esie. Paul ekewet ete: “Owo eke mîtịmke n̄kpọ inọ orụk esie, akpan-akpan mbon ufọk esie, esịn̄e nsa ye mbuọtidem, onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.” (1 Timothy 5:8) Kpa ke leta oro, Paul ama ọdọhọ ete ke edi sụk irenowo oro ẹdọde ndọ ẹmi ẹwụtde nte idide nti ebe ye ete ke ẹkpenyene nditoro ẹte ẹnam utom nte mme esenyịn.—1 Timothy 3:1-5.

11. (a) Ke mme usụn̄ ewe ke ebiowo ‘okpotịm n̄kpọ ọnọ orụk esie’? (b) Didie ke emi ekeme ndin̄wam ebiowo ndise mban̄a mme mbiomo esie ke esop?

¹¹ Ebiowo ekpenyene ‘nditịm n̄kpọ’ nnọ orụk esie idịghe ke n̄kan̄ obụkidem kpọt edi n̄ko ke n̄kan̄ eke spirit ye eke ntụk. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: “Tịm nam utom fo ke [an̄wa], nyụn̄ nam n̄kpọ ma ke in̄wan̄; ndien ke ini oro okụrede, bọp ufọk fo.” (Mme N̄ke 24:27) Ntre ke adan̄aemi esede aban̄a mme udọn̄ n̄kpọ obụkidem, eke ntụk, ye unọ idem inemesịt eke n̄wan ye nditọ esie, esenyịn ekpenyene n̄ko ndinam mmọ ẹsọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit. Emi esida ini—ini oro enye mîdikemeke ndiyak nsịn ke mme mbubehe esop. Edi emi edi ini oro edidade ekese ufọn edi ke uduot inemesịt ye idaha eke spirit ubon. Ke akpatre, edieke ubon esie ọsọn̄de idem ke n̄kan̄ eke spirit, idiyomke ebiowo abiat ekese ini ke ndise mban̄a mme mfịna ubon. Emi ayanam ekikere esie ana sụn̄ ndise mban̄a mme mbubehe esop. Uwụtn̄kpọ esie nte eti ebe ye eti ete ayada ufọn eke spirit ọsọk esop.—1 Peter 5:1-3.

12. Mme ete ẹmi ẹdide mbiowo ẹkpenịm eti uwụtn̄kpọ ke nso n̄kpọ ke ubon?

¹² Ndifiọk ndikama ufọk esịne ndidiomi ini man ọnọ ndausụn̄ ke ukpepn̄kpọ ubon. Enen̄ede edi akpan n̄kpọ nte mbiowo ẹnịm eti uwụtn̄kpọ ke afan̄ emi, koro ubon oro ẹsọn̄de idem ẹnam mme esop oro ẹsọn̄de idem. Mme ifetutom efen ikpenyeneke ndidia ini esenyịn tutu enye inyeneke ini aba ndikpep n̄kpọ ye n̄wan ye nditọ esie. Edieke emi edide ntre, enye ekpenyene ndifiak ndụn̄ọde ndutịm esie. Ekeme ndidi oyoyom enye afiak anam ndutịm m̀mê osụhọde ini oro enye osiode enịm ọnọ mme mbubehe en̄wen, idem etrede ndibọ ndusụk ifetutom ke ndusụk idaha.

Edise Enyịn Oro Adade Ukem Ukem

13, 14. Nso item ke “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ọnọ mbiowo ẹmi ẹdide mme ete ubon?

¹³ Item ẹnọde ndinam mme mbiomo ubon ye eke esop ẹda ukem ukem idịghe obufa n̄kpọ. Ke ediwak isua “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ọmọnọ mbiowo item ke n̄kpọ emi. (Matthew 24:45) Ke se ibede isua 37 ẹmi ẹkebede, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke September 15, 1959, page 553 ye 554, ama ọnọ item ete: “Ke akpanikọ, nte emi inen̄ekede idi n̄kpọ aban̄ade edinam kpukpru n̄kpọ ẹmi oyomde ini nnyịn ada ukem ukem? Ke ndinam mme n̄kpọ ẹda ukem ukem, afo enyene ndinọ ntịn̄enyịn oro odotde ke mme n̄kpọ ẹmi ubon fo oyomde. Ke akpanikọ Jehovah Abasi ikpodorike enyịn owo ndisịn kpukpru ini esie ke utom esop, ke ndin̄wam nditọete esie ye mme mbọhọidụn̄ ndinyene edinyan̄a, ndien enye isehe iban̄a edinyan̄a eke mbonufọk esie. N̄wan ye nditọ esie ẹdi akpa mbiomo.”

¹⁴ Enyọn̄-Ukpeme eke October 1, 1987, page 22, ama ọnọ item ete: “Ndibuana ke utom ukwọrọikọ nte ubon eyedụri mbufo adian ọtọkiet akan, edi anana-mbiet n̄kpọ oro nditọn̄wọn̄ ẹyomde afo ọnọ mmọ edi ini ye ukeme esịt-ima fo. Ntem, oyom ada ukem ukem man ebiere udomo ini oro afo ekemede ndisịn ke utom esop ke adan̄aemi afo n̄ko esede aban̄a ‘orụk fo’ ke n̄kpọ eke spirit, eke ekikere, ye eke obụk. Ana [Christian] ‘ekpep ndibem nnam se idotde ye mbonufọk [esie].’ (1 Timothy 5:4, 8)”

15. Ntak oyomde ebiowo emi enyenede n̄wan ye nditọ enyene ọniọn̄ ye mbufiọk?

¹⁵ N̄ke N̄wed Abasi ọdọhọ ete: “Ẹda eti ibuot ẹbọp ufọk; ẹnyụn̄ ẹda ọniọn̄ ẹnam enye ọsọn̄.” (Mme N̄ke 24:3) Ih, man esenyịn ọyọhọ mme utom ukara Abasi esie ndien kpa ke ukem ini oro ọbọp ufọk esie, enye enen̄ede oyom ọniọn̄ ye mbufiọk. Ke n̄kan̄ N̄wed Abasi, enye enyene se ikande ikpehe utom use enyịn kiet. Ubon esie ye mme mbiomo esop esie ẹbuana. Enye oyom mbufiọk man anam mmọ ẹda ukem ukem. (Philippi 1:9, 10) Enye oyom ọniọn̄ man enịm se idide mme ebeiso n̄kpọ inọ enye. (Mme N̄ke 2:10, 11) Inamke n̄kpọ m̀mê adan̄a didie ke enye ekere ke obiomo imọ ndise mban̄a mme ifetutom imọ ke esop, enye ekpenyene ndifiọk nte ke nte ebe ye ete, akpan mbiomo esie oro Abasi ọnọde edi ukpeme ye edinyan̄a ubon esie.

Nti Ete Ọkọrọ ye Nti Mbiowo

16. Nso ufọn ke ebiowo enyene edieke enye n̄ko edide ete?

¹⁶ Ebiowo emi enyenede nditọ ẹmi ẹtịmde ẹsan̄a ẹkeme ndidi ata inyene. Edieke enye ọfiọkde nditịm nse mban̄a ubon esie, enye odu ke eti idaha ndin̄wam mme ubon efen ke esop. Enye ọfiọk mme mfịna mmọ ọfọn akan onyụn̄ ekeme ndinọ item oro owụtde ifiọk n̄kpọntịbe esie. Ke inemesịt, ediwak tọsịn mbiowo ke ofụri ererimbot ke ẹnam eti utom nte mme ebe, mme ete, ye mme esenyịn.

17. (a) Nso ke erenowo emi edide ete ye ebiowo mîkpedehede ifre? (b) Didie ke mbon eken ke esop ẹkpewụt mbọm?

¹⁷ Man ete ubon edi ebiowo, ana enye edi Christian emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha emi, ke adan̄aemi esede aban̄a n̄wan ye nditọ esie, ekemede ndidiomi mme mbubehe esie man ekeme ndinọ mbon en̄wen ke esop ini ye ntịn̄enyịn. Enye ikpedehede ifre nte ke utom ubọkerọn̄ esie ọtọn̄ọ ke ufọk. Ke ẹfiọkde ẹte ke mbiowo oro ẹnyenede n̄wan ye nditọ ẹnyene mbiomo ubon mmọ ye mme utom esop mmọ ndinam, mme andibuana ke esop ẹyedomo ukeme man ẹkûyom ini mmọ nte mîdotke. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi ebiowo emi enyenede nditọ oro ẹdikade ufọkn̄wed ke eyo esierede idikemeke ndibet ke ndusụk ini kpukpru ini emi mme mbonoesop ẹkụrede ke mbubịteyo. Mme andibuana eken ke esop ẹkpenyene ndifiọk emi nnyụn̄ n̄wụt mbọm.—Philippi 4:5.

Nnyịn Ikpenyene Ndima Mbiowo Nnyịn

18, 19. (a) Nso ke nnyịn ifiọk ito edidụn̄ọde 1 Corinth ibuot 7? (b) Didie ke nnyịn ikpese utọ Christian iren oro?

¹⁸ Nnyịn ndidụn̄ọde ibuot 7 ke akpa leta oro Paul ekewetde ọnọ mbon Corinth an̄wam nnyịn ndikụt nte ke, ẹtienede item Paul, odu ediwak irenowo oro mîdọhọ ndọ ẹmi ẹdade ifụre oro mmọ ẹnyenede ẹnam n̄kpọ ke ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄. Ediwak tọsịn mme ọdọ ndọ ẹdu n̄ko ẹmi mînyeneke nditọ ẹmi, ke adan̄aemi ẹnọde iban mmọ ntịn̄enyịn oro odotde, ẹnamde utom nte nti esenyịn ke mme district, circuit, esop, ye n̄kọk itieutom Watch Tower, ye edidianakiet iban mmọ emi odotde itoro. Ke akpatre, ke se ikperede ndisịm esop 80,000 eke ikọt Jehovah, odu ediwak ete ẹmi ẹnọde idịghe sụk iban ye nditọ mmọ kpọt ima ima ntịn̄enyịn edi emi n̄ko ẹdade ini ndinam n̄kpọ nnọ nditọete mmọ nte mme ima ima ekpemerọn̄.—Utom 20:28.

¹⁹ Apostle Paul ekewet ete: “Yak ẹbat ẹte, mbiowo eke ẹtịmde ẹkara ẹdot akwa utịp; akpan-akpan mmọ ẹmi ẹkpade utom ke ukwọrọ-ikọ ye ukpepn̄kpọ.” (1 Timothy 5:17) Ih, mbiowo ẹmi ẹtịmde ẹkara ke ufọk mmọ ye ke esop ẹdot ima ye ukpono nnyịn. Nnyịn ke akpanikọ ikpenyene ‘ndinọ orụk mbon ẹmi ukpono.’—Philippi 2:29.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Ke Ndinam Ndụn̄ọde

◻ Nnyịn isan̄a didie ifiọk ite ke ediwak mbiowo ke akpa isua ikie E.N. ẹkedi irenowo oro ẹkenyenede ubon?

◻ Nso ke ẹyom ẹto mbiowo oro ẹdọde ndọ ẹnyụn̄ ẹnyenede nditọ, ndien ntak-a?

◻ Ndinyene “nditọ eke ẹnịmde ke akpanikọ,” ọwọrọ nso, edi nso edieke eyen ebiowo mîmekke ndinam n̄kpọ Jehovah?

◻ Ke mme usụn̄ ewe ke ebiowo ‘okpotịm n̄kpọ ọnọ orụk esie’?

[Ndise ke page 23]

Mme ubon oro ẹsọn̄de idem ẹnam mme esop oro ẹsọn̄de idem