Ndifiọk Ntak Akanade Messiah Edi

“Nnyịn imokụt Messiah.”​—JOHN 1:41.

1. Nso nduaidem nduaidem ntọt ke ẹwet ke Bible, ndien ini ewe ke ẹkenọ enye?

OWO Jew kiet ekerede Andrew ọkọnọ eyeneka esie nduaidem nduaidem ntọt eke enyọn̄ emi ke se ibede isua 1,950 ẹmi ẹkebede. Ndi afo emekeme ndikụt nduaidem oro odude ke mme ikọ esie, emi Christian apostle John ekewetde? Luke, ewetmbụk eset oro edide Christian, ama asiak isua oro nte “ọyọhọ isua efụt emi Tiberius Caesar adade ubọn̄.” Ọyọhọ isua ubọn̄ 15 eke Tiberius, toto ke ini emi ẹketan̄ade enye nte andikara Rome, ọkọtọn̄ọ ke September 28 CE. onyụn̄ etre ke September 29 C.E.​—Luke 3:1-3, 21, 22; John 1:32-35, 41.

2. Didie ke prọfesi Daniel okowụhọ ke isua 29 C.E.?

² Nnennen nnennen, Ẹma ẹbemiso ẹtịn̄ isua oro Messiah ediwụtde idem. Nnennen isua 483 ẹma ẹbe tọn̄ọ nte Artaxerxes, edidem Persia ọkọnọ ewụhọ ete ẹfiak ẹbọp Jerusalem, oro ekedide ke isua ubọn̄ esie ọyọhọ 20, 455 B.C.E.a (Nehemiah 2:1-8) Prọfet Daniel ama ebemiso etịn̄ ete “ke ọtọn̄ọde ke ini emi uyo ọwọrọde, ete ẹtọn̄ọ ntak ẹdiọn̄ ẹnyụn̄ ẹbọp Jerusalem, tutu osịm ke ini Messiah Ọbọn̄, eyedi urua itiaba ye urua ata ye iba.” (Daniel 9:25) Ntre, ikpehe ini ntịn̄nnịm urua 7 + 62 = 69 ẹyebahade akpan n̄kpọntịbe iba ẹmi. Ata urua ata-ye-usụkkiet ọwọrọ usen 483. Nte ekemde ye ibet ntịn̄nịmikọ eke “usen ke ibuot isua,” Messiah eyewụt idem isua 483 ke ukperedem ke 29 C.E.​—Ezekiel 4:6.

3, (a) Nso ke udorienyịn̄ oro, “Messiah” ọwọrọ? (b) Mme prọfesi ewe ke Messiah ekenyene ndisu?

³ Nte enende, ke isua 29 C.E., ‘mme owo ẹma ẹdori enyịn’ ẹban̄a Messiah. (Luke 3:1, 15) Udorienyịn̄ oro “Messiah” ọwọrọ ukem n̄kpọ nte “Christ” ke usem Greek, mbiba ọwọrọ “Enyeemi Ẹyetde Aran.” (John 1:41) Mbụme oro ekedemerede ke otu ediwak Jew ekedi, ‘Anie ke Jehovah Abasi ediyet aran nte edidem ndikara idịghe Israel ikpọn̄îkpọn̄ edi ofụri ubonowo?’ Ebede ke prọfesi, ẹkenyene ekikere ke andito ubon Judah, eyeyen Abraham. Akande oro, akana Messiah edi anditie ke ebekpo edidem David eke Judea n̄ko akana amana ke Bethlehem, obio David.​—Genesis 17:5, 6; 49:10; Psalm 132:11; Daniel 7:13, 14; Micah 5:2; John 7:42.

In̄wan̄în̄wan̄ Edidiọn̄ọ

4, 5. (a) Nso ikotịbe ke akpan isua 29 C.E.? (b) Ke ewe in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ ke ẹkediọn̄ọ enyeemi ẹkemekde nte Messiah?

⁴ Ke akpan isua oro, 29 C.E., emi edi se ikotịbede: “Uyo Abasi osịm John eyen Zechariah ke desert. Ndien enye asan̄a ke ofụri n̄kann̄kụk Jordan edikwọrọ baptism edikabade esịt, man ẹfen mme idiọkn̄kpọ.” (Luke 3:2, 3) Ukwọrọikọ John ama otịm mme Jew oro ẹkekabarede esịt idem ndinyịme edidi Messiah oro ekekperede. Akande oro, Jehovah ama ọnọ John idiọn̄ọ. Enye akana ese owo eke “[enye] edikụtde nte spirit osụhọrede odoro Enye ke idem.”​—John 1:33.

⁵ Ke ama okonịm Jesus eyen Nazareth baptism ama, John okụt in̄wan̄în̄wan̄ uyetaran emi. Idịghe aran ke ẹkeda ẹyet Jesus, nte David eteete esie eke isọn̄, edi ẹkeda edisana spirit Jehovah Abasi. (1 Samuel 16:13; Utom 10:38) Ke ukem ini oro, uyo Abasi ama ọdọhọ ete: “Emi edi edima Eyen Mi, emi esịt enemde Mi etieti ye Enye.” (Matthew 3:16, 17) Nte John ke ukperedem eketiede ntiense ete: “Mma n̄kụt spirit nte otode ke enyọn̄ osụhọde nte ibiom odoro Enye ke idem. Ami mma nnyụn̄ n̄kụt, nnyụn̄ ntie ntiense nte, Emi edi Eyen Abasi.”​—John 1:32, 34.

6. Nso eti uwụtn̄kpọ ke Andrew ye John ẹkenịm ẹnọ nnyịn?

⁶ Ye mme utọ ikọ oro, John Andinịm owo baptism ama emen Jesus owụt mme mbet esie ye mbuọtidem, n̄ko okotde enye “Eyenerọn̄ Abasi emi emende mme idiọkn̄kpọ ererimbot efep.” (John 1:29) Mbet iba ẹma ẹnam n̄kpọ usọp usọp ẹban̄a oro. Ke ẹma ẹkebiat usen kiet ndisan̄a ye Jesus, mmọ ẹma ẹnịm ke akpanikọ ọyọhọ ọyọhọ. Enyịn̄ owo kiet ekedi Andrew, emi ye ọkpọsọn̄ udọn̄ okoyomde eyeneka esie, Simon Peter okụt. Ẹdiọn̄ọ mbet eken nte edide John eyen Zebedee, emi akakabarede edi apostle oro Jesus amade. Ke ama eketie ntiense aban̄a Messiah ke ikperede ndisịm isua 70, ama edemede John emi ndiwet ikọ eke enyọn̄ emi ke ufọn nnyịn. Ndi uwụtn̄kpọ esie ye eke Andrew otụk nnyịn esịt? Nte afo emenyene ọkpọsọn̄ udọn̄ nte mmọ ye “mme apostle Eyenerọn̄” eken ẹkenyenede ke nditan̄a nduaidem nduaidem akpanikọ aban̄ade Messiah?​—Ediyarade 1:9; 21:14; John 1:35-41; Utom 5:40-42.

Ẹyet Aran nte Edidem ye Akwa Oku

7. Ntak emi Jesus mîkanamke utom nte oku ke temple Jerusalem?

⁷ Sia akamanade odụk idụt mme Jew, Jesus ama “esịne ke idak ibet.” (Galatia 4:4) Ntre, sia okotode ke esien Judah, enye ikpekemeke ndinam utom nte oku ke ata temple Jehovah, emi mme oku esie ẹkedide mme andito ubon Aaron eke esien Levi. Apostle Paul ama eti ekemmọ mme Christian ete, “Ọbọn̄ nnyịn okoto ke Judah; ndien akanam Moses itịn̄ke baba n̄kpọ kiet eke aban̄ade oku idian esien emi.”​—Mme Hebrew 7:14.

8. Temple Jehovah eke isọn̄ akada aban̄a nso?

⁸ Apostle John ekewet ete: “Ata un̄wana emi anamde enyịn an̄wan̄a kpukpru owo okododụk ke ererimbot.” (John 1:6-9) Ye baptism Jesus, eketie nte n̄kpọ eke akwa temple eke spirit edide edidu, oro akwa oku eke spirit odude do idahaemi, emi ekemede ndinyan̄a ubonowo nsio ke ufụn ekịm n̄kan̄ spirit eke ererimbot Satan.​—Mme Hebrew 8:1-5; 9:24.

9, 10. (a) Mme ikọ Jesus oro, “Afo umaha uwa ye enọ” ye, “Afo emeben̄e ikpọkidem ọnọ mi” ọwọrọ nso? (b) Didie ke Jesus ke idemesie ekekere aban̄a emi?

⁹ Jesus ke ọkọbọn̄ akam ke ini baptism esie. Bible ewet ndusụk n̄wọrọnda ikọ esie, nte apostle Paul okokotde oto ke ukperedem ete: “Afo umaha uwa ye enọ, Afo emeben̄e ikpọkidem ọnọ Mi; Afo ukopke inemesịt ke ofụri edifọp uwa ye uwa idiọkido: ntre ke ndọhọ nte, sese, mmedi (Ẹwet ẹban̄a Mi ke ikpan̄wed) ndinam uduak Fo O Abasi.”​—Mme Hebrew 10:5-7; Luke 3:21.

¹⁰ Ntre, Jesus ama ada prọfesi oro ke Psalm 40:6-8, emi ekebemde iso etịn̄ aban̄a uduak Jehovah nditre mme uwa unam oro mme oku ubon Aaron ẹkesiwade ke temple Jerusalem, etịn̄ aban̄a idemesie. Jehovah ‘ikamaha’ mme uwa oro, sia mmọ ẹkedide sụk ndamban̄a n̄kpọ mîkonyụn̄ ikemeke ndisio isop idiọkn̄kpọ owo ofụri ofụri. Ntem, Jehovah ama eben̄e mfọnmma ikpọkidem owo ọnọ Jesus ndiwa. Abasi ama okpụhọde uwem Eyen esie ke heavan esịn ke idịbi eyenan̄wan Jew oro mîfiọkke erenowo. Jesus ke ntre ama amana ye unana ndo otode idiọkn̄kpọ Adam. Enye ekedi mfọnmma Eyen Abasi edide owo, emi uwem esie ekemede ndisio isop idiọkn̄kpọ owo. (Luke 1:30-35) Nte Psalm 40:8 ekebemde iso etịn̄, ekedi udọn̄ ofụri esịt Jesus ndinam uduak Ete esie. “Ẹma ẹda uduak emi ẹnam nnyịn isana ke ediwa emi Jesus akawade ikpọkidem Esie inikiet.”​—Mme Hebrew 10:10, 11.

11. Ewe prọfesi ke n̄kpa Messiah okosu, ndien didie ke emi akanam ‘uwa etre’?

¹¹ Uwa oro Jesus akawade uwem eke owo esie inikiet ama abiat ufọn ediyom mme uwa efen efen ke ata temple ke Jerusalem efep. Akande oro, n̄kpa esie ama ada itie ke Usen Passover eke 33 C.E. Oro ekedi n̄kpọ nte isua ita ye ubak ke baptism esie ebede. Isua ita ye ubak oro ama edikem ye ubak ntịn̄nnịm urua. (Numbers 14:34) Ntre mme n̄kpọ ẹma ẹtịbe ukem ukem nte Daniel ekebemde iso etịn̄ aban̄a edisịbe Messiah mfep: “Ke ufọt urua enye eyenam uwa ye inuakudia etre.” (Daniel 9:26, 27) Okposụkedi ndamban̄a itie oku ke Jerusalem okodude ke edinam tutu ẹsobo temple ke 70 C.E., mme uwa oro mme oku ẹkesiwade ke mme isua oro ikenyeneke ufọn ndomokiet, sia ọsọn̄urua uwa Jesus ama akada itie esie.​—Matthew 23:37, 38.

12. Ke ewe usụn̄ ke itie oku Jesus ọfọn akan eke Aaron?

¹² Aaron ekedi akpa ke anyan udịm ikpọ oku Israel. Ke ẹma ẹkeyet enye aran ke edisana aran, enye ekenyene ndibet ke ataya ke usen itiaba mbemiso ẹnọde enye odudu ndinam utom nte akwa oku. (Leviticus 8:12, 33) Kpasụk ntre, Jesus ama enyene ini ndibet mbemiso ẹnọde odudu ndinam n̄kpeubọk ke ufọn ubonowo. Oro ekedi tọn̄ọde ke ini oro ẹkeyetde enye aran nte Akwa Oku tutu osịm ediset ke n̄kpa esie. Ke mîbietke Aaron, Eyen Abasi oro mîkemeke ndikpa iyomke andida itie esie, n̄ko enye anam utom nte Oku ye Edidem “nte utọ Melchizedek asan̄ade.”​—Psalm 110:1-4; Genesis 14:18-20; Mme Hebrew 6:20; 7:1-3, 11-17, 23-25.

13. (a) Nso ndodobi mbiomo ikodoro akwa oku Israel ke idem? (b) Didie ke Jesus Christ obiom mbiomo oro akam okponde akan?

¹³ Ke Israel eset, akpan mbiomo kaban̄a nnennen ukpepn̄kpọ ido ukpono okodoro akwa oku ke idem. (Leviticus 10:8-11; Malachi 2:7) Jesus nte asan̄ade ekekem ama anam ẹdiọn̄ọ ndinen n̄kpọ oro Jehovah oyomde oto kpukpru mbon oro ẹyomde ndida Obio Ubọn̄ nnyene ye nsinsi uwem. (Matthew 6:9, 10, 33; 7:28, 29; 11:12; 25:34, 46) Ke ini enye okodude ke synagogue ke Nazareth, Jesus ama okot onyụn̄ ada prọfesi etịn̄ aban̄a idemesie ete: “Spirit Jehovah odoro Mi ke idem, koro Enye emeyet Mi aran onịm, ete, n̄kwọrọ eti mbụk.” Ndien, ke ama akabiat ini ke Capernaum, enye ama ọdọhọ ete: “Mmenyene ndikwọrọ eti mbụk Ubọn̄ Abasi nnọ mme obio en̄wen n̄ko: koro ẹkedọn̄ Mi ẹte ndinam oro.” (Luke 4:18, 19, 43; Isaiah 61:1, 2) Jesus n̄ko ama ọnọ mme anditiene enye owo 70 ukpep man ẹtat utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ emi, ndien enye ama ebemiso etịn̄ ete ke mmọ ẹyenam utom eke okponde akan se imọ ke idem imọ ikanamde (Luke 10:1-9; John 14:12) Emi ama esịn itiat idakisọn̄ ọnọ ubịnikọt unọ ukpep eke Bible ofụri ererimbot oro Jesus adade usụn̄ ebe ke ‘ofụn anam akpanikọ,’ esịnede mme anditiene enye oro ẹyetde aran.​—Matthew 24:45-47; 28:19, 20.

Akpan Andiwụt Unen Itie Edikara Jehovah

14. (a) Ntak emi akwa oku Israel ekesidụkde Ata Edisana Ebiet ke Usen Usio-isop ofụri isua-a? (b) Nso ke edifuọn̄ incense akada aban̄a?

¹⁴ Ata akpan ntak oro Eyen Abasi ekedide isọn̄ ikedịghe man edinyan̄a ubonowo. Utu ke oro, ekedi man edibiere eneni edidọk oro Satan ekedemerede aban̄a itie edikara Jehovah. Nnyịn imekeme ndifiọk emi ke ndida edikere n̄ka Usen Usio-isop ofụri isua ke Israel, ke ini akwa oku nte ido edide ekenyenede ndibe ndụk Ata Edisana Ebiet ediwak ini. Akpa edibe ndụk ekedi ye edifuọn̄ incense, emi ẹkedọn̄de ke n̄kpọ ufọp incense oro ikan̄ asakde. (Leviticus 16:12-16) Emi nte odotde okowụt se ndamban̄a Akwa Oku akanade anam ke isọn̄ mbemiso ọdọkde ke heaven ndida ke iso Jehovah ye ufọn uwa esie eke owo.b (Mme Hebrew 9:24) Nte ẹwụtde oto edida incense oro nnam n̄kpọ, akam ofụri esịt, ikan̄ ikan̄ ifịk utuakibuot akpanikọ, ye ntotụn̄ọ ima enyenede ọnọ Jehovah ẹma ẹnịm usụn̄uwem edinam akpanikọ Jesus idiọn̄ọ. (Psalm 141:2; Mark 1:35; John 2:13-17; 12:27, 28; 14:30, 31; Mme Hebrew 5:7) Jesus ama okụt unen ke ndimụm anana-ndo nsọn̄ọnda n̄kama ke iso kpukpru n̄kari n̄kari idomo, nsahi, ye idiọk ukọbọ oro Satan ye mbonutom esie ẹkedade ẹtiene enye.​—Mme N̄ke 27:11; Matthew 22:15-18; Mark 14:60-65; 15:16-32; Luke 4:13, 29; John 8:44, 59.

15. Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt Jehovah esịtekọm ke ndinọ uto eti akwa oku oro? (Mme Hebrew 10:21-26)

¹⁵ Ke ndiwụt unen itie edikara Jehovah, ẹma ẹnọ Jesus utịp ediset ke n̄kpa ndụk uwem oro mîkemeke ndikpa ke heaven. Nnyịn ikpowụt Jehovah esịtekọm didie ntem ke ndinọ nnyịn utọ eti Akwa Oku oro! “Sia nnyịn inyenede ndien ata akamba Akwa Oku, emi ama asan̄a ke mme heaven ebe, kpa Jesus Eyen Abasi, ẹyak nnyịn idọdiọn̄ isọn̄ọ inyịme ite idi ikọt Esie.” (Mme Hebrew 4:14) Nte edi udọn̄ ofụri esịt fo nditiene uwụtn̄kpọ nsọn̄ọnda Jesus, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke Devil ekeme ndinam? Ke edide ntre, afo emekeme ndinyene mbuọtidem ke un̄wam, ndien afo emekeme ndikụt unen. Oro edi koro ata mfọn n̄kan un̄wam odu. “Koro nnyịn mînyeneke Akwa Oku eke mîkemeke nditiene nnyịn n̄kụt mmemidem nnyịn; edi Akwa Oku emi okokụtde idomo ke kpukpru nde kpa nte nnyịn, edi mînyeneke idiọkn̄kpọ. Mmọdo ẹyak nnyịn isan̄a ikpere ebekpo mfọn ye uko, man nnyịn ibọ mbọm, inyụn̄ ikụt mfọn eke edin̄wamde nnyịn ke ini nnanenyịn.”​—Mme Hebrew 4:15, 16; 5:7-10; Philippi 4:13; 1 John 2:1, 2.

tak Oyomde Ẹnam Ukpụhọde

16. Nso idotenyịn ke mme akpa mbet Messiah ẹkenyene ẹban̄a ukara Obio Ubọn̄ esie?

¹⁶ Andrew ye John ẹma ẹsọsọp ẹdiọn̄ọ ata Messiah, edi mmọ ye mme akpa mbet eken ẹma ẹnyene ekese ndikpep (John 16:12, 13) Ukem nte ediwak mme Jew mbon ido ukpono ke ini oro, mmọ ẹkedori enyịn ẹte ke Obio Ubọn̄ Messiah eyetọn̄ọ edikara toto ke ini oro ye nte ke enye eyefak idụt Israel ye ibuot obio esie, Jerusalem, osio ke ukara Gentile. (Luke 2:38; 3:15; 19:11; 23:51; 24:21) Edi, nso nsinsi ufọn ke oro akpakada ọsọk anamidiọk ubonowo?

17, 18. Ntak emi Jesus okotopde n̄ke aban̄a “ọbọn̄ kiet”?

¹⁷ Man ẹsio idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ẹfep ke idem mme andidu ke idak Obio Ubọn̄ ini iso esie, ekedi akpan n̄kpọ ete ẹsịbe Messiah kan̄a ẹfep nte eyenerọn̄ uwa. (John 1:29; Isaiah 53:7, 12) Ke ini Jesus ekebemde iso etịn̄ nte emi editịbede ye nte imọ idisetde ke n̄kpa, Peter ama ọbọrọ ete: “Idiọkn̄kpọ aka nsannsan ye Afo, Ọbọn̄; utọ n̄kpọ emi idiwọrọke Fi.” (Matthew 16:21, 22) Jesus ama ọfiọk, nte ededi, ete ke mme mbet imọ “ifiọkke se ikọ oro ọwọrọde.”​—Mark 9:31, 32; men Matthew 17:22, 23 domo.

¹⁸ Ke akpatre isan̄ oro enye akakade Jerusalem, Jesus ama akam etịn̄ n̄kpọ ata in̄wan̄în̄wan̄. (Matthew 20:18, 19) Enye n̄ko ama owụt akwa ufọn oro n̄kpa esie edidade edi, ọdọhọde ete: “Eyen owo [ekedi] man . . . ọnọ uwem Esie ndifak ediwak owo.” (Matthew 20:28) Ukwan̄ idotenyịn ikayakke mme mbet esie ẹdiọn̄ọ emi. Luke ewet ete: “Koro Enye ekperede Jerusalem, mmọ ẹnyụn̄ ẹkere ẹte Messiah ọmọn̄ ada ubọn̄ idahaoro.” Man okpụhọde ekikere mmọ, Jesus ama otop n̄ke emi enye ekemende idemesie odomo ye “ọbọn̄ kiet” emi ekebemde iso aka “anyan idụt, ndibọ ubọn̄ mfiak nda nnyọn̄.” (Luke 19:11, 12) “Idụt” oro ada aban̄a heaven, emi Jesus ọkọdọkde ke n̄kpa ye ediset ke n̄kpa esie ama ekebe.

19. (a) Nso ukwan̄ idotenyịn ke mme mbet Jesus ẹkewụt ke ediset ke n̄kpa esie ebede? (b) Nso ukpụhọde ke itie ebuana Abasi ye mme owo ikada itie ke Pentecost eke 33 C.E.? (Mme Hebrew 8:7-9, 13)

¹⁹ Nte ededi, esisịt ini mbemiso Jesus ọdọkde, mme mbet esie ẹma ẹbụp enye ẹte: “Ọbọn̄, nte Afo ọmọn̄ ọtọn̄ọ ntak ayak Obio Ubọn̄ ọnọ Israel kemi?” (Utom 1:6) Ndi Jesus ama esịn mmọ ke ndikobụp emi? Baba, enye ama anam an̄wan̄a ete ke ini ikemke kan̄a ye nte ke mmọ ẹkenyene ndisịn idemmọ ke akpan utom unọ ikọ ntiense aban̄ade ata Messiah. (Utom 1:7, 8) Itie ebuana ediomi Abasi ye Israel eke obụk ekenyene nditre usọp usọp. Ntre, owo idifiakke iwụk Obio Ubọn̄ Messiah ini iso inọ anana mbuọtidem idụt eke isọn̄ oro. Jesus ama ọdọhọ mme andibiọn̄ọ enye ẹkedide Jew ete: “Ẹyebọ mbufo Obio Ubọn̄ Abasi, ẹyak ẹnọ idụt emi edin̄wụmde mfri esie.” (Matthew 21:43) Usen duop ke Jesus ama ọkọdọk ke heaven, idụt oro ama amana. Ẹma ẹn̄wan̄a edisana spirit ẹduọk ke idem mbet Jesus 120, ndien ke ntre ẹma ẹyet mmọ aran ndidi “ndisana ikọt” Abasi ye ‘mme ada udeme ye Christ’ ke Obio Ubọn̄ Messiah oro edide.​—Daniel 7:13, 14, 18; Rome 1:7; 8:1, 16, 17; Utom 2:1-4; Galatia 6:15, 16.

20. Kpa ye oro ẹkenyenede ndusụk ukwan̄ idotenyịn, nso ke mme anam-akpanikọ Christian akpa isua ikie ẹkenam?

²⁰ Idem ke ẹma ẹkeyet mmọ aran, mme akpa Christian ẹma ẹnyene ukwan̄ idotenyịn. (2 Thessalonica 2:1, 2) Edi utu ke ndikabade ndi mbon n̄kụni oro mînyeneke uko, mmọ ye nsụhọdeidem ẹma ẹnyịme nnen̄ede. Sia edisana spirit Abasi ọnọde odudu, mmọ ke idara ẹma ẹnyịme utom unọ ikọ ntiense ye “[edi]nam kpukpru mme idụt ẹdi mbet.”​—Matthew 28:19, 20; Utom 1:8; Colossae 1:23.

21. Mme mbụme ewe ke ẹdineme ke ibuotikọ nnyịn en̄wen?

²¹ Nso kaban̄a ọyọhọ isua ikie-20 nnyịn? Ndi mme asan̄autom Jehovah eke eyomfịn ẹma ẹdu ke edidemede ẹban̄a ediwụk Obio Ubọn̄ Messiah Jehovah? Ndien ukem nte nsan̄a mmọ eke akpa isua ikie, ndi ama oyom mmọ ẹnam ukpụhọde ke idotenyịn mmọ ke ndusụk usụn̄?

[Ikọ Idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

◻ Udorienyịn̄ oro “Messiah” ọwọrọ nso?

◻ Nso akpan n̄kpọntịbe ikada itie ke isua 29 C.E.?

◻ Didie ke Messiah ‘akanam uwa etre ke ubak urua’?

◻ Tọn̄ọ nte ẹkeyet enye aran, nso mbiomo ke Jesus obiom?

◻ Nso ikedi akpan uduak akpa edidi Messiah, ndien didie ke emi okpotụk nnyịn?

[Ndise ke page 13]

Akpa edidụk oro akwa oku okodụkde Ata Edisana Ebiet akada aban̄a n̄kpọ oro okponde akan edinyan̄a ubonowo